Дәрес планы "Неологизмнар"
план-конспект урока (5 класс)

Дәрес этаплары

Дәрес этабының максаты

Укытучы эшчәнлеге

Укучы эшчәнлеге

Универсаль уку гамәлләре (УУГ)

ШУУГ –шәхескә кагылышлы универсаль уку гамәлләре

РУУГ- регулятив универсаль уку гамәлләре

ТБУУГ- танып белү универсаль уку гамәлләре

КУУГ-  коммуникатив универсаль уку гамәлләре

Оештыру. Эшчәнлеккә мотивлаштыру

Укытучы өчен максат:

психологик уңай халәт барлыкка китерү

Укучы өчен максат: теләк белән эшчәнлеккә керешеп китү.

Укучылар төркемнәрдә дүртәр кеше утыралар. Өстәлләргә МЭНЕЖ МЕТ куелган. Балаларда яхшы кәеф, эшлисе килү халәте тудыру.

-- Исәнмесез, укучылар

- Кәефләрегез ничек? Көнне яхшы сүз белән башласаң, бөтен көнең яхшы үтәр. Әйдәгез, укучылар, Бер-беребезгә матур сүзләр әйтик,.

   Слайд 1.

- Шигырьне хор белән укыйк әле.

-Бер-беребезгә елмаеп алыйк та, урыннарыбызга утырыйк.

-Шушы күтәренке кәефтә дәресебезне башлап җибәрик.

-Исәнмесез.

-Әйбәт. Рәхмәт.

Укучылар теләкләр тели:

− Яңа көн тынычлык алып килсен!

− Яңа көндә яңа "5"леләр алыйк!

− Яңа көндә барыбыз да яхшы эшләр генә кылыйк!

- Елмай әле, син елмайсаң,

   Яратыр олы-кече.

   Дөньяда иң матур кеше

   Елмайган, көлгән кеше.

КУУГ: классташлар  һәм укытучы белән  уку эшчәнлеген  оештыруда хезмәттәшлек итү

ШУУГ: үзмаксат кую

Белем һәм күнекмәләрне формалаштыру

Дәрескә максатка кую,укучылар-да белемгә омтылыш тәрбияләү.

Дәреснең темасын һәм максатын ачыклау

Белем һәм күнекмәләрне актуальләштерү.

Укытучы өчен максат :  элек үзләштергән белемнәрне мөстәкыйль рәвештә  искә төшерү мөмкинлеге булдыру.Дәрес темасын ачуга юнәлеш бирү.

Укучылар өчен максат: кушымчаларны дөрес куя белү; Сүзләрне баш һәм иялек килешләрдә төрләндерү

Исем турында бедлемнәрне камилләштерү.

Укытучы өчен максат:

Неологизм турында белемнәрне камилләштерү.

Укучылар өчен максат: җөмләләдәге  исемнәрне дөрес итеп,   юнәлеш килеш формаларына   куеп язу

Ял итү.

Укытучы:

- Укучылар, хәзер тактага карагыз әле. Нинди сүзләр күрәсез?

-Нинди сүзләрне актив, нинди сүзләрне пассив дип атыйбыз?

Ә хәзер укучылар өстәлләрдәге карточкаларны алабыз.

Слайд 2

Экранда Г.Тукайның “Эшкә өндәү” шигыре. Укучылар укып чыгасыз шигырьне..

Укытучы:

-Укучылар, бу шигырь сезгә танышмы?

- Г. Тукайның тагын нинди әсәрләрен беләсез?

- Бу шигырь безне нәрсәгә өйрәтә?

 Укытучы:

-Укучылар, әлеге шигырьдә кайсы сүзләрне аңлау сезгә авыррак тоелды?

- Болар  нинди сүзләр?

- Бу сүзләрнең мәгънәләрен без каян белә алабыз?

- Ягез әле, өстәлләрдәге аңлатмалы сүзлекләрдән әлеге сүзләрнең  мәгънәләрен эзләп карыйк.

Ушбу - бу,шушы.

Җиһан - дөнья

Иҗтиһад - тырышлык

Олугъ -  зур, бөек

мөкаддәс - изге

- Укучылар, әлеге сүзләр искергән сүзләр дип йөртелә. Юкка гына халык мәкале “Сүз- бер көнлек, тел- гомерлек” димәгән. Аерым сүзләр, искереп, кулланыштан төшеп калалар, яңа сүзләр барлыкка килә. Шул рәвешле тел гел үзгәреп тора.

Анда сүзләр язылган. Шул сзләрне ике өлешкә бүләсез.ни өчен шулай бүлгәнегезне аңлатасыз.

Сүзләр: сканер, гипермаркет, менедджер, пицца, реклама, бизнесмен, мөгаллим, дивар,гакыл, шәкерт,талиб, пионер.

Кагыйдә чыгарабыз.

.

Слайд 4

-Нәтиҗә ясыйк.. Димәк, архаизмнар нинди сүзләр?

 --Неологизмнар нинди сүзләр?

 Кагыйдә.Дәреслекләрегезне ачып кагыйдәне карыйк.

.

-

Музыка уйный. Балалар бии.Музыка туктагач, сораулар бирәм.

 1.Укытучы сүзендә ничә иҗек бар?(4)

2.Кыш сүзендә ничә аваз бар? (3)

3. эшләмә фигылендә басым ничәнче иҗеккә төшә? (2)

-Актив һәм пассив

Кагыйдә әйтәләр, мисаллар китерәләр.

- Әйе, “Эшкә өндәү” шигыре.Аны халкыбызның бөек шагыйре Г.Тукай язган.

-“Су анасы”, “Шүрәле”, “ Пар ат” һ.б.

-Эш сөючән, тырыш булырга өйрәтә.

-ушбу, җиһан, иҗтиһад, олугъ, мөкаддәс

-Иске сүзләр.

-Өлкәннәрдән сорый алабыз, аңлатмалы сүзлектән таба алабыз.  

Ике өлешкә бәләләр. Иске сүзләр, яңа сүзләр..

1)сканер, гипермаркет, менедджер, пицца, реклама,бизнесмен

2)мөгаллим, дивар,гакыл, шәкерт,талиб, пионер.

Беренче баганада искергән сүзләр – архаизмнар, икенче баганада яңа сүзләр – неологизмнар.

-

-Иске сүзләр

-Яңа сүзләр.

Дәреслектәге кагыйдәне укыйлар.

Физкультминутка!

“Биибез”

ТБУУГ: исем,аларның нәрсә белән төрләнгәнен

РУУГ: кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу

КУУГ: тыңлый белү, диалог төзүдә һәм коллектив  фикер алышуда катнашу

ТБУУГ: танып белү мәсьәләсен мөстәкыйль ачыклау һәм максат кую

РУУГ: кагыйдә, инструкуцияләрне истә тоту һәм аларга ияреп гамәлләр кылу

ТБУУГ: танып белү мәсьәләсен мөстәкыйль ачыклау һәм максат кую

РУУГ: кагыйдә, инструкуцияләрне истә тоту һәм аларга ияреп гамәлләр кылу

КУУГ: коллектив  фикер алышуда катнашу

Танып-белү эшчәнлеге.

Яңа материалны үзләштерү дәрәҗәсен билгеләү

Укытучы өчен максат:

Исемнәрнең килеш төрләнеше турында күзаллау булдыруда ярдәм итү

Укучылар өчен максат: Юнәлеш килешендә исемнәрнең сорауларын, кушымчаларын кую

-Укучылар,  сез хәзер дәреслекләрегезне ачыгыз.210 нчы күнегүне табасыз.биремен укыйсыз. Дәфтәрләрне ачып, число язабыз. Телдән әнгәмә, Рәсемнәргә карап өч җөмлә төзергә.

-Хәзер без  чыгу билеты ясыйбыз.Сезнең алдыгызда А4 кәгазләре.Сез шунда шушы темага караган сүзләрне кагыйдәләре белән язасыз

.210 нчы күнегүне эшлиләр.

Укучылар проект эше эшлиләр

ТБУУГ: гомумиләштерү; уку мәсәләсен чишүдә логик фикерләү, урынлы сүзләрне куллану нигезендә диалогик сөйләм формалаштыру

КУУГ: тыңлау, ишетү, һәм ишеткәнне үз фикере белән чагыштыру, үз фикереңне тулы һәм төгәл итеп әйтә белү.

РУУГ: үз эшчәнлегеңне контрольгә алу.

Уку эшчәнлеген йомгаклау. Рефлексия.

Укытучы өчен максат. дәрестәге эшчәнлекне анализлау,  белемнәрне бәяләү һәм киләчәккә перспектива билгеләү

Укучылар өчен максат: үз фикереңне дәлилләү, дәрестә алган белемнәрнең әһәмиятен аңлау, аларны киләчәктә куллана белү

Укытучы өчен максат: өй эшен хәбәр итү, аны башкару ысулын аңлату

Укучылар өчен максат: өй эшен дөрес башкару

-Хәзер ,укучылар, дәрескә йомгак ясыйбыз.

-Сез алдагы дәресләрдә нинди сүзләр белән танышкан идегез?

-Буген нинди сүз белән таныштыгыз?

- Бу дәрестә һәркем үзенә билге куйсын әле.

Слайд.

-Дәресебез тәмам.

Балаларның җаваплары

Дәрескә бәя

Актив, пассив, искергән сүзләр

-яңа сүзләр - неологизмнар

Слайд №9 Үзбәя.

Слайд №10

Өй эше:

1.212 нче күнегүне бирем буенча эшләргә.

2.  Уку китабыннан неологизмнар булган  исем булган 4 җөмлә язарга.

3. Хезмәт  турында 3-4 мәкаль язып килергә.

ШУГГ: үз мөмкинлекләреңне белү-белмәү чикләрен чамалау

ТБУУГ: фикерләүдә логик чылбыр төзү

РУУГ: эшләнгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү

КУУГ: күршең белән хезмәттәшлек итү

ШУУГ: үз уңышларың / уңышсызлыкларың сәбәпләре турында фикер йөртү

РУУГ: үз эшчәнлегеңне контрольгә алу