Мастер-класс "Бәхет"
план-конспект урока (7 класс)

Тема : «Нэрсэ ул бэхет? ”

Автор: татар теле һәм әдәбияты укытучысы Каримова Голузэ Вэгыйз  кызы, югары кв. категория

Максат:

1. Укучыларнын тормышка карашларын тирэнэйту, аларны тормышка эзерлэу. “Бэхет” төшенчәсен ачыклау, төрле аспектлардан күзаллау;
2. Фикерлэрен якташ язучы, шагыйрҗ Г.Сэгыйров шигырьлэреннэн мисаллар ярдэмендэ дэлиллэп биругэ ирешу

3.  Сөйләм эшчәнлеге төрләре буенча эш барышында телдән сөйләм күнекмәләрен ныгыту; аларда мөстәкыйль һәм иҗади фикер йөртү,чагыштыру,нәтиҗә ясау кебек күнекмәләрне формалаштыру.

Җиһазлау: презентация “ Бэхет”, аудиозапись, индивидуаль битләр, кагазъ битләре, карандаш.

Дэреснен ысулы:анлату-курсэту, олешчэ эзлэну

Дэрес  барышы.

Исәнмесез, хәерле көн, хөрмәтле хезмәттәшләр!

1.Оештыру.

Укытучы:

Професор, студентлар турында сойлэу.?

2.Төп өлеш. 

Кереш.- Әйдәгез без сезнең белән экранда фотосүрәтләрне карап китик әле. Нәрсәләр күрсәтелгән? (Слайд №1)

Җавап:.

-Уйлап карагыз әле бу 3 фотосүрәтне нәрсә берләштерә. (бэхет)

Дэреснен темасы нинди булыр дип уйлыйсыз? (Нәрсә ул бэхет?)

Дәреснең максатын әйтеп карагыз әле. (“Бэхет” төшенчәсен ачыклау, төрле аспектлардан күзаллау; сөйләм күнекмәләрен ныгыту,чагыштыру,нәтиҗә ясау кебек күнекмәләрне формалаштыру.)

Теманы ачыклау. (Слайд №2)

Ассоциация «бэхет»

-Нэрсэ ул бэхет?

-Бэхет тошенчэсен ничек анлыйсыз?

-Кеше кайчан бэхетле була?

Нәтиҗәне кластер аша ясыйк. (Слайд №3)

( Бэхет сузенэ синонимик рэт тозергэ)

-Сузлектэн бэхет тошенчэсенен нэрсэ анлатканын укып утэм.(слайд №4)

Бэхет-исем. 1.Тулы канэгатьлэну халэте хэм хисе.2. Эштэ, тормышта, укудагы уныш. 3. Бэхет чыганагы, бэхет китеруче. Мэсэлэн, бэхетем син минем, шатлыгым син.

-Кайсы язучынын нинди эсэрендэ бэхет тошенчэсе чагыла?( Г.Исхакыйнын «Соннэтче бабай»-сэламэтлек- зур бэхет. Гореф-гадэтлэребезне утэп, башка кешелэргэ сэламэтлек китергэн кеше бик бэхетледер.

-Шигырь уку («Бэхет»)

_Сезнен алларыгызда шигырь. Тынлап утик эле.

-Нэрсэ турында суз бара?

-Кем язган бу юлларны?

-Шагыйрь шигырь аша нэрсэ эйтергэ тели?

Гакыйль Сэгыйров, ижаты турында кыскача мэгълумат (слайд№5)

Бу юлларнын авторы Н.Островский, Ф.Яруллин кебек фажигале язмышлы кеше-Гакыйль Сэгыйров. Тормыш Гакыйль абыйны теленә каләм кыстырып шигырьләр язу, рәсемнәр ясау язмышына дучар иткән. Ул ясаган рәсемнәрнең композиция бөтенлегенә, җылылыгына сокланмый мөмкин түгел. Аның шигыр ь ләрендә, рәсемнәрендә-яшәү матурлыгы, аның эчке халәте. Аның шигырьләре оптимистик рух белән сугарылган. 

Гакыйль ага 8 китап, 20 дән артык график һ.б. рәсемнәр авторы. Аның иҗатын замандашлары да югары бәяли. Шагыйрь Гаяз Исхакый, Шәйхи Маннур, Габделҗаббар Кандалый исемендәге һ.б. әдәби премияләргә ия була. 

(Бэхет хэм бэхетсезлекнен янэшэ булуы турында…)

Җырлар язам, хатлар язам, китап язам,

Ак кәгазьне сүзләр белән сырлап салам;

Күпме көрәш китә аның һәр юлына!- Шатланам мин җырлар булып калуыма.

Бик тырышсаң , дулкыннарда йөзеп була.

Тешең кыссаң, авыртуга түзеп була.

Яшереп була нинди ач ачы хәсрәтне дә

Ә яшерү нигә кирәк?-

һич төшенмим мәгънәсенә.

- Бэхетне хэркем узенчэ анлый, э менэ безнен куренекле шэхесебез  бэхет нэрсэдэ курэ? (анын очен бэхет кешелэргэ кирэк булу, телебезнен матурлыгын, тирэ-ягыбызнын гузэллеген кешелэргэ курэтэ белу)

3.Йомгаклау.

-Димәк, без бүген сезнең белән нәрсә турында сөйләштек?

Нәтиҗә: кеше бэхетне курэ белергэ тиеш. (Слайд № 16)

Әйдәгез диаманта төзик. (слайд № 17)

Диаманта-жиде юлдан торган шигырь, беренче хэм сонгы юллары капма-каршы мэгънэне анлата.
 
Бу билгеле бер кагыйдәләргә нигезләнгән иҗади эш формасы. Ул кыска төшенчәләр кулланып, укыган материал буенча нәтиҗә чыгарырга ярдәм итә. Сүзнең тәмен тоеп, иң кирәклеләрен генә сайлап, үз фикереңне оста һәм кыска итеп әйтеп бирү сәләтен үстерүдә аның роле зур. Укучылар өчен ул кызык, чөнки эзләнәләр, уңышларын күреп шатланалар.

( Слайд № 18)

Менә шул кагыйдәләргә нигезләнгән диамантаны без хәзер тыңлап узыйк.

Бэхетсезлек

Карангы, газаплы.

Уйландыра, шиклэндерэ, кунелгэ шом сала.

Унган кеше уз кулыннан бэхетен эзлэп таба.

Шатландыра,кызыктыра, күңелгә рәхәт бирә.

Михербанлы, игелекле

Бэхет.

Менэ шушы язмышлы кешелэр,аларнын фидакарьлеге, бтырлыгы турында укыганнан сон доньянын вак-тояк мэшэкатьлэре, борчулары ботенлэй юкка чыга.

Шулай, бэхет– бик тирән мәгънәле төшенчә ул. Сез дә аны һәрберегез үзенчә аңлый.

Бэхетне без  кеше күңеленең матурлыгында, мәхәббәт,матур гаилэ, тыныч тормышта, илнең иминлегендә, әти-әниләрегезнең җылы кочагында иркәләнеп, үз туган телендә белем алуда күрә. (слайд № 19)

Көн саен шушы дөньяның якты кояш нурларын күреп тормыш итү - үзе зур бэхет.

Бэхет һәркайда, аны күрә, тоя белергә генә кирәк.

Кирәк түгел андый-мондый бәхет

Мин тормышка карыйм тирәннән

Кайгысы да, шатлыгы да аның

Биегрәк булсын түбәмнән.

Нәфрәтләнеп, янып, дулкынланып

Һичбер кайчан туймас бәндә мин, -

Кулларымны эштән качырмыйм мин,

Йөрәгемне уттан җәлләмим.

Таш кыяны ярып үскән нарат

Сынса сынар, әмма бөгелмәс;

Сазда үскән зирек имин яшәр,

Чын бәхетне ләкин ул белмәс.

(Г.Сэгыйров)

Бэхетне таный белергә өйрәник!