Буряад хэлээр тестнүүд
тест (9 класс)

Щарланова Н.Ц., Раднаева Е.Д.

Буряад хэлээр

тестнүүд

УДК 811.512.31 (075.3) Ш261

Наталья Цыремпиловна Шарланова Елена Дабаевна Раднаева

Рецензенты

ЕленаГармаевна Базарова, клт.н., преподаватель БИПКиПРО

Сергей .Гармаевич Ошоров, к.п.н., доцент БГУ

Буряад хэлээр тестнууд /Н.Ц.Шарланова, Е.Д. Раднаева-Улан-Удэ: ЮХТЭ, 2008 – 50 с. Энэ hуралсалай методическэ пособи соо ЕГЭ-гэй формадаар табигдаЬан 10 вариант тестнууд угтѳѳтэй.

В данном учебно-методическом пособии учителям и учащимся предлагается 10 вариантов тестовых заданий, составленных в формате ЕГЭ.

© Шарланова Н.Ц., Раднаева Е.Д

Оролто угэ

    Тест (англ. ТЕSТ) — шэнжэлэл, туршалга, шалгалта, норшго.

Буряад хэлэнэйнгээ хэшээлнүүдтэ олгоhон бэшэгэй дүримүүдэй дадалнуудые hайнаар хадуулгахын тула багшанарта программын зүйл бүхэндэ таараха даабаринууд тон хэрэгтэй болодог. 5-9-дэхи классуудта хараалагдаhан юрэнхы программа баримталан, тус тестнүүд зохёогдоо. Тестовэ даабаринуудай эрилтэнүүд элдэб янзаар үгтэнхэй: шэлэхэ, сасуулха, илгаха, хэрэгтэй газартань сэглэлтэнүүдые, үзэгүүдые табиха.

Буряад хэлэнэй грамматикын дүримүүдые зүбѳѳр хэрэглэхэ дүршэлтэй болохо хэрэгтэ тус  тестнүүд hурагшадта, оюутадта туhа болохо гэжэ найданабди.

Буряад хэлээр даабаринуудые 3 часай (180 минута) хугасаа соо дүүргэхэ. Тестнүүд гурбан хубиhаа бүридэнэ.

1. - дэхи хуби 21 даабариhаа бүридэнэ. Даабари бүхэндэ үгтэhэн 4 вариант харюуhаа ганса нэгэниинь зүб байха, харин А1, А4 болон А6 даабаринууд 3 вариант харюуhаа бүридэнэ.
2. - дохи хуби 3 даабариhаа бүридэнэ.

3        -дахи хуби нэгэ даабариhаа бүридэнэ. Эндэ найруулга бэшэхэ
ёhотой.

1-ДЭХИ ВАРИАНТ

1-ДЭХИХУБИ

А1. Эдэ ямар аялганууд бэ: аа, ай, у, уй, о, ой,

а) эрэ        б) эмэ        в) эрсэ

А2. 8 үзэгтэй ба 6 абяануудhаа бүридэhэн үгэ тэмдэглэгты:

а)  мэдээсэл       б) эрбээхэй        в) hургуули     г) ѳѳрынгѳѳ

А3.  «Зѳѳхэй» гэжэ үгэ хэды абяануудhаа бүридэнэб:        

а) 6        б) 5        в) 4        г) 7

А4. Абтаhан үгын эсэстэ ямар залгалта байхаб?

Шлюп к...

а) э        б) а        в) о

А5. Ямар үгэ соо абяан ба үзэгүүдэй тоо адли байнаб?

а) шууюур        б)хүүебэ        в) тэнгэреэр        г) ёло

Аб. Точконуудай орондо таараха аялган үзэг бэшэгты. Үйм... , хүдэл... , зүг...р, шүлэг... , хүйт...р.

а) ѳѳ        б) ээ        в) оо

А7. Олоной тоодоямар залгалта бэшэгдэхэб? Ан, булан.

а) - нүүд        б) - нууд        в) - гууд        г) - гүүд

А8. Зуб харюу ологты: а,б,в, г столбигууд доро hубарюулжа табиhан ээ-ѳѳ залгалтануудые точконуудай орондо табигты.

   а             б              в        г

Мориной дүр...                                  ѳѳ        ээ        ээ        ѳѳ

Үхибүүд шүүг...                                ѳѳ       ээ        ээ          ээ

Жэмэс түүг...                                      ѳѳ        ѳѳ        ээ        ээ

Шүлэг... хѳѳр...                                  ѳѳ        ѳѳ        ээ        ѳѳ

А9.  Синонимуудые ологты:

а) зургэ-субаса

б)ууган-одхон

 в)ульгам-хашан

 г)хараал-үреэл

А10. Антонимуудые ологты:

а) пилагар-тэрбэгэр

б)        ульгам-хашан

в)        үри-зээли

г)        зооглохо-залгиха

А11. «Хэбтэhэн хони бодхоохогүй» гэhэн фразеологизм соо ямар хүн тухай хэлэгдэнэб?

а)         залхуу

б) хэрзэгы
в) түргэн
г)  номгон

А12. Гурба наhатай эрэ үхэр нэрлэгты:

а) буруун

б) гунан

в)        хашараг
г) дүнжэн

А13. Иимэ схемээр мэдүүлэл(нүүдые) ологты. А.у.-: «С. х.»,- а.у. (Сэглэлтын тэмдэг табигдаагүй)

а)        Хүбүүнэй шэбэнэhэн hулэмхи хоолойгоор Цырен, үндыгыш, үгэ
хүүрээ хэлсэел  гэжэ утаар татан оогложорхибо.

б)        Нэгэтэ хүдѳѳ гараhан лама бусажа ерээд, ехэл эсэшэhэн янзатай хүлѳѳ
жиижэ, хүхэ эреэн гэдэhээ эльбэн хэбтэжэ байтараа Тахуунай! Эй,
Тахуунай гэжэ байжа айхабтар шангаар мүнѳѳхи шинии хадагалуулhан
хоёр бообо абаад ерэ гэбэ.

в)        Халзан баян  Иигээд лэ ябагты. Хойноhоотнай хэды хоноод хүсэхэб гээд бусашаба.

г)        Эжынь гайхаhандаа асууба Найдан, яагаабши? Хүүгэд сохёо гү?

Харюу: а) а, б, в        б) в        в) а, г        г) а, в

А14. Үгтэhэн мэдүүлэлнүүдые текст болгохын тула ямар гуримаар hубарюулжа бэшэхэб?

а) ГАБВ        б) ВБГА        в) БГВА        г) ВГБА

А 15. Эдэ холбуулалнуудай алиниинь мэдүүлэлэй грамматическа hуури болоноб?

а)        баяр асарна

б)        намарнай ерэбэ, зон баясадаг

в)        Байгал ерэнхэй

г)        үршѳѳнэ хэбэртэй

А16. Ямар мэдүүлэл(нүүд) соо эхир үгэ(нүүд) бииб?

А) А Г        б) В Г        в) Г        г)АВГ

А17. Ямар мэдүүлэл(нүүд) соо   үни үнгэрһэн сагай причасти бииб?

а) Г        б) А Г        в) В Г        г) В

А18. «А» мэдүүлэл соохи запятойнууд юу илганаб?

а)        хандалга, оборот

б)        тододхоһон гэшүүн, оборот

в)        нэгэ түрэл гэшүүд, оборот

г)        хабсаргалта, орёо мэдүүлэл

А19. «Б» үзэгтэ байһан мэдүүлэл байгуулгаараа ямар бэ?

а)        орёо

б)        юрын

в)        бэеэ дааһан обородтой

г)        юрын обородтой

А 20. Ямар үгэ (нүүд) үндэһэнһөө, нэгэ залгабариһаа, нэгэ сэдьхэлдэмнай залгалтаһаа бүридэнэб?

а) бэлэглэжэ

б) сэдьхэлдэмнай

в) арюухан

г) айлшанай

     Харюу:  а) а, г        б) а        в) б, в        г) б, г

А21. «В» үзэгтэ байһан мэдүүлэл соо «далайдамнай» гэжэ үгын зүб грамматическа шэнжэнүүдыень заагты:

а)         олоной тоо,  нэрыи падеж, 1 -дэхи олоной нюурта хамаадал

б)         нэгэнэй тоо,  зүгэй падеж, 1-дэхи олоной нюурта хамаадал

в)        нэгэнэй тоо, зэбсэгэй падеж, 1 -дэхи олоной нюурта хамаадал

г)        нэгэнэй тоо, зүгэй падеж, 1 -дэхи ганса нюурта хамаадал

2-ДОХИ ХУБИ

      Үгтэhэн текст уншаад, Б 1 –Б З даабаринуудые дүүргэгты.

       (1) Үбгэд, хүгшэд хэд гээшэб? (2) Тэдэ хадаа бүхы хүсэ шадалаа, сэдьхэл ухаагаа гүрэн түрын, хамтын хэрэгтэ сүм зорюулжа, түрүүшын табан жэлнүүдэй халуун хаhые шэрээлсэhэн, дайнай шэрүүн жэлнүүдые бэеэрээ, шуhа мяхаараа дабажа, Илалтые туйлалсаhан, hандарhан ажахыгаа hэргээн бодхоолсоhон, үри хүүгэдээ хүн болгохын тула үргэhэ нойргүй, улаан голоороо оролдоhон зон болоно. (3) Үндэр наhатай болоходоо, хүнэй үе мүсэ үбдэдэг юм шуу. (4) Бэеынь ольhон барагдажа, халтад гэхэдээ даарадаhан хүрэхэ. (5) Дайнда ябаашадай хуушан шарха үнгэрhэн үйлэ хэрэгүүдые ходо hануулжа яншаха, үбдэхэ. (6) «Хамарай үзүүрэй хүлhэн хатаа, хамсын үзүүрэй нюдарга hалаа», - гэжэ урданай үбгэд хэлэжэ hуудаг байhан юм. (7) Энэ үгэ бидэндэшье хабаатайшуу болонтоо гээшэ.

(8) Хүгшэн хүүгэн хоёр абари зангаараа адди болошодог гэжэ хэлсэхэ. (9) Хүүгэд шэнги хүгшэд гээшэ багахан юумэнhээ баярлаха, ѳѳдэгүй юумэндэ ѳѳнтэглэн гомдохо. (10) «Хүүгэд уйлахаараа айлгаха, хүгшэд үхэхѳѳрѳѳ айлгаха»,- гэhэн оньhон үгэ эзэлүүдгүй hанаанда орохо юм.

(11)        Үргэмжэ муутай үтэлѳѳшэдые харахадаа, зон иигэжэ хэлсэдэг
байгаа:

- Унаhан морин хүгшэрхэ - унага дааганай наадан болохо...

(12)         Хүгшэд үнгэ шарайгаа, шэмэ шүүhэеэ барагдабашье, имагтал
ухааниинь сарюун зандаа hууна. (13) Тэдэ - дүршэлэй амиды түүхэ. (14)
Тэдэнэй хэлэhэн hургаал үгэдэ муу юумэн байхагүй, ѳѳрынгѳѳ наhанда
хэhэн алдуу эндүүhээ зайлуулха байна бшуу. (15) «Залуу хүн хүсэрхүү,
гүлгэн нохой шүдэрхүү» гэhэн үгэнүүдhээ уламжалан, залуудаал
заhаршагүй алдуу хэжэ магадгүй. (16) Тиимэһээ «бууралһаа үгэ дуула,
бусалһанһаа ама хүрэ» гэһэн үгэ тон зүб.

(Ц. Номтоееой зохёолһоо)

Б1. Текст соохи орёо мэдүүлэлнүүдэй дугаарай номер харюу соогоо бэшэгты,

Б2. Деепричастна обородтой мэдүүлэлнүүдэй дугаарайнь номер харюу соогоо бэшэгты.

БЗ. 2- дохи, 13 - дахи, 15 -дахи мэдүүлэлнүүд соохи зураатай үгэнүүд мэдүүлэлэй ямар гэшүүд болоноб?

а) нэрлүүлэгшэ      б) хэлэгшэ        в) нэмэлтэ        г) элирхэйлэгшэ         д) ушарлагша

3-ДАХИХУБИ

Хоёрдохи хуби соо уттэһэн текстын удха дээрэ үндэһэлжэ, багахан найруулга бэшэгты.

Үбгэд, хүгшэд хэд бэ? Автор энээниие яажа тайлбарилнаб? Таанад энэ асуудалда яажа харюусаха байнат?

Найруулгын хэмжээ - 130 - һаа үсөөн бэшэ үгэнүүдтэй.

2-ДОХИ ВАРИАНТ

1-ДЭХИ ХУБИ

А1. Эдэ ямар аялганууд бэ: ү, үй, ээ, өө?

а) эрэ             б) эмэ         в)  эрсэ

А2. 4 үзэгтэй ба 5 абяануудһаа бүридэһэн үгэ тэмдэглэггы:

а) эрье        б) орой        в) уһан

А3. «Миисгэй» гэжэ үгэ хэды абяануудһаа бүридэнэб:

а) 4        б) 5        в) 6

А4. Абтаһан үгын эсэстэ ямар залгалта байхаб?

Яблок...

А7. Олоной тоодо ямар залгалта бэшэгдэхэб? Нугаһан, колхоз.

а) - нууд        б) - нүүд        в) -ууд        г) -үүд

А8.    Зүб харюу ологты: а, б, в, г столбигууд доро һубарюулжа табиһан ээ-өө залгалтануудые точконуудай орондо табигты.

а             б               в              г

Түлеэ хюрөөд...        өө            ээ            өө            ээ

Бидэниие үймүүл...        өө            ээ             ээ             өө

Багша хөөрүүл...                          өө             өө            ээ             өө

 Модо хюрөөдүүл...                       өө             өө            ээ             өө  

А9. Синонимуудые ологты:

а)        сэсэн - тэнэг

б)        һайн - муу

в)        нарин - үргэн

г)        харанхы - бүүдэгэр

А 10.  Антонимуудые ологты:

а) үгсүүр – уруудам

б)        Hалбагар - һарнагар

в)        харюу - барюу

г)        халхагар - хүлхэгэр

11. «Зүрхөө дараагүи ябаһан» гэһэн фразеологизм соо ямар хһн тухай хэлэгдэнэб?

а) залхуу

б)        яарамгай

в)        тэнэг

г)        һайрхуу

А12. Үгтэһэн үгэнүүдэй алиниинь «улаан шара хоёр үнгын холисолдоһон мориной зүһэ» тэмдэглэнэб?

а)        сабидар

б)        зээрдэ

в)        хээр

г)        халюун

13. Иимэ схемээр мэдүүлэл(нүүдые) ологты.   «С.х., - а. ү., - с.х.» (Сэглэлтын тэмдэг табигдаагүй).

а) Хонхо болоо гэжэ Бата хэлэбэ хэшээлнай эхилхэнь.

б) Энэ хэнэй машина гээшэб гэжэ хүршэ һураба.

в)        Зунай амаралтада ерээрэй гэжэ ашадаа хэлэбэ Һүн тарагшье элбэг.

г)        Ши хааналаа ерээбши гэжэ хүбүүн асууба.

Харюу:    а) а, в        б) а, б        в) в        г) в, г

А 14. Үгтэһэн мэдүүлэлнүүдые текст болгожо ямар гуримаар һубарюулжа бэшэхэб?

а) АГБВ        б) АВБГ        в) БАГВ        г) АГВБ

А15. Эдэ холбуулалнуудай алиниинь мэдүүлэлэй грамматическа һуури болоноб?

а)        ногооржо эхилдэг

б)        модоншье элбэг

в)        набшаһадынь байдаг

г)        ногоон болоно

А16. Ямар мэдүүлэл(нүүд) соо эхир үгэ(нүүд) бииб?

А)БВ        б)ВГ        в) Г        г) В

А 17. Ямар мэдүүлэл (нүүд) соо   ниилэһэн деепричастии(нууд) бииб?

а) Г        б)ВГ        в)АВ        г)АГ

А 18. «А» мэдүүлэл соохи запятой юу илганаб?

а)         нэгэ түрэл гэшүүд

б)         хабсаргалта

в)         тододхоһон гэшүүн

г)         оборот

А 19. «Г» үзэгтэ байһан мэдүүлэл байгуулгаараа ямар бэ?

а)         орёо

б)         нэгэ бүридэлтэ

в)         бэеэ дааһан обородуудтай

г)         юрын обородуудтай

А20. Ямар үгэ(нүүд) үндэһэнһөө, хоёр залгалтаһаа бүридэнэб?
а) дулаарһан        б) хаанашье        в) мүшэрнүүдынь       г) набшаһадынь

Харюу:   а) А, Г        б) В, Г        в) В        г) А, В, Г

А21. «В» узэгтэ байһан мэдүүлэл соо «набшаһадынь» гэжэ үгын зүб грамматическа шэнжэнүүдыень заагты:

а)        нэгэнэй тоо, зүгэй падеж, 3-дахи нюурта хамаадал

б)        нэгэнэй тоо, зүгэй падеж, өөртэ хамаадал

в)        олоной тоо, нэрын падеж, 1 -дэхи олоной нюурта хамаадал

г)        олоной тоо, нэрын падеж, 3-дахи нюурта хамаадал

2-ДОХИХУБИ

Үгтэһэн текст уншаад, Б1 -Б3 даабаринуудые дүүргэгты.

...(1)Тойроод нэгэшье шэмээгүй байба. (2)Сэсэгээ гүбиhэн тэрэнгиин үнэр айхабтар hайханаар    анхилжа,    заримдаа    эшэнүүдынь    нэрһэнэй    морин эшэнүүдтэй ниилэжэ, тон адли үнгэтэй болошоно.

(З)Тиимэһээ буурсаг болоһон тэрэнгиин сэсэгүүдые хүхэ үнгөөрнь нэрһэн гэжэ һанаад, Виктор хэдэн дахин амандаа хэбэ. (4) Хүл доронь, модонуудай оёороор эндэ тэндэ алирһанай боложо эхилһэн эреэ маряан томо жэмэсүүд олоороо улайржа, налагай намаг газараар хурга арса шарлан, талада ургадаг ая гангадал хангалтана.

(5)Теэд энэ зун намар хоёрой уулзаад, дэлхэйдэ эгээ амгалан баян сагай тогтоод, хамаг юумэнэй хуу эдеэшэжэ, дэлгэржэ байһан үеые Долгорой үбгэн баабай мүнөө оройдоо ойлгоногүй хэбэртэй.

(6)Үбгэжөөл нэгэшье мушэрэй хухархай, ногооной таһардаһа орхингүй, унхидаһан, үнэрдэһэн мэтэ, иишэ тиишээ тонгойно. (7)Нэгэ бага болоод лэ модондо гү, али газарта шэхэеэ няагаад, абяагуй болон шагнаархаха юм. (8)Һаянай бороо ороогүй, үглөөнэй шүүдэрэй хаташоод байһан дээрэһээ юумэнэй мүр шэнжэлхэнь тиимэшье бэлэн хэрэг бэшэ байба.

(9)Виктор тэрээнһээ нэгэтэшье гээгдэхэгүй гэжэ оролдобо.
(10)Нилээд ябаһан хойноо, үбгэжөөл нэгэ түгсүүл дээрэ һуужа,
аршуулаа  гаргажа,   гааһаяа  амандаа  зууба...        (11)Виктор   зүбшиидхэбэри абажа, энэ үбгэниие гансаарайень табяагүйгөө ойлгобо.

(12)        Тэрэнэй   энэ   бодолые   ой   сүмэ   дорьбооһон   буугай   абяан
таһалдуулба.

(13)         Һүүлдэнь нэгэ юумэн хашхарһан шэнги болобо.

(14) Тэрэ хоёр нэгэн доро хүл дээрээ һүрэлдэн бодобод.

15. - Дуулаба гүш?
16. - Энэ баруун тээ буу һүрөө,-гэбэ Виктор.

(17)- Үшөө хажуудань нэгэ юумэн хашхараа, - гэбэ үбгэжөөл. (18)- Би баһа хашхараа гэжэ һанааб,  -  гэбэ Виктор. (19)- Юун байлтайб? (20) Ангай хашхараан гү?

(21)- Шубуу шонхор гээшэ гү? (22)Энэ абяан яагаа Долгорой байһан газарта шэнги юм?

(Ц. Галанов «Саран-Хүхы»)

Б1.  Текст соохи орёо мэдүүлэлнүүдэй дугаарай  номер харюу соогоо бэшэгты

Б2. Илгаһан деепричастна обородтой мэдүүлэлнүүдэй дугаарайнь номер харюу соогоо бэшэгты.

БЗ.  9-дэхи,   12-дохи,   13-дахи  мэдүүлэлнүүд  соохи  зураатай үгэнүүд мэдүүлэлэй ямар гэшүүд болоноб?

а) нэрлүүлэгшэ       б) хэлэгшэ        в) нэмэлтэ        г) элирхэйлэгшэ              д) ушарлагша

3-ДАХИ ХУБИ

        2-дохи хуби соо үгтэһэн текстын удха дээрэ үндэһэлжэ, найруулга бэшэгты. Байгаалидаа ямараар хандаха ёһотойбди? Ангуудые хюдаашад ямар зон бэ? Найруулгын хэмжээ - 130-һаа үсөөн бэшэ үгэнүүдтэй байха.

3-ДАХИ ВАРИАНТ

1-ДЭХИ ХУБИ

А1. Эдэ ямар аялганууд бэ: ү, үй, ээ, өө?

а) эрэ             б) эмэ         в)  эрсэ

А2. 4 үзэгтэй ба 5 абяануудһаа бүридэһэн үгэ тэмдэглэггы:

а) эрье        б) орой        в) уһан

А3. «Миисгэй» гэжэ үгэ хэды абяануудһаа бүридэнэб:

а) 4        б) 5        в) 6

А4. Абтаһан үгын эсэстэ ямар залгалта байхаб?

Яблок...

А7. Олоной тоодо ямар залгалта бэшэгдэхэб? Нугаһан, колхоз.

а) - нууд        б) - нүүд        в) -ууд        г) -үүд

А8.    Зүб харюу ологты: а, б, в, г столбигууд доро һубарюулжа табиһан ээ-өө залгалтануудые точконуудай орондо табигты.

а             б               в              г

Түлеэ хюрөөд...        өө            ээ            өө            ээ

Бидэниие үймүүл...        өө            ээ             ээ             өө

Багша хөөрүүл...                          өө             өө            ээ             өө

 Модо хюрөөдүүл...                       өө             өө            ээ             өө  

А9. Синонимуудые ологты:

а)        сэсэн - тэнэг

б)        һайн - муу

в)        нарин - үргэн

г)        харанхы - бүүдэгэр

А 10.  Антонимуудые ологты:

а) үгсүүр – уруудам

б)        Hалбагар - һарнагар

в)        харюу - барюу

г)        халхагар - хүлхэгэр

11. «Зүрхөө дараагүи ябаһан» гэһэн фразеологизм соо ямар хһн тухай хэлэгдэнэб?

а) залхуу

б)        яарамгай

в)        тэнэг

г)        һайрхуу

А12. Үгтэһэн үгэнүүдэй алиниинь «улаан шара хоёр үнгын холисолдоһон мориной зүһэ» тэмдэглэнэб?

а)        сабидар

б)        зээрдэ

в)        хээр

г)        халюун

13. Иимэ схемээр мэдүүлэл(нүүдые) ологты.   «С.х., - а. ү., - с.х.» (Сэглэлтын тэмдэг табигдаагүй).

а) Хонхо болоо гэжэ Бата хэлэбэ хэшээлнай эхилхэнь.

б) Энэ хэнэй машина гээшэб гэжэ хүршэ һураба.

в)        Зунай амаралтада ерээрэй гэжэ ашадаа хэлэбэ Һүн тарагшье элбэг.

г)        Ши хааналаа ерээбши гэжэ хүбүүн асууба.

Харюу:    а) а, в        б) а, б        в) в        г) в, г

А 14. Үгтэһэн мэдүүлэлнүүдые текст болгожо ямар гуримаар һубарюулжа бэшэхэб?

а) АГБВ        б) АВБГ        в) БАГВ        г) АГВБ

А 15. Эдэ холбуулалнуудай алиниинь мэдүүлэлэй грамматическа һуури болоноб?

а)        ногооржо эхилдэг

б)        модоншье элбэг

в)        набшаһадынь байдаг

г)        ногоон болоно

А16. Ямар мэдүүлэл(нүүд) соо эхир үгэ(нүүд) бииб?

А)БВ        б)ВГ        в) Г        г) В

А 17. Ямар мэдүүлэл (нүүд) соо   ниилэһэн деепричастии(нууд) бииб?

а) Г        б)ВГ        в)АВ        г)АГ

А 18. «А» мэдүүлэл соохи запятой юу илганаб?

а)        нэгэ түрэл гэшүүд

б)        хабсаргалта

в)        тододхоһон гэшүүн

г)        оборот

А 19. «Г» үзэгтэ байһан мэдүүлэл байгуулгаараа ямар бэ?

а)        орёо

б)        нэгэ бүридэлтэ

в)        бэеэ дааһан обородуудтай

г)        юрын обородуудтай

А20. Ямар үгэ(нүүд) үндэһэнһөө, хоёр залгалтаһаа бүридэнэб?
а) дулаарһан        б) хаанашье        в) мүшэрнүүдынь       г) набшаһадынь

Харюу:   а) А, Г        б) В, Г        в) В        г) А, В, Г

А21. «В» узэгтэ байһан мэдүүлэл соо «набшаһадынь» гэжэ үгын зүб грамматическа шэнжэнүүдыень заагты:

а)        нэгэнэй тоо, зүгэй падеж, 3-дахи нюурта хамаадал

б)        нэгэнэй тоо, зүгэй падеж, өөртэ хамаадал

в)        олоной тоо, нэрын падеж, 1 -дэхи олоной нюурта хамаадал

г)        олоной тоо, нэрын падеж, 3-дахи нюурта хамаадал

2-ДОХИХУБИ

1)Буряад хэлэн хосоржо байна гү?   (2)   Тиигэжэ хэлэхэнь эртэшэг гэжэ би hананаб. (3) Мунѳѳ сагта буряад хэлэн үнэхѳѳрѳѳ хүшэр хүндэ байдалда оронхой. (4) Теэд энээн тухай саашадаа хэлүүжэб.

(5) Буряад арадай бэеэ гэршэлhэн гол зүйлнүүдэй нэгэн байhан зандаа хадань буряад хэлые хосоржо байгаа хэлэнүүдэй тоодо оруулха аргагүй байнабди. (6) Энэ хадаа тэрэнэй тон шухала шэнжэ шанар гээшэ. (7) Муу,  hайнааршье hаа, хахад шахуу миллион буряадууд түрэл хэлэн дээрээ хѳѳрэлдэнэ ха юм. (8) Ядахын сагта тэрэнэй ехэнхи хубинь.

(9) Буряад хэлэ хэрэглэлгые үсѳѳрүүлhэн бодото шалтагаанууд бии. (10) Нэн түрүүн ажабайдалаймнай удха шанарай улам үргэдэжэ, арад зоной гол түлэб хото городуудта ажаhуудаг болоhон ушар. (11) Хори нэгэдэхи зуун жэл хүрэжэ ерээд байна, тиимэhээ дэлхэй дээрэ арадай ажахын бүхы hалбаринуудта оньhон аргануудые хэрэглэлтэй, технологическа болон социальна - соёлой хүгжэлтэтэй холбоотой хубилалтанууд болоно. (12) Тиин буряад арадай хуби заяае болон соёлойнь саашанхи хүгжэлтые бүхэдэлхэйн гол үйлэ хэрэгүүдhээ амяарлан зүбшэн хэлсэжэ болохогүй гэжэ онсолхо хүсэлтэйб. (13) Мүнѳѳ үедэ бүхы гүрэнүүдтэ болон арадуудта «бүхэдэлхэйн горитой хубилалтануудта» тэдэ харюусаха аргатай гү, манай арад хүн түрэлтэнэй хүгжэлтын хажуу талада үлэшэгүйн туда хүсэд бэлэн гү гэhэн асуудал тон шухала.

(14) Хэлэн, шажан, заншалта ёhо гурим, арадай аман зохёол гэхэ мэтэ үеhѳѳ үедэ дамжуулагдадаг социальна талаараа тогтонижонги удха шанартай бодомжонууд, хараанууд, хэмжээнүүд социальна - соёлой заншалта баялигуудай тоодо ородог юм. (15) Хотонуудта ород хэлэн диилэнхи байна гэжэ ойлгосотой. (16) Гэхэтэй хамта хотодо ажаhуудаг буряадуудшье түрэл хэлэеэ хамгаалха ба тарааха хүсэлтэй байдаг гэжэ олонхи шэнжэлгэнүүд гэршэлнэ. (17) Энэмнай буряад хэлэн хүсэд хосороогүй гэжэ гэршэлнэ бшуу. («Байгал» журналhаа абтаhан текст)

Б1. Текст соохи орёо мэдуулэлнуудэй дугаарай номер харюу соогоо бэшэгты.

Б2. ДахалдаHан орёо мэдуулэлнуудэй дугаарайнh номер харюу соогоо бэшэгты.

БЗ. 10- дахи, 13 - дахи, 14 -дэхи мэдуулэлнууд соохи зураатай угэнууд мэдуулэлэй ямар гэшууд болоноб?

а) нэрлуулэгшэ      б) хэлэгшэ        в) нэмэлтэ        г) элирхэйлэгшэ

д) ушарлагша

3-ДАХИ ХУБИ

Хоёрдохи хуби соо угтэлэн текстын удха дээрэ ундэHэлжэ, багахан найруулга бэшэгты.

Буряад хэлэн, ООН -ой ЮНЕСКЫН мэдээгээр, угы боложо байHан хэлэн гэжэ тоологдоно. Автор энээниие яажа тайлбарилнаб? Энэ HанамжаHаа пабагшапан танай харюу?

Хэлэн гээшэ сэдhхэлэй, ухаан бодолой, гун мэдэрэлэй эгээн баримталхы, ундэпэлхы хубя. Иимэ болохолоорнh ундэHэ яHатанай шэнжэ шанар Hалажа байна гу, али буряад хун ушее гун «нюур тупеегее» алдаагуй байна гу? Танай бодол ямар бэ?

Найруулгын хэмжээ - 130 - Hаа усеен бэшэ угэнуудтэй.

1-ДЭХИ ВАРИАНТЫН ХАРЮУНУУД 1-ДЭХИ ХУБИ

2-ДОХИ ХУБИ

2-ДОХИ ВАРИАНТЫН ХАРЮУНУУД 1-ДЭХИ ХУБИ

2-ДОХИ ХУБИ

3-ДАХИ ВАРИАНТЫН ХАРЮУНУУД 1-ДЭХИ ХУБИ

2-ДОХИ ХУБИ