Сыйныфтан тыш чара "Уйный-уйный татарча өйрәнәбез"
методическая разработка (5 класс)
Чара 5 "К" коррекция сыйныфлары өчен төзелде. Укучылар җырлар, уеннар аша татар телен өйрәнәләр. Үзләренең һөнәрләрен дә күрсәтәләр.
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 uynyy-uynyy_tatarcha_oyrnbez.doc | 126.5 КБ |
Предварительный просмотр:
Сыйныфтан тыш чара
“Уйный-уйный татарча өйрәнәбез”
(5 “К” коррекция классы)
Балалар утыралар. (Бишек җыры яңгырый). Укытучы баланы һәрберсенә чиратлап бирә. Тирбәтеп йоклаталар. (Музыка туктый).
Розалина. Нинди матур җыр!
Укытучы. Әйе, балалар, бу бишек җыры. (колыбельная). Кечкенә балаларны йоклатканда бишек җырын җырлыйлар. Айсылу йоклады, балалар. Эвелина, Айсылуны бишеккә салып килче. Әйтегез әле миңа, балалар, бишек җырын кемнәр җырлый?
Балалар. Әниләр.
Укытучы. Әйе, балалар, әниләр җырлый. Мин хәзер сезгә сораулар бирәм, ә сез җавап бирерсез.
- Азат, дөньяда иң матур кеше кем?
- Эльвира, кем сиңа тәмле ашлар пешерә?
- Максим, кем сиңа матур киемнәр тегә?
- Камилә, кем сине бик ярата?
- Эвелина, кем сиңа матур әкиятләр сөйли?
- Никита, кем сине иркәләп йокыдан уята?
- Розалина, кем сиңа иң матур сүзләрне әйтә?
Укытучы. Әйе, балалар, әниләр безне бик яраталар. Алар иң кадерле кешеләр. Ноябрь аенда әниләр көне үткәрелә. Сез әниләр турында бик матур шигырьләр беләсез. Әйдәгез, балалар, сөйләп күрсәтегез әле.
Тел ачкычы, иман биргән Сөекле туган телем! Үз телемдә сиңа сәлам, Әссәламегаләйкем! | Бу дөньяда әниләр күп – Минем әни бер генә Үзе уңган, үзе тырыш, Бар эшкә дә өлгерә. |
Бүген - әниләр көне Бүген – җирдә тантана. Кояш шуңа көлә бүген, Гөлләр шуңа шатлана. | “Әни” диеп язып куйдым Яңа яуган ак карга. Таптамагыз! Һич ярамый “Әни” сүзен таптарга. |
Әнием минем матур, Күзләре якты, көләч. Шундый күңелле була, Ул өйгә кайтып кергәч. | Әни пәрәмәч пешерә Вак итеп, тәмле итеп: Без табында чәй эчәбез Бергәләп, тәмле итеп. |
Әниемнең кызы юк шул, Мин булышам әнигә. Аш пешерәм, җыештырам, Кер юышам әнигә. | Мин дә булыштым әнигә Пәрәмәчләр ясарга. Үзең эшләгәч, тәмле ул – Кирәк эшләп ашарга! |
Укытучы. Афәрин, балалар, бик матур шигырьләр сөйләдегез. Әйдәгез, Айсылу йоклаганда уйнап алыгыз.
“Без-без-без идек” уены уйнала.
Балалар түгәрәккә басалар.
Без-без-без идек,
Без унике кыз идек.
Базга төштек, май ашадык,
Келәткә кердек, бал ашадык,
Авызыңны кап та йом.
Никита көлә.
Эльвира. Никита авызын ачты.
Азат. Нинди җәза бирәбез?
Балалар. Шигырь сөйләсен.
Никита шигырь сөйли.(кул чабалар)
Уен дәвам итә.
Ике кыз берьюлы авызларын ачалар.
Эльвира. Кызлар авызларын ачты.
Азат. Нинди җәза бирәбез?
Балалар. Биесеннәр.
Кызлар бии.(кул чабалар)
Уен дәвам итә.
Максим авызын ача.
Эвелина. Максим авызын ачты.
Никита. Нинди җәза бирәбез.
Балалар. Җиләк-җимешләрне әйтсен.
Максим саный. Алма, груша, банан, карбыз, җиләк. (кул чабалар)
Укытучы. Афәрин, балалар! Ә хәзер җырлап алыйк.
Балалар тезелеп басалар. “Кояшлы ил” җырын башкаралар.
(Әкрен генә музыка уйный,өй күренеше, әни кызлары белән өйдә)
Алып баручы: Борын-борын заманда яшәгән ди Әминә исемле хатын. Аның булган ди өч кызы. Әминә апа кечкенәдән кызларына бишек җырларын җырлап үстергән.
Әниләре кызларының өсте бөтен, тамаклары тук булсын дип көне-төне эшләгән. (Әни өйдә үз эшләрен эшли.)
Менә кызлар үсеп тә җиткәннәр.
Алып баручы. (Кызлар берәм-берәм чыгып уртага басалар.)
Олы кызы – . Авылда иң чибәре.
Уртанчы кызы – . Бик оста куллы кыз булган.
Кечкенә кызы – . Акыллы һәм тыйнаклыгы белән аерылып торган.
... белән ... арасында диалог. ... күлмәккә карап сокланып утыра, ... бизәнә. Ә ... бу вакытта әнисенә булыша).
- Күлмәгем матурмы?
- Әйе, бик матур.
- Ә мин матурмы?
- Матур!
Әминә апа. Кызым, барыгыз әзрәк күңел ачып, уйнап кайтыгыз.
.... . Кызлар, әйдәгез уйнарга!
Алып баручы. Эшләре беткәч, кызлар кичке уенга ашыкканнар. Алар анда уйнаганнар, күңел ачканнар.
«Без-Без» уены
Уен уйнаганда Әмина апа кызларга бирнә җыя. 3 төенчек төйни. Уеннан соң кызлар әниләре янына йөгереп киләләр. Кочаклыйлар. Әниләре кызларын озата)
Алып баручы. Менә шулай кызлар бик матур булып үсеп җиткәннәр, әниләре яныннан әкренләп таралыша башлаганнар.
Әминә апа. Кызым, Айгөл (Алия,Айсылу). Менә син зур кыз булдың инде.
-Әйе,миңа туган йорттан китәргә кирәк инде.
- Кызым, мине онытма, бәхетле бул. Игелек күреп яшә.
-Рәхмәт, әни, җылы сүзләрең өчен. Сау бул, әни.
(Кыз китеп бара. Шул рәвештә икенче, өченче кыз да китә)
Алып баручы. Әминә апа үзе генә кала. Бер ел үтә, ике ел үтә. Өч ел үтә. Әминә апа авырый башлый.
(Музыка. Әни чиләк белән су алып керә. Авыр сулый. Тәрәзәдән күзәтә. Чәй ясамакчы була. Йөрәгенә тотына. Телефонын ала)
Әминә апа. Хәлем дә авырайды. Картайдым да. Кызларым да күренмиләр. Инде нишләргә? Кемгә барырга? (Урындыкка килеп утыра да исенә төшкән кыяфәт ясый)
И, и, онытым та торам бит әле! Минем бит урманда тиен дустым бар! Шалтыратыйм әле үзенә.
(Әни белән тиен телефоннан сөйләшә.)
-Исәнме, Тиен. Хәлләрең ничек?
-Исәнме, Әминә апа. Хәлләр әйбәт. Рәхмәт.
-Тиен, дустым, кил монда. Мин бик авырыйм, хәлем авыр, кызларымны чакыр минем яныма.
-Ярар, ярар. Борчылма, Әминә апа. Хәзер чакырам. Сау булып тор.
Алып баручы. Тиен шунда ук чыгып чапкан. Ул олы кызы – Айгөл яшәгән йортка килеп җиткән. Олы кызы тазлар чистарта икән.
(Тиен белән олы кыз арасында диалог. Тиен ишек шакый)
-Кем бар анда?
-Мин тиен.
-Тиен, кер монда.
-Исәнме, Айгөл. Хәлләрең ничек?
-Әйбәт, тиен. Рәхмәт.
-Айгөл, әниең бик авырый, ул сине чакырды.
-Ай-яй, яй! Бик барыр идем, тик менә вакытым юк, тазлар чистартасым бар.
-Ай-яй, яй! Юньсез кыз! Кал шул тазларын белән.
Алып баручы. Тиеннең шулай дип әйтүе була, Айгөл ташбакага әйләнә.
(Әйләнә-әйләнә сәхнә артына чыга, ташбака киеме киертелә)
Тиен шуннан соң уртанчы кызы Алия янына чыгып чапкан. Алия бу вакытта җеп чорный икән.
(Уртанчы кыз белән тиен арасында диалог. Тиен ишек шакый)
-Кем бар анда?
-Мин тиен.
-Тиен, кер, монда.
-Хәерле көн, Алия. Хәлләрең ничек?
-Әйбәт, рәхмәт.
-Алия, әниең авырый, ул сине чакырды.
-Ай-яй, яй! Бик барыр идем, тик вакытым юк. Җеп чорныйсым бар.
-Ай-яй! Юньсез кыз! Кал шул җебең белән.
Алып баручы. Тиеннең шулай дип әйтүе була, Алия үрмәкүчкә әверелгән.
(Әйләнә-әйләнә сәхнә артына чыга, үрмәкүч киеме киертелә)
Тиен бик аптыраган бу хәлгә һәм өченче кыз янына чыгып чапкан. Алсу бу вакытта камыр баса икән.
(Кече кыз белән тиен арасында диалог. Тиен ишек шакый)
-Кем бар анда?
-Мин тиен.
-Тиен, кер, монда.
-Хәерле кич, Алсу. Хәлләрең ничек?
-Әйбәт, рәхмәт.
-Алсу, әниең авырый, ул сине чакырды.
-Әнием, әнием…
(Кыз әнисе янына чаба, кочаклап ала, хәлләрен сорый)
-Әнием, алтыным. Хәлләрең ничек?
-Авырып киттем бит әле, кызым. Хәлем дә юк. Сезне дә бик сагындым.
-Хәзер-хәзер, әнием, дару алып киләм. (Дару бирә)
-И, рәхмәт, кызым. Ярый әле син бар, алмам. Гомер буе игелек күреп яшә.
-Рәхмәт, әни. Әни, әйдә, чәй эчеп алыйк әле. (Музыка)
(Әни белән кыз өстәл янында чәй эчеп калалар)
Алып баручы. Кече кыз бик бәхетле гомер кичергән, кешеләр дә, әнисе дә аны бик яраткан, хөрмәт иткән.
Тел ачкычы, иман биргән Сөекле туган телем! Үз телемдә сиңа сәлам, Әссәламегаләйкем! | Йөрәгемнең иң түрендә, Иң кадерле әнием. Яхшылыкта, матурлыкта, Үрнәк миңа әнием. |
Әнием минем матур, Күзләре якты, көләч. Шундый күңелле була, Ул өйгә кайтып кергәч. | Син, әнием, минем өчен Бу дөньяда бер генә. Елмайганда йөзләреңнән Бар өйгә нур бөркелә. |
Бу дөньяда әниләр күп – Минем әни бер генә Үзе уңган, үзе тырыш, Бар эшкә дә өлгерә. | “Әни” диеп язып куйдым Яңа яуган ак карга. Таптамагыз! Һич ярамый “Әни” сүзен таптарга. |
Әни пәрәмәч пешерә Вак итеп, тәмле итеп: Без табында чәй эчәбез Бергәләп, тәмле итеп.
Мин дә булыштым әнигә Пәрәмәчләр ясарга. Үзең эшләгәч, тәмле ул – Кирәк эшләп ашарга! | Минем әнием Гөлназ Өләшеп тора гел наз. Әниемнең эше бик күп Буш вакытлары бик аз.
Таләпчән дә, бик җитез дә Бар нәрсәгә өлгерә. Өйдә тәртип булдыра да Тагын эшкә йөгерә. |
И туган тел, и матур тел, Әткәм-әнкәмнең теле! Син туган тел аркылы. | Туган тел – иң татлы тел, Туган тел – иң тәмле тел. Тәмле тел дип, телең йотма, Туган телне онытма. |
Миндә бит тел берәү генә, Ул да булса – туган тел Атам-анам, бабамнардан Миңа мирас булган тел. | Сокланып туймыйм Сайрар кошларга: Кайларга китми Алар кышларга. Тик онытмыйлар Туган илләрен, Саклый һәммәсе Туган телләрен. |
Игелекле булып үсим Газиз туган телемә. Туган тел бер генә була, Әнкәй кебек бер генә. | |
Кояшлы ил – безнең ил, Күге аның гел аяз. Кыш китерсә кыш бабай, Чәчәк алып килә яз. Һавасы да җире дә, Салават күпере дә, Яңгыры да, кары да – Безгә якын бары да. Сандугачлы урманы, Ашлык тулы кырлары, Бөтен җиргә яңгырый Безнең бәхет җырлары. | Кояшлы ил – безнең ил, Күге аның гел аяз. Кыш китерсә кыш бабай, Чәчәк алып килә яз. Һавасы да җире дә, Салават күпере дә, Яңгыры да, кары да – Безгә якын бары да. Сандугачлы урманы, Ашлык тулы кырлары, Бөтен җиргә яңгырый Безнең бәхет җырлары. |
Кояшлы ил – безнең ил, Күге аның гел аяз. Кыш китерсә кыш бабай, Чәчәк алып килә яз. Һавасы да җире дә, Салават күпере дә, Яңгыры да, кары да – Безгә якын бары да. Сандугачлы урманы, Ашлык тулы кырлары, Бөтен җиргә яңгырый Безнең бәхет җырлары. | Кояшлы ил – безнең ил, Күге аның гел аяз. Кыш китерсә кыш бабай, Чәчәк алып килә яз. Һавасы да җире дә, Салават күпере дә, Яңгыры да, кары да – Безгә якын бары да. Сандугачлы урманы, Ашлык тулы кырлары, Бөтен җиргә яңгырый Безнең бәхет җырлары. |
Кояшлы ил – безнең ил, Күге аның гел аяз. Кыш китерсә кыш бабай, Чәчәк алып килә яз. Һавасы да җире дә, Салават күпере дә, Яңгыры да, кары да – Безгә якын бары да. Сандугачлы урманы, Ашлык тулы кырлары, Бөтен җиргә яңгырый Безнең бәхет җырлары. | Кояшлы ил – безнең ил, Күге аның гел аяз. Кыш китерсә кыш бабай, Чәчәк алып килә яз. Һавасы да җире дә, Салават күпере дә, Яңгыры да, кары да – Безгә якын бары да. Сандугачлы урманы, Ашлык тулы кырлары, Бөтен җиргә яңгырый Безнең бәхет җырлары. |
Кояшлы ил – безнең ил, Күге аның гел аяз. Кыш китерсә кыш бабай, Чәчәк алып килә яз. Һавасы да җире дә, Салават күпере дә, Яңгыры да, кары да – Безгә якын бары да. Сандугачлы урманы, Ашлык тулы кырлары, Бөтен җиргә яңгырый Безнең бәхет җырлары. | Кояшлы ил – безнең ил, Күге аның гел аяз. Кыш китерсә кыш бабай, Чәчәк алып килә яз. Һавасы да җире дә, Салават күпере дә, Яңгыры да, кары да – Безгә якын бары да. Сандугачлы урманы, Ашлык тулы кырлары, Бөтен җиргә яңгырый Безнең бәхет җырлары. |
Балам! -- диеп,туган телдә Эндәшә миңа әткәм. Әнием! -- дип, әнкәемә мин туган телдә әйтәм. Дөньяда иң матур ил Ул -- минем туган илем. Дөньяда иң матур тел Ул -- минем туган телем. Туган телемдә сөйләшеп Яшим мин Туган илдә Туган ил дигән сузне дә Әйтәм мин туган телдә. иң изге хисләремне мин Туган телдә аңлатам. Шуңа курә туган телне Хөрмәтлим мин. яратам. | Балам! -- диеп,туган телдә Эндәшә миңа әткәм. Әнием! -- дип, әнкәемә мин туган телдә әйтәм. Дөньяда иң матур ил Ул -- минем туган илем. Дөньяда иң матур тел Ул -- минем туган телем. Туган телемдә сөйләшеп Яшим мин Туган илдә Туган ил дигән сузне дә Әйтәм мин туган телдә. иң изге хисләремне мин Туган телдә аңлатам. Шуңа курә туган телне Хөрмәтлим мин. яратам. |
Балам! -- диеп,туган телдә Эндәшә миңа әткәм. Әнием! -- дип, әнкәемә мин туган телдә әйтәм. Дөньяда иң матур ил Ул -- минем туган илем. Дөньяда иң матур тел Ул -- минем туган телем. Туган телемдә сөйләшеп Яшим мин Туган илдә Туган ил дигән сузне дә Әйтәм мин туган телдә. иң изге хисләремне мин Туган телдә аңлатам. Шуңа курә туган телне Хөрмәтлим мин. яратам. | Балам! -- диеп,туган телдә Эндәшә миңа әткәм. Әнием! -- дип, әнкәемә мин туган телдә әйтәм. Дөньяда иң матур ил Ул -- минем туган илем. Дөньяда иң матур тел Ул -- минем туган телем. Туган телемдә сөйләшеп Яшим мин Туган илдә Туган ил дигән сузне дә Әйтәм мин туган телдә. иң изге хисләремне мин Туган телдә аңлатам. Шуңа курә туган телне Хөрмәтлим мин. яратам. |
Балам! -- диеп,туган телдә Эндәшә миңа әткәм. Әнием! -- дип, әнкәемә мин туган телдә әйтәм. Дөньяда иң матур ил Ул -- минем туган илем. Дөньяда иң матур тел Ул -- минем туган телем. Туган телемдә сөйләшеп Яшим мин Туган илдә Туган ил дигән сузне дә Әйтәм мин туган телдә. иң изге хисләремне мин Туган телдә аңлатам. Шуңа курә туган телне Хөрмәтлим мин. яратам. | Балам! -- диеп,туган телдә Эндәшә миңа әткәм. Әнием! -- дип, әнкәемә мин туган телдә әйтәм. Дөньяда иң матур ил Ул -- минем туган илем. Дөньяда иң матур тел Ул -- минем туган телем. Туган телемдә сөйләшеп Яшим мин Туган илдә Туган ил дигән сузне дә Әйтәм мин туган телдә. иң изге хисләремне мин Туган телдә аңлатам. Шуңа курә туган телне Хөрмәтлим мин. яратам. |
Балам! -- диеп,туган телдә Эндәшә миңа әткәм. Әнием! -- дип, әнкәемә мин туган телдә әйтәм. Дөньяда иң матур ил Ул -- минем туган илем. Дөньяда иң матур тел Ул -- минем туган телем. Туган телемдә сөйләшеп Яшим мин Туган илдә Туган ил дигән сузне дә Әйтәм мин туган телдә. иң изге хисләремне мин Туган телдә аңлатам. Шуңа курә туган телне Хөрмәтлим мин. яратам. | Балам! -- диеп,туган телдә Эндәшә миңа әткәм. Әнием! -- дип, әнкәемә мин туган телдә әйтәм. Дөньяда иң матур ил Ул -- минем туган илем. Дөньяда иң матур тел Ул -- минем туган телем. Туган телемдә сөйләшеп Яшим мин Туган илдә Туган ил дигән сузне дә Әйтәм мин туган телдә. иң изге хисләремне мин Туган телдә аңлатам. Шуңа курә туган телне Хөрмәтлим мин. яратам. |
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Разработка внеклассного мероприятия по татарскому языку "Татарча да яхшы бел..."
Внеклассное мероприятие было проведено в рамках республиканского конкурса "Мин татарча сөйләшәм!" ( Я говорю по-татарски!). Мы заняли призовое место - приз DVD плеер....
Статья из опыта работы по учебно методическому комплексу "Татарча да яхшы бел"
Результат опыта работы по новому УМК "Татарча да яхшы бел"...
КВН-дәрес “Мин татарча сөйләшергә өйрәнәм!”
Хәерле кич кадерле кунаклар!Бүген безнең 21 нче февраль Халыкара туган тел көне.Безнең чарабыз туган телебезгә һәм тарих елы белән бәйле үтәчәк....
Акция: "Мин татарча сөйләшәм"
Программа-сценарий для акции "Мин татарча сөйләшәм"1. Посещение Альметьевского Государственного драматического театра2. Создание буклета для акции3. Подготовка плакатов для акции4. Подготовка к походу...
Внеклассное мероприятие "Татарча да яхшы бел..."
Это мероприятие я показывала на районном семинаре учителей татарского языка и литературы....
Сыйныфтан тыш чара. Нәүрүз - түрдән уз. Сыйныфтан тыш чара.
Нәүрүз көн белән төн тигезләшкән чорга – 21–22 мартка туры килә. Көнчыгыш календаре буенча әлеге төбәкләрдә язны каршылау язгы чәчү эшләре алдыннан үткәрелә торган халык бәйрәменнән ...