Эссе "Киләчәк укытучысы"
материал

                     Эссе "Киләчәк укытучысы"

“Балаларыгызны үзегезнең заманыгыздан башка заман өчен укытыгыз,

чөнки алар сезнең заманыгыздан башка бер заманда яшәү өчен дөньяга килгәннәр”                 

  Р.Фәхретдин

Укытучы...  Кем соң ул укытучы? Укытучы - ул артист - әмма тамашачылар, тыңлаучылар аңа алкышламыйлар. Ул скульптор - әмма аның эшен беркем дә күрми. Ул табиб - тик пациентлар аңа дәваланганнары өчен бик сирәк рәхмәтле булалар, ә кайберәүләре бөтенләй дәваланырга теләмиләр. Укытучы ул- әти һәм әни, ләкин балаларыннан тиешле мәхәббәтне алмый.

Укытучы... Балалар күңелен һәм йөрәкләрен саклаучы, балалар фикерләрен иҗат итүче, балалар тормышын тудыручы. Укучыларны белем дөньясына, гүзәллек дөньясына кертә, яхшылыкны һәм яманлыкны аерырга өйрәтә. Игелек, дөреслек, мәхәббәт, шәфкатьлелек, гаделлек кануннарына өйрәтергә тырыша.

Укытучы һөнәре-җирдәге иң борынгы һөнәрләрнең берсе. Чөнки әле кешеләр хайваннарга охшаган булган чакта, аларның теле бик гади булган, өлкәннәр кечеләрне өйрәтергә, аларга үз тәҗрибәсен тапшырырга тиеш булганнар.

Үземнең гомеремне балаларны укытуга багышладым. Бу һөнәрне сайлавыма этәргеч булып минем укытучыларым торгандыр дип уйлыйм, мәктәптә укыган вакытта ук ныклы карарга килдем: мин укытучы булачакмын.  Хыялымны тормышка ашырыр өчен, Казан Федераль Университетына укырга кердем. 2012 нче елда университетны тәмамлап, Казан шәһәре Идел буе районының 127 нче мәктәбенә эшкә урнаштым.  Бүгенге көнгә кадәр, шушы мәктәптә балаларга туган (татар) теле һәм әдәбияты укытам. Һәр дәрестә укучыларыма телебезнең үзенчәлекләре, матурлыгы турында төшендерергә тырышам. Туган тел дәресләрендә лексик-грамматик күнегүләр башкарабыз, шулай ук балалар белән диалоглар төзеп, аларны рольләргә бүлеп сөйлибез. Әдәбият дәресләрендә матур әсәрләр укып, андагы геройларның язмышлары турында фикер алышабыз.

Әлбәттә, хәзерге заман өчен һөнәрем җиңел дип уйламыйм, ләкин үз эшемне яратып башкарам, һәр иртәдә ашкынып мәктәпкә киләм, балаларның зур ышаныч белән миңа төбәлгән карашларын күргәч, барлык аруларым, мәшәкатьләрем югала, шатлык хисләре чолгап ала, үз хезмәтемнән канәгатьләнәм .

Укучыларым арасында төрле балалар бар. Минемчә, һәр бала - ул җирдәге йолдызчыклар. Һәр бала - үзенчәлекле. Һәр йолдызчык тагын да матуррак, яктырак балкысын, янсын өчен бик күп вакыт һәм көч куярга кирәк. Йолдызларыбыз никадәр яктырак янса, тормышыбыз шулкадәр яктырак, тулырак һәм кыйммәтлерәк булыр иде.  Шуңа күрә дә мин һәр укучыма шәхси якын килергә тырышам.

Укучыларымның уңышлары - ул минем хезмәтем җимешләре. Һөнәрем нинди генә авыр, җаваплы булуына карамастан, бу һөнәрне сайлавыма һич үкенмим.

Үз эшеңне яратып башкару,сөенеп эшкә бару, нинди зур бәхет ул! Бу тарафтан мин үземне бәхетле кеше дип саныйм.

Заманча укыту-ул укытучының һәм укучының уртак эше. Укытучы һәм укучы уку процессында дуслар, фикердәшләр булырга тиеш. Заманча дәрес укучыларның актив эше элементлары булуы белән аерылып тора.  Укытучы белем бирү процессы өчен уңайлы шартлар тудырырга, бала шәхесенә зур игътибар бирергә тиеш.

Без бик тиз үсә торган мәгълүмати технологияләр гасырында яшибез.  Яңа компьютер технологияләре ярдәмендә төрле мәгълүмат алу һәм белем бирү процессының эчтәлеген баету мөмкинлеге барлыкка килде. Бүгенге көндә укытучы элеккеге кебек бердәнбер белем чыганагы түгел. Заманча технологияләр ярдәмендә укучыларның мөстәкыйль иҗади һәм тикшеренү эшчәнлеге өчен чиксез мөмкинлекләр барлыкка килде. Әмма бер генә, хәтта иң заманча компьютер да баланы иҗат итәргә, мөстәкыйль фикерләргә, чагыштырырга, анализларга һәм нәтиҗәләр ясарга өйрәтә алмый. Бу хокук һәрвакыт укытучы артында булды һәм булачак.

Без барыбыз да төрле, әмма барлык педагогларны берләштерә торган сыйфат бар – ул балаларга карата ихлас мәхәббәт. Чын укытучы белә: балаларны никадәр күбрәк яратсаң, аларның мәхәббәтен шулкадәр күбрәк аласың. Бала мәктәп стеналарында 9-11 ел үткәрә. Мәктәп аның өчен икенче йортка әверелә. Һәр ата-ана мәктәп еллары аларның балалары арасында игелекле, игътибарлы, зирәк педагоглар янәшәсендә үтүен тели. Күп еллар дәвамында мәктәптә һәр бала бик күп сынаулар уза. Һәр фән укытучысы үз укучыларын имтиханнарга яхшы әзерләргә омтыла, чөнки бу мәктәп укучылары өчен дә, аларның әти-әниләре өчен дә, укытучылар өчен дә бик мөһим.  Без аларның җиңүләренә шатланабыз һәм авыр минутларда алар белән бергә борчылабыз. Әлбәттә, мәктәптән бөек галимнәр, тикшеренүчеләр, философлар һәм фикерчеләр чыкса, бик әйбәт булыр иде. Әмма укытучының бурычы икенче  – кечкенә кешене тормышка әзерләү, аңа киләчәктә яхшы белгеч, яхшы әти яки әни булырга ярдәм итү.

Соңгы вакытта телевидение һәм интернет безгә көч куллану, тупас һәм рәхимсезлек күренешләрен ешрак күрсәтә. Хәзерге яшьләрнең сөйләме куркыныч тудыра. Хәзерге вакытта рухилык зур дефицитка әверелә.  Шуңа күрә укытучының төп бурычы тынычлыкка, кешеләргә карата яхшы мөнәсәбәт формалаштыруда күрәм. Моны халкыбызның күп гасырлык тәҗрибәсенә, татар һәм рус классик әдәбиятының бөек әсәрләренә таянып эшләргә була.  Кызганычка каршы, мәктәп программасыннан ватанпәрвәрлек, игелеклелек, мәрхәмәтлелек, кешелеклелек, кайгыртучанлык хисләре тәрбияләүче әсәрләр күптән төшереп калдырылган.  Балаларга күбрәк, әти-әниләргә мәхәббәт һәм хөрмәт, чын дуслык, Ватан, бүгенге тормышта безгә нәрсә җитми дигән повестьлар кирәк.

Илебездә белем алу тиешле дәрәҗәдә булсын өчен, заманча тенденцияләргә туры килсен өчен, чит илләрдәге үрнәкләрне күчереп алырга, Россия өчен хас менталитет булган илләр методикаларына тигезләнергә кирәкми, Россия мәгарифенең иң яхшы милли тәҗрибәсенә һәм традицияләренә таянырга кирәк. 

Шулай итеп, киләчәк укытучылары намуслы сыйфатларга ия булырга, үз фәннәрен яхшы белергә һәм яратырга, шулай ук «заман белән бергә атларга»тиеш. Укытучылар баланың сәләтен үстерергә, үз индивидуальлеген күрсәтергә мөмкинлек бирергә тиеш. Киләчәк укытучысы үз Ватанының чын гражданы һәм патриоты булса, тагын да яхшырак булыр иде.  Педагог өчен иң мөһиме-балаларга карата мәхәббәт һәм аларны аңлау, чөнки ул чакта гына укучылар белән конфликтлардан котылып булачак.

Укытучы һөнәре кешеләрне тормышында һәрвакыт янәшә барачак. Киләчәктә балаларны робот һәм машиналар укытачак дигән сүз йөри. Минемчә, алар укытучыга ярдәм генә итә алалар, әмма тере кешене, техника алмаштыра алмый.

Укытучы - ул игелек һәм яктылык нуры, ул беркайчан да сүнми …