Презентацинууд
презентация к уроку
Презентацинууд
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 vneurochnaya_deyatelnost.ppt | 2.65 МБ |
| dahuulal.pptx | 394.44 КБ |
| zhaabday.ppt | 560 КБ |
| morin_huur.pptx | 123.93 КБ |
| otkrytyy_urok_k_sagaalganu.ppt | 1.02 МБ |
| palindromuud.pptx | 159.58 КБ |
| repka1.pptx | 1.6 МБ |
| taban_sesen.ppt | 1.38 МБ |
| temdegey_nere.pptx | 1.37 МБ |
| ugaym_zanshal.ppt | 1.45 МБ |
| ch-l_bazaron.pptx | 2.58 МБ |
| 5_klass_ayalganay_taaraldal.ppt | 204.5 КБ |
| tushayta_ba_yuryn_yuumeney_nerenuud.pptx | 144.3 КБ |
| 7_klass_glagoloy_mayag.pptx | 192.33 КБ |
| abtahan_ugenuud.pptx | 2.62 МБ |
| omonimuud.pptx | 555.67 КБ |
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
үхибүүдэй тоонто нютаг тухай мэдэсэ дээшэлүүлхэ; эрдэм шэнжэлэлгын түрүүшын дадал хүгжөөхэ; уранаар уншажа һургаха; зоной урда гүйсэдхэжэ дадал түрүүлхэ.
Сагааниинь- hy нэй, сагаан эдеэнэй тэмдэг, сагаан эдеэгээрээ айлшадые угтадаг, y дэшэдэг, м y н сагаан h айхан h анаа сэдьхэлтэй зон ажа h уудаг гэ h эн удхатай. Дундань - манай нютагай 13 голой зоной малшад бай h аниие y хэрэй д y рс oo р тэмдэглэгдэнхэй. Мэлын зоной суутай ангуушад, мэргэш yy л бай h ыень номо годлёор харуулаа. Тэнгэридэ эрбэлзэжэ бай h ан булжамуур шубуухайнууд – манай нютагай зоной дууша, дуунда ехэ дуратайе, амгалан ажабайдалай hy лдые зураглаа.
Мэлэ нютагта м y ргэлтэй ш y тэлгэтэй обоо ууланууд-66, барисанууд –11, Эм домто аршаанууд – 6
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
I шатын даабари . - Текст сооhоо деепричасти , причастинуудые түүжэ , хоёр бүлэг болгон хубааха . - Ехэнхидээ деепричасти , причастинууд мэдүүлэл соо ороходоо , мэдүүлэлэй ямар гэшүүн болоноб гэжэ элирүүлэгты. Һэеы гэр барихадаа , тон түрүүн ханыень бодходог юм . Ханануудаа бодхоод , гэрээ барижа захалхадаа , амануудыень бэе бэедэнь тааруулжа амалуулдаг . Мүнөө үедэ hэеы гэр хаража , аргагүй hонирхон хараашалдаг юм . Һэеы гэртэ айлшалжа оробол , эгээ түрүүн малгайгаа тайламсаар , хутагаа буулгадаг заншалтай .
Причасти Деепричасти бари ха даа бодх оод бодхо дог бари жа захал ха даа тааруул жа амалуул даг хара жа хараашал даг hонирхо н буулга даг айлшал жа оро бол тайла мсаар
Сэгнэлтэ : «0»------------------«5» «1-2 алдуутай »--«4» «3-4 алдуутай »--«3» «5 алдуутай »-----«2»
п ричасти, деепричасти
……….. ……….. шанажа , дээжээ үргэнэбди . _._._._._ Һайхан, һүтэй, амтатай сайгаа шанажа , дээжээ үргэнэбди.
причасти, деепричасти ушарлагша дэлгэрэнгы ушарлагша дахуулагша дахуулал хэдэн үгэ 2 үгэ 1 үгэ
Газаа сэлмэжэ , hэеы гэр харагдаба . Тэнгэри сэлмэжэ , hэеы гэр харагдаба . Тэнгэриин сэлмэхэдэ , hэеы гэр харагдаба . Тэнгэри үүлэеэ тараажа , сэлмэг болобо .
причасти, деепричасти ушарлагша дэлгэрэнгы ушарлагша дахуулагша дахуулал хэдэн үгэ 2 үгэ 1 үгэ юрын бэеэ дааһан
Таабай газаа гаража, айлшадые угтана . Мориной инсагаалхада , т өөдэй газаашаа гараба .
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Хэшээлэй зорилго: В. Халхуевай намтартай ба «Жаабдай» зохеолтойнь танилсуулан, ү йлэдэгшэ нюурнуудай дүрэн үү дые зэргэсүүлэн хараха, хара h анаан сагаан сэдьхэл хоерой тэмсэл элир үү лхэ. Үзэhэн зүйлөөр хараалагдаhан дүнгүүд: 1. В.Халхуевай бодол зүб ойлгохо, мүн сэдьхэлэйнгээ байдал хүдэлгэжэ, уран гоеор уншажа, зохеолой гол удха элирүүлжэ, ү йлэдэгшэ нюурнуудай дүрэн үү дые зэргэсүүлжэ h ураха, хэрэглэгдэ h эн уран аргануудые олохо. hурагшадай өөрын хүгжэлтын дүнгүүд 1. Уран гоёор уншалгын, уран зохеолой анализ хэхэ, ѳѳрынгѳѳ h анал бодолнуудые шагнагшадта дамжуулан ойлгуулха, хүниие шагнаха, зэргэс үү лхэ, тобшолол хэхэ дадал дээшэл үү лхэ; 2. Х ү нүүдэй хоорондохи харилсаан, хани нүхэсэл тухай мэдэсэнүүдые гүнзэгырүүлхэ, муу hанаан, хара сэдьхэлhээ hэргылхэ.
Метапредметнэ дүнгүүд: Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари (регулятивные УУД): • Хэшээлэйнгээ сэдэб элирүүлхэ. • Хэшээлэйнгээ зорилго табиха. • Өөрынгөө, нүхэдэйнгөө ажал сэгнэхэ. Оршон тойрониие шудалха шадабари (познавательные УУД): • Номоор хүдэлжэ, элдэб мэдээсэлэй тулгуурнуудые хэрэглэн эрдэмээ дээшэлүүлхэ. • Шэнжэлhэн материал дээрээ өөрынгөө бодолоороо дүн гаргаха, тобшолол хэхэ. • Тэрэнээ хүсэнэг болгохо, тиин hөөргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо сээжээр хэлэхэ. Харилсаха шадабари (коммуникативные УУД): • Өөрынгөө hанал бодол аман хэлэлгээр харуулха. • Хажуудахи хүнүүдээ шагнаха, тэдэнэй хэлэhэниие ойлгохо. • Уран гоеор уншаха, хөөрэхэ. • Хоер хоероороо, бүлэг соо хүдэлхэ, тиин олон ондоо «тушаал» бэе дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын, бэшээшын г.м.
Хэшээлэй маяг : хэшээл-шэнжэлэлгэ Хэшээлэй түхэл : шэнэ сэдэб ү зэлгэ Хэшээлэй арга боломжонууд : Хөөрэлдөөн. Зэргэсүүлгэ. Шэнжэлэлгэ. Бэдэрэлгэ. Асуудал табиhан Интегрированна Хэрэгсэлн үү д: В.С.Халхуевай намтараар компьютерна презентаци, «Жаабдай» онтохоной текст, В.С.Халхуевай номууд, зурагууд, гарай бэшэгүүд
Хэшээлэй ябаса. 1-дэхи шата.Эмхидхэлэй үе. Багшын оролто ү гэ. Сайн байна, минии н ү хэд! Т ү рэл буряад уран зохеолдоо дуратай, сэсэн мэргэн ухаатай, h онюуша, h айн h анаатай, ё h отой уншагшадай дунда бай h андаа ехэ урматай байнаб. Таанадайнгаа гэрэлтэйхэн нюдэн үү д соо мэдэсэеэ дээшэл үү лхэм гэ h эн эрмэлзэлэй ошохонуудые харахадаа з ү рхэ сэдьхэлни баярлана.
2-дохи шата. Хэшээлэй сэдэб элир үү лэлгэ. h уралсалай зорилго табилга Багшын хѳѳрѳѳн. Урдын урда сагта дэлхэй дээрэ ажа h уу h ан Х ү н Хара h анаан Сагаан сэдьхэл байдаг юм гэжэ мэдэдэггуй байгаа. Холын аянда гараад ябажа ябатараа, Х ү н ү ндэр хабсагай дээрэ бай h ан хоер ам h арта харажархиба. Нэгэниинь- Хара h анаагаар, н ү гѳѳдэнь сагаан сэдьхэлээр д үү рэн байгаа ха. Х ү н аргагуй ехээр h онирхожо, лонхонууд соохиие хараха h анаатай тэдэниие бута сохибо. Хоер домбын бутаржа унахада, досоохинь адхаржа, хуу худхагдажа, тэрэ Х ү нэй h анаан сэдьхэлдэнь шэнгэшэбэ. Тэрэ саг h аа хойшо Хунэй досоо хара h анаан сагаан сэдьхэл хоер байрланхай, харин Х ү н алининиинь намда ехэ гээшэб гэжэ бодолгото болон, м ү нѳѳшье болотор хара h анаагаа даража, сагаан сэдьхэлээ ү ргэжэ ябадаг гээшэ. - Зай, ү хиб үү д, м ү нѳѳдэр юун тухай хѳѳрэлдэхэбибди? Танай h анамжа ямар бэ? hурагшад хара h анаатай ба сагаан сэдьхэлтэй геройнууд тухай хѳѳрэлдэхэбди гэжэ харюусана. - З ү б лэ даа. Бэрхэн үү д лэ байнат. М ү нѳѳдэр бидэ сугтаа сагаан сэдьхэл, хара h анаан гэжэ юун гээшэб гэжэ элир үү лжэ, В.Халхуевай «Жаабдай» гэ h эн онтохон соохи геройнуудые зэргэс үү лжэ харахабди.
Зай, ү хиб үү д, м ү нѳѳдэр юун тухай хѳѳрэлдэхэбибди? Танай h анамжа ямар бэ? - Хара h анаатай ба сагаан сэдьхэлтэй геройнууд тухай хѳѳрэлдэхэбди гэжэ харюусана. Теэд яагаад алин геройнууд хара h анаатай, алиниинь сагаан сэдьхэлтэй гээшэб гэжэ элир үү лхэ болонобибди? онтохоной текст дээрэ ү ндэ h элэн характеристикэн үү дыень б ү ридхэхэ. - З ү б лэ даа. Бэрхэн үү д лэ байнат. М ү нѳѳдэр бидэ сугтаа сагаан сэдьхэл, хара h анаан гэжэ юун гээшэб гэжэ элир үү лжэ, В.Халхуевай «Жаабдай» гэ h эн онтохон соохи геройнуудые зэргэс үү лжэ харахабди.
3-дахи шата. Шэнэ сэдэб ү зэлгэ. Хэшээлэй эпиграф Ой модон ү ндэртэй набтартай Олон зон h айтай, муутай. Онь h он ү гэ (Онь h он ү гын удхаар тобшо хоорэлдоон )
4-дэхи шата. Гол хуби А) В.С. Халхуевай намтар тухай компьютерна презентаци, В.Халхуевай номуудые, гарай бэшэг үү дыень хэрэглэн багшын хөөрөөн. Б) «Жаабдай» онтохоной анализ. Геройнуудай зэргэс үү лгэ. Асуудалнууд ба даабаринууд: Яагаад Аляа-Бата дайсанаа илажа шадааб? Гансаараа Аляа-Бата дайсанаа даража шадаха байгаа гү? Хэн туhалааб? Жаабдай гэжэ хэн бэ? Танай hанахада автор юундэ онтохон соогоо иимэ дүрэ оруулааб? Υгытэй зониие хашаhан, дайлаhан хүнүүдые нэрлэгты. Автор геройнуудтаа яажа ханданаб? Танай hанамжа юун дээрэ үндэhэлнэб гэжэ хэлэжэ үгэгты.
Физкультминутка 5. Б ү лэг үү дээр х ү дэлмэри. Аляа-Бата, Адаг ноен хоерой характеристикэ онтохоной текст дээрэ үндэ h элэн бэшэхэ. (hурагшад т ү сэбэй хубинуудые дурадхана) Т ү сэб 1. Абари зан 2. Газаа т ү хэл. 3. Арад зондоо хандалга 4.Арад зоной хандаса. 5. Уран арганууд. Нэрынь удха 6. Хэ h эн ажалаараа тобшолонуудые гаргалга.
7-дохи шата. Бэхиж үү лгэ (хоер-хоероор х ү дэлмэри) Кластер «Сагаан сэдьхэлтэй геройнууд» Кластер «Хара h анаатай геройнууд» Кластер «Хара h анаан сагаан сэдьхэл хоерой тэмсэл харуул h ан хэ h эг үү д»
7-дохи шата. Бэхиж үү лгэ (хоер-хоероор х ү дэлмэри) Кластер «Сагаан сэдьхэлтэй геройнууд» Кластер «Хара h анаатай геройнууд» 8-дахи шата. Рефлексия. - В.Халхуевай «Жаабдай» гэ h эн онтохон соо ямар h ургаал байнаб? - Ямар зан харуулхада буруу гэжэ ойлгобот? Эпиграф хэрэглэн хэшээлэйнгээ дүн гаргалга. Нээрэ h ээшье олон зон h айтайшье, муутайшье байдаг. Харин бидэ h айнаа үргѳѳд, муугаа дараад, h айн h анаа h анажа, сагаан сэдьхэл сэдьхэжэ, бэеэ бэедээ ту h алжа, бэе бэеэ үргэжэ ябаха ё h отойбди. Энээн тухай В.Халхуевай «Жаабдай» гэ h эн онтохон соо хэлэгдэнэ. h айн h анаан хара сэдьхэлые онтохон соо ходо иладаг гээшэ.
Энэ хэшээл намда h онирхолтой байгаа … Би олон шэнэ юумэ ойлгооб, мэдээб… Энэ хэшээл намда h ониг ү й байгаа… Би …… гайхааб. Намда ……… h айшаагдаа. Ерэхэ хэшээлдэ би ….. ойлгосоео дээшэл үү лхэеэ оролдохоб. Хэшээл дээрэ хэ h эн ажалаа сэгнэлгэ: 1.Оорынгоо ажал сэгнэлгэ.
2. Б ү лэг үү дэй ажал сэгнэлгэ (Барбаадайгаараа харуулха). 3. Классайнгаа ажал сэгнэлгэ(Барбаадайгаараа харуулха). 9-дэхи шата. Гэрэй даабари. 1)Аляа-Бата Аажам-Б үү бэй хоерто айл боло h он баяртайнь дашарамдуулан амаршалгын бэшэг бэшэхэ. 2) Проект «В.Халхуевай “Жаабдай” гэһэн онтохоной геройнууд” (зурагуудай альбом)
Предварительный просмотр:
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Морин эрдэни …
Ц. Сампиловай зураг
Унаган Дааган Ү реэ Ш ү дэлэн Хизаалан Г үү н Азарга Һ оёолон Морин Дааган
Баатарай т үрэхэдэ , хүлэг түрэдэг. * * * Морин тухай хэлсэбэл, зү h эн h өөнь эхилдэг , Х үн тухай хэлсэбэл, нэрэ h ээнь эхилдэг . * * * Х үн болохо бага h аа, Хүлэг болохо унаган h аа. Онь h он ү гэн үү д
Зэрлиг h арлаг- дикий як Номо годли- лук и стрела Дэл h эн - грива Азарга морин- жеребец мохошогуй - непритупляемый Шэнэ ү гэн үү дэй толи
Агта хурдантай айлай аба гэгдэжэ, Аяга сай халуунтай айлай эжы гэгдэжэ ябагты! * * * Сэргэ h ээтнай морин бү та h араг , Гуламта h аатнай айлшад бү та h араг! * * * Унашаг үй сэргэтэй, Унтаршагүй галтай ажа h уугты! ү реэлн үү д
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
ПАЛИНДРОМУУД БУРЯАД ХЭЛЭНДЭ БИИ ГҮ? Жалсанова Долсона Мэлын дунда һургуулиин 11 ангиин һурагша
Палиндром (греч. палиндромео – гэдэргээ г ү йнэб ) – з үүн тээһээ баруун тээшээ , баруун тээһээнь зүүн тээшээ нэгэ адляар уншагдадаг үгэнүүд, хэлэлгэнүүд ба тоонууд .
S A T O R A R E P O T E N E T O P E R A R O T A S
Г. Державин «Я иду съ мечемъ судия » Афанасий Фет «А роза упала на лапу Азора »
Мир как Рим Мокн е т Оксана с кот ё нком
Кони, топот, инок. Но не речь, а чёрен он. Идем, молод, долом меди. Чин зван мечем навзничь. Голод, чем меч долог? Пал, а норов худ и дух ворона лап. А что? Я лов? Воля отча ! Яд, яд, дядя! Иди, иди! В. Хлебников
Англи хэлэндэ – civic , radar , level , rotor , kayak , reviver , racecar , redder , Зүгөөр эгээл ута үгэ -палиндром tattarrattat Оксфордско толи соо тэмдэглээтэй . Немец хэлэндэ - nun , stets , neben , Elle , Ebbe , Ehe ба Reliefpfeiler , фин хэлэндэ дэлхэй дээрэ баhа эгээл ута saippuakivikauppias гэhэн үгэ бии .
Яя Алла Анна боб дед довод доход еле заказ иди или кабак казак как кок колок комок летел лил мадам мим наган око оно поп ротатор
Хамта дээрэнь 42 палиндром олообди : уу , аба , ага, ада (домовой), аза (удача), ажа , ала, ама , ана ( ана-мана ), ара, аса, аха , ахаха , ахиха (обгонять постепенно), ахха , аhа , аша , гараг , гааг , дэгэд , иибии , наан , наран , наhан , нэгэн , нэн , одо , оло , оно, оро , ото, охихо , ошо , энэ , эдэ , эжэ , эмэ , эрэ , эсэ , эхэ , эhэ (сажа), эшэ .
Мүн тиихэдэ элдэб залгабари , залгалтануудые нэмэхэдэ , палиндромууд бии болоно . Жэшээнь , голог , гэдэг , ошоошо , дуунууд , шэхэхэш .
Ахадаа багашаг абаа даха . Абана шан аба . Үгэ хэлэхэ гү ? Гар абараг . Нагаса ба басаган Обооро сохо хосорообо . Эшэхэ мэхэшэ . Тэхэ хэнбиб нэхэхэт . Элээхэ хүхэ хээлэ . Абараг гараба .
Дуулаг галууд ! Наhан аhана hанаhан . Эхин мэдэд эмнихэ . Наhан нэгэн , наhан !
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Бидэ онтохо х θθ рэнэбди 2 1 6 5 4 3 ? ? ?
Бидэ онтохо х θθ рэнэбди 1 6 5 4 3 2 ? ? ?
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Нааданай гурим Асуудалай сэдэб ба сэнгыень хүсэнэг сооһоо командын гэшүүд шэлэнэ. Хабхагтай хадааһа эгээ түрүүн дараһан команда харюусаха эрхэтэй. Хэрбээ зүб харюусаһан командын баллнуудынь асуудалай сэнтэй таараад байгаа һаань, баллнуудайнь тоодо ороо гэжэ тоологдохо. Хэрбээ буруу харюу үгтөө һаань, удаадахи командын гэшүүдтэ харюусаха эрхэ үгтэнэ. Эгээ олон баллнуудтай команда шүүгээ гэжэ тоологдохо.
Түгэсхэлэй раунд
Буддын шажан 10 20 30 40 50 60 Түүхэ, зан заншал, ёһо гурим 10 20 30 40 50 60 Юрэнхы мэдэсэ 10 2 0 30 40 50 60 Табан хушуун мал 10 20 30 40 50 60
Буддын шажан 10 Галай үнэ һэ худхажа, улаан согынь шангаар сохихог үй: …
Буддын шажан 20 Живаа маани гэхэдээ, хэды тоо тухай хэлэгдэнэб?
Буддын шажан 30 Бурханда з үб өөр м үргэхэ гурим тухай х өөрэгты.
Буддын шажан 40 XII -дугаар Хамба лама Даши-Доржо Этигэловэй субаргада хаана ошожо м үргэхэбта?
Буддын шажан 50 Хии мори хиисхүүлхын эрдэм: хүнэй 6 эрхэ гэгдэнэ. Ямар 6 эрхэ хурсаар барихын түлөө хии мори хиисхүүлнэбибди?
Буддын шажан 60 Арбан сагаан буян…
10 Түүхэ, зан заншал, ёһо гурим Хэды ондо Сагаан һара хуулита болгогдоо бэлэй?
20 Түүхэ, зан заншал, ёһо гурим Шэнэ жэлэй урдахи һарын 29-дэ дасан б үхэндэ … хурадаг.
30 Түүхэ, зан заншал, ёһо гурим Хуушан жэлэй һ үүлшын үдэрые нэрлэгты.
40 Түүхэ, зан заншал, ёһо гурим Хадагаар золгохо гурим тухай хөөрэгты.
50 Түүхэ, зан заншал, ёһо гурим Һэеы гэрэй баруун тала … х үнэй газар гэжэ тоологдодог.
60 Түүхэ, зан заншал, ёһо гурим Буряад дэгэл дээдэ, дунда, доодо гурбан тобшотой. Дээдэ - …, дунда - …, доодо - … һ үлдэтэй.
10 Юрэнхы мэдэсэ Муяын аймагай түб тосхон.
20 Галуута нуурай эрье шадар т үбхинэ һэн аймаг. Юрэнхы мэдэсэ
30 Юрэнхы мэдэсэ Сагаан һарын шэнын хоёрто Б үгэдэ буряадай хии морин ямар аймагта хиидхүүлэгдээб?
40 Юрэнхы мэдэсэ Буряад литературын үндэһэ һуури табигшадай нэгэн…
50 Юрэнхы мэдэсэ Байгалда шудхадаг эгээ ехэ м үрэн.
60 Юрэнхы мэдэсэ 1. Ажал хэжэ… болодог, Арые дабажа … болодог. 2. Һунажа … болохо, һуража … болохо. 3. Өөрын дайда …, х үнэй дайда … 4. Һайн мориндо … олон, Һайн х үндэ … олон. 5. Нэрэ олохо …, нэрэеэ хухарха …
10 … … хоёр халуун шанартай мяхатай амитад. Тэдэнэй мяхан х үнэй бэедэ ту һатай гэжэ тоологдодог. Табан хушуун мал
20 Табан хушуун мал Хойто намар болотор ябаһан адуунай т үл.
30 Табан хушуун мал Тугалг үйг өөр һаалгажа байһан үнеэн.
40 Табан хушуун мал Хоёрдохи намарһаа гурбадахи намар болотор ябаһан хониной эмэ т үл.
50 Табан хушуун мал Заһагдаһан, шэмх үүл һэн эрэ ямаан.
60 Табан хушуун мал Үһэг үй нюсэгэн ар һан.
Бэрхэнүүд!!!
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Наранай элшэ бүхэн манай класс руу шагаажа , маниие дулаасуулаг , хүсэ шадал нэмээг , ухаан бодолыетнай һэргээг !
Хаар-хаар дуутай Хара торгон дэгэлтэй . Алаг эреэн дэгэлтэй Алтан урга шэрээшэ . Харахан далитай , алтан үбсүүтэй, агаар зуран ниидэдэг .
Хэшээлэй темэ : « Тэмдэгэй нэрэ »
Эдюуртѳѳ, зананууд , ба, ниидэжэ , улаан , үбсүүтэй, ерэбэ , шууяатай , хүхэ буханууд .
харс …га гула… хаа хун шуб… н гула… хаа нохой дууд …ша
Тэмдэгэй нэрэ - юумэнэй шанар шэнжэ тэмдэглэдэг , ямар ? гэһэн асуудалда харюусадаг хэлэлгын хуби .
тэнгэри үхибүүд үбэл наран гол тала саһан таряан сэнхир сагаан шара хүхюун хүйтэн алтан үргэн уужам
сэнхир тэнгэри хүхюун үхибүүд хүйтэн үбэл шара наран үргэн гол уужам тала сагаан саһан алтан таряан
Үглѳѳгүүр эрэ галуун бодоод , Зарядкадаа бэлдэбэ . Зүүн тээшээ эрьелдэбэ , Баруун тээшээ хараба . Доошоо хүнгэнѳѳр һууна, Дээшээ хиидэн бодоно . Хоншоороороо үдѳѳ аршаад , Номоо үзэжэ эхилбэ !
Тэмдэгэй нэрэ үнгэ амта түхэл хэмжүүр хэмжээ байдал
Хэрэглэгдэхэ үгэнүүд: үндэр набтар тарган нариихан сэбэрхэн худалша бэрхэ һалан эрхэ шамбай удаан һайн хурдан хүхюутэй зүрхэтэй ажалша залхуу Даабари . Ѳѳрыгѳѳ зураглагты .
Тоншуул Хирээ Улаан залаата Бэгсэргэ сагаан хара эреэ маряан улаан толгойтой
Үбэл шубуудта саг болоно . Тэдээндэ эдеэ хоол үгэхэдѳѳ, зуугаад нүхэдѳѳ абарнат , хабарые угтаха арга үгэнэт. Үбэл шубуудта эгээл хүшэр саг болоно . Тэдээндэ энэ хүндэ сагта эдеэ хоол үгэхэдѳѳ, зуугаад далита нүхэдѳѳ абарнат , дулаан хабарые угтаха арга үгэнэт.
Гэрэй даабари Нэгэ шубуун тухай мэдээсэл бэлдээд ерэхэ .
К, прилетели, кормушке, снегири, и , суетливые, красногрудые, синички. Рефлексия Рефлекси Хэшээлдээ бидэ юу мэдэхэ болообибди ? Ямар даабари дүүргэхэдэ хүндэ байгааб ? - Энэ хэшээлдэ юун һайшаагдааб?
Танай һанамжа
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
М y рысөөнэй зорилго: Х γγ гэдые буряад хэлэ γ зэхэдэнь урмашуулан дэмжэжэ, т γ рэл арадайнгаа хэлэ, соел, т γγ хые саашань арьбадхан болбосоруулжа, сэгн γγ лжэ h ургаха 5 -7 хүнһөө бүридэһэн һурагшадай бүлгэм (буряад дэгэл үмдэхэ )
М γ рысөөнэй шатанууд: 1шата. Танилсалга. (Өөрынгөө түрэл нютаг тухай презентаци, видеоролик хэрэглэн хөөрөө бэлдэхэ. Үгтэһэн үгэнүүдһээ шүлэг зохёохо. 3-5 минутын болзор)
2 шата. Зар һурташалга (реклама 1-1,5 минутын болзор) Үгтэхэ сэдэбүүд: Буряад эдеэн, Буряад хубсаһан.
3 шата. Ёһо заншал баримталан наада харуулха (5-7 минутын болзор) Сэдэбүүд: Эмниг һургаха заншал Адуунай дэлһэ хайшалалгын найр Мал эмнилгэ Милан. Үһэ хайшалалга Сагаалган. Шэнэ гэртэ оролго Түрүүшын агнуурида гаралгын заншал Нооһо даралга Хадаг табилга
4 шата. Оньһон үгэ оншотой (Үгтэһэн даабаринуудые дүүргэхэ. 5 минутын болзор) 5 шата. Хоёр хэлэеэ тэгшэ мэдэе (5 минутын болзор) Ород хэлэн дээрэ үгтэһэн үгүүлэл буряад хэлэн дээрэ оршуулха.
6 шата. Уран зохёолой ороноор аяншалга (Буряад уран зохёолоор даабаринууд. 3 минутын болзор) Түгэсхэлдэ Флэш- моб (ёхор. )
Угайм залиршагүй заншал М ʏ рыс ɵɵ нэй нээлгэн Танилсалгын шата
милаан Оршуулгын м γ рыс ɵɵ н
Шэнэ гэрэй сайлалга Т γ р γγ шын агнуурида γ дэшэлгэ
Тобшо оелго Уран γ гын дээжэ
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Чойжил-Лхама БАЗАРОН – просветитель, общественный деятель, драматург, член Союза писателей СССР (с 1934 года). Родился Базарон в 1878 году в местности Дылгыр Агинского автономного округа. Он был пятым, младшим, ребенком в семье. Окончил агинское приходское училище. С 1897, в возрасте 19 лет, начал работать учителем, уже с юных лет поставив себе цель научить людей грамоте. Почти сорок лет, до 1937 года, работал он учителем.
В 1899 Ч.-Л. Базарон принял участие в экспедиции русского путешественника Г. Н. Потанина в Монголию и Китай, собрал этнографические материалы, пословицы, загадки. На основе этих материалов были изданы книги: «200 загадок Агинских бурят», «Пословицы Агинских бурят», также Базарон собирал растения, записывал их названия, его гербарии до сих пор хранятся в Читинском краеведческом музее.
Как уже было сказано выше, Базарон большое внимание уделял вопросам просвещения родного народа, поэтому в 1906 году вышел в свет его учебник «Букварь для первоначального обучения монгольской грамоте». Конечно, этому предшествовала большая работа автора. Кстати, в разные годы жизни он написал и издал интереснейшие и поучительные книги: «Бурят-монгольский советский букварь для взрослых», «Сельскохозяйственный букварь», «Грамматика и правописание бурятского языка для школ малограмотных», «Животные жарких стран», «Наши местные звери», «Школа и труд», «Метрическая система мер», «Сборник арифметических задач и упражнений для школ I ступени» и множество других. Чойжил-Лхама Базарон является автором 36 учебных пособий.
С 1909 года Базарон работает в должности директора нижнетаптанайского приходского училища, в 1912–1916 он учитель Агинского приходского училища и Агинской высшей начальной школы, 1917 год – редактор газеты «Кооперативное слово» на бурят-монгольском языке, с 1925 года – учитель Агинской школы 1-й ступени, в 1930–1933 годах – учитель Агинского педагогического техникума, в 1935–1937 – завуч Зугалайской неполной средней школы. Кроме этого Базарон был председателем Кредитного общества, председателем Общества Просвещения бурят, секретарем Бурятского ученого комитета. Он был основателем Нижне-Таптанайской школы, школьным инструктором и членом Бурятского училищного Совета. А также – заведующим Агинской высшей школой и отделом народного образования Агинского аймака, депутатом и членом Учредительного Совета Дальневосточной Республики, председателем Агинской аймачной Думы. Вместе со своими сподвижниками организовывал учительские курсы, образовал литературный кружок в Агинской школе.
Как много сил отдал он делу всей своей жизни – просвещению родного народа. Возможно, торопился, чтобы успеть, ведь в 1937 году, 17 апреля, Базарон был арестован и приговорен к расстрелу. Позднее его, как и многих других, реабилитировали за отсутствием состава преступления. Произошло это 19 июня 1957 года, но уже посмертно. 11 февраля 1959 года бюро Правления Союза писателей постановило восстановить Ч.-Л. Базарона членом Союза писателей СССР. Вся жизнь этого выдающегося человека свидетельствует о том, что он сочетал в себе опытного педагога, талантливого писателя, знатока фольклора, народных традиций. А самое главное, пожалуй, что всем этим он сполна делился с другими.
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Инаг, дугы, элин, шударгы, губи, дүлии
АЯЛГАНУУДЫЕ БЭШЭХЭ ДЇРИМЇЇД
Алдуутай үгэнүүдые ологты. Биса, эхин, гомдэ, ургы, үтар, нэмэри, урин, зөөри, хадэ.
Аялганай тааралдалай ёһоор бэшэгдэһэн эмэ аялгануудтай үгэнүүдые шэлэгты. Толи, тэнигэр, оморюун, эреэгшэн, түлеэн, дугы, түхэреэн, түрүүлэгшэ, суглаан, зүжэг, зомгоол.
Аялганай тааралдалай ёһоор эдэ үгэнүүдые хүсөөжэ бэшэгты (-еэ, -юу). Бүр..., дэбд...тэй, мухар…лха, эд...н, хо...лан, һаа...р, һар..., эр...гшэн.
Алдуутай үгэнүүдэй бүлэг ологты. 1) хэмжүүр, бүлүүр, журам, хүнды 2) хүгжэлта, гэнжа, шубуун, мүнгэн 3) һургуули, түдүүли, хэбтэри, бэлшээри
Зарим ушарта нэгэ үгэ соо эрэшье, эмэшье аялганууд бэшэгдэдэг. Энэ дүрим баримталһан жэшээнүүдые шэлэн абагты. 1) агууехэ 2) үхибүүдэй 3) гэрнай 4) газаамнай 5) ошоодүй 6) ерэхэгүй 7) Дугарые 8) аптекэ 9) гүйшөө 10) ябашоо
Нэгэ үгэ соо эрэ, эмэ аялгануудай сугтань бэшэгдэһэн жэшээнүүдые илган гаргагты. Алеэ, номууд, элюур, хүүеэндэ, һайндэр, бэшэжэрхёо, тэндэмнай, залуушуулай, эдиршүүл, Алдарые.
Зурлаагай орондо тааралдалай ёһоор зохихо аялгануудые табигты. Түнтэгэрэй гут_л улагүй. Яагаад хахалааб? Шулуутай, хайр_тай газ_р_т_ хүлөө хэзээдэ шэр_ж_ ябадаг ха юм. Түнтэгэрэй үмд_н хахархай. Яагаад хахалааб? Газар д_гүүр мүлхихэ, энэ тэрэ юумэндэ гамгүй үлг_л_д_х_, хорёо абирха гэхэ мэтээр ябадаг ха юм. Түнтэгэрые хаража, нүх_дынь наад_ бариба. (Х.Намсараевай үгүүлэлгэһээ)
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Хүн Город талмай багша газетэ ансамбль бүлгэм гол нютаг Гол у һан лагерь айлшан зохёолшон ном нохой Данжалов Владимир Нимаевич Улаан-Yдэ Соведүүдэй Ирина Борисовна « Буряад Y нэн » « Булжамуур » « Аялга » Сэлэнгэ Мэлэ Хамни « Гэсэр » Жанна Дымчикова Н.Г.Дамдинов « Булагай эхин» Барда
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Бадма Дугартай зага h а бари лса ба
Бадма Дугарта бари гд а ба
Бадма Дугартай бари л д а ба
Бадма Дугарта зага h а бар юул ба
Y йлэ үгын маягууд (залоги) Маяг Залгабари Жэшээ Бодото Анхан h ууриин түхэл -на, - ла , - шаа Ши намда сэхыень хэлэ . Доржо уншана , г үйжэрхинэ. Хамтадха h ан - лса (- лсэ , - лсо ) Дулма Сэрэнтэй даабарииень д үүргэлсэбэ. Угталдуул h ан - лда (- лдэ , - лдо ) Буряад х үбүүд дүрэтэйгөөр барилдадаг . Х үлеэгдэ h эн - гда (- гдэ , - гдо ) Ай, халаг , Бадмамнай тэрэ х үбүүндэ булигдабал даа . Идха h ан - уула (- үүлэ, - юула , - юулэ ) -га (- гэ , -го) -ха (- хэ , -хо) Манай класс Шэнэ жэлдэ гоё концерт харуулха . Намайе тайзан дээрэ гаргаха аабза гэжэ гараа үргэбэб.
Y гтэһэн үйлэ үгэнүүд ямар маягтайб тодорхойлогты . Бэшэлсэ , хөөрэлдэ, хэлэгдэ , харайлга , харуула , ерүүлэ, харалса , тари , гарга , бари , харюула
Y гтэһэн үйлэ үгэнүүдтэ залгабари нэмэжэ маягтай болгогты . Я ба, гара , бодо
Ябана , ябалса , ябалда , ябагда , ябуула Гарана , гаралса , гаралда , гарагда , гарга Бодоно , бодолсо , бодолдо , бодогдо , бодхо
Оршуулагты Шагдар борется за первое место, тебя показали по телевизору, построены новые дома, поговорили по телефону с братом
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Абтаһан үгын һүүлэй аялганиие бэшэлгэ Сохилтотой аялганууд Үгын һүүлдэ а, я, у а о, ё о е э
минут а секунд а ёлк о форм о конфет э газет э
Таагты . Мэлхэй бэетэй , Могой хүзүүтэй, Ябан шэншэдэг Ялайса долёодог . Юун бэ ? Хододоо тэрээхэнээ Хаанашье абаад ябадагби . Хэнтэйшье тэрээхэнээрээ Хэрэгтэйдээ хөөрэлдэдэгби. Юун бэ ?
Үбэл зунгүй гэртэмнай Үбэл хүдэлөөд болидоггүй. Тэрэ хүдэлһэн үбэлнай Туһатайш гээшэнь аргагүй. Юун бэ ? Энэ морин обёос эдидэггүй, Дээрэнь һуугаад, дураараа гүйлгэхэш. Гансал жолоогоо шанга барихаш . Юун бэ ?
Пылес ..с, телев .. зор , холод.. льник , велосип ..д. Даабари ??? Фабрика, капуста, телефон, минута, кино, билет, фонарь, автобус, концерт.
Даабари ? Бидэ дээг үү р ниидэжэ яба h ан … хараабди . Нэгэ паровоз олон … шэрэдэг . Абамни h аяхан … худалдажа абаа . Ү дэр б ү ри … шагнадаг болообди .
Нэгэ час соо хэды минутаб ? Нэгэ минута соо хэды секундаб ? Шэнэ жэлэй шэмэг гоёолто ? h ургуулидаа ү мдэдэг хубса h ан? Шэнэ жэлэй амтан эдеэн юун бэ ? h онин мэдээсэл хаана h аа мэдэхэбибди ?
Уншагты . Алдуутайгаар бэшэгдэһэн үгэнүүдые ологты . Ноябрь, минутэ , тема, нормо , библиотека, суббота, яблока, техника, республикэ , касса. Минут а , тем э ,библиотек э , суббот о , техник э , республик а.
Даабари ? ? Кофт., тем., капуст., техник., форм., кукуруз., щётк ., лент., столов., ферм..
Үгтэһэн зурагуудһаа огородой эдеэнүүдые нэрлэгты . Абтаһан үгэнүүдэй һүүлэй аялгануудые бэшэхэ дүрим һанагты.
Уншагты . Хэды бүлэгтэ хубаахаар байнаб , элирүүлэгты . Вагон, трактор, велосипед, радио, телефон, концерт, пенал, киоск, портфель .
Ородоор бэшэгты Пулаад , саахар , с үү мхэ , хилээмэн , хартаабха , сабхи , мэшээг , саад
Неделиин зургаадахи ү дэр . Сэсэг үү дые у h алдаг ам h арта . Ү хиб үү дэй наададаг хоёр м өө ртэй х ү лэг . Х ү н үү дые з өө дэг транспорт. Бэшэг юун соо эльгээдэг бэ ?
Абтаһан үгэнүүдэй зохилдол Нэрын падеж хэн ? ю ун ? Хамаанай падеж хэнэй ? ю унэй ? Зүгэй падеж хэндэ ? ю ундэ ? Ү йлын падеж хэниие ? ю уе ? Зэбсэгэй падеж хэнээр ? ю угээр ? Хамтын падеж хэнтэй ? ю унтэй ? Гаралай падеж хэн h ээ ? ю унһээ ?
Н. п. стул этаж Х. п. с тулай этажай З. п. с тулда этажта Ү.п . с тулые этажые Зб.п . с тулаар этажаар Хм.п . стултай этажтай Г.п . с тулһаа этажһаа а ʹ , у ʹ
Н. п. Формо ёлко Х. п. Формын ёлкын З. п. Формодо ёлкодо Ү.п . Формые ёлкые Зб.п . Формоор ёлкоор Хм.п . Формотой ёлкотой Г.п . Формоһоо ёлкоһоо о ʹ , ё ʹ
Н. п. лейкэ Х. п. лейкын З. п. лейкэдэ Ү.п . лейкые Зб.п . лейкээр Хм.п . лейкэтэй Г.п . лейкэһээ э ʹ , е ʹ
Н. п. правительство Х. п. правительствын З. п. правительствада Ү.п . правительствые Зб.п . правительстваар Хм.п . правительстватай Г.п . правительстваһаа а, о, у и ʹ а
Н. п. министр Х. п. министрын З. п. министртэ Ү.п . министрые Зб.п . министрээр Хм.п . министртэй Г.п . министрһээ э, е, ы, и и ʹ э
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
э рье хонин у h анай эрье
h олонго
1) хара морин – һайнаар хара ; 2) сагаан һара – һара гараба ; 3) хөөрэһэн һүн – түүхэй һүн ; 4) амтатай хэлэн – хари хэлэн ; 5) мори унаха – моринһоо унаха . Омонимтой холбуулалнуудые шэлэгты .
Мэдүүлэл соо омонимуудые илгагты . Хадын гол харьялан урдана . Ходоог тэргын гол таһаран хухарба . Голой эрье годирон ошоно , тарган эрье талаар бэлшэнэ . Шулуунһаа торохо барагтай , харюудаа торохо хойшолонтой . Нютагай шэмэг – булаг , эрдэмэй булаг – ном.
Омонимуудые ологты : бэлэг бариха , шубуу бариха адуунай далан , далан түхэриг буруу харюу , үхэрэй буруу һонин туужа , хонёо туужа үхэр буу , үндэрһөө буу түмэр хайша , хайша хэрэг
Мэдүүлэлнүүд соо илгагдаһан үгэнүүд омоним болоно гү , али олон удхатай гү ? Төөлэй , ууса , үбсүүн гурбан түрүү [1] мяхан болоно . Һурагшад түрүү [2] һуури эзэлбэ . Модон тэбшээр дүүрэн бүхэли [3] мяхан ууралтана . Бүхэли [4] зундаа хүдөө газараар аяншалбад .