урок "Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд"
план-конспект урока (8 класс) на тему
Урок "Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд" в 8 классе по бурятскому языку с анализом
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 meduuleley_shuhala_geshuudword.docx | 30.96 КБ |
Предварительный просмотр:
Хэшээлэй сэдэб: Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд
Шарланова Н.Ц.,
Хурамхаанай аймагай Гааргын дунда hургуулиин
буряад хэлэ бэшэгэй багша
Класс: 8-дахи
Хэшээл - практикумай маяг (тип): «Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд» гэhэн сэдэбээр мэдэсэ, дадал, шадабари согсололго болон дүн гаргалгын хэшээл.
Үгтэhэн хэшээлдэ гуримай ёhоор 4 час үгтэнэ. Тус хэшээл гурбадахи болоно.
Хэшээлэй зорилго:
Буряад хэлээр шадабари хүгжѳѳлгэ (предметные): Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд тухай мэдэсэ бэхижүүлхэ, согсолон дабтаха. Мэдүүлэлэй шүүлбэри хэхэ шадалаа хүгжөөхэ.
Үхибүүнэй ѳѳрын хүгжэлтэ хүгжѳѳлгын дүнгүүд (личностные): Ѳѳрын ба хүнэй ажабайдалда түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб, түрэл хэлэеэ яажа хүгжѳѳнэбиб гэжэ бодомжолго.
(Метапредметные)
-гуримшуулгын (регулятивные УУД) – өөрынгөө, хүнэй харюу сэгнэжэ hураха байдал байгуулха, хэшээлэй зорилго табиха, хэшээлдэ юу хэhэнээ хойно хойноhоонь тоолохо, ѳѳрынгѳѳ ажал урид зохёогдоhон критеринүүдээр шалгаха.
-хүгжѳѳлгын (познавательные УУД) – аман хэлэ хүгжөөлгын байдал байгуулха, дүн гаргаха, гаршагай үүргэ ойлгохо. .
-холбоо хэлэлгэ хүгжѳѳлгын, холбоо харилсаха шадабари (коммуникативные УУД) –Уран гоёор уншаха. Ѳѳрынгѳѳ hанамжа аман хэлэлгээр харуулха. бүлгэм хабаадагшадай дунда (групповой) ажал ябуулха дадал, өөрыдѳѳ хэрэгтэй юумэ шэлэн абаха дадал үргэдхэжэ, харилсаанда шадамар болохын эрхэ байдал байгуулха. Тиихэдэ олон ондоо тушаал ѳѳр дээрээ абаха: ударидагшын, даабари дүүргэгшын, бэшээшын.
Хэшээлэй түхэл: бүлэгөөр ажал ябуулга
Хэшээлэй арга (метод): проблемнэ
Хэрэгсэлнүүд: ном, фотозурагууд.
Хэшээлэй түсэб:
1. Багшын оролто үгэ
2. Класс бүлэгтэ хубаарилга (ударидагша -туhалагша)
3. Хамтын зорилго табилга (зорилго, арга, саг, сэгнэлтэ – параметры и критерии).
4. Урид хэшээлнүүдтэ гараhанаа дабталга
5. Бүлгэм хабаадагшадай дундахи ажал ба харюусалга
7. Хэшээлэй дүн гаргалга
8. Гэрэй даабари: «Буряад хэлэеэ яажа хүгжѳѳнэбиб?» гэhэн сэдэбээр зохёолго найруулан бэшэхэ. Мэдүүлэлэй шухала гэшүүдээр шүүлбэри хэхэ.
Хэшээлэй ябаса:
Эмхидхэлэй үе
Бидэ «Мэдүүлэл» гэhэн раздел үзэжэ байнабди. Урда хэшээлдэ нэрлүүлэгшын заагшатай, юрын ба бүридэмэл хэлэгшэтэй, заагшын орондо табигдаха сэглэлтын тэмдэгтэй, хэлэгшэтэй суг, амяараа бэшэгдэхэ зүйр үгэнүүдые илгаруулаа hэмди.
Гэрэй даабари шалгалта
Ямар даабаритай упражнени гэртээ хэхэ гэжэ үгтэhэн бэ? (94-дэхи даабари). Таараха газартань зурлаа табижа буулгаха. Юундэ зурлаа табиhанаа, табяагүйhѳѳ тайлбарилан хэлэхэ.
Һураhан – далай, hураагүй – балай.
Ябаhан хүн яhа зууха, хэбтэhэн хүн хээли алдаха. (Энэ мэдүүлэлдэ зурлаа табигданагүй. Хэн? Хүн хайшан гэхэб? Алдаха. Нэрлүүлэгшэ юумэнэй нэрээр гарана, Хэлэгшэ – үйлэ үгэhѳѳ)
«А» узэг – эрдэмэй дээжэ, аяса сай – эдеэнэй дээжэ. (Нэрлүүлэгшэ- юумэнэй нэрээр гаранхай, хэлэгшэ – юун бэ? – дээжэ. Баhал юумэнэй нэрээр гаранхай. Заагша үгы.)
Дүрим: Нэрлүүлэгшын бүридэлые хэлэгшын бүридэлтэй холбохын тула болбол, хадаа, гээшэ, гэдэг г.м. заагшадые хэрэглэдэг. Эдэ нэрлүүлэгшын заагшанууд орхигдоод, байха, болохо, гэхэ гэhэн хэлэгшын холболтонууд, юм, hэн, даа, бэлэй г.м. зүйр үгэнүүдээр хэлэгшэ hүүлтээгүй hаань, нэрлүүлэгшын заагшын hуурида зурлаа табигдана.
Залуухан хүбүүн залаадаа эдеэтэй.
Танилтай хүн талын шэнээн, танилгүй хүн альганай шэнээн (хүн ямар бэ?). Зурлаа табигданагүй. Шандаган хүлдѳѳ эрдэмтэй, шадамар гартаа эрдэмтэй.
Хэшээлэй темэ ба зорилготой танилсуулга
Мүнѳѳдэрэй хэшээл «Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд» гэhэн сэдэбээр бэхижүүлгын хэшээл болоно, тиимэhээ хэшээл – практикум, творческо практикум. Хэшээлээ яагаад үнгэргэхэеэ хамта хэлсэе. Тус хэшээл дэээрэ хоёр группа (бүлгэм) боложо хубааржа, hургуулиин газетэ гарганабди. Стол (шэрээ) дээрэ фотозурагууд үгтѳѳтэй. Фотозурагуудай ара таладань даабари үгтѳѳтэй. Нэгэ нэгэнтнай даабаринуудаа татажа абаха. (Сагаа хэлсэхэ)
1-дэхи даабари: Түрүүшын даабари оршуулга болоно. Стол (шэрээ) дээрэ фотозурагууд үгтѳѳтэй. Фотозурагуудай ара таладань даабари үгтѳѳтэй. Нэгэ нэгэнтнай даабаринуудаа татажа абагты. Саг- 5 минута гэжэ хэлсэе)
4 октября учащиеся школы побывали в роли учителей, провели уроки. Старшеклассники подготовились к урокам основательно. В роли директора в этом году был ученик 11-го класса Эрдэм Ринчино. Он смотрел не только за учебным процессом, но ещё следил, чтобы никто не сорил, не опаздывал на уроки. | В день учителя учащиеся 11-го класса пригласили на концерт учителей. Прозвучали слова благодарности в адрес всех учителей, всех работников школы. В ходе концерта организовали общение с учителями. Интересные, поучительные случаи рассказал ветеран педагогического труда, учитель математики Жаргал Цыденжапович Гулгенов. |
Хэнэй оршуулга удхын дараа бодол андалдаагүй гээшэб? Ямар группын оршуулга зүб болоо гээшэб? Ямар группын редакторнууд уншагшадтаа үнэншэмѳѳр мэдээсэл үгэнэ гээшэб?
2-дохи даабари: Үгтэhэн текст хинан заhабарилха гээшэ сурбалжалагшын гол зорилго болоно.
«Эхэ хэлэн мүнхын аршаан» гэhэн мүрысөөндэ хабаадагшад эхин, дунда, ахамад ангинуудай һурагшад. Командын бүридэлдэ 70 хубинь басагад. Мүрысөөнэй шатанууд үндэһэн шагай нааданай буудалнуудай нэрээр нэрлэгдэhэн байгаа. Шагайнууд хонин, ямаан, морин, үхэр, тэмээн гэһэн ондо ондоо үзэгдэлтэй юм. Жэшээлхэдэ, «Шагайн морин тала аба эжын нютагай магтаал» гэhэн шатада хабаадагшадай сээжэ хөөрөөнэй ульгам баяниинь хараада абтан сэгнэгдээ. Мүрысөөндэ ород хэлэнһээ үгтэһэн үгүүлэл өөрынгөө нютаг хэлэн дээрэ оршуулжа, олоной һонорто соносхообди. |
Ямар ушарта, таараха газартань зурлаа табижа буулгабат. Юундэ зурлаа табиhанаа, табяагүйhѳѳ тайлбарилан хэлсэе.
3-дахи даабари: Газетын статьянууд соо мэдүүлэлэй шухала гэшүүдые тэмдэглэхэ. Грамматическа hуури тэмдэглэхэ.
Түрэл hайхан хэлэнэй hайндэр хаа хаанагүй үнгэрнэ. Уласхоорондын түрэл хэлэнэй үдэртэ дашарамдуулагдаhан «Түрэл хэлэн дээрэ хэлэнэбди» гэhэн Акци үнгэргѳѳ. Тэрэниие округой захиргаанай үндэhэн гэгээрэлэй таhаг манай «Усть - Ордын үнэн» газетэтэй хамта дүрбэдэхиеэ эмхидхэбэ. Жэл ерэхэ бүри тэрэнэй хабаадагшад олошоржо байhаниинь урматай. Мүнѳѳ округой 6 аймагуудай түлѳѳлэгшэд эбтэй эетэйгээр хабаадаба. Сугларагшадые округой гулваа Анатолий Прокопьев мэндэшэлэн, энэ хэмжээ ябуулганай Сагаалганай үедэ, Эсэгэ ороноо хамгаалагшын үдэрэй урда гэнтэ үнгэрнэ бэшэ, арадайнгаа ёhо заншалнуудые сахиха, Эхэ орондоо, түрэл хэлэндээ дурлалгые хамтаруулна гээд тэмдэглээ. Оhын аймагай Эрхэдэй нютагай «Суранзан» нэрэтэй фольклорно коллективэй мэндэшэлгын хатараар hайндэр эхилээ. | Бүхэдэлхэйн ЮНЕСКО манай түрэл буряад хэлыемнай үгы боложо байhан хэлэнүүдэй тоодо оруулhан. Буряад хэлыемнай хосоржо байhан хэлэнүүдэй тоодо оруулха гээшэ манай буряад зониие тулюур, дорой байhые гэршэлнэ гэжэ би тоолоноб. Хэлэн – ухаан бодолой, сэдьхэлэй үндэhэн. Иимэ болохолоороо үндэhэ яhатанай шэнжэ шанар hалажа байна гэхэдэшье эшхэбтэр. Манай hургуулида буряад хэлэн диилэнги байдаг. Һургуулидамнай далан табан hурагша. Һурагша бүхэн түрэл буряад хэлэн дээрэ хѳѳрэлдэдэг. Минии hанахада, ахамад зоншье хорондоо түрэл буряад хэлэн дээрэ бодолоо андалдадаг. Эрдэм ном руу шармайhан Эндэхи тэндэхи буряадууд, Элдэб хэлэ шудалбашье Эхэ хэлэеэ хүгжѳѳе. |
Мэдүүлэлэй грамматическа hуури нэрлүүлэгшэ хэлэгшэ хоёр болоно. Сурбалжалагшад зүб тэмдэглэбэ гү? Шалгая.
4 -дэхи даабари: Редакцидатнай бэшэг ерээ, харин гар бэшэг хинан заhабарилха хэрэгтэй. Харюусалгата редактор, техническэ редакторнууд анхаралтайгаар ажаллаха болонот.
Түрэл hайхан хэлэнэй hайндэр хаа хаанагүй__________________. Уласхоорондын түрэл хэлэнэй үдэртэ дашарамдуулагдаhан «Түрэл хэлэн дээрэ хэлэнэбди» гэhэн Акци _________________. Жэл ерэхэ бүри тэрэнэй _________________ олошоржо байhаниинь _________________. Мүнѳѳ округой 6 аймагуудай түлѳѳлэгшэд эбтэй эетэйгээр _____________________. Сугларагшадые округой гулваа Анатолий Прокопьев мэндэшэлэн, энэ хэмжээ ябуулганай Сагаалганай үедэ, Эсэгэ ороноо хамгаалагшын үдэрэй урда гэнтэ үнгэрнэ бэшэ, арадайнгаа ёhо заншалнуудые _____________, Эхэ орондоо, түрэл хэлэндээ дурлалгые хамтаруулна гээд ______________. Оhын аймагай Эрхэдэй нютагай «Суранзан» нэрэтэй фольклорно коллективэй мэндэшэлгын хатараар hайндэр _________________. | «Эдир Будамшуу» гэhэн театральна конкурсто гушан долоон бэлигтэй hурагшад хабаадаа. Гааргын дунда hургуулиин Цэрэн Бадмаев – 6-дахи классай hурагша _- бэлигтэй драматическа ___артист________ байhанаа, талаан бэлигээ оролдосотойгоор _______харуулаа___________. Гоё хубсаhатай, уран хэлэтэй _________Цэрэмнай_____ олондо _______хайшаагдаа_. Тэрэ уран бэлигээрээ олониие баясуулба, урмашуулба_. Байгал далайн эрьедэ Елбоновтоной гэр бүлэ этно – лагерь ____________байгуулаа__________. Энэ этно – лагерь ошохо путёвкодо конкурсын дүнгѳѳр Хурамхаанай аймагай Гааргын hургуулиин _____хурагша__________ Цэрэн Бадмаев _________хуртэбэ.___________. |
Бэхижүүлгэ. Энэ хэшээлнай hонирхолтойгоор, дүн ехэтэйгээр үнгэрбэ гэжэ найданаб. Мэдүүлэлэй гэшүүд тухай мэдэсэеэ бэхижүүлэн, согсолон дабтабабди. Хэшээл эсэстээ дүтэлбэ, тобшолол хэе.
Хэшээлдэ юу ойлгоhоноо хубаалдая.
Сэгнэлтэнүүд. Ямар бүлгэмэй, группын газетэ танда hайшаагданаб? Юундэ? Эдэбхи ехэтэй ажаллагшад хэд бэ? Сэгнэлтын критеринүүд. а) алдуугүй дүүрэн харюу «5»; б) бага зэргэ хазагай харюу «4»; в) 1-2 алдуутай дунда харюу «3»
Гэрэй даабари. «Хамбын мүрысѳѳн» гэжэ мүрысѳѳндэ «Буряад хэлэеэ яажа хүгжѳѳнэбиб?» гэhэн темэдэ зохёолго бэшэхэ байhан. Энэ темэдэ зохёолго бэшэжэ туршая. Хэмжээн – 50-60 үгэ.
Хэшээлэй анализ
Хэшээлэй гол хуби 4 шатаhаа бүридэнэ:
- Гэрэй даабари шалгалтын үедэ -даабари 94-дэхи үхибүүд сээжээр зурлаа табиhанаа, табяагүйгѳѳ согсолон хэлэжэ үгэбэ. Үхибүүдэй мэдэсэ бэхижэбэ.
- творческо проектын үедэ шабинарай фотозурагуудые шэлэжэ абахадань, ара таладань даабаринууд үгтѳѳтэй байба. Түрүүшын даабари – октябрь hарада hургуулида үнгэрhэн хэмжээ ябуулганууд. «Алтан намар», «Багшанарай hайндэр» сэдэбүүд.
Энэ шатада оршуулга хэбэ. Текстын хэмжээн -40 үгэ.
2-дохи шатада текст хинан заhабарилжа, нэрүүлэгшэ хэлэгшэ хоёрые хүсэлдүүлэн бэшэхэдээ, нэрлүүлэгшын тоо, зохилдол, хамаадал, тиихэдэ юрын гү, али бүридэмэл хэлэгшые мэдүүлэлнүүдэй удхаарнь тааруулан бэшэбэ.
3-дахи шатада 2 бүлэг «Эхэ хэлэн- манай баялиг» гэhэн сэдэб шэлэжэ абаа. Алдуутай статья үгтэжэ, шабинар сэглэлтын тэмдэг – зурлаа – табихадаа, нэрлүүлэгшэ хэлэгшэ хоёрые элирүүлжэ, ямар хэлэлгын хубиhаа гараhыень тайлбарилжа, сэглэлтэ табиба. Хэшээлэй саг хараада абажа, би адли даабари үгѳѳб.
Гэрэй даабари «Буряад хэлэеэ яажа хүгжѳѳнэбиб?» гэhэн зохёолго, нэгэдэхеэр, творческо зүйлтэй, хоёрдохёор, творческо проекттэй холбоотой, гурбадахяар, түрэл хэлэн ямар үүргэтэйб, би яажа түрэл хэлэеэ хүгжѳѳнэбиб гэжэ бодомжолго бэшэнэ.
Бэхижүүлгын шатада hурагшад хэшээл дээрэ юу ойлгоhоноо, ямар даабаритай болоhоноо зариман нэгэ нэгые, зариман тооложо үгѳѳ.
Тиимэhээ хэшээлэй компонентнүүд зорилгонуудтай зохилдоно. Багшын сэгнэлтэ тайлбари доро үнгэрѳѳ.
Хэшээл зорилгодоо хүрѳѳ. Тус хэшээл үхибүүдэй аман ба бэшэмэл хэлэлгэ дээрэ ажал саашань хүгжѳѳхэ гэhэн проблемэ гаргана.
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Наш земляк - Владимир Григорьевич Шухов
Матаурок разработан на основе новых подходов ФГОС основного общего образования....
