С.Сарыг-оол "Ангыр-оолдун тоожузу"романдан эгелер "Дагаа чылдыг мен"
презентация к уроку (7 класс) на тему
Предварительный просмотр:
Тыва чогаал кичээлиниң технологтуг картазы.
Эртем | Тыва чогаал |
Класс | 7 |
Кичээлдиң темазы | С.Сарыг-оол «Ангыр-оолдун тоожузу» деп романдан эгелер «Дагаа чылдыг мен» |
Кичээлдиң хевири | Чаа материалды тайылбырлаарының кичээли |
Педагогтуг технология | Медээ-коммуникативтиг технология, кадыкшылды камгалаарының, номчуп, бижип тургаш сайгарылдыр боданырын сайзырадырының технологиязы (НБСБС азы РКМЧП), оюннарлыг технология, ѳѳреникчилерниң иштики сагыш-сеткилин ажыдарынче угланган технологиялар. |
Ажыглаан арга, методтар | Башкының сѳзү, беседа, хайгаарал, ѳѳреникчилерниң бот-тывынгыр ажылы, кѳргүзүп тайылбырлаарының методу, дилеп тыварының. |
Ѳске эртемнер-биле харылзаазы | Тыва дыл, орус литература. |
Дерилгези | Чогаалчының чуруу, кичээлдиң презентациязы, ноутбук, мульмедиялыг проектор. |
Канчаар ажылдаары | Шупту, бѳлүктеп |
Сорулгазы | Ѳѳредиглиг: «Мен шыдаптар мен», «Меңээ херек», «Мен ону билип алыксап тур мен» деп бодалдарга, түңнелдерге уругларны эккээри-биле оларны кичээлче хаара тудуп, бүгү-ле таарымчалыг байдалдарны тургузар, боданыр аргазын идепкейжидер. |
Рефлексилиг: Чогаалчының кѳдүрүп турар айтырыын сайгарып, ишти-хѳңнү-биле хүлээп ап, айтырыгларга шын харыылап, түңнел үндүрүп билиринге идиг бээр; чогаал сѳзүглелин сайгарарының арга-мергежилин сайзыраңгайжыдар; | |
Менеджерлиг: ажылдың үезин чѳп ажыглаары; | |
Сайзырадыглыг: Уругларның логиктиг боданыышкынын, сайгарып, деңнеп, түңнеп билирин, сагынгыр, кɵрүнгүр чоруун сайзырадыр; бот-тывынгыр чоруун, бот-идепкейин кѳдүрер; | |
Кижизидилгелиг: Кижи бүрүзүн идепкейлиг ажылче хаара тудуп тургаш, кичээлге сонуургалын чедип алыр; Тѳрээн чонунуң ужур чаңчылдарын сагып билиринге болгаш хундулеп билиринге кижизидер; Ɵске кижиниң үзел-бодалын дыңнап, үнелеп билир, ак сеткилдиг, шынчы, быжыг тура-соруктуг, кижизиг мѳзү-бүдүштүг, кижилерге ынак, тɵлептиг, ёзулуг кижизиг кижини кижизидер.
| |
Бүгү талалыг ѳѳредилгениң ажыл-чорудулгазын боттандырары (БѲА азы УУД) | Бот-хуузунуң БѲА: Ɵɵреникчиниң бодунуң туружу, бодалы; ɵɵредилгеге сонуургалы; бот-идепкейи, бот-медерели; бодунуң мурнуда салган сорулгазын, оон чүнү манап турарын медереп билири; ѳѳредилгениң чедиишкинниг болуру деп негелдеге даянып алгаш, бот-үнелелди берип шыдаары, бүгү кичээнгейни кичээлче углаары; чедиишкинниг болганын азы болбаанын чогумчалыы-биле миннири. Башкарлырының БѲА: бодунуң болгаш эжиниң чедип алган чүүлүн үнелеп билири, салдынган сорулгаларга даянып алгаш, бодунуң ажылын планнап билири, башкызының дузазы-биле кичээлдиң сорулгазын тодарадып билири; Шын шиитпир үндүрүп билири, шилип алган шиитпирин бадыткап билири. Кичээлдиң ниити түңнелин үндүрүп билири Чугаа сайзырадырының БѲА: Ѳске кижилерни дыңнап билири, бодунуң бодалын шын, тода, долу, четче илередип, туружун камгалап билири; Билип алырының БѲА: материалды системалыг болдурар, мурнуку кичээлдерге алган билиин системажыдар, ном-биле ажылдап билири, кол чүүлдү (херектиг, чугула) тодарадып билири, янзы-бүрү деңнелдиг даалгалар-биле ажылдаары, берге айтырыгларны шиитпирлээрде, чүнү кылырын тодаргай тургузуп билири. Бодунуң билир чүүлүн даянып, хыналда айтырыгларга харыылап билири. |
Кичээлдин технологтуг картазы
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Степан Агбаанович Сарыг-оол - тыва чечен чогаалдын ундезилекчизи 1908-1983
Аътты ӊ чүгүрүүн кѳѳр дизе , Чарыштарга салыр апаар . Чогаалчыны билип алыр дизе Чогаалы -биле таныжар херек .
Степан Сарыг-оол 1908 чылдын Ноябрь 17де Овур Торгалыг чурттуг Тулуш Агбаан деп ядыы араттын ог-булезинге торуттунген . << … Сес-тос харлыг бодум , чугле < туткууш > , маанакай эвес , а тараачын болгаш уруглар ажаакчызы мергежилдин тос дерин тозалдырзын амзаан мен… >> . Конгус душ бооп Шагаан-Арыг суурга ийи барба дуктун ужун чогаалчынын келгени . << Мээн мурнумга бижик деп айтырыг Улуг-хем кожууннун нам хораалынга кирип алгаш,моол бижиктин ужуун коре бергенимден эгелээн … >> < Чогаалчы дээрге чонунун коор караа , дыннаар кулаа , оларнын сеткил-чурээнин ыраажызы -дыр
Тывалар календарьда кирип турар12 дириг амытаннар аттарын , беш халаптарны , он өңнерни барымдаалап , 60 чыл эргилделиг календарьнын чыл бурузунге тускай характеристиканы берип турганнар . Амгы уеде григориан календарьнын чылдарынга дууштур тургускан тыва календарьны ам-даа ажыглап турар бис.
Шаандагы тыва календарь бодунун тургузуу – биле кыдат , моол , тибет , түрк чоннарнын календары –биле чоок төрел бооп турар . Тыва кижи бойдус -биле хини тудуш болгаш бойдустун эргилдезинге бооп болгу дег , оскерлиишкиннерге бузурээр болгаш 12 дириг амытаннардан тургустунган календарьны ажыглап чораан .
Койгун ышкаш шурагылааш , Сарбашкын дег , херли каапкаш , Чылан ышкаш ээй соккаш , Оожум аяар оруп , кичээливис уламчылаал . Сула шимчээшкин
1.Эн эвээш ужуктуг чылды ада? 2.Кадыг демдек кирген чылды ада? 3.Чыланны ойзу аданар ? 4.Бо чылды долузу -биле адаар ? 5.Дагаа шагы каш шак-тыр ? 6. Тывада чок чылдарны адаар ? Оюн « Кым мурнай тыварыл ?»
Аттарнын дугаары Тыва Орус 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Күске Инек Пар Тоолай Улу Чылан Аът Хой Сарбашкын Дагаа Ыт Хаван Таблица-биле ажыл
Аттарнын дугаары Тыва Орус Моол Кыдат 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Күске Инек Пар Тоолай Улу Чылан Аът Хой Сарбашкын Дагаа Ыт Хаван Мышь Корова Тигр Заяц Дракон Змея Лошадь Овца Обезьяна Курица Собака Свинья Хулгана Ухер Барс Туулай Лу Могай Морин Хонин Мэчин Тахия Нохай Гахай Шу Ню Ху Ту Лун Шэ Ма Уанг ( ян ) Хоу Цзи Цюань Чжу
тестини ӊ харыызы 241 3 8641 2 4
Менээ солун болган чуул …. Мен чуну билип алдым ? Кичээливис сорулгазын чедип алган бис бе ? Түӊнел
Чогаадыг « Мээ ӊ чылым » « Шагаа » деп эгени номчуур . Бажыӊга онаалга
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
С.Сарыг-оолдуң «Аңгыр-оолдуң тоожузу»- тыва чаңчыл, езулалдарның, оюннарның, аас чогаалының «үүжези»
Конференция кичээли Темазы: С.Сарыг-оолдуң «Аңгыр-оолдуң тоожузу»- тыва чаңчыл, езулалдарның, оюннарның, аас чогаалының «үүжези»...
Республиканская НПК "Народные традиции, обычаи и обряды в романе Степана Сарыг-оола "Ангыр-оолдун тоожузу". Доклад "Ангыр-оолдун тоожузунда маадырнын психологтуг байдалын коргускенинде улегер домактарнын ролю".
Доклад на республиканской научно-практической конференции, посвящённой юбилею одного из основоположников тувинской литературы Степана Сарыг-оола....