Бердәм республика тесты
консультация (9 класс) по теме

1 нче вариант

1 нче бүлек

1. Тимер юл вокзалында

1. Театр кассасында
2. Офиста
3. Тукталышта

2. 1. Сөйләүче Ашхабад шәһәре турында әйтә.

2. Сөйләүче Берлин шәһәре турында әйтә.

3.Сөйләүче Париж шәһәре турында әйтә.

4.Сөйләүче Пекин шәһәре турында әйтә.

5.Сөйләүче Рим шәһәре турында әйтә.

6.Сөйләүче Әнкара шәһәре турында әйтә.

Вы услышите разговор двух друзей. В заданиях 3-8 обведите цифру 1, 2 или 3, соответствующую выбранному Вами варианту ответа. Вы услышите запись дважды.

3.        Илнур ... барган.

1. базарга
2. бакчага
3. каенлыкка

4.        Илнурга ... көн бик ошый.

1. көзге
2. жәйге
3. язгы

5.        Илнур бакчада ... җыйган.

1. гөмбә
2. кыяр        
3. алма

6.        Алия гөмбәгә ... белән барган.

1. дәу әнисе
2. Илнур
3. дусты

7.        Алия ... гөмбә җыйган.

1. ике сәгать
2. дүрт сәгать
3. ярты сәгать

8.        Алия Илнурның тәкъдимен ....

1. кабул итә
2. кире кага
3. уйлый

2 нче бүлек.

Кыш көне иде. Көннәр бик салкын. Кар яуган һәм буранлаган көннәр дә еш була. Тышка чыксаң, борынны чеметә. Урамнарны, агачларны, юлларны калын кар каплады.

Кошларньң хәле бик авырайды. Алар кар астыннан ашарга таба алмый башладылар.

Беркәнне Әнисәләрнең тәрәзәсенә сары түшле бик матур кечкенә бер песнәк килеп кунды. Тәрәзәгә карап торды да, тук-тук итеп, томшыгы белән тәрәзәне чукый башлады.

• Әни, бу нәни песнәк нигә безнең тәрәзәне чукый икән? - дип сорады Әнисә.
• Күрәсең бит: урамда нинди салкын. Аның бик тә ашыйсы килгән, - диде әнисе.
• Алайса, хәзер мин аны ашатам, - диде кыз һәм, форточканы ачып, бер кисәк май куйды. Песнәк бик шатланды. Канат кагып, Әнисәгә рәхмәт әйтте. Һәм бик тиз генә майны ашап та бетерде. Аннан соң кыз песнәккә ярма сипте. Кош аны да ашап бетерде.

Шул көннән соң, песнәк кыз белән дуслашты. Көн саен бер вакытта тәрәзә янына килде. Әнисә аңа май, җим бирде. Тора-бара ул ачык тәрәзәдән өйгә дә керә башлады.(Г.Лотфи буенча)

 9. Кышын салкын иде.

         1) текстка туры килә                                                           2) текстка туры килми

10. Суык битне чеметә.

          1) текстка туры килә                                                           2) текстка туры килми

11. Урманны кар каплады.

        1) текстка туры килә                                                           2) текстка туры килми

12. Кошларга авыр, ашарга эзлиләр.

        1) текстка туры килә                                                           2) текстка туры килми

13. Беркөнне Әнисәләр тәрәзәсенә кызылтүш килеп кунды.

       1) текстка туры килә                                                           2) текстка туры килми

14. Әнисә кошка май бирде.

         1) текстка туры килә                                                           2) текстка туры килми

15.Кош кыз белән дуслашты.

          1) текстка туры килә                                                           2) текстка туры килми

16. Ул һәр ел саен кыз янына килде.

       1) текстка туры килә                                                           2) текстка туры килми

17. Прочитайте тексты и установите соответствие между текстами А-Е и заголовками 1-8. Запишите свои ответы в таблицу. Используйте каждую цифру только один раз. В задании есть один лишний заголовок.

1.  Әбинең рәхмәте                             5.  Малайның нәтиҗә ясавы
2.  Өчпочмак ясарга булышу                             6.  Инсафның өчпочмаклары тәмлерәк
3.  Малайның әнисенә сорау бирүе                     7.  Әнинең өчпочмак пешерергә әзерләнүе
4.  Инсафның хыялы                             8.  Әбинең күзлеге югалу

A.        Барысы да күзлектән башланды.

-        И-и мин хәзер бик хәтерсез инде. Газета укырга теләгән идем, күзлегемне
тапмыйм. Инсаф улым, күзлек кайда икән? Син белмисеңме?

Ә. Әбисе сорады гына, Инсаф эзли дә башлады. Ул кузлекне бик тиз тапты һәм әбисенә бирде.

-        Син тапмасаң, мин көне буе эзләр идем. Рәхмәт, балам! - дип, әбисе Инсафның
башыннан сыйпады.

Инсаф бер башка үсеп китте. Рәхмәт ишетүе бик рәхәт икән!

Б. Әнисе өчпочмак пешерергэ теләде. Ул он, йомырка, сөт әзерләде. Май алып керде. Биленә алъяпкыч бәйләде һәм камыр жәя башлады. Малай аның янына килде дә:

B.        - Әни, бернәрсә дә югалтмадыңмы? - дип сорады.

• Юк шул, улым, югалтмадым. Ә нигә алай дип сорыйсың? - диде әнисе.
• Болай гына, - диде малай.

Г. Бераздан:

• Әни, әйбереңне югалтсаң әйт, яме. Бик тиз табармын - диде Инсаф.
• Ярар, - диде әнисе,- Нәрсәдер югалтсам, сиңа әйтермен. Улым, миңа булыш әле. Мин жәйгән камырларга бәрәңге салып тор.

Малай кулларын юып килде дэ әнисе белән өчпочмак ясый башлады.

Д. Икәү эшләгәч, өчпочмаклар бик тиз әзер булдылар.

-        Син булышкач, өчпочмаклар тагын да тәмлерәк булган! Рәхмәт, улым! - диде әнисе. - Хәзер өчпочмакларны һәрвакыт бергә пешерербез, яме.

Рәхмәт ишетүе рәхәт шул! Инсаф тагын зуррак ускән кебек булды.

Е. Ул көнне ул күп тапкыр рәхмәт ишетте. Әтисеннән дә, бабасыннан да, апасыннан да. Ул, чыннан да, зур үсте. Эшне рәхмәт өчен түгел, ә болай гына да, үзең теләп эшләргә була икән. Инсаф шуны белде.

(Л.Лерон буенча)

3 нче бүлек

4 нче бүлек

33.  Познакомьте друзей  со своими родителями и старшим братом.

34.  Уточните у прохожего, где находится торговый центр «Мега».

35. Поинтересуйтесь у младшего брата, какого цвета машины ему больше нравятся.

36. Спросите, у кого есть учебник истории.

37. Пожелайте бабушке и дедушке долгих лет жизни.

38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш.

... Кичә мин татар театрына бардым. Анда «Әле кичә генә җәй иде» спектаклен карадым. Бүген сыйныфташларыма бу спектакль турында сөйләдем, аларга да аны карарга киңәш бирдем.

... Син нинди спектакльләр яки фильмнар карарга яратасың? Соңгы тапкыр караган спектаклең яки фильмның нәрсә турында иде? Сыйныфташтарыңа син кайсы фильмны яки спектакльне карарга киңәш итәр идең?

2 нче вариант

1. бүлек

1. 1. Урамда
2. Автовокзалда

1. Өйдә

3. Кафеда
4. Зоопаркта

2. 1. Сөйләүче Универсиада турында әйтә.

2.Сөйләүче театр турында әйтә.

3.Сөйләүче музей турында әйтә.

4.Сөйләүче бакча турында әйтә.

5.Сөйләүче китапханә турында әйтә.

6.Сөйләүче шәһәр турында әйтә.

       Вы услышите разговор двух друзей. В заданиях 3 — 8 обведите цифру 1, 2 илиЗ, соответствующую выбранному Вами варианту ответа. Вы услышите запись дважды.

3.        Назгөл ... кайта.

1. кибеттән
2. укудан
3. парктан

4.        Азат паркта ... булган.

1. яз көне
2. кичә
3. күптән

5.        Парк каршында ... һәйкәл куелган.

1. билгесез солдатка
2. Муса Җәлилгә

3) очучыларга

6.        Иң матур күренеш - ... .

1. агачтагы тиеннәр
2. җырчы фонтаннар
3. салават күпере

7.        Азат паркка ... барырга тели.

1. энесе белән
2. гаиләсе белән
3. дуслары белән

8.        Азат паркка ... барачак.

1. киләсе ял көнендә
2. бер айдан
3. вакыт булганда

2 нче бүлек

         Прочитайте текст. Определите, какие из приведённых утверждений 9 -16 соответствуют содержанию текста (1 - текстка туры килә), какие не соответствуют (2 - текстка туры килми).

      Татарстан жиренең иң зур байлыгы - нефть. Республикада ел саен якынча 33-34 миллион тонна нефть чыгарыла. Татарстан Республикасында нефтьнең ресурс базасы 100 - 200 елга җитәрлек, ди белгечләр. Республикабызда шулай ук газ да табыла.

      Татарстан Республикасы акбур, тезелеш комы, кирпеч җитештерү өчен кызыл балчык, гипс һәм торф кебек башка файдалы казылмаларга да бай. Моннан кала, Татарстан Республикасында көрән ташкүмер, яна торган сланец, бакыр, боксит ятмалары бар.

    Иң зур елгалар - Идел белән Кама, Агыйдел белән Нократ елгалары. Болардан тыш, республикабызда кечкенә елгалар да күп. Су байлыкларының иң зур запаслары Түбән Кама һәм Куйбышев сусаклагычларында тупланган. Республикада шулай ук кечкенә күлләр һәм буалар бар.

    Урманнар - республикабызның горурлыгы. Алар - дым саклаучы, яхшы ял итү урыны. Монда шифалы салкынча саф һава, кошлар сайравы күңелне тынычландыра.

   Урман агачларга, куакларга, төрле үсемлекләргә, кошларга һәм хайваннарга бай.

   Кеше урманнан башка яши алмый. Электән халык: «Үсемлекләр безне ашата-эчертә, киендерә, дәвалый», - дип, юкка гына әйтмәгән. Ләкин хәзер кешеләр табигать байлыкларын саксыз файдалана.

(Вакытлы матбугаттан)

9.        Татарстанның төп байлыклары булып нефть һәм газ санала.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

10.        Татарстанда алтын табыла.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

11.        Җир астында файдалы казылмалар күп түгел.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

12.        Республикабызда бакыр, көрән ташкүмер ятмалары бар.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

13.        Республикабызда кечкенә елгалар аз.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

14.        Республикабыз урманнарга да бай.

 1) текстка туры килә                          2) текстка туры килми

15. Кешегә урманнан башка яшәргә авыр.

         2) текстка туры килми

        1) текстка туры килә

16. Халык табигать байлыкларыннан сакчыл файдалана.

1) текстка туры килә                                  2) текстка туры килми

17. Прочитайте тексты и установите соответствие между текстами А -Е и заголовками 1-8. Запишите свои ответы в таблицу. Используйте каждую цифру только один раз. В задании есть один лишний заголовок.

1. Әрекмәннең соклануы                                               5. Каз үләненең мактавы

2. Тузганакның матурлыгы                                        6. Урмандагы тузганак

3. Каз үләненең үпкәләве                                               7. Карт әрекмәннең зирәклеге

4. Тузгакның бүрексез калуы                                     8. Тузганакның бәхәскә кермәве

A.        Яшәгән, ди, бер Тузганак. Аның аягы бик матур һәм озын булган, ди. Башы да матур, ямь-яшел яфраклары жиргә үк җәелгәннәр, ди. Тузганакның матурлыгына барысы да соклана икән.

Ә.  Бервакыт Каз үләне:

-        Бигрәк матур инде сезнең бүрегегез! - дип куйган.

Тузганак узенең матурлыгын белә икән, бу сүзләргә исе дә китмәгән. Берни дәшмәгән.

Б. Каз үләне исә аның матур бүрегенә тагын бер тапкыр караган да жиргә иелгән! Аңа бик үпкәләгән.

B.        Якында үсеп утырган Әрекмән  дә, узенең зур яфракларын рәтли-рәтли Тузганакка сокланып карап торган.

-        Әйе, бүрегегез бик килешле,- дигән ул, калын тавышы белән.

Г. Карт Әрекмәнне кем генә белми икән! Аның турында «бик зирәк» дигән фикер таралган, һәм купләр аны олылыйлар икән. Шуңа күрә Тузганак та аның сузләрен игьтибарсыз калдырмаган.

-        Әйе шул! Бүрегем бик матур шул! - дигән. - Ансыз яши дә алмас идем мин,-  дип тә өстәгән.

Бу сузне ишеткәч, Әрекмән елмаеп әйткән:

-        Юкка кайгырасыз. Бүрексез яшәве читен түгел, менә башсыз яшәве кыенрак.

Д. Тузганакның моңа хәтере калган, ләкин бәхәсләшеп тормаган. «Әйдә, сөйләсен»,- дип кенә куйган. Әрекмәннең сүзен санга сукмаган.

E. Нәкъ шул вакыт җил күтәрелгән, улән, куркудан, кузен йомган. Бераздан керфекләрен ачып караса, Тузганак яланбаш калган. Карт Әрекмән дәшмәгән.

(С.Гыйлъметдинова буенча)

3 нче бүлек

4 нче бүлек

В заданиях 33 - 37 необходимо написать реплики в соответствии с заданной речевой ситуацией.

33.Спросите у продавца, сколько стоит книга «Шурале».

34. Предложите родителям вместе погулять в парке Горького.

35. Поздравьте друга с окончанием учебного года.

36. Попросите друга купить мороженое.

37. Спросите  у бабушки, какая на улице сегодня погода.

38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Сорауларга жавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш. .. Мин җәй көне Болгарга экскурсиягә бардым. Ул-тарихи урын. Андагы музейлар тарихи экспонатларга бик бай.

... Ә син җәен кайларда булдың? Шәһәрегездә нинди музейлар эшли? Музейлар ни өчен кирәк?

3 нче вариант

2 нче бүлек

   Прочитайте текст. Определите, какие из приведённых утверждений 9-16 соответствуют содержанию текста (1 - текстка туры килә), какие не соответствуют (2 — текстка туры килми).

Кыш җитте. Митя боз тавында чана шуды. Аннан соң өсте боз белән капланган елгада тимераякта шуды, шатланып, өенә кайтты.

• Кыш көне нинди күңелле! Мин һәрвакыт кыш булуын телим,- диде ул әтисенә.
• Бу теләгеңне минем дәфтәремә язып куй,- диде аңа әтисе. Митя язды.

Менә яз җитте. Митя, күбәләкләрне куа-куа, болында йөгерде, чәчәкләр җыйды да әтисе янына йөгереп килеп:

-        Нинди ямьле бу яз! Мин һәрвакыт яз гына бульш торуын телим,- диде.
Әтисе тагын дәфтәрен чыгарды һәм Митяга узенең теләген язарга кушты.

 Җәй җитте. Митя әтисе белән печән чабарга китте. Ул көн буе күңел ачты: балык тотты, җиләк җыйды, ә кич белән әтисенә:

-        Мин бүген рәхәтләнеп уйнадым! Мин жәйнең бер дә бетмәвен телим,- диде.
Митяның бу теләге дә әлеге дәфтәргә язылды.

Көз җитте. Бакчада жимешләр - кып-кызыл алмалар, сары грушалар пеште. Митя, бик нык шатланып, әтисенә болай диде:

-        Көз елның бөтен вакытларыннан да матуррак!

Шулвакыт әтисе кесәсеннән үзенең дәфтәрен чыгарды да аны малаена күрсәтте. Малаеның яз турында да, кыш турында да, жәй турында да шул ук сүзләрне әйткәнен белдерде.

(К. Ушинский буенча)

9.        Митя кыш көне рәхәтләнеп чана шуды, тимераякта йөрде.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

10.        Әтисе Митяга теләкләрен журнал битенә язарга кушты.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

11.        Митя язны яратмый, шуңа күрә яз булуын теләми.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

12.        Малай жәен әтисенә булышты, балык тотты.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

13.        Көзен бакчада карлыганнар, жиләкләр өлгерде.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

14.        «Көз - елның иң матур вакыты», - дип шатланды.малай.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

15. Әтисе кулына карандаш алды.

          1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

16. Митя, дәфтәрне укыгач, бер үк сузләр язылганын күрде.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

17. Прочитайте тексты и установите соответствие между текстах А-Е и заголовками 1-8. Запишите свои ответы в таблицу. Используте каждую цифру только один раз. В задании есть один лишний заголовок.

1. Патриотик бер шигырь                                 5. Район үзәгенә баруыбыз                    
2. Шигырьләр эзләү                                          6. Сәхнәгә чыгуым
3. Апамның яңа шигырь укуы                         7. Олимпиадаларны көтеп алуыбыз
4. Безнең гаилә                                                    8. Китап укырга яратуым

     A.         Без гаиләдә өч бала үстек. Әти - мәктәп директоры, рус теле һәм әдәбияты укытучысы, әни башлангыч сыйныф балаларын укытты. Апам белен абыем мәктәптә укыганда, икесе дә әдәбиятны яраталар, шигырьләр күп укыйлар иде.

Ә. Ул елларда район үзәкләрендә балалар өчен олимпиадалар үткәрелә иде. Абыем белән апам ел да аны көтеп алалар һәм алдан ук әзерләнә башлыйлар иде. Мин дә алар белән барырга тели идем.

Б. Миңа жиде яшьләр тирәсе булгандыр, шул елны алар тагын бик тырышып олимпиадага әзерләнә башладылар. Төрле шигырьләрне укып карый-карый, шигырьләр эзлиләр.

B.        Беркөнне абыем шатланып кайтты да апама таныш түгел бер шигырь укый башлады. Бик патриотик шигырь иде ул. Моңа кадәр алар гел Тукайны, Такташны, Гафурины, Пушкинны, Лермонтовны, Горькийны укыйлар иде. Абыем сөйләгән шигырь миңа бик ошады, һәм мин аны истә калдырдым.

Г. Апам да «Тракторчы кыз» дигән яңа шигырь табып кайтты. Апам ул шигырьне сөйләгәндә, мин елый идем. Абыем мине кочаклап көлә,ә апам: «Чыгып кит, тыңлама!» - дип, мине куа иде.

Д. Олимпиада якынлашты, һәм без, бөтен гаиләбез белән, район узәгенә киттек. «Тукай шигырьләрен сөйләргә сине дә чакырдылар», - диде әти миңа. Мин бик шатландым.

Е. Олимпиада кечерәк яшьтәге балалар чыгышы белән башланды. Иң кечкенә сөйләүче булгангадыр инде, мине беренче итеп сәхнәгә чыгардылар.

(Р.Вәлиева буенча)

3 нче бүлек

          Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 18-25 так, чтобы они грамматически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словам. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 18 — 25.

   Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 26—32 так, чтобы они грамматически лексически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 26-32.

4 нче бүлек

В заданиях 33-37 необходимо написать реплики в соответсвии с заданной речевой ситуацией.

33. Скажите, что вы любите природу Татарстана.

34. Спросите у друга, куда он поедет летом.

35. Поинтересуйтесь планами друга на завтра.

36. Скажите бабушке, что сегодня к вам придёт ваш друг.

37. Поздравьте друга с победой на соревнованиях.

38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Сорауларга жавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 суздэн торырга тиеш.

...Минем апам быел мәктәпне тәмамлады. Имтиханнарын уңышлы тапшырды. Киләчәктә ул табибә булырга meлu. Миңа да табиб һөнәре ошый.

... Сиңа нинди һөнәрләр ошый? Хәзерге вакытта тагын нинди һөнәрләр популяр? Киләчәктә синең кем буласың килә?

4 нче вариант

2 нче бүлек

Прочитайте текст. Определите, какие из приведённых утверждений 9-16 соответствуют содержанию текста (1 - текстка туры килә), какие не соответствуют (2 - текстка туры килми).

 Профессор Әбүзәр Таһиров Казанда йөрәк авырулары буенча иң зур белгечләрнең берсе санала. Аңа күренер өчен, төрле шәһәрләрдән һәм авыллардан йөзләрчә кешеләр килә. Халык арасында аның абруе, даны бик зур. Әбүзәр Таһировның ягымлы, игътибарлы булуы һәм сәләте турында хәтта легендалар йөри. Бу гажәп тә түгел. Чөнки ул - татарлардан беренче табибларның берсе, 1911 нче елда ук Казан университетының медицина факультетын тәмамлаган, Казанда һәм Казан губернасында исеме аеруча билгеле булган бөек медик Казембекның һәм башка Казан профессорларының иң сәләтле укучыларыннан берсе. Шуның өстенә аның озын гомерле булуы, бик озак еллар буе эшләве де аны халык каршында югары күтәргән. «Әбүзәр абзый әле безнең бабайны да яки әткәйне, әнкәйне дә дәвалаган» - дип сөйләүчеләр аз түгел иде. Аны еш кына «мәңгелек доктор» диләр. Аннары Татарстанда һәм күрше республикаларда аның меңләгән укучылары эшли. Алар да остазларының данын күтәрәләр, билгеле. Ниһаять, аның бик зур жәмәгать һәм дәүләт эшлеклесе булуы, деньякүләм фәнни конференцияләрдә, конгрессларда катнашуы, анда докладлар ясавы, халык арасында әледән-әле лекцияләр укуы, матбугат битләрендә әледән-әле мәкаләләре чыгуы, радиода, телевидениедә ясаган чыгышлары да аның абруен халык каршында бик югары күтәргән иде.

(Г.Әпсәләмов буенча)

9.        Әбүзәр Таһиров - танылган балалар табибы.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

10.        Аны халык бик ярата.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

11.        Аңа багышлап, шигырьләр язалар, җырлар ижат итәләр.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

12.        Таһиров Казан медицина училищесын тәмамлаган.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

13.        Аны еш кына «доктор Айболит» дип йөртәләр.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

14.        «Безнең бабайны да дәвалаган» - дип әйтүчеләр куп.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

15.        Республикабызда, аның данын күтәреп, бик куп укучылары эшли.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

16.        Табиб мәкаләләр язарга да вакыт таба.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

17. Прочитайте тексты и установите соответствие между текстам А-Е и заголовками 1-8. Запишите свои ответы в таблицу. Используйте каждую цифру только один раз. В задании есть один лишний заголовок.

1. Көзге яңгырның куркытуы                               5. Тузанның тузынуы
2. Ясминәнең тәрәзәләрне юуы                   6. Әнисенең Ясминәне мактавы
3. Ясминәнең тәрәзәне ватуы                  7. Кышның теләге
4. Кызның тәрәзәләргә карарга яратуы                  8. Кояш нурларының өйгә керүе

A.        Йокысыннан торгач та, Ясминә тәрәзәләргә карарга ярата. Тәрәзәләр елмаялар. «Тәрәзәләрем чиста, матур булсын, тирә-якка нур сипсеннәр!» - дип Ясминә аларны гел юа. Тәрәзәләр дә аңа яхшылык белән жавап бирә.

Ә. Урамда салкын кыш җитте. «Хәзер өйгә керәм, Ясминәне туңдырам, гөлләрне өшетәм!» - ди Кыш. «Юк, без сине кертмибез!» - ди тәрәзәләр.

Б. Көз җитте. «Әйдәгез, өйгә керик. Уенчыкларны юешлик! Ясминә дус кызлары белән уйнамасын,» - ди көзге яңгыр. «Юк, сезне дә кертмибез! Ландыш, Алия, Ясминә  матур итеп уйныйлар! Дус, тату булырга кирәк!» - диләр тәрәзәләр.

B.        Урамда тузаннар оча. «Әйдәгез, өйгә керәбез! Әнисе ачулансын», -диләр. Монда да тәрәзәләр ярдәмгә килә, тузанны кертмиләр.

Г. Ясминә тәрәзәләргә карады. Ә алар тузанлы, күңелсез. Кыз аларны чиста итеп юды.

Д. Кояш чыкты. Аньң җылы нурлары бар дөньяны яктыртты. Тәрәзәләр матур кояш нурларын бүлмәгә керттеләр. Алар кызларны урамга уйнарга чакырды.

Е. Шулвакыт эштән әнисе дә кайтты. Өйдәге тәртипне күреп, кызын бик мактады, рәхмәт әйтте. Тәмле күчтәнәчләр белән чәй эчтеләр. Аннары Ясминә урамга уйнарга чыгып китте. Ә тәрәзәләр елмаеп карап тордылар.

3 нче бүлек

Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 18 - 25 так, чтобы они грамматически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словам. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 18 - 25.

Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 26-32 так, чтобы они грамматически лексически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 26-32.

4 нче бүлек

      В заданиях 33-37 необходимо написать реплики в соответствии с заданной речевой ситуацией.

33. Предупредите учителя, что вы заболели и не сможете быть на уроке.

34. Спросите у прохожего, где находится аптека.

35. Поинтересуйтесь у кассира, сколько стоит билет на этот спектакль.

36. Поздравьте сестру с днём рождения.

37.Сообщите другу, что вы ждёте его на улице.

38.  Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш.

...Сыйныфташым Илдар авырып китте. Үзенә генә күңелсез булмасын өчен, мин аның янына көндә барып йөрдем. Бергә дәресләрне әзерләдек, телевизор карадык. Хәзер без-иң якын дуслар.

     ...Ә синең якын дустың кем исемле? Сез бер-берегезгә ничек ярдәм итәсез? Бергәләп кайларга йөрисез?

5 нче вариант

          2 нче бүлек

 Прочитайте текст. Определите, какие из приведённых утверждений 9 — 16 соответствуют содержанию текста (1 - текстка туры килә), какие не соответствуют (2 - текстка туры килми).

Куян балалары яз көне икесе бер вакытта туган булсалар да, берсе никтер нәни иде. Шуңа күрә аңа әнисе Кечкенә дип исем кушты, ә зуррагын Шалпан колак дип атады.

Әниләре киткәч, Шалпан колак белән Кечкенә уйнарга тотындылар. Түгәрәк аланда йөгереп аргач, ауган имән агачы төбенә барып ял иттеләр.

-        Әйдә, шул төп аша сикереп уйныйбыз! - диде Шалпан.
Алар рәхәтләнеп уйнадылар.

Шуннан ерак түгел ямь-яшел яфраклы каен агачы үсеп утыра. Анда бер ана песнәк, оя ясап, йомырка салган да шул йомыркалардан нәни песнәкләр чыкканын көтеп утыра иде.

Песнәк куян балаларының йөгереп, сикереп уйнаганнарын оясыннан карап утырды.

-        Менә минем дә нәни кошчыкларым булыр. Канат чыккач, алар очарга өйрәнерләр,- дип уйлап куйды.

Шулвакыт, Шалпан колак сикерәм дигәндә генә, агач төбе өстендә яткан кара чыбык торып басты.

Аның кара чыбык дип уйлаган әйберсе агулы кара елан икән.

Ул арада кара елан, чирәм өстеннән шуышып, туп-туры песнәк оялаган каенга таба китте.

Песнәк бик курыкты:

-        Коткарыгыз!- дип кычкырды.

(Л.Кассилъ буенча)

9.        Куян балалары икесе де кыш көне туганнар.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

10.        Әтисе куяннарның берсенә Кечкенә дип исем кушты.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

11. Уйнап аргач, алар агач төбендә ял итәргә булдылар.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

12.        Агачларньщ яфраклары саргая башлады.

1) текстка туры килә                             2) текстка туры килми

13.        Каен агачында песнәк оясы бар.

1) текстка туры килә                                2) текстка туры килми

14.        Тиздән песинең дә балалары булачак.

1) текстка туры килә                         2) текстка туры килми

15.        Чыбыкка охшаган әйбер карга булып чыкты.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

16.        Песнәк, еланның һөҗүмен күреп, ярдәм сорады.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

17. Прочитайте тексты и установите соответствие между текстами А—Е и заголовками 1 — 8. Запишите свои ответы в таблицу. Используйте каждую цифру только один раз. В задании есть один лишний заголовок.

1. Куышта яши башлау                                       5.  Егетләрнең ашарга әзерләүләре
2. Эзләгәнне табу                                                  6.  Мәгарәнең ачылуы
3. Кызларның укырга яратулары                     7.  Мәгарәгә барулары
4. Фисагурис мәгарәсе                                        8.  Таулардагы матурлык.

А.  Борын заманда Фисагурис дигән атаклы бик белемле бер галим булган. Шул галим үлгәч, гыйлемнәре югалмасын, китаплары таралып бетмәсен дип, барлык китапларын җыеп, бер мәгарәгә (пещерага) урнаштырганнар. Ул мәгарәнең ишек төбенә сакчылар куйганнар.

Ә. Менә шушы мәгарә ел саен бер вакытта өч сәгатькә генә ачыла. Һәркемгә дә анда керергә, башына сыйдыра алган кадәр белем алырга рөхсәт ителә. Ләкин аннан бер китапны да алып чыгарга яки язып алырга ярамый.

Б. Әбүгалисина бу сүзләрне ишетеп уйланды. Әбелхариска:

- Менә, без эзләгәнебезне таптык. Мәгарәгә керербез дэ аннан үзебезгә кирәкле белемнәрне алып чыгарбыз. Өч сәгатьтә әллә нәрсә алып булмас, шуна күрә яхшылап әзерләнергә, киләсе елда кереп, ел буенча мәгарәдә калырга кирәк булыр, - диде.

В. Алар шулай эшләргә булдылар. Әбүгалисина белән Әбелхарис таулар аша мәгарәгә киттеләр.

Г. Биек-биек таулар-ташлар арасында - искиткеч матурлык. Тауларда агачлар үсеп утыра. Төрле җәнлекләр йөгерә, кошлар сайрый. Алар, бу егетләрне күргәч, бик аптырап калдылар, озак карап тордылар.

Д. Егетләр уңайлы бер урын таптылар: кечкенә генә тау куышы. Аны рәтләделәр. Кичләрен ерткыч хайваннардан саклану өчен, куыш авызын капларга зур таш та әзерләделәр. Шунда яши башладылар.

Е. Алар зәйтүн җимеше җыйдылар, аннан май чыгардылар. Онны май белән катнаштырып, бавырсаклар ясадылар да кояшта киптерделәр. Туклыклы ризык ясадылар.

(К.Насыйри буенча)

3нче  бүлек

Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 18-25 так, чтобы они грамматически и лексически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 18-25.

Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 26-32 так, чтобы они грамматически и лексически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 26 — 32.

4 нче бүлек

В заданиях 33 — 37 необходимо написать реплики в соответствии с заданной речевой ситуацией.

33. Спросите у друга (подруги), когда будет урок математики.

34. Позвоните другу (подруге) и пригласите его (её) в кино.                                        

      35. Спросите у мамы, в какой школе она училась.

      36. Скажите другу, что в транспорте надо уступать место пожилым людям.

     37. Поздравьте дедушку с 23 февраля.

     38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш.

... Авылда кышкы каникул вакытында бик күңелле. Таудан чана һәм чаңгы, мәктәп ишегалдындагы шугалакта тимераякта шуабыз. Әти-әнигә кар көрәргә дә булышам.

... Ә син кышкы ялыңны ничек уздырасың? Кайларда ял итәргә яратасың? Әти-әниеңә нинди эшләрдә булышасың?

6 нчы вариант

2 нче бүлек

Прочитайте текст. Определите, какие из приведённых утверждений  9-16 соответствуют содержанию текста (1 — текстка туры килә), какие не соответствуют (2 - текстка туры килми).

 Казан - бөтен уңайлыклары булган заманча шәһәр. Казанның иң танылган мәдәни һәйкәле - ЮНЕСКО Бөтендөнья мирасы корылмасы булган Казан Кремле. Казанлылар һәм туристлар өчен тарихи комплекс hәp көн ачык. Биредә Сөембикә манарасы, Спас манарасы, Благовещение соборы, Кол Шәриф мәчете кебек мәдәни-архитектура һәйкәлләрен күреп була.

Казанда транспорт системасы зур үсеш алган. Хәзерге көндә автобус, трамвай, троллейбус маршрутларының күптармаклы челтәре булдырылган.

2005 нче елда Татарстан башкаласында метрополитен да эшли башлады. 2013 нче елньң 9 нчы маенда, XXVII Бөтендөнья жәйге универсиада башлану алдыннан, «Яшьлек», «Төньяк вокзал» һәм «Авиатөзелеш» дип аталган метро станцияләре ачылды.

Шәһәребездә 30 дан артык музей, берничә дистә китапханә, 9 театр, күпсанлы парклар, скверлар, куңел ачу һәм ял иту урыннары бар. Казанда Ф.Шаляпин исемендәге Халыкара опера фестивале, Р.Нуриев исемендәге Халыкара классик балет фестивале, С.Рахманинов исемендәге «Ак канәфер» Халыкара музыка фестивале, «Нәүрүз» Халыкара театр фестивале, Халыкара мөселман киносы фестивале һәм башка шундый мәдәни чаралар үткәрелә. Шулай ук шәһәрдә төрле милләт халыкларының милли бәйрәмнәре дә билгеләп  утелә.

Россиянең иң танылган югары уку йортларының берсе булган Казан федераль университеты - шәһәребезнең горурлыгы. Ул 1804 нче елда император Александр I указы белән төзелә башлый. КФУ - ныклы, нигезле белем бирү йорты.

(Вакытлы матбугаттан)

9.        Казан Кремлендә Татарстан Республикасының Милли китапханәсе урнашкан.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

10.        Казанда шәһәр транспорты төрләреннән трамвайлар гына йөри.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

11.        Казан метрополитенының кайбер станцияләре Универсиада алдыннан ачылды.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

12. Бүгенге көндә шәһәребездә утыздан артык музей исәпләнә.

         1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

13.        Башкалабызда унбиш театр эшли.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

14.        Халыкара фестивальләрдән казанлыларга театр фестивале ошый.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

15.        Казанда төрле халыкларның милли бәйрәмнәре дә үткәрелә.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

16.        Казан федераль университеты - Россиянең иң зур югары уку йорты.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

17. Прочитайте тексты и установите соответствие между текстами  А-Е и заголовками 1-8. Запишите свои ответы в таблииу. Используй пи каждую цифру только один раз. В задании есть один лишний заголовок.

1. Зөһрәнең кунакка баруы               5. Балаларга күз-колак булу
2. Әнисенең эше күп               6. Кызның календарьны буявы
3. Сыйныфтагы гадәт               7. Мәктәпкә жәяү йөрүе
4. Зөһрәнең укый башлавы                8. Кызылга буялган көннәр

A.        Зөһрәнең әнисе бик әйбәт. Зөһрә үзе дә әнисен үпкәләтмәскә тырыша. Чөнки әнисенә болай да кыен. Эшеннән арып кайта. Өйдә тагын әллә күпме эш көтә.

Ә. Зөһрә быел укырга керде. Иртән бакчага илтеп, кичен барып аласы юк... Хәзер ул мәктәпкә үзе бара, дәресләр беткәч, үзе кайта. Кайчакта гына, соңгарак калса, әнисе килеп ала.

Б. Ә мәктәп якын. Аның бер почмагы кухня тәрәзәсеннән дә күренеп тора. Җәяү бара, жәяү кайта Зөһрә. Кайчакта аңа күрше кызлары - Алсу белән Гөлинә иярәләр.

B.        Аларның сыйныфында шундый гадәт бар: дәресләр беткәч, укытучы Гөлсинә апалары үзенең беренче сыйныф укучыларын озата. Үз йортларына барып җиткәнче hәp баланы карап тора. Зөһрәнең кайтып җиткәнен дә күрәдер әле ул.

Г. Бик әйбәт күрә аларның Гөлсинә апалары. Дәрестә тәртип бозган малайларны шунда ук күреп ала. Беренче «Б» сыйныфында егерме дүрт бала укый. Ун малай, ундүрт кыз. Менә шуларның һәркайсына күз-колак булып тора ул.

Д. Зөһрә мәктәптән йөгереп кайта да стенада эленеп торган календарь каршына килә. Аннары кечкенә кызыл карандаш белән календарьның бүгенге битен буйый. Кызылга буялган битләр көннән-көн арта бара. «Бишле» алган көннәрдә генә буйый ул календарьны. Әмма шулай туры килә инде - көн саен «бишле» алып кайта Зөһрә. Кайбер көннәрне икешәр, өчәр «бишле» куялар әле. Шуңа күрә көн саен кызылга буярга туры килә календарьны.

Е. Кып-кызыл булып бетте инде ул... Әнисе күрсә, орышыр микән? Зөһрә белә: китапларны буярга ярамый. Календарьны да буярга ярамыйдыр... Зөһрәнең дә «бишле» алган көннәрдә, календарьны кызылга буяп, бу көннәрне бәйрәм итеп күрсәтәсе килә. Бәйрәм ясаган өчен әнисе нигә орышсын аны?!

3 нче бүлек

Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 18—25 так, чтобы они грамматически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словам. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 18 - 25.

      Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 26 - 32 так. чтобы они грамматически и лексически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 26 — 32.

4 нче бүлек

     В заданиях 33-37 необходимо написать реплики в соответсвии с заданной речевой ситуацией.

33.Спросите у учителя, когда начнётся шахматный турнир.

34. Предложите другу (подруге) сходить в кино.

35. Поинтересуйтесь у брата, кто его лучший друг.

36. Поздравьте тётю с днём рождения.

37. Сообщения другу, что вы с классом поедете в Москву.

38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш.

...Без сыйныфыбызда «Оста куллар» конкурсы үткәрдек. Мин бу конкурста беренче урын алдым. Бәхет агачы ясадым.

  ... Ә син нәрсәләр ясый беләсең? Мәктәбегездә нинди түгәрәкләр эшли? Сиңа нинди кул эшләре ошый?

7 нче вариант

 2 нче бүлек

Прочитайте текст. Определите, какие из приведённых утверждений 9-16 соответствуют содержанию текста (1 - текстка туры килә), какие не соответствуют (2 - текстка туры килми).

  Мәрьям эскизга карады. Аның күз алдына планшеттагы эскиз түгел, ә чын шәhәp - моңарчы булмаган гажәеп кала килеп басты.

Уртасында - ак таштан салынган мәктәп. Мәктәп янында - спорт мәйданы, бассейн, урманга тоташкан парк. Йортлар - унике, тугыз, җиде, биш, өч катлылар. Алар мәктәп тирәсендә ярым түгәрәк рәвештә урнашканнар. Бер генә йорт та туры почмаклы түгел, төрле формада алар. Барлык фатирлардан урман күренеп торачак, бер тәрәзәне дә күрше йорт стенасы капламый. Бер өч катлы йорт түбәсендә - жәйге кафе. Һәр йортның балконнары аерым фасонда эшләнгән, рәшәткәләре терлечә. Төрле төсләр белән милли бизәкләр төшерелгән. Биек йортлар янында - көнкүреш хезмәте күрсәтү биналары, кафе. Микрорайон кырыендагы киң бульварлар урманга тоташа.

• Кызганыч, бу кала кәгазьдә генә калачак, - диде Шәүкәт.
• Алай димә, - диде Мәрьям, проектын яклап.

Шәүкәт иңбашларын сикертеп куйды: янәсе, минем моңа ышанычым юк, тик синең өметеңне өзәсем килми.

Ул кесәсеннән авторучка чыгарды, эскәмиягә утырып, планшетын әйләндерде, аннары фанерга нидер сыза башлады.

-        Йортларың шәп, матур. Композициясе уңышлы. Казан халкының төшендә дә күргәне юк мондый районны. Ләкин бер-ике кисәтү ясыйм, үпкәләмә.

(М. Маликова буенча)

9. Эскизда - бик матур, заманча мәктәп проекты.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

10. Мәктәп янында төрле биеклектәге йортлар ясалган.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

11.        Йортлар барысы да төрле-төрле формада.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

12.        Өч катлы йорт түбәсендә - уен мәйданчыгы.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

13.        Һәр йортның балконына яшелдән милли бизәкләр ясалган.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

14.        Микрорайон янында тар бульварлар сузылган.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

15.        Мәрьямның үз проектын яклыйсы килә.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

16.        Эскиз буенча тиздән төзү эшләре башланачак.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

17. Прочитайте тексты и установите соответствие между текстами А—Е и заголовками 1 — 8. Запишите свои ответы в таблицу. Используйте каждую цифру только один раз. В задании есть один лишний заголовок.

1. Якты йолдыз        5. Хорга йөрүе
2. Төп рольдә - Сара        6. Сара Садыйкова - биюче
3. Сара затлы гаиләдән        7. Консерваториягә укырга керүе
4. Бәхетле Мәскәү чоры        8. Күп җырлар авторы

A.        Сараның балачагы, чынлап та, бәхетле башлана. Казанда затлы гаиләдә туып үсә. Әтисе гармун уйный, әнисе җырлый. Өйдә китап-журналлар күп. Нәни чакта Сара җырларга ярата, гармун уйнарга өйрәнә.

Ә. Яше житкәч, аны атаклы Фатиха Аитова мәктәбенә укырга бирәләр. Аннары педагогия техникумында укый. Анда укытучы композитор Солтан Габәши белән таныша, ул оештырган хорга йөри.

Б. Техникум укучылары Курмашиның «Бүз егет» исемле драмасын куялар. Жырлы төп рольне Сара башкара. Афишага аның фамилиясен «Донская» дип куялар. Премьера тәмамлангач, халык басып алкышлый.

B.        Бу вакыйга кызның киләчәген билгели. Ул Мәскәүнең Чайковский исемендәге консерваториясенә кабул ителә. Луначарский исемендәге театр институтына укырга килгән Газиз Айдарский белән дуслаша.

Г. Мәскәүдә музыка, театр өлкәсендәге иң күренекле кешеләр белән аралашу, аларның мактау сүзлерен ишетү, Казаннан чакырулар алу, тамашачыларның алкышлары, кызы Әлфия туу... Бик бәхетле була Сара.

   Д. Сара Садыйкова бик күп җырлар иҗат итте. Артистларыбыз белән бик күп җирләргә барды. Милләттәшләребез яшәгән иң ерак җирләргә дә алар барып җиттеләр. Милли моңнарыбызны ишеттерделәр.

   Е. Безнең музыка сәнгатебездә якты йолдызлар бик күп. Шуларның берсе - күренекле Сара Садыйкова.

                                                                                                                           (М. Маликова буенча)

3 нче бүлек

Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 18—25 так, чтобы они грамматически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словам. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 18 - 25.

     Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 26 - 32 так. чтобы они грамматически и лексически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 26 — 32.

4 нче булек

В заданиях 35— 37 необходимо написать реплики в соответствии с заданной речевой ситуацией.

       ЗЗ. Спросите у друга, где работает его брат.

      34. Предложите другу ходить в кружок танца.

      35. Поинтересуйтесь у нового (новой) друга (подруги), на кого из родителей он (она) похож(а).

      36. Спросите у учителя, когда будет конкурс стихов.

     37. Сообщите однокласснику, что завтра не будет урока географии.

  38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш.

... Без быел гаиләбез белән Урал тауларына сәяхәткә бардык. Нинди бай һәм матур икән безнең илебезнең табигате! «Киләсе елга тайгага барачакбыз», — диде әтием.

... Сез гаиләгез белән кайларда сәяхәт итәсез? Кайсы шәһәрләрдә булдыгыз? Анда нәрсәләр ошады?

8 нче вариант

2 нче бүлек

Прочитайте текст. Определите, какие из приведённых утверждений 9-16 соответствуют содержанию текста (1 - текстка туры килә), какие не соответствуют (2 - текстка туры килми).

  Минем очучы буласым килә иде. Әмма әни бу теләгемнән кире кайтарырга тырышты. Мин үз теләгемнән кайтмадым. Әни һаман куркытты, куркыныч хәлләр сөйләде.

   Куркытулар гына теләгемнән кайтара алмады. Мин укырга Оренбург шәһәренә киттем. Очучылар мәктәбе шәһәрдән читтә урнашкан иде. Безне бик җылы каршы алдылар, ике катлы торакка урнаштырдылар. Мәктәпкә керергә теләүчеләр бик күп иде, бер урынга - унтугыз кеше! Менә үтеп кара!

Икенче көнне зәңгәр фуражкалы таза гына гәүдәле кеше барыбызны да сафка тезде һәм үзе белән таныштырды.

- Мин сезне киләчәктә самолёт белән идарә итәргә, ягъни очарга өйрәтәчәкмен, -диде. - Сезнең укытучыгыз, командирыгыз булырмын... Исемем - Николай Нәкыевич... Ә хәзер әз генә күк белән танышып төшик...

 Һәм шунда ук, сафтан ун кешене аерып, кыр уртасында чирәмлектә торган ике канатлы самолётлар янына алып китте.

Ялдан сон командирыбыз, самолётка үзе генә утырып, күккә менеп китте, бер өскә күтәрелде, бер кинәт аска омтылды. Самолётны уйната. Безнең моннан карап торганда да тыннар кысыла. Ул ике мәртәбә «Нестеров элмәге»н һәм «сигезле» ясады. Аннары, канатларын кырынайтып, пикега керде һәм, уктай атылып, жиргә төшә башлады.

(Х.Камалов буенча)

9.        Малайның теләге очкыч ясау иде.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

10.        Ул Оренбург шәһәрендә укый башлый.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

11.        Ике катлы торагы да булган Очучылар мәктәбе шәһәр үзәгендә урнашкан.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

12.        Очучылар мәктәбендә укырга теләүчеләр аз иде.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

13.        Булачак очучыларның укытучысы таза гәүдәле кеше иде.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

14.        Николай Нәкыевич, егерме кешене сайлап, күк белән танышырга дип, caмолётлар янына алып китте.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

15.        Командир, самолётта очып, үзенең осталыгын күрсәтте.

1) текстка туры килә        2) текстка туры килми

16.        Малай «Нестеров элмәге»н һәм «сигезле» ясады.

1) текстка туры килә                2) текстка туры килми

17.  Прочитайте тексты и установите соответствие между текстам, А—Е и заголовками 1 — 8. Запишите свои ответы в таблицу. Используйте каждую цифру только один раз. В задании есть один лишний заголовок.

1. Авыл кешеләрен белү        5. Мансурның коега төшүе
2. Яңа чана        6. Кар бабай ясау
3. Коега кар салу        7. Кар явуга сөенү
4. Чана эзләү        8. Шәһәрнең бик зур өйләре

A.        Апам шәһәрдә яши. Әни әйтә, анда өйләр шундый зур, кемнәр яшәгәнен белеп бетереп булмый, ди. Ничек инде ул үзен яшәгән өйдә кем торганын белмисең ди? Моны Диләрәгә сөйләсәң, ул ышанмас.

Ә. Чынлап та, менә безнең өйдә куяннарны, песине санамасаң, әти, әни, a6ый, мин, сеңлем Әлфия бар. Мин өйдәге кешеләрне генә түгел, авылдагы барлык кешеләрне беләм. Авылда җиде Наил бар. Мин аларның барысын да беләм.

Б. Кемдер кереп килә, дип, тәрәзәгә карасам, урам кар белән тулган.

-        Әни, әни, кар ява бит. Ник әйтмисең? - дип, эленеп торган киемнәрем янына килдем.

Беренче кар! Ур-ра! Әллә кайчан әзерләп куйган чанамны алдым да Диләрәләргә йөгердем.

B.        - Диләрә, чык, кар ява! Диләрә, дим, чык инде, кар ява бит.
 Диләрә чыкты.

- Нигә шулхәтле кычкырасың?

- Кар яуганны күрми каласың бит!

- Нәрсә дисең?

- Һи, мактанчык!- дидем мин, аның янына килеп. – Яңа чанасы бар икән. Ишетмәгән була. Былтыр минем дә чанам яңа иде, шуа-шуа искерде.

- Ә минеке өр-яңа.

- Булса ни! Ярый алайса. Шул чанаңа карап тор! – дидем дә тауга йөгердем.

- Тукта! Мин дә барам!- дип, Диләрә дә минем арттан килде.

Г. Без килгәндә, абыйлар, зур итеп кар бабай ясаганнар. Борынына- кызыл кишер, күзләренә кара күмер куйганнар.

 - Әйдә, без дә үзебезнең кар бабайны ясыйбыз!

   Кулларыбыз туңса да, зур бабай янына кечкенә кар бабай ясап куйдык. Алар шулхәтле кечкенә булдылар, без аларга «кар малай» дип исем куштык.

Д. - Малайлар, әйдәгез, коега кар тутырабыз, - диде Мансур.

   Безгә кызык. Карның коега төшкәнен карыйсыбыз килә. Абыйлар безне коега якын җибәрмиләр. Мансурларның коесы тирән, ләкин анда су юк. Өч малай тәгәрәткән карны коега салдылар. Ләкин ул төшмәде, кысылып калды.

Е. Мансур аны этә башлады. Кар белән үзе дә коега төшеп китте. Без ярдәмгә олыларны чакырдык. Кое янына кешеләр җыелдылар. Мансурны  әтисе озын бау белән тартып алды.

                                                                                                                (Н. Кәримовадан)

3 нче бүлек

Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 18—25 так, чтобы они грамматически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словам. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 18 - 25.

       Прочитайте текст. Преобразуйте слова, написанные заглавными буквами в конце строк, обозначенных номерами 26 - 32 так. чтобы они грамматически и лексически соответствовали содержанию текста. Заполните пропуски полученными словами. Каждый пропуск соответствует отдельному заданию 26 — 32.

4 нче бүлек

        В заданиях 33 — 37 необходимо написать реплики в соответствии с заданной речевой   ситуацией.

33. Попросите бабушку испечь треугольники.

34. Попросите у одноклассника тетрадь в клетку.

35. Поинтересуйтесь у учителя, когда вы с классом пойдёте в цирк.

36. Сообщи, что сегодня облачный, но  недождливый день.

37. Поздравьте старшую сестру с днём рождения, пожелайте ей счастья.

38. Сез татар дустыгыздан хат алдыгыз. Сорауларга җавап биреп, аңа хат языгыз. Язма эшегез 80 сүздән торырга тиеш.

    ... Кичә мин дустымның туган көнендә булдым. Анда төрле конкурслар оештырдык, биедек,  җырладык. Дустыма без биргән буләкләр бик ошады.

  ... Ә синең туган көнең кайчан булды? Син аны ничек үткәрдең? Сиңа нинди бүләкләр бирделәр?

Тыңлап аңлау биремнәре өчен текстлар

1 нче вариант өчен

Задание 1.

Диалог А.

А: Гафу итегез, әйтегезче, «Камал театры» тукталышына ничәнче троллейбус бара?

Ә: Минемчә, 12 нче троллейбус.

А: Ә ничәнче трамвай белән барып була?

   Ә: Гафу итегез, анда трамвайлар йөрми. Автобуста барып була. 63 нче, 30 нчы автобуска утырыгыз.

   А: Рәхмәт Сезгә.

   Ә: Исән-сау булыгыз.

Диалог Ә.

А: Исәнмесез! Мин директорга килдем.

Ә: Исәнмесез! Сез алдан язылдыгызмы?

   А: Әйе. Уникенче яртыга. Хәзер уникенче ярты. Керергә мөмкинме?

   Ә: Гафу итегез, әз генә көтегез. Менә монда утырып торыгыз. Мин хәзер Галина ханымга әйтәм.

А: Яхшы. Озак көтәргә кирәк булачакмы?

Ә: Минемчә, юк. Хәзер керерсез.

А: Яхшы, рәхмәт.

Диалог Б.

А: Хәерле көн! Миңа бүгенге спектакльгә ике билет кирәк иде.

Ә: Исәнмесез! Бүгенгә билетлар аз калды. Хәзер тәкъдим итеп карыйм.

А: Партерга билетлар бармы?

Ә: Әйе, өч билет бар, ләкин урыннар янәшә түгел. 10 нчы, 12 нче, 14 нче рәтләрдә берәр урын бар.

А: Гафу итегез, безгә янәшә ике урын кирәк иде. Андый урыннар юкмы?

Ә: Балконда икенче рәттә бар. Аласызмы?

А: Әйе, алам. Бүгенге спектакльне карыйсыбыз килә..

Ә: Яхшы. Балконда икенче рәттә унынчы, унберенче урыннар. Рәхим итегез.

А: Рәхмәт!

Диалог В.

А: Гафу итегез, Казан - Мәскәү поезды ничәнче платформада туктый?

Ә: Икенчедә.

А: Ул кайчан киләчәк?

Ә: Биш минуттан.

А: Озак торачакмы?

Ә: Ун минут.

А: Рәхмәт!

Задание 2.                                                                Сөйләүче А

Ул - Төркиянең башкаласы. Анда 5 миллион чамасы кеше яши. Ул - Кече Азия иң борынгы шәһәрләреннән берсе. Шәһәрнең төп халкы - төрекләр. Шулай ук монда көрдләр, әрмәннәр, греклар да куп. Биредә танылган Ататөрек музей-йортлары, Анатолия музее, дистәгә якын университет бар. Ул - туристларның яраткан шәһәре.

Сөйләүче Ә

Ул - Италиянең башкаласы, бик борынгы шәһәр. Безнең эрага кадәр үк төзелгән.  Исеме мифик герой исеменнән ясалган. Ул җиде калкулыкта урнашкан. Бу шәһәр - Италиянең иң зур шәһәре. Анда Барокко һәм Ватикан музейлары урнашкан.

Сөйләүче Б

Ул - Кытай Халык Республикасының башкаласы, борынгы тарихи һәм мәдәни үзәк. Анда 56 милләт вәкиле яши. Халкы - 20 миллионнан артык. Бу шәһәрдә күпкатлы биналар һәм йортлар, урта һәм югары уку йортлары, мәдәният сарайлары күп.

Сөйләүче В

Ул - Франциянең башкаласы. Сена елгасы буенда урнашкан. Эйфель манарасы, Триумфаль арка һәм Елисей Кырлары шәһәрнең символлары булып торалар. Бу шәһәргә туристлар Лувр музеен карау өчен дә киләләр.

Сөйләүче Г

Ул - Германиянең башкаласы. Анда 3 миллионнан артык кеше яши. Истәлекле урыннары - Бранденбург капкасы, Кызыл ратуша, Рейхстаг. Бөек Ватан сугышы турында язылган әсәрләрдә бу шәһәрне куп тапкыр искә алалар.

Задания 3-8.

Алия: Сәлам, Илнур!

Илнур: Исәнме, Алия!

Алия: Илнур, син бакчадан кайтып киләсеңме?

Илнур: Әйе, Алия, бакчадан кайтам. Дәү әнигә булышырга бардым.

Алия: Анда нишләдегез?

Илнур: Көзен бакчада уңыш җыялар инде.   Без дә кишер, чөгендер алдык. Алма җ;ыйдык.

Алия: Бакчада рәхәтме?

Илнур: Әйе, бик рәхәт! Мин саф һавада эшләргә бик яратам. Бүген матур көн иде. Кояшлы, җылы һәм бераз җиләс.

Алия: Ә кәрзинеңдә ниләр бар?

Илнур: Гөмбәләр. Бакчабыз янында кечкенә генә урман бар. Шуннан җыйдым.

Алия: Урманда гөмбә күпме?

Илнур: Гөмбәләр бар, ләкин җыярга вакытым аз булды. Дәү әниемә булышырга кирәк иде. Киләсе атнада гөмбә җыярга тагын барырмын әле. Алия, синең кәрзиндә дә гөмбәләр бар бит!

Алия: Әйе, без дустым белән бүген гөмбә җыярга бардык.

Илнур: Кая бардыгыз?

Алия: Шәһәр янындагы каенлыкка.

Илнур: Нинди гөмбәләр җыйдыгыз?

Алия: Анда ак гөмбә, каен гөмбәсе һәм сары гөмбә генә үсә.

Илнур: Сез күп җыйгансыз. Озак йөрдегезме?

Алия: 4 сәгать йөрдек.

Илнур: Алия, әйдә, икенче атнада гөмбәгә бергә барыйк. Алай күңелле дә булыр.

Алия: Ярар, мин риза!

2 нче вариант өчен

Задание 1.

Диалог А.

А: Булат, менә бу читлектә бүре утыра.

Ә: Тагын нинди җәнлекләр яши монда?

А: Алда арысланнарны күрербез.

Ә: Әйдә, барыйк әле. Минем аларны бик күрәсем килә.

А: Әйдә, киттек.

Диалог Ә.

А: Исәнмесез!

Ә: Хәерле көн!

А: Сездә милли ашлар бармы?

Ә: Әлбәттә, сезгә өчпочмак, токмачлы аш, гөбәдия, чәк-чәк, кыстыбый тәкъдим итә алабыз.

А: Миңа токмачлы аш һәм чәй белән гөбәдия альш килегез әле.

Диалог Б.

А: Хәерле көн!

Ә: Исәнмесез!

А: Гафу итегез, миңа ярдәм кирәк иде, булышыгызчы!

Ә: Бик рәхәтләнеп.

А: Мин 92 нче йортны таба алмыйм, Әйтегезче, миңа кая барырга?

Ә: Урам аша чыгыгыз да уңга борылыгыз. 92 нче йорт шунда гына булыр.

А: Бик зур рәхмәт сезгә!

Диалог В.

А: Сәлам, Гөлшат!

Ә: Сәлам, Илназ!

А: Гөлләрегез бик матур. Аларны кем үстерә?

Ә: Әйе, без гөлләр яратабыз. Әнием белән үстерәбез.

А: Мине дә гөлләр үстерергә өйрәтегез әле.

Ә: Бик рәхәтләнеп.

Задание 2.

Сөйләүче А

Бу урында һәр кеше узе теләгән китапны сайлап укый ала. Өйгә алып укырга теләсәң, китапханәче китапны абонементка язьш куя һәм ике атнага китап синеке. Тик китапны вакытында кайтарырга онытма!

Сөйләүче Ә

Бу урында тарихи экспонатлар җыелган. Алар бик кадерләп саклана. Шулай ук анда танылган рәссамнарның картиналарыннан күргәзмәләр дэ оештырыла. Тарихи вакыйгалар белән кызыксынучылар өчен иң әйбәт урын.

Сөйләүче Б

Анда куп катлы йортлар, биналар санап бетергесез. Транспорт төрләре дә шактый күп. Кайберләрендә метро да бар. Завод-фабрикалар, театрлар, музейлар, спорт корылмалары, мәктәпләр, югары уку йортлары эшли. Анда бик күп кеше яши.

Сөйләүче В

Алдагы рәттә төрле төстәге чәчәкләр утыртылган. Аннары кишер, чөгендер, суган, кыяр, помидор түтәлләре сузылган. Шулай ук карлыган, чия куаклары да үсә. Җәен анда шундый рәхәт, шундый күңелле!

Сөйләүче Г

Әлеге вакыйга 2013нче елның җәендә Казанда булды. Аны уздыру өчен, күп кенә спорт корылмалары төзелде. Анда төрле илләрдән килгән студентлар спортта көч сынаштылар. Республикабыз өчен бу бик зур вакыйга булды.

Задание 3-8.

Азат: Сәлам, Назгөл!

Назгөл : Исәнме, Азат!

Азат: Назгөл, кайдан кайтасың?

Назгөл: Әти-әнием белән Горький паркына бардык.

Азат: Минем анда күптән булганым юк. Сиңа анда ошадымы?

Назгөл: Горький паркы хәзер бик матур!

Азат: Парк каршындагы билгесез солдатка куелган һәйкәл торамы?

Назгөл: Һәйкәл үз урынында тора. Аның тирәсенә чәчәкләр куелган.

Азат: Ә син җырлый торган фонтанны күрдеңме?

Назгөл: Күрдем. Искиткеч матур! Кичке утлар янганда, бигрәк тә матур алар.

Азат: Тагын нинди үзгерешләр бар?

Назгөл: Ял итәргә яратучылар өчен бөтен уңайлыклар булдырылган. Йөгерү юллары, футбол, волейбол, баскетбол мәйданчыклары ясалган.

Азат: Минем сенлемнең дә бик күрәсе килә. Кечкенә балалар өчен уен мәйданчыклары бармы соң?

Назгөл: Бик күп! Ашыйсың килсә, кафега рәхим ит!

Азат: Син мине бик кызыксындырдың әле. Киләсе ял көнендә безгә дә гаиләбез белен барырга кирәк.

Назгөл: Яхшы ял итүегезне телим!

Азат: Зур рәхмәт!