Дәрес план-конспектлары
план-конспект урока на тему

Укытучы: Шигабуддинова Римма Римнур кызы

Сыйныф: 5 Б

Төркем: рус төркеме

Уку әсбабы: Р.Р. Нигъматуллина “Татарча да яхшы бел”

Тема: Тартымлы исемнәрнең төшем килеше. Микъдар һәм җыю саннары.

Дәрес максаты: Укучыларга сөйләмдә төшем килешле тартымлы исемнәрне дөрес кулланырга өйрәтү, сөйләмдә микъдар саннарын куллануга ирешү.

Дәреснең бурычлары:

1. Рус телле балаларны татар телен өйрәнүгә кызыксыну уяту, мәгълүмати технология, тикшеренү-эзләнү методы аша

укучыларның иҗади сәләтләренең ачылышларына этәргеч ясау.

2. Логик фикер йөртүне үстерү; сөйләм телен үстерү; диалогик-монологик сөйләмгә чыгу.

3. Укучыларны иҗади сөйләшүгә тарту; татар телен өйрәнүгә кызыксынуларын арттыру.

Дәрес төре: катнаш (яңа материалны өйрәнү һәм беренчел ныгыту дәресе)

Җиһазлау: Р.Р. Нигъматуллина “Татарча да яхшы бел” дәреслеге.

Тема. Кая? Кайда? Кайдан? сораулары һәм аларга җавап формасы.

Максат. 1. Кая? Кайда? Кайдан? сораулары һәм аларга җавап бирә белүне камилләштерү.

                      2. Әйе, юк, түгел сүзләрен һәм башка лексик материалны дөрес куллана белү, сорауларны аңлау һәм дөрес җавап бирү күнекмәләрен ныгыту.                                                                                                              

                     3. Татар теленә карата ихтирам, игътибарлылык, коллективизм сыйфатларын тәрбияләү.

Җиһазлау:

Техник чаралар: ноутбук.

Таратма материаллар: битләр, маркерлар, каләмнәр, карточкалар, таблицалар, рәсемнәр.

Метод һәм алымнар: практикум дәрес, биремнәр үтәү.

Дәрес тибы: белемнәрне куллану күнекмәләрен ныгыту, ягъни ныгыту дәресе.

Кулланылган структуралар:

- Хай файв

- Таймд раунд робин

- Финк – райт - раунд робин

- Фолоу зе лидер

- Конэрс

- Эй ар гайт

Дәрес барышы.

1. Оештыру өлеше.

1. - Исәнмесез, укучылар! Хәерле көн! Хәлләрегез ничек?
2. Укучыларның дәрескә әзерлекләрен тикшерү (Хай файв структурасы ярдәмендә):
3.  – Укучылар, тынычлык! ( кулларны өскә күтәрәбез ). Дәресне башлыйбыз. Һәр эш саен парта уртасында торучы рәсемнәрне бизибез.
4. Дәрескә кирәкле әсбапларны барлау.

2. Актуальләштерү.

А ) Фонетик зарядка:

Кабатлыйбыз:

 Э – бер, ике, кишер;

А – алма, агач, бакча;

Ө – өч, өй, йөз;

Җ – җиде, җиләк, җыя;

Г – сигез, тугыз, суган,

К – кызыл, Казан, шалкан.

Б ) Физзарядка:

Без бакчага барабыз, алма күреп алабыз.

Үреләбез, алабыз һәм кәрзингә салабыз:

Бер алма, ике алма, өч алма, дүрт алма,  биш алма,

Алты алма, җиде алма, сигез алма, тугыз алма, ун алма -  Кызыл алма.

В ) Сүзлекне кабатлау ( Т – Р, Р – Т ):

Ат, үрдәк, кәҗә, каз, тавык, песи, сыер, әтәч, суган, кабак,

яшелчә, кыяр, кишер, алма, чия, агач, бакча, җиләк-җимеш, үсә, яши, кайта, бара, җыя ( лошадь, утка, коза, гусь, курица, кошка, корова, петух, лук, тыква, овощ, огурец, морковь, яблоко, вишня, дерево, огород, фрукт, растёт, живет, возвращается, идёт, собирает ).

Алма үсә. Ат яши. Бакча матур. Сыер чиста. Үрдәк бара. Бабай җыя. Мин барам.

Г ) Ишетеп аңлау күнегүләре:

Прослушайте и укажите слова, отвечающие на вопрос нинди?:

• матур, чәчә, тәмле, яши, чиста, кайта, зур.

Прослушайте и в паузах скажите каждое слово во множественном числе:

• авыл, шәһәр, урман, ат, сыер, суган.

Прослушайте и укажите слова вопросы:

• авыл, кая? шәһәр, кайда? Яши, бара, кайдан?

3. Белем һәм күнекмәләрне ныгыту.

1. – Танышабыз (Таймд раунд робин структурасы ярдәмендә).

В каждой группе буква «А» спрашивают у буквы  «Ә», буква «О» спрашивает у буквы «Ө»:

-Как его зовут?

- Как у него дела?

- Где он живёт? и.т.д.

Каждый ученик говорит о себе, что может, что умеет.

2.  (Финк-райт-раунд робин) -Тактада өч сорау. Укыйбыз: Кая? Кайда? Кайдан? Русчага тәрҗемә итәбез.

              Оставляем один вопрос – Кая?

            а). Каждый ученик на листочке пишет одно окончание        Кая?. По очереди обсуждаем свои ответы в команде.

           б).  Сейчас все ответы - окончания пишем на большом листочке.

В конце сравниваем ответы с таблицей «Кая?», которая висит на доске. Исправляем ошибки.

            в). У вас есть возможность выбрать одно слово из трёх:

бакча                   мәктәп                 бассейн

Выбираем свои углы, находим ближайшую пару, составляем с вопросом Кая? диалог.

         2.Следующий вопрос - Кайда? Повторяем шаги а, б, в :

а). Каждый ученик на листочке пишет одно окончание вопроса Кайда?. По очереди обсуждаем свои ответы в команде.

б). Все ответы – окончания пишем на большом листочке. Сравниваем ответы с таблицей «Кайда?», которая на доске. Исправляем ошибки.

в). Выбираем одно слово, находим свои углы, со своей ближайшей парой составляем диалог. Слова следующие:

Чаллы                     Казан                       Алабуга

         3. Третий вопрос – Кайдан? Повторяем шаги а, б, в :

а). Каждый ученик на листочке пишет одно окончание вопроса Кайдан?. По очереди обсуждаем свои ответы в команде.

б). Все ответы – окончания пишем на большом листочке. Сравниваем ответы с таблицей на доске “Кайдан?”. Исправляем ошибки.

в) . Каждый ученик выбирает одно слово, находит свой угол, находит ближайшую пару. Составляют разговор с вопросом Кайдан? Слова следующие:

урман                  авыл                  цирк

       Ял минуты  (Фолоу зе лидер – следуем за лидером структурасы).

- Хәзер ял итеп алабыз. Урындыкларны рәтләдек, бер-беребез артыннан бастык. Музыка уйный башлый, сез лидер артыннан аның хәрәкәтләрен кабатлыйсыз. Хәрәкәтләрне сыйныф буенча эшлибез. Музыка туктый. Лидер алышына.

        Йомгаклау.

1.  - (Эй ар гайт) Если утверждение верное, вставать. Если утверждение не верное, садиться:

• Ат авылда яши.
• Денис бишенче сыйныфта укый.
• Денис беренче сыйныфта укый.
• Сумкада китап бар.
• Былтыр авылдан кайта.
• Үрдәк урманга бара.
• Помидор агачта үсә.
• Алма агачта үсә.
• Син Африкада яшисең.

       2. - Без нинди сорауларны кабатладык? (Кая? Кайда? Кайдан?)

       3. – Без ничек эшләдек? Рәсемнәребезгә бәя бирәбез: “ Без яхшы эшләдек”.

- Барыгызга да рәхмәт.  Дәрес бетте. Сау булыгыз.

Класс:  5нче А (татар төркеме)

Предмет: татар теле.

Тема:  ”Тартык аваз хәрефләре. [в],[w],[гъ] һәм [къ] авазларының язуда белдерелүе”.

Дәреснең максаты. Тартык аваз хәрефләре. [в],[w],[гъ]һәм[къ] авазларының язуда нинди хәрефләр белән белдерелүен үзләштерү һәм алардан гамәли файдалана белүгә ирешү.Укучыларның сөйләм һәм язма телен үстерү. Эстетик тәрбия бирү.

Дәреснең тибы: катнаш дәрес.

Дәресне җиһазлау: дәреслек (Татар теле.Рус телендә урта гомуми белем бирүче мәктәпнең 5нче сыйныфы өчен дәреслек.Ф.Ф.Харисов, Ч.М.Харисова. Казан “Мәгариф” 2009); такта, ноутбук, проектор һәм экран, карточкалар.

Дәрес планы.

1. Оештыру өлеше – 1минут.
2. Укучыларның элек үзләштерелгән белемнәрен актуальләштерү – 5минут.
3. Яңа материалны өйрәтү- 15 минут.
4. Материалны ныгыту, ягъни белем һәм күнекмәләрне камилләштерү, аны гамәлдә куллана белергә өйрәтү – 20 минут.
5. Дәрескә йомгак – 2 минут.
6. Өйгә эш бирү – 2 минут.    

 Дәрес барышы.

1.Оештыру өлеше.

-  Исәнмесез,укучылар! Кәефләрегез ничек?

-  Кояшлы көн кебек!

Татар телен,Тукай телен

Өйрәнергә без килдек.

• Бүген төркемдә кем кизү? Барыгыз да бармы?
• Бүген мин кизү. Төркемдә  ... юк.
• Бүген нинди число, атнаның кайсы көне?
• Бүген 9нчы декабрь, дүшәмбе көн.
• Рәхмәт, утыр.

2. Укучыларның элек үзләштерелгән белемнәрен актуальләштерү.

- Без узган  дәрестә о,ө хәрефләренең дөрес язылышы турында сөйләшкән идек. Хәзер тикшереп карыйк әле, ничек исегездә  калды икән. Әйтегез әле, татар телендә  о һәм ө хәрефләре кайда языла?

- Татар телендә о һәм ө хәрефләре сүзнең 1нче иҗегендә генә языла. Калган иҗекләрдәге иренләшкән авазлар калын сүзләрдә ы, нечкә сүзләрдә е хәрефләре белән күрсәтелә: борыч- [бороч], өчле- [өчлө].

- Алынма сүзләрдә о хәрефе төрле иҗекләрдә килә ала һәм сузыбрак әйтелә: почта, вагон.

- Хәзер Сималтиниус Релли Тейбл структурасын файдаланып , карточкалар белән эшләп алырбыз. Һәрберегездә бертөрле карточкалар. Анда хәрефләре төшереп калдырылган сүзләр бирелгән. Күпнокталар урынына [о] һәм [ө] авазларын белдергән хәрефләрне куеп языгыз. Сезгә 1 минут вакыт бирелә. 

1нче карточка. Орч…к,  төлк...,  көнд...з,  бор...н,  көзг....,  шом...рт, мөг...з, сол..., оз...н,  көм...ш,  бол...н, көчл...,  орч...к, йөз...м,  дөр...с,  бор...н.

( Ком сәгате куела)

• Карточкаларыгызны йөзгә-йөз (партнер по лицу) утырган иптәшегез белән алмашыгыз һәм тикшерегез.
• 1нче өстәлдәге 1нче укучы 1нче баганадагы сүзләрне укый.
• 2нче өстәлдәге 2нче укучы 2нче баганадагы сүзләрне укый.
• Хәзер экранга карагыз һәм дөреслеген тикшерегез.

3.Яңа материалны өйрәтү.

- Бүген безнең дәреснең темасы ”Тартык аваз хәрефләре. [в],[w],[гъ]һәм[къ] авазларының язуда белдерелүе”.(Экранда күренә).Числоны һәм теманы дәфтәрләрегезгә язып куегыз.

- Дәреслекнең 72нче битен ачып, 161нче күнегүне табыгыз. 1нче һәм 3нче баганадагы сүзләрне укып чагыштырыгыз әле.

-1нче баганада –татар, 3нче баганада –рус сүзләре.

-Татар сүзләрендә в хәрефе ирен-ирен тартыгы [w] авазын белдерә, ул сүз һәм иҗек башында кулланыла. Алынма сүзләрдә в хәрефе ирен-теш тартыгы[в] ны белдерә.

-  Хәзер 2нче баганадагы сүзләрне карыйк инде.Анда -ау//-әү кушылмасына беткән сүзләр бирелгән. Аларга сузык аваздан башланган кушымча ялгарга кирәк. Мәсәлән, тартым кушымчасын. Исегезгә төшерегез әле: дәфтәр-тетрадь.Моя тетрадь-минем дәфтәрем. Китап –книга.Моя книга-минем китабым. Буяу-краска. “Моя краска” ничек булыр?

- Минем буя[w]ым-буявым.

-Димәк, -ау//-әү кушылмасына беткән сүзләргә сузыктан башланган кушымча ялганганда, аның алдыннан ирен-ирен [w] тартыгы әйтелә, язуда в хәрефе кулланыла.

- Хәзер мондый сорау: ау//-әү кушылмасына беткән сүзләргә тартыктан башланган кушымча ялганса, үзгәреш булырмы? Мәсәлән, керне нәрсәгә элдем? Нәрсәдән алдым?

- Бауга , баудан- үзгәрми.

-Безнең дәрес темасының икенче өлеше- [гъ]һәм[къ] авазларының язуда белдерелүе. Бу авазлар өчен татар телендә аерым хәрефләр юк. [г]һәм[к] тартыклары нечкә сүзләрдә,[гъ]һәм[къ] авазлары калын сүзләрдә әйтелә. Язуда к һәм г хәрефләре белән белдерелә: кар, гөл.

 Микс Фриз Груп структурасы.

• Барыгыз да урыннарыгыздан торыгыз, урындыкларны өстәл астына этеп куегыз. Музыка астында класс буйлап хәрәкәт итегез. (Музыка яңгырый)
• Музыка туктады. Өч кеше белән группа ясагыз. Бездә хәзер кыш.Шуның матурлыгын күрсәтеп, “Кыш” темасына җөмләләр уйлагыз.
• Уйлаган җөмләләрегезне иптәшләрегезгә сөйләгез. Кемнең чәче карарак,шул башлый.
• Молодцы,утырыгыз.

     4. Материалны ныгыту, ягъни белем һәм күнекмәләрне камилләштерү, аны гамәлдә куллана белергә өйрәтү.

- ... , әйт әле, к һәм г хәрефләре нинди авазларны белдерә?

   - [г]һәм[к] тартыклары нечкә сүзләрдә,[гъ]һәм[къ] авазлары калын сүзләрдә әйтелә. Язуда к һәм г хәрефләре белән белдерелә: кар,гөл.

- Дөрес. Белемнәрне ныгыту өчен Сималтиниус Раунд Тейбл структурасын кулланырбыз. Өстәлләрдә сүзләр язылган карточкалар һәм А4 форматында 4кә бүленгән битләр бар. Карточкалардагы сүзләрне шул битләргә язарга кирәк. 1нче укучы 1нче бүлемдәге 1нче юлны тутыра. 2нче укучы 2нче бүлемдәге 1нче юлны тутыра.3нче укучы 3нче бүлемдәге 1нче юлны тутыра. 4нче укучы 4нче бүлемдәге 1нче юлны тутыра.

2нче карточка. Чигә, көлә, кара, кирәк, кыз, багана, гөмбә, ике, сигез, тугыз,ким,карый,күмәч,кайта,китә,ага,иген,кармак,бүген,югары,иртәгә, кырык,дага,сагыз.

- Хәзер битләрне алыштырабыз. Барыгыз да хәзер үз бүлемнәрендә 2нче юлны тутырасыз.

- Тагын алышабыз һәм 3нче юлны, аннары 4нче юлны тутырабыз.

- Тикшерәбез. ... өстәлдән ...нче укучы 1нче юлны укый. (Шул рәвешле башка юллар да тикшерелә).

- Экранга карагыз әле.Дөрес язгансызмы-чагыштырыгыз.

- Телдән 162нче күнегүне эшләү.Шигырьне сәнгатьле итеп уку-укыту. В хәрефе белдергән авазларга мисаллар табып,үрнәктәгечә аңлатырга.

5. Дәрескә йомгак.

- Татар сүзләрендә в хәрефе ирен-ирен тартыгы [w] авазын белдерә, ул сүз һәм иҗек башында кулланыла. Алынма сүзләрдә в хәрефе ирен-теш тартыгы[в] ны белдерә.

   - [г]һәм[к] тартыклары нечкә сүзләрдә,[гъ]һәм[къ] авазлары калын сүзләрдә әйтелә. Язуда к һәм г хәрефләре белән белдерелә: кар,гөл.

- Билгеләр кую.

6. Өйгә эш бирү.” Кыш” темасына кечкенә хикәя язып килергә.

Укытучы: Шигабуддинова Римма Римнур кызы

Сыйныф: 5 Б

Төркем: рус төркеме

Уку әсбабы: Р.Р. Нигъматуллина “Татарча да яхшы бел”

Тема: Тартымлы исемнәрнең төшем килеше. Микъдар һәм җыю саннары.

Дәрес максаты: Укучыларга сөйләмдә төшем килешле тартымлы исемнәрне дөрес кулланырга өйрәтү, сөйләмдә микъдар саннарын куллануга ирешү.

Дәреснең бурычлары:

1. Рус телле балаларны татар телен өйрәнүгә кызыксыну уяту, мәгълүмати технология, тикшеренү-эзләнү методы аша

укучыларның иҗади сәләтләренең ачылышларына этәргеч ясау.

2. Логик фикер йөртүне үстерү; сөйләм телен үстерү; диалогик-монологик сөйләмгә чыгу.

3. Укучыларны иҗади сөйләшүгә тарту; татар телен өйрәнүгә кызыксынуларын арттыру.

Дәрес төре: катнаш (яңа материалны өйрәнү һәм беренчел ныгыту дәресе)

Җиһазлау: Р.Р. Нигъматуллина “Татарча да яхшы бел” дәреслеге.

Укытучы: Шигабуддинова Римма Римнур кызы

Сыйныф: 5 Б

Төркем: рус төркеме

Уку әсбабы: Р.Р. Нигъматуллина “Татарча да яхшы бел”

Тема: Тартымлы исемнәрнең төшем килеше. Микъдар һәм җыю саннары.

Дәрес максаты: Укучыларга сөйләмдә төшем килешле тартымлы исемнәрне дөрес кулланырга өйрәтү, сөйләмдә микъдар саннарын куллануга ирешү.

Дәреснең бурычлары:

1. Рус телле балаларны татар телен өйрәнүгә кызыксыну уяту, мәгълүмати технология, тикшеренү-эзләнү методы аша

укучыларның иҗади сәләтләренең ачылышларына этәргеч ясау.

2. Логик фикер йөртүне үстерү; сөйләм телен үстерү; диалогик-монологик сөйләмгә чыгу.

3. Укучыларны иҗади сөйләшүгә тарту; татар телен өйрәнүгә кызыксынуларын арттыру.

Дәрес төре: катнаш (яңа материалны өйрәнү һәм беренчел ныгыту дәресе)

Җиһазлау: Р.Р. Нигъматуллина “Татарча да яхшы бел” дәреслеге.

Тема: Шәфкатьле бул син, бала!

Максат: 1. ... бул дип әйтә,- структурасы белән таныштыру;

2. Антоним һәм синоним сыйфатлар турында өйрәнгәннәрне ныгыту;

3. Укучыларда  кешеләргә карата шәфкатьле, яхшы күңелле булу хисләре тәрбияләү.

Дәрес барышы:

I.Оештыру өлеше.

1.Укучылар белән исәнләшү.

-Исәнмесез, укучылар! Хәерле иртә! Кәефләрегез ничек?

Татар теле дәресен башлыйбыз. Бүген дәрестә кем дежур?

2.Дежур укучы белән әңгәмә.

- Бүген ничәнче число?

- Атнаның ничәнче көне?

- Бүген кайсы көне?

- Өй эше ничәнче күнегү?

- Дәрестә кемнәр юк?

- Синең дустың бармы?

- Аның холкы нинди?

- Синеңчә Шәвәлинең холкы нинди?

II.Актуальләштерү.

1. Өй эшләрен тикшерү. (билгеләр кую)
2. Тәрҗемә эше.

а) Шустрый

Проворный

Находчивый

Худой

Скромный

Упрямый

Хвастливый

Толстый

Послушный

Жадный

Щедрый

Хитрый

Аккуратный

Неряха

б) Минем әтием озын буйлы.

Шәвәли бик шук малай.

Мин тыныч холыклы кеше.

Дустымның холкы яхшы, ул тыйнак, юмарт һәм акыллы.

Синең абыең әтиенә охшаган.

Минем сеңлем әниемә охшамаган.

III. Төп өлеш.

1. Дәреснең максатын, теманы әйтү.

- Укучылар, без бүген дәрестә күнегүләр эшләрбез, тәрҗемә итәрбез, яңа сүзләр өйрәнәбез. Дәресебезнең темасы-“Шәфкатьле бул син, бала!”

2. Аудиоматериал белән эш. 1 нче күнегү.

3. Рәсем өстендә эш.. 2 нче күнегү.

Рәсемдә ничә бала бар? Аларны әйтеп чыгыгыз.

4. Шәүкәт Галиевның “Бала сөю” шигырен уку. 3 нче күнегү.

5. Сорауларга җавап алу. 4 нче күнегү.

• Карга үзенең баласына “аппагым” ди. Керпе, куян, бака нәрсә дип әйтәләр?
• Керпе баласы чыннан да йомшакмы?
• Куян баласы чыннан да батырмы?
• Бака баласы чыннан да матурмы?
• Ни өчен әниләре балаларына шулай диләр?

6. Рәсем өстендә эш.. Үрнәк буенча сөйләү. 5 нче күнегү.

Үрнәк:

Карга үзенең баласына “аппагым” ди, ә бит карга баласы ак түгел, ул – кара.

7. Язма күнегүләр эшләү. 1 – 2 нче күнегүләр.

8. Яңа сүзләр белән таныштыру.

Шәфкатьле – милосердный

Шәфкатьсез, каты күңелле –жестокий

Йомшак күңелле –мягкосердечный

Ачык күңелле –открытый

Яхшы күңелле – добрый

Тупас – грубый

Кире – упрямый

Ягымлы – приветливый

9. Сүзләрне татарча – русча парлап әйтү. 6 нчы күнегү.

10. 7 нче күнегү.

11. Сүзләрне уку. Антоним һәм синоним сыйфатларны әйтү. 8 нче күнегү.

12. Җөмләләр төзү, рус теленә тәрҗемә итү. 9 нчы күнегү.

13. Язма күнегүләр эшләү. 3 – 6 нчы күнегүләр.

14. Күп нокталар урынына кирәкле сүзләр куеп уку. 10 нчы күнегү.

15. Тест эшләү.

IV.Йомгаклау.

1.Сорауларга җавап бирү.

- Искә төшерик әле, бүген без дәрестә нәрсә турында сөйләштек?

- Нинди яңа сүзләр белән таныштык?

2. Өй эшләре бирү: 7 – 8 нче күнегүләр (язмача), яңа сүзләрне өйрәнергә.

3. Билгеләр кую.

Тест.

1. Кирәкле сүзне сайлап языгыз.

Кызым, син  ......бул!

а) шәфкатьле

б) усал

в) кире

2. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

Ачык күңелле

а) открытый

б) мягкий

в) добрый

3. Табышмакның җавабын табыгыз.

Ул өстенә җәен –кышын

Энәле күлмәк кия;

Шулай да аны әнисе

“ Йомшагым” диеп сөя.

а) куян баласы

б) керпе баласы

в) төлке баласы

4. Җөмләгә туры килгән сорауны языгыз.

Яхшы күңелле кешенең дуслары күп була?

а) Яхшы күңелле кешеләр күп буламы?

б) Кемнең дуслары күп була?

в) Яхшы күңелле кеше нинди була?

5. Шәфкатьле сүзенең синонимын табыгыз.

А) шәфкатьсез

Б) каты күңелле

В) яхшы күңелле

6. Кирәкле сүзне сайлап языгыз.

Әтием миңа: “.........булма!” – дип әйтә.

а) ягымлы

б) тупас

в) тыңлаучан

7. Хаталы сүзне табыгыз, төзәтегез.

а) таләпчан

б) пөхтә

в) өлгер