Үз уеның.
презентация к уроку (7 класс) на тему

Слайд 1

Үз уеның ( татар теленнән 7-8нче класслар өчен) Эшләде: татар теле һәм әдәбияты укытучысы Файзрахманова Ризида Саттаровна, Татарстан Республикасы , Казан шәһәре, 110нчы ли ц ей.

Слайд 2

Максат: у кучыларның татар теле фәненнән алган белемнәрен ныгыту; бәйләнешле сөйләм телен, иҗади фикерләү сәләтләрен үстерү; укучыларның дөньяны күзаллауларын киңәйтү; танып- белү һәм иҗади активлыгын арттыру; укучыларда коллективлык, бер- беренә ярдәм итү сыйфатларын тәрбияләү.

Слайд 3

1. Командалар белән танышу

Слайд 4

1нче команданың исеме- “Бөркетләр” Девиз: «Б өркетләр кебек очарга, зур белемнәр яуларга”.

Слайд 5

2 нче команданың исеме- “Тамчылар ” Девизы:”Тамчылардан күл җыела ”

Слайд 6

2. ҮЗ УЕНЫҢ

Слайд 7

Лексика 5 10 15 20 25 30 Морфология 5 10 15 20 25 30 Фоне тика 5 10 15 20 25 30 Төрле сораулар 5 5 5 5 5 5

Слайд 8

җавап Юеш с үзенең антонимын табыгыз.

Слайд 9

җавап Котлау с үзнең синонимын табыгыз.

Слайд 10

Төшеп калган сүзне куй . Яхшы тел яз кебек, ....... тел көз кебек. җавап

Слайд 11

җавап Боз өстенә балыкчылар сибелгән. Балыкчылар сүзенең лексик мәгънәсен табарга. а )Исем, күплек санда,баш килештә, җөмләдә ия; ә )Балык тоту белән шөгыл ь ләнүче кешеләр; б )Хәрәкәтне белдерә; в)Яалма исем.

Слайд 12

җавап а) кимсенү, читенсенү; ә)тирән булмаган суда йөзү; б)белмәү; в)йөзә белмәү; Сай йөзү фразеологизмының мәгънәсен табыгыз.

Слайд 13

җавап Җөмләдә аерып бирелгән сүзләрнең төрен күрсәтегез. Авыртмасын дисәң эч , кайнаган су гына эч. а) синонимнар; ә) антонимнар; б) күчерелмә мәгънәдәге сүзләр; в) омонимнар .

Слайд 14

юеш-коры

Слайд 15

Котлау - тәбрикләү

Слайд 16

Яхшы тел яз кебек, яман тел көз кебек

Слайд 17

Боз өстенә балыкчылар сибелгән. Балыкчылар сүзенең лексик мәгънәсе. ә)Балык тоту белән шөгыл ь ләнүче кешеләр

Слайд 18

Сай йөзү фразеологизмының мәгънәсе. б)белмәү

Слайд 19

Авыртмасын дисәң эч , кайнаган су гына эч. в) омонимнар

Слайд 20

Татар телендә ничә мөстәкыйл ь сүз төркеме бар? җавап

Слайд 21

Затланышлы фигыл ь ләр. а) хәл, боерык, сыйфат фигыл ь ләр; ә) хикәя, боерык, шарт фигыльләр; б) исем, хикәя, хәл фигыльләр; в) инфинитив, сыйфат, шарт фигыльләр җавап

Слайд 22

Кимлек дәрәҗәсендәге сыйфатларны табыгыз. җавап а)кызыл, кара, салкын; ә)кызгылт,карасу, салкынча ; б)кызылрак, карарак, салкынрак; в) кып-кызыл,кап-кара, иң салкын.

Слайд 23

җавап Аерып бирелгән исемнең килешен билгеләгез: Мәрьям абыстай, улына сыенып, акрын гына елый иде.(Ә.Енеки) а) чыгыш килешендә; ә) төшем килешендә; б) юнәлеш килешендә; в) урын-вакыт килешендә.

Слайд 24

Бу алмашлыклар кайсы төркемчәгә карый: бу, теге, шул . а) зат; ә) билгесезлек; б) күрсәтү; в) тартым җавап

Слайд 25

җавап Бизәлү фигыленең юнәлешен дөрес билгеләгез. а) кайтым юнәлешендә; ә) уртаклык юнәлешендә; б) йөкләтү юнәлешендә ; в) төшем юнәлешендә .

Слайд 26

Татар телендә 7 мөстәкыйл ь сүз төркеме бар .

Слайд 27

ә) хикәя, боерык, шарт фигыльләр ; Затланышлы фигыл ь ләр .

Слайд 28

Кимлек дәрәҗәсендәге сыйфатлар ә)кызгылт,карасу, салкынча ;

Слайд 29

Мәрьям абыстай, улына сыенып, акрын гына елый иде.(Ә.Енеки) б) юнәлеш килешендә ;

Слайд 30

Бу алмашлыклар кайсы төркемчәгә карый: бу, теге, шул . б) күрсәтү

Слайд 31

Бизәлү фигыленең юнәлеше в) төшем юнәлешендә

Слайд 32

Татар теленд ә барлыгы нич ә тартык аваз бар ? җавап а) 28 ә) 31 б) 26 в) 32

Слайд 33

Рәт гармониясенә буйсынмаган сүзне табыгыз. җавап Тукай сүзе дога кебек - Милләтебез намазы. Милләтемә багышланган, Аның шигъри иҗаты. (“Тукай сүзе”)

Слайд 34

җавап Быел минем җәйге ялым авылда узды. Җөмләдән хәреф-аваз саны туры килмәгән сүзләрне табыгыз.

Слайд 35

Яңгырау тартык авазлар гына кергән сүзне билгелә. а) рәхмәт ә) милләттәш б) дөньяда в) дәүләт җавап

Слайд 36

җавап Шигыр ь дән и рен гармониясе күзәтелгән сүзләрне тап. Син тугач та, ана сөте белән Иренеңә тамган туган тел. Туган телең җуйсаң, әнкәеңне Онытуың булыр, балам, бел! (С. Әхмәтҗанова.)

Слайд 37

җавап Бирелгән сүзләрнең кайсысында борын ассимиляциясе күзәтелә? а ) түшәмнән ә ) бүлмәдә б ) мине в ) шәһәрләр

Слайд 38

Татар теленд ә барлыгы 28 тартык аваз бар.

Слайд 39

Рәт гармониясенә буйсынмаган сүз: иҗаты.

Слайд 40

Хәреф-аваз саны туры килмәгән сүзләр: быел, ялым.

Слайд 41

Яңгырау тартык авазлар гына кергән сүзне билгелә . б) дөньяда

Слайд 42

Ирен гармониясе күзәтелгән сүзләр: с өте, онытуың.

Слайд 43

Борын ассимиляциясе күзәтелә. а) түшәмнән

Слайд 44

җавап Кәҗәнең башында нәрсә бар?

Слайд 45

җавап Шушы рәсемгә фразеологизм уйлап әйтегез.

Слайд 46

җавап Нинди с үзләр? Кием түгел, шулай да син аны Кия дә, сала да аласың. Бер хәрефе үзгәрсә, аңардан Теләгән сүзеңне табасың.

Слайд 47

җавап Кушма сүз ясагыз.

Слайд 48

а) су ә) сусыз б) сумала в) сулык җавап Бер тамырдан булмаган сүзне табыгыз.

Слайд 49

җавап кәрәз кәрәзле телефон Кайсы күчерелмә мәг ъ нәле сүз .

Слайд 50

Кәҗә сүзенең башында к хәрефе бар .

Слайд 51

Борын салындыру

Слайд 52

к үзлек с үзлек

Слайд 53

тимераяк

Слайд 54

Бер тамырдан булмаган сүз . б) сумала

Слайд 55

кәрәзле телефон

Слайд 56

3.Капитаннар ярышы .

Слайд 57

3 нче тур. Блиц – турнир “ Капитаннар ярышы”. Хәзер капитаннарга сораулар бирәбез, ә алар әйе, юк дип җавап бирергә тиеш булалар. 1нче капитан. Татар телендә 6 килеш бар. (әйе) Көн һәм төн сүзләре синоним. (юк) Юньле сүзендә 4 аваз. (юк) Дүшәмбе – русча среда. (юк) Җөмләнең баш кисәкләре ия һәм хәбәр.( әйе) Беренче, бишенче, алтынчы – тәртип саннары. ( әйе) Кызылрак, озынрак, яшелрәк – сыйфатлар кимлек дәрәҗәсендә.( юк) Бүген, татарча, кышын – бу сүзләр рәвеш. (әйе) Минеке, синеке, аныкы – зат алмашлыклары. (юк) Бару, килү, сөйләү – исем фигыль. (әйе)

Слайд 58

2нче капитан Татар телендә 6 фигыл ь төркемчәсе бар. (юк) Матур, гүзәл, ямьле. Бу сүзләр синонимнар .( әйе) Дөнья сүзендә 5 аваз бар. (әйе) Сишәмбе – русча среда. (юк) Сыйфатның сораулары – кем?, нәрсә? (юк) Алтышар, җидешәр, унар – чама саннары. (юк) Кап-кара, бик матур, иң җитез – сыйфатлар артыклык дәрәҗәсендә. (әйе) Җәен, күпләп, бушлай, аюдай – бу сүзләр исем. (юк) Әнә, менә, ул, бу, шул – күрсәтү алмашлыклары. (әйе) Укырга, сөйләргә, язарга – инфинитив. (әйе)

Слайд 59

Командалар ярышы Калдыра безне хәйран. Тик, кадерле балалар Иртәгә хәтле түгел бәйрәм. Шуңа күрә шушы җирдә Туктатабыз уенны. Жюри әйтер кемнәр алды Иң беренче урынны.

Слайд 60

Җиңүче, борыныңны чөймә! Җиңелүче, борыныңны салма! Безнең ярышларда җиңелсәң дә Тормыш ярышында җиңелмә.

Слайд 61

Игътибарыгыз өчен зур рәхмәт!!! Уен тәмам

Слайд 62

Сау булыгыз !