"Сүз ясалышы ысуллары"
план-конспект урока (5 класс) на тему

Слайд 1

С үз ясалышы ысуллары Янгирова Ләйсән Фирдәвес кызы, Бөгелмә муниципаль районы Муниципаль белем бирү учреждениесе Кодаш төп гомуми белем бирү мәктәбенең татар теле һәм әдәбияты укытучысы

Слайд 2

Саумы, кояш, саумы, көн! Дусларым, хәерле көн! Телим сезгә сәламәтлек, Бәхет һәм яшәү дәрте. Уе изге баласына Булышыр табигать тә. Эшкә тотыныйк, дусларым, Хуш, хәерле сәгатьтә!

Слайд 3

2 3 2 1 1 2 3 3 3 3 Тест җаваплары

Слайд 4

Сүз ясалышы ысуллары

Слайд 5

? ? ? ? ? ? ? ? гармунчы башкала күзгә-күз Кара диңгез хәзер – әзер тамыр (тамыр) уку (нәрсә?) - уку ( нишләү?) ТР күңелле Илшат аң-белем Кара диңгез та'ныш – таны'ш пәрдә(пәрдә) көтүче (кем?)- көтүче (нишләүче?) КамАЗ элмәк алъяпкыч килде-китте калак сөяге чачак – чәчәк ай (ай) биюче (кем?)- биюче (нишләүче?) АКШ

Слайд 6

Дәреснең максатлары: 1. «Сүз ясалышы ысуллары» темасы буенча белемнәрен арттыру, ныгыту 2. Тема буенча сөйләм күнекмәләрен үстерү 3. Туган телне тирәнтен өйрәнүгә этәргеч бирү

Слайд 7

Сүз ясалу ысуллары ? ? ? ? ? ?

Слайд 8

Сүз ясагыч кушымча ялгану ысулы (кушымчалау) Сүз – чән Яз –гы Татар –ча Кыш – ын Уй – ла Хәйлә – кәр Сыз - ык

Слайд 9

Сүз ясалу ысуллары сүз ясагыч кушымча ялгану ? ? ? ? ?

Слайд 10

Сүзләр кушылу ысулы Кушма сүзләр Парлы сүзләр Тезмә сүзләр

Слайд 11

Сүз ясалу ысуллары сүз ясагыч кушымча ялгану сүзләр кушылу ? ? ? ?

Слайд 12

Фонетик ысул күз – күр хәзер – әзер т а' ныш - тан ы' ш чачак -чәчәк

Слайд 13

Сүз ясалу ысуллары сүз ясагыч кушымча ялгану сүзләр кушылу фонетик ысул (аваз составын үзгәртү) ? ?

Слайд 14

Тәгәри китте йомгагым, күрмәдегезме, агайлар Рәсем конкурсына йомгак ясалды

Слайд 15

Ай сүзен төрле мәгънәдә кулланып, җөмләләр төзегез.

Слайд 16

Сүзләрнең мәг ъ нәсе үзгәрү ысулы Йомгак(җеп чорнамы) - йомгак(нәтиҗә) Ай(күк җисеме) – ай(вакыт берәмлеге) Тамыр(үсемлек өлеше) – тамыр(сүзнең мәг ъ нәле кисәге) Яңа сүзләр кулланылышта булган сүзләрнең мәг ъ нәләре үзгәреп ясала

Слайд 17

Сүз ясалу ысуллары сүз ясагыч кушымча ялгану сүзләр кушылу фонетик ысул (аваз составын үзгәртү сүзләрнең мәг ъ нәсе үзгәрү

Слайд 18

буяу (нәрсә?)- исем сорау карт буяу ( нишләү?)- фигыл ь сорау карт Сүзләрне бер сүз төркеменнән икенчесенә күчерү ысулы

Слайд 19

Сүз ясалу ысуллары сүз ясагыч кушымча ялгану сүзләр кушылу фонетик ысул (аваз составын үзгәртү сүзләрнең мәг ъ нәсе үзгәрү сүзләрне бер сүз төркеменнән икенчесенә күчерү

Слайд 21

ТР, драмтүгәрәк, КамАЗ, музфак, КДУ, ПТУ, АКШ

Слайд 22

С үзләрне кыскарту ысулы КДУ БМО драмтүгәрәк медуниверситет Яңа сүзләр кулланылыштагы тезмә сүзләрне кыскартып ясала

Слайд 23

Сүз ясалу ысуллары сүз ясагыч кушымча ялгану сүзләр кушылу фонетик ысул (аваз составын үзгәртү сүзләрнең мәг ъ нәсе үзгәрү сүзләрне бер сүз төркеменнән икенчесенә күчерү сүзләрне кыскарту

Слайд 24

Тест 1.Тезмә сүзләр күрсәтелгән рәтне билгеләгез 1. Җир(җиләге), ял(ит),туган(ил) 2. Ара(тирә), аш(су), хатын(кыз) 3. Кул(яулык), тере(көмеш), таш(күмер) 4. Юл(чы), утын(лык), оял(чан)

Слайд 25

2. Кушымчалау юлы белән ясалган сүзләр рәтен билгеләгез 1. Кул(яулык), тере(көмеш), таш(күмер) 2. Юл(чы), утын(лык), оял(чан) 3. Бакча, бармак, атла 4. Туган көн, очкылык тоту, бал корты

Слайд 26

3. Фонетик ысул белән ясалган сүзләр рәтен билгеләргә. 1. Умартачылык, чынбарлык, ташбаш 2. Савыт-саба, бала-чага, тирә-як 3. Идән буяу, буяу алу, китап уку, уку дәресе 4. Хаҗәт-әҗәт, хикәят-әкият, гамәл-әмәл

Слайд 27

4. Ям ь ле, комлык, эшлә, озынча сүзләре нинди ысул белән ясалганнар? 1. Сүз ясагыч кушымча өстәү юлы белән 2. Сүзләрне кушу юлы белән 3. Сүзләрне кыскарту юлы белән 4. Сүзгә яңа мәг ъ нә өстәү юлы белән

Слайд 28

5. Ераклыктан сүзенең нигезен билгеләгез 1. Ерак 2. Ераклык 3. Ер 4. Ераклыкта

Слайд 29

6. Бүлмәдәшне сүзен сүз төзелеше буенча тикшерегез.

Слайд 30

Җавапларны тикшер: 1. 1 2. 2 3. 4 4. 1 5. 2 Бүл – мә –дәш - не бүл –тамыр мә – сүз ясагыч кушымча дәш - сүз ясагыч кушымча не – бәйләгеч кушымча

Слайд 31

Сүз ясалу ысуллары сүз ясагыч кушымча ялгану сүзләр кушылу фонетик ысул (аваз составын үзгәртү сүзләрнең мәг ъ нәсе үзгәрү сүзләрне бер сүз төркеменнән икенчесенә күчерү сүзләрне кыскарту

Слайд 32

Өйгә эш : Сүз ясалу ысуллары ның һәрберсенә икешәр җөмлә уйлап языгыз