Къырым ханлыгъы девринде къырымтатар эдебиятнынъ алтын асыры.
презентация к уроку (9 класс) на тему

Опубликовано 07.01.2015 - 12:58 - Ашуров Нурий Назимович

1. Къырым ханлыгъы девринде къырымтатар эдебиятнынъ алтын асыры.
2. Къырым ханлыгъы.  1428 сенесинден та 1783 сенесине къадар Къырым Ханлыгъы деври деп адландырылгъан бу заманда халкъымыз мустакъиль бир девлет мейдангъа кетире ве озюнинъ девлетчилигине саип ола. Халкъ миллет оларакъ шекиллене. Этрафтаки бутюн девлетлерге озюни таныта. Бу девирде миллий медениет, эдебият, санат, илим, икътисадият зияде инкишаф эте. Шунынъ ичюн де иджаткярларнынъ сайысы арта.
3.  Энъ биринджи шиир фыркъаны къырымтатар шиириетине, укюмет ёлбашчылары- къырым ханлары ( ХV асырдан 1783 сенесине къадар) кирсеттилер. Къырым тахттында 48 ханлар булунгъан. Олардан секиз хан белли шаир олып бутюн дюньяларгъа танылгъан эдилер.
4. 25 Хаджи Селим I Герай (Ремзи) 1671-1678, -шаир 26 Мурад Герай 1678-1683 27 Хаджи II Герай 1683-1684 28 Саадет III Герай 1691 29 Сафа Герай 1691-1692 30 Девлет II Герай 1699-1702, 31 Газы III Герай 1704-1707 32 Каплан I Герай 1707-1708, 33 Девлет III Герай 1716-1717 34 Саадет IV Герай 1717-1724 35 Менгли II Герай 1724-1730,- шаир 36 Фетих II Герай 1736-1737 37 Селямет II Герай 1740-1743 38 Селим II Герай 1743-1748 39 Арслан Герай 1748-1756, 40 Халим Герай 1756-1758 -шаир 41 Крым Герай 1758-1764, 42 Селим III Герай 1765-1767, 43 Максуд Герай 1767-1768, 44 Девлет IV Герай 1769-1770, 45 Каплан II Герай 1770 46 Сахиб II Герай 1771-1775 47 Шахин Герай 1777-1782, 48 Бахадыр II Герай 1782 49 Шахбаз Герай (Сирет) 1787-1789 -шаир  1 Хаджи Герай 1441-1466  2 Нур-Девлет 1466,  3 Менгли I Герай 1466, -шаир  4 Айдер 1475  5 Мехмед I Герай 1515-1523  6 Газы I Герай 1523-1524  7 Саадет I Герай 1524-1532  8 Ислям I Герай1532  9 Сахиб I Герай 1532-1551  10 Девлет I Герай 1551-1577  11 Мехмед II Герай 1577-1584  12 Саадет II Герай 1584  13 Ислям II Герай 1584-1588  14 Газы II Герай (Бора) 1588-1596, - шаир  15 Фетих I Герай 1596  16 Тохтамыш Герай 1607-1608  17 Селямет I Герай 1608-1610  18 Джанибек Герай 1610-1623  19 Мехмед III Герай 1623-1628  20 Инает Герай 1635-1637  21 Бахадыр I Герай 1637-1641-шаир  22 Мехмед IV Герай(Кямиль)1641-1644, -шаир  23 Ислям III Герай 1644-1654  24 Адиль Герай 1666-1671 Къырым ханлары
5. Къырымтатар халкънынъ фаджиалы такъдири.  Къырымтатар халкънынъ медениет мирас такъдири пек фаджиалы. Биринджиден 1833 сенеси чар укюмети къырымтатар эски китап ве эльязмаларны екъ этмеге тырышкъан эдилер.Ондан сонъ даа 1944 сенеси исе къырымтатар халкъны сюргюн этип, бутюн китапханелерни къырдылар.
6. Къырымтатар эдебиятнынъ Къырым ханлыгъы деври Диван эдебияты. Саз шаирлернинъ эдебияты. Халкъ эдебияты. Тасаввуф эдебияты
7. Диван эдебиятыДиван эдебияты:: шаир Герайлар.шаир Герайлар. Менгли Герай Хан,Менгли Герай Хан, Бора Гъазы Герай Хан,Бора Гъазы Герай Хан, Ве иляхре.Ве иляхре. Саз шаирлерСаз шаирлер эдебиятыэдебияты:: Ашыкъ УмерАшыкъ Умер Мустафа ДжевхерийМустафа Джевхерий Тасаввуф эдебиятыТасаввуф эдебияты:: АфифеддинАфифеддин Абдулла эфендиАбдулла эфенди Абдулла АзизАбдулла Азиз Афиф-задеАфиф-заде Бойле эдебиятта Гъазель, семаи, рубаи, къыта,бейит, муамма, Месневи киби шиирий шекиллер кениш къулланылгъан, тили исе зенгин, бойле эсерлерде чокъ арап, фарси, турк ибарелери къулланыла эди. Бу жанрларнынъ эдебиятта ишлетилюви, шаирлерни зенгин унерине чевириле ве Оларгъа шан-шереф къазандыра.
8. Халкъ эдебияты: Дестанлар: «Чора батыр», «Кёр огълу» ве ил. Турмуш дестанлар: «Таир ве Зоре» Масаллар, йырлар,эфсанелер ве ил. Халкъ эдебияты: Диван, я да тасаввуф эдебиятларынынъ тиллерине бакъкъанда халкъ эдебиятнынъ тили, садедже ве шу себептен анълайышлы ола. Халкъ эдебиятында таныш олмагъан, ябанджы сезлер ишлетильмеген.Мындаки сезлер халкъ арасында сыкъ къулланылгъан, ве халкънынъ тилине, дуйгъуларына уйгъун сезлердир.
9. Къырымтатар Халкънынъ тиль байлыгъы XVI асыргъадже къырымтатар тили къыпчакъ (чагъатай) тиллерине пек якъын эди. Ислямиет девиринден башлап къырымтатар тилине чокътан-чокъ арап-фарси сёзлери кирсетиле. XV асырнынъ сонъунда исе татар нуткъуна огъуз-осман тили тесир этип башлай.
10. Нетидже: Къырым ханлыкъ эдебиятында яраткъан эсерлер.шаирлер бутюн дюньяга белли олгъан себептен,бу эсерлер шимдики вакъыткъадже кельди,чюнки шу девирде иджат эткен шаирлер ве оларнынъ эсерлери акъкъында малюмат Къырымда дегиль, Туркие, Англия, Франция, Арабистан ве дигер мемлекетлеринде сакъланып къалды, демек шу девирнинъ шаирлер иджады дюнья маналыгъыны исбатлай. Шимди исе о шаирлернинъ иджады, эсерлери тилимизни, тарихымызны, инсанларнынъ дюньябакъышларыны зенгинлештире ве гъурурландыра. Биз исе яш несиль оларнынъ ёлуны девам этмекте ве къырымтатар намыны ве медениетиниюксельтмек керекмиз.

Скачать:

Вложение	Размер
презентация по теме: Къырым ханлыгъы девринде къырымтатар эдебиятнынъ алтын асыры.	1.32 МБ

Предварительный просмотр:

Подписи к слайдам:

По теме: методические разработки, презентации и конспекты

ХХІ -ғасыр көшбасшысы

XXI ҒАСЫР КӨШБАСШЫСЫОйынның мақсаты: ойы жүйрік, танымдық деңгейі жоғары интелектуалдық оқушылардың дарынын ашу, белсенділіктерін арттыру, білімдерін көтеру.БАРЫСЫЖОСПАР: 1тур - Бәйге2тур – Жұмб...

Тарихи карта. Орта тас ғасыры ( мезолит).

Оқушыларға картаның шығу тарихымен, әр кезеңдерде картаны пайдалану түрлерімен, мезолит заманының өзгерістерімен таныстыру; Cуреттермен жұмыс жасай отырып, есте сақтау қабілетін дамыту; Оқушылард...

Қазақстан табиғаты. Табиғи байлықтар. Жаңа тас ғасыры (неолит).

Табиғат байлықтарының түрлерімен, адамзаттың неолитте ойлап тапқан жаңалықтарымен таныстыру; Оқушыларды жаңашылдыққа баулу; Табиғат құндылықтарын сақтай білуге, еңбекқорлыққа тәрбиелеу....

Көпұлтты Қазақстан. Қазақстан қалалары. Мыс-тас тас ғасыры ( энеолит)

Қазақстанның көпұлттылығы және қалаларының тарихы, мыстытас ғасырының ерекшеліктерімен таныстыру; Оқушылардың есте сақтау қабілетін дамыту; Оқушыларды ұлтжандылыққа, бірлікті сақтауға тәрбие...