Илеткел "Чогаал эретеминин оске эртемнер-биле харылзаазы"
учебно-методический материал по теме
Илеткел "Чогаал эртеминин оске эртемнер-биле харылзаазы"
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 chogaal_erteminin_oske_ertemner-bile.ppt | 52.5 КБ |
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Даап бодаашкыннар Бир эвес чогаал эртемин оске эртемнер-биле харылзаштырып ооредир болза: 1 Ангы-ангы эртемнернин элементилерин болгаш кезектерин каттыштырып ооредирге, оореникчилернин билии делгемчиир болгаш практика кырында ажыглап билир болур. 2 Эртемнер аразынын харылзаазы уругларнын угаан-бодалын сайзырадыр. 3 Уруглар чогаадыкчы салым-чаяанныг,чараш чуулду эскерип,чарашсынар болур. 4 Эртем башкылары аразында бот-боттарынга дузалажып, харылзаалыг ажылдаары болур.
Амгы уеде школага тыва дыл,чогаал башкылаашкынынын кол негелдезинин бирээзи- ооредилгенин шынарын экижидери.Ол сорулганы амыдыралда боттандырарда,кичээлдерге чугле дээштиг янзы-буру методтарны,аргаларны чогаадыкчы ажыглаары болур. Чогаал кичээлдеринге кижинин сос курлавыры байлак болган тудум,оон аас болгаш бижиел чугаазы утка-шынар талазы-биле чедингир болгаш уран-чечен болур.Ынчангаш тыва дыл,чогаал башкыларнынын сорулгазы- оореникчилернин харылзаалыг чугаазын сайзырадыры,чугаа культуразын бедидери болур. Торээн чогаал кичээлдеринге уруглар чугле башкынын берип турар билиглерин шингээдип ап турар эвес, а харын-даа оон удуртулгазы-биле боттары билиглерни дилеп тыварынын аргазын тып,эки туннелдерни чедип ап турар.
Амгы уеде башкылаашкын ажылынын кичээл хевиринге уругларнын мээ-медерелин сайзырадырынга эргежок чугула чаа чуул негеттинип келген.Бир кичээлдин этап ёзугаар тургузуп кааны уругларнын ооредилге программазын-даа, долгандыр турар хурээлелди-даа билип алыры чедимчелиг,чедимче чок болуп турары-биле эртемнер аразында сырый харылзаа негеттинип,демнежилге кичээлдери чоорту херек апарган. Демнежилге дээрге кайы-бир эртемнин тус-тус адарларын ханызы-биле синирип,харылзаштырып,чангыс ооредилге материалынче чыып каан билиглернин хевири болур.Кичээл уезинде билиглернин ангы-ангы кезектерин каттыштырары,эртемнер аразында харылзааны тургузарын негээр. Эртемнер харылзаазы дээрге бот-ботарынга чоок шынарлыг «компонентилерни»чангыс черге тудуштуруп тургаш,бир будун улуг билигни тургузуп аар дээш кылыр шенелде-дир.
Демнежилге кичээлдеринин эки талалары: 1 Долгандыр турар хурээлелди уруглар хой талалыг будун чул кылдыр билип алыр.Чижээ: О.Сувакпиттин «Ногаан танныыл»,С.Сурун-оол «Ногаан ортулуунда» бойдустун болуушкуннарын ангы-ангы эртемнерге адырык кылдыр ооредирге,уругларнын медерелинге дээштии чедиме чок болур. Демнежилге кичээлдери оореникчилернин угаан-медерелин сайзырадыр. Деннеп,мооннеп,туннел ундуруп тургаш,харыылаарын чедип албышаан,уругларнын дыл-домаан сайзырадыр. Демнежилге кичээлдеринин хевирлери чанчылчываан, сонуурганчыг болур.Ындыг кичээлдер уругларны шыладып могатпас,улам сорук киирип,кичээнгейни хайныктырар. 5 Келир уеде ниитилелге быжыг билиглиг,бугу талазы-биле сайзырангай специалистер херек болганда,оларны школадан бичиизинден-не ооредири билдингир.Ынчангаш демнежилге кичээлдери эге школадан эгелээри чугула. 6 Эртемнер аразында харылзаа куштелген тудум,салым-чаяанныг уругларга тоогуну, географияны, биологияны хандыр ооредир.
Демнежилге кичээлдери чанчылчаан хевирден дараазында онзагайы-биле ылгалдыг 1Демнежилге кичээлдеринге 2-3 эртемнерни каттыштырып,билигни блоктай бээрин барымдаалааш,кичээлдин кол сорулгазын шын тодарадыр..Ниити сорулга салдынганда,тус-тус эртемнерден чугле ону чедип алырынга херек материалдарны алыр. 2 ДК-нин дургузунда ажылдын ангы-ангы хевирлеринче шилчип турары-биле уругларны турупкан,шылап-могаан байдалдан уштуптар аргалыг. 3 Ангы-ангы эртемнер башкылары эрттирер болганда,базым бурузун тода кылып, эки белеткенири негеттинер.
Мээн дуржулгамдан Демнежилге кичээлдерин чогаал кичээлдеринде ажыглап турар мен.Эн ылангыя тоогу,география,биология ыры башкылары-биле ажылдаары солун.Бо эртемнер-бле эрттирген кичээлдеримнин туннелинде,оореникчилер кичээлдин чорудуун сонуургап,шингээдип алыры эки.Демнежилге кичээлдерин эрттирерде улуг хемчээлдиг чогаалдарны ооренген соонда азы чаа теманы ооренип тура ажыглап болур. Чижээ: С.Пюрбю «Кызыл кош»,С.Тока «Араттын созу»,В.Кок-оол «Самбажык», С.Сурун-оол «Озалааш хем»,К.Кудажы «Уйгу чок Улуг-Хем», «Тараа»;шулуктерден С.Сарыг-оол «Алдан-маадыр», «Авамнын ынак оглу», « Маадыр Чургуй-оол»;шулуглелдер «Саны-Моге, «Чечек», «Алдын-кыс»дээш оон-даа оске кичээлдерни тоогу эртеми-биле харылзажып болур.
Чогаалчыларнын шулуктерин ,тыва улустун аас чогаалында тыва улустун ырларын,кожаннарны база шиилерни ооренип тургаш,ыры эртеми-биле холбап болурунун аргазы бар.Чуге дизе тыва улустун ырларын тускай аялга-биле ырлап кууседир,долу шулук тургузуглуг,ийи талазында, ыр,кожан хогжум чогаалынга хамааржыр. Чурук эртеми-биле холбап,тыва чогаалда басняларны ооренири кончуг солун.Чижээ: ОСувакпит «Арзылан биле Пар» ,С.Серен «Ном биле Портфель» К.Кудажы «Маргылдаа» Соолгу уеде информатика эртеми-биле холбаары солун.
Туннели: Тыва чогаал эртемин оске эртемнер-биле харылзаштырарга, уругларнын билии делгемчиир,улуг сонуургалды чедип алыр.Чуге? Чуге дээрге уруглар кандыг-бир чогаалды номчуп тура,чок-ла болза кээргээр,амыраар дээш оон-даа оске сагыш-сеткилдин оске талаларын ажыдып ооренир.Чечен чогаалдын утка-шынарын болгаш ында чуруп коргускен болуушкуннарны шын билип алырындан ангыда,уруглар чогаалда кирген маадырларнын бот-боттарынын аразында харылзаазын,оларнын будуруп турар ажыл-херектеринге хамаарылгазын тодарадыр.Ол-ла бугу чуулдер ниитизи-биле уругларнын сагыш-сеткилин доюлдуруп,оларнын бодалдарын хайныышкынныг болгаш минниишкинниг болдуруп,байлакшыдарынга болгаш сайзырадырынга улуг салдарны чедирер.Уруглар чуртталганын чараш чуулдерин унелеп билир болур.
Манап болур туннелдер: 1 Оореникчилернин угаан-медерелин сайзырадыр. 2 Деннеп,моонеп,туннел ундуруп тургаш,харыылаарын чедип албышаан,уругларнын дыл-домаан сайзырадыр. 3 Демнежилге кичээлдери уругларны шыладып.могатпас,улам сорук киирер. 4 Бугу талазы-биле сайзырангай кижи болурунга хевирлээр. 5 Башкы-биле оореникчинин аразында харылзаа быжыгар. 6 Эртемнерге сонуургалы кодурлур. 7 Уругларны амыдыралга ооредир. 8 Оореникчилерни мозу-шынар кижизидилгезинге хевирлээр.