"Мин- татар баласы"
план-конспект занятия (5 класс) по теме

Мин- татар баласы.

Алып баручы малай       Туган җир һәр кешегә газиз, кадерле. Туган илебез- Татарстан. Аның                                иркен болыннарын, калын яшел урманнарын, мул сулы күлләрен, балык тулы елгаларын без бик яратабыз.

Алып баручы кыз.             Татарстанда яшәвебез, татар кызлары, татар егетләре булуыбыз белән без горурланабыз. Бүгенге бәйрәмебез дә  “Мин- татар баласы.”дип атала.

“Кәләпүшем-калфагым” җыры(Р.Вәлиева сүз.,Л.Батыр-Болгарый көе)

1 нче  бала.                  Татарстан- минем республикам

                                      Башкаласы- Казан каласы

                                      Татарстан туган җирем булгач

                                      Мин буламын татар баласы.

                                      Туган ягымдагы яшеллекне

                                       Гүзәллекне данлыйм, зурлыйм мин

                                       Татарча язам, укыйм, сөйләшәм,

                                       Төрле матур җырлар җырлыйм мин

2 нче бала.                           Борынгы бабаларыбыз: “Белем алу- энә белән кое казу ул”,- дип әйтеп калдырганнар.Димәк, ныкихтыярлы, максатчан, тырыш һәм түземле кешеләр генә белемле була ала. Без шундый булырга тырышабыз, белемгә омтылабыз, күп укыйбыз. Мәшһүр шагыйребез Сәгыйть Рәмиевнең канатлы шигъри юлларын һәрдаим истә тотабыз.

3 нче  бала.                   Безне адәм иткән- уку

                                       Адәмне алга илткән – уку

                                       Илтеп күккә җиткән- уку

                                       Уку, уку, уку.

                                    “Өйрәтәләр мәктәпләрдә” җыры.

Слайд күрсәтә башлау.

4 нче  бала.                 “Лачын!”- диләр, канат кагып, горур очканга. 

                                      Лачын булсам, җирне, күкне кочар идем,

                                      Мин- татар баласы.

                                     “Ут шикелле!”- диләр, кулы тисә, эш яна

                                      Ут булсам, мин мәңге сүнмәс идем

                                      Мин- татар баласы.

 (Сәхнә артыннан алып баручы кыз сөйли)

                                        Йөрәкләргә рәхәт тула,

                                        Гармунда бер уйнасаң

                                        Телгәли ул йөрәкләрне

                                        Уйный белеп уйнасаң

                                        Нигә гармун чиртә икән

                                        Күңелнең кылларына

                                        Кемнәр генә гашыйк түгел

                                        Туган як моңнарына

(Бер укучы малай гармунда көй уйный)

    5 нче  бала.               Миңа 11 яшь. Мин 7 нче мәктәптә укыйм.дәресләрдә инглиз, татар, рус телләрен өйрәнәм. Ә иң якыны- газиз әнкәм теле- татар теле

6 нчы  бала.                    Татар теле- анам теле

                                          Иң борынгы бабам теле

                                          Буыннардан- буыннарга

                                          Күчеп килгән заман теле

                                          Анам теле- телләр теле

                                          Милләтемнең бердәнбере

                                         Син булганда мин дә исән

                                         Син булганда мин дә тере

7 нче  бала.                   Синдә күңелләр киңлеге

                                        Туган җирем ямьнәре

                                        Синдә- илем иркенлеге

                                        Синдә-  дөнья гамьнәре

                                         Татар теле- Татарстан

                                         Син яңадан калыктың

                                        Син- рухы, көче, намусы

                                         Татар дигән халыкның

“Чын татар егетләре” җыры.

8 нче  бала.                    Тыйнак та син

                                         Тырыш та син

                                         Батыр да син

                                         Матур да син

                                         Киң күңелле

                                         Татар кызы

                                         Кояштан да иртә торып

                                         Җиң сызганып

                                         Зур эшләргә тотынасың

                                         Оҗмах кызы- татар кызы.

9 нчы бала                       Зәңгәр күкне эченә алган

                                           Төпсез сезнең күзләрегез

                                           Дөньяны таң калдырырлык

                                           Айдай сылу йөзләрегез

                                           Барысы да табигатьт

                                           Тыныч, сабыр татар кызлары

                                           Сөелә һәм сөя белгән

                                            Назлы татар кызлары

                                            Горур татар кызлары

“Малай булуы рәхәт” шигыре яттан сөйләнелә.

Малай булып яшәүләре

Бу дөньяда бик рәхәт

Малай итеп тудырганга

Әниемә мең рәхмәт    

     Иртә тарып, кызлар кебек

     Чәчләр үрәсе түгел

     Йөгерәсең, чабышасың

     Гел күтәренке күңел

Болай гына, юри генә

Тартасың кызлар чәчен

Хәтәр малай икәнеңне

Белеп торсыннар өчен

     Ашханәдән иң- иң алдан

     Ризыкны син аласың

     Ә дәрестә сорасалар

     Шундук телсез каласың

Берүк бер дә уйламагыз

Начар малайлар диеп

Без яшибез бу дөньяда

Барлык кызларны сөеп

     Кызлар күрсә иде диеп

     Яхшы эшләр эшлибез

     Тырышабыз, һәрчакта да

     Яхшы булсын йөзебез

(Әби белән бабай керә)

Әби   Бабасы, күр, безнең оланнар җыелганнар ич.Барысы да нинди матурлар. Ә ничек сөйлиләр, телләре телгә йокмый.

Бабасы.   Чү, әбисе, нәрсә диләр?Тәнәфестә әтәчләнәсең, ә дәрестә телсез каласың, диләр түгелме соң?

Әби   Ю-ю-юк, шаярталар бит алар, бабасы.Безнең балалар әдәп төбе- яхшы гадәт икәнне бик әйбәт беләләр. Шулай бит, балалар?

1 кыз.   Әйе, татар балалары тышкы яктан гына түгел, үз- үзен тотышы, кылган гамәлләре, кешеләргә мөнәсәбәте белән дә матур булырга тиеш.Үз- үзеңне тоту кагыйдәләре искиткеч күп. Аларның барысын да берьюлы белеп бетерү мөмкин түгел. Әдәплеккә гомер буе өйрәнәләр.

Бабасы.  Юк, балакаем, ялгышма! Алтыдагы- алтмыш, дип дөрес әйткәннәр. Кечкенәдән өйрәнергә тырышыгыз. Бигрәк дә хезмәт әдәпләренә. Г.Тукай нәрсә дигән? Картаеп беткәч буыннар, эш белү уңайсыз ул! Егет кешегә җитмеш төрле һөнәр дә аз.

Кызлар  Әйе, бабай, самовар кайнады, әйдзгез чәй эчәргә!

10 нчы бала    Кул юам мин ,сөендереп   

                           Баскычтагы комганны              

                           Чәй эчәргә керәбез

                           “Бисмилла “сыз ашамыйм

                            Мин бит- татар баласы.

11 нче бала       Уйнат, уйнат гармуныңны

                            Биесеннәр егетләр

                            Безнең сыйныф егетләре

                            Бар да бөркет кебекләр

Сайрат, сайрат  гармуныңны

Җилкенсеннәр яшь кызлар

Безнең кызлар нурлы йөзле

Әйтерсең лә йолдызлар

           ( Бию башкарыла)

Әби  Рәхмәт, балалар, тәмле милли ризыклар белән чәй эчтек.

1 малай   Әби белән бабайны биетәбезме?

Әби  Бик күңелле булып китте бит әле. Без яшь чактагы җырлар, уеннар искә төште. Ә хәзер без сезгә мәкалләр әйтәбез, ә сез мәкалләрнең икенче өлешен әйтерсез.

Тырышкан табар- ташка кадак кагар.

Егет кешегә 70 төрле һөнәр дә аз.

Эшләгән ашый, эшләмәгән башын кашый

Яхшыдан үрнәк ал, яманнан гыйбрәт ал.

Әдәпленең күлмәге сәдәпле, үзе матур гадәтле.

 Алып баручы малай       Туган җирем!Матур таңнар

                                              Иленә тиңлим аны

                                              Ул-  минем  Татарстаным

                                               Бар татарның Ватаны

Атсын өчен туган илнең

Һәр таңы матур булып

Үсәбез көрәшче булып

Үсәбез батыр булып

                    (“Татарлар килә”җыры)  

Алып баручы малай       Кирәк булса, әтиләр күк

                                            Утларлар, сулар кичәрбез

                                            Илебезне саклау өчен

                                            Батыр булып үсәрбез.

 Алып баручы кыз.          Әйткән сүз- аткан ук, диләр                

                                             Сүзебездз торырбыз

                                              Укуда да, тормышта да

                                               Гел алдынгы булырбыз.

Без- татарлар! Шушы исем белән

Җирдә яшәү үзе бер рәхәт

Яшибез бу җирдә

Бар халыклар белән берләшеп

(Р.Миңнуллин сүз., Р.Әхиярова көенә язылган “Яратыгыз” җыры белән төгәлләнә)