Проектнэ 1офш1энхэр зэрэзэхасщэхэрэр
методическая разработка

 К1эледжак1ом инаучнэ ушэтын — непэрэ (современнэ) еджап1эмк1э хэхъоныгъэ зыш1рэ (прогрессивнэу) егъэджэк1э амалмэ ащыщэу щыт. Анахь дэгъоу къыхэзгъэщэу ык1и зыушъомбгъурэмэ ащыщ к1элэеджак1омэ яакъылъыш1уагъэрэ творческэ 1эш1агъэхэу ахэлъхэмрэ. Ежь-ежьырэу аш1ырэ ушэтынхэр сабыим игупшысэ, иакъыл хигъэхъоным тегъэпсыхьагъэу щыт. Научнэ ушэтыныр шъхьазакъоуи ( индивидуальнэуи) ык1и зэхэт купэуи (коллективнэу) гъэпсыгъэн лъэк1ыщт. Научнэ ушэтыныр зэребгъэк1ок1ыщт ш1ык1эр къэзгънафэрэр к1элэеджак1ор нахь зыфэщэгъэ  1офыгъохэр, е ш1эныгъэхэр ары.

  Научнэ ушэтыныр къыбдэхъунымк1э, дэгъоу зэгъэзэфагъэу ык1и гъэш1эгъонэу хъуныр зэлъытыгъэр научнэ пащэу и1эр ары. Пащэм ипшъэрылъхэмэ аыщыщых: темэм икъыхэхын, формэу зэрэбгъэцэк1эщтыр. Ащ къыдэплъытэн фае еджап1эу научнэ ушэтыныр зыщагъэхьазырырэм иамалхэри.

Апэрэмк1э, темэр бгъэнафэ зыхъук1э еджап1эм щызэрагъаш1эрэ темэхэр умыгъэфедэхэмэ нахь дэгъу. Сыда п1омэ, программэм къытрэ темэмк1э агъотрэ ш1эныгъэхэр икъоу к1элэеджак1охэмэ алъытэх. Темэр лъэхъаным диштэу (актуальнэу) щытын фае.

  Ят1онэрэмк1э, аппаратурэм ылъэныкъок1и, финансхэм алъэныкъок1и гъэцэк1эным къиныгъохэр къыпык1ы хъущтыхэп. Зы гущы1эухыгъэк1э къэп1он хъумэ, сабыймэ яамал къымыхьыщтыр планым хэбгъэуцо хъущтэп.

Научнэ пащэм ипшъэрылъыр — зещэныр (руководствэр) ары. Ащ хэхьэх: темэм игъэнэфэн, ушэтыным имурадрэ пшъэрылъхэмрэ ыгъэуцуныр, методэу ыгъэфедэщтхэр ыгъэнэфэнэу, 1офыр зэрэзэш1уахрэм лъыплъэныр, к1элэеджак1охэр къины къафэхъурэ 1офхэм ящыгъэзыенк1э 1эпы1эгъу афэхъуныр, источникхэр къафыхихыныр ык1и ари1оныр, зэрагъэу1угъэр ( результатыр) к1элэеджак1омэ ягъусэу зэригъэзэфэныр, зэфэхьысыжь ыш1ыныр.

  Мы къет1огъэ 1офыгъохэмк1э шъхьа1эу щыт, изакъоу научнэ пащэм ахэр ымыш1эу , к1элэеджак1охэмэ ягъусэу адэлэжьэныр.

  Научнэ ушэтыным иапэрэ  этап гъэхьазырыгъахэ зыхъук1э, ят1онэрэм тыфежьэ, ар — мурадым ык1и пшъэрылъхэм ягъэнэфэн. Мурадыр темэм къыпкъырэк1ы, пшъэрылъхэр мурадым диштэхэу агъэпсых. Ахэр к1элэеджак1охэмк1э гуры1огъош1оу, пшъэрылъхэр ш1ыгъош1ухэу щытынхэ фае.

  Ащ къык1элъык1ощт  научнэ ушэтыным изы1ахьэу ящык1эгъэ литературэм изэхэфын (анализ). Источникыр к1элэегъаджэм къегъоты, зэгъусэхэу зэрагъаш1э, зэхафы. Обзорым ыуж, к1элэеджак1омэ къагурэ1о, а 1офыгъом ехьыл1агъэу (ушэтыным итем) 1офыгъоу зэш1охыгъэхэри щык1эныгъэу и1эхэри. Щык1агъэу и1эхэр ежь я1офш1агъэхэмк1э хагъэхъожьых.

  Литературэм изэхэфын ыуж результатэу ушэтыным къытын фаер агъэнафэ. Ар проектым  игъэхьазырынк1э анахь этап шъхьа1эу и1эр ары.

  Нэужым, к1элэеджак1охэм ушэтыным иэтапхэр агурыгъэ1огъахэ зыхъук1э, ш1ык1эу (методикэу) и1э хъущтыр тэгъэнафэ. Ащ ыуж к1элэеджак1охэр 1офш1эным ыуж ехьэх, материалыр къаугъои, зэрагъэзафэ, отчетыр агъэхьазыры.

  Отчётыр ушэтыным иплан тетэу гъэпсыгъэн фае, а зы шапхъэхэр ары я1эхэр. Ушэтыным къытыгъэ результатыр зэгъэзэфагъэу, зэхэугуфык1ыгъэу, 1упк1эу, нэрылъэгъоу къэтыжьыгъэн фае. Угъоигъэр таблицэхэмк1э, сурэтхэмк1э пш1ымэ нахь дэгъоу къыхэтэгъэщы.

  Отчётыр бгъэхьазыры зыхъук1э, зыщыбгъэгъупшэ хъущтэп литературэу агъэфедагъэр ( авторхэр, издательствэр, ч1ып1эу къызщыхаутыгъэр, илъэсыр).

Схемэр