классный час
классный час (1 класс)

Амадузы: 1).Балдарга алтай албатынын алдынан бери откурилип турган байрамыла таныштырары.

2). Балдарга су-алтай байрамнын байы керегинде билерин байгызары; билерин чын, толо куучындаарына темиктирери.

3).Алтайын, албатызын  сууп, оморкоп, байлаган байрамына эрчимду  туружарып,ойындарын ойноорына  таскадары.

Керекту материал: презентациялар, алтай айлык jылтоолош, доскодо бичик, jурук, алтай ойындар.

                                                    Одор аайы

I. Орг.болук.

II. Тема ла иш.

«Бистин торолис- Туулу Алтай. (Кажы ла этапта балдарга презентациялар коргузер)

 Кире сос

- Jакшылар, кару балдар ла уредучилер! Бугун бис алдынан ла бери кара башту албатыбыстын байрамы керегинде куучындажарыс.

-Балдар,  кочкор айдын канчанчы кунинде бистин калык кандый  байрамын  откурип  jат?

-Эйе, балдар ,бис ончобыс кочкор айдын алтынчы кунинде Чагаа-Байрам откурип jадыс.

  Озонон ло бери бистин кара башту албатыс торолин сууп, ар- буткенин корулап,онын байлыгын чеберлеп jуретен болгон.Алтай улус аржан сууларына бажырып,онын эм-тус  суузын аларга, озо ло баштап алкыш быйан сурап туратан. Алтайыстын  эмду-томду суузы албатызына болужын озодон ло бери, эмдиги ойго jетире болужып ла jат.

Бистин албаты аржан  сууга келзе, ак бостон эткен jалама  буулап jат. Кыйраны  jаныс ла

эмду- томду сууга буулабай, боочы- боомдорын байлап, база буулайдылар.

 Алтай jерим! Ак башту тууларым!

Слер бойордын бажыгарды  бийик чанкыр тенериде jажырадар!

Торолистин jаражайы!

Сени алтай поэттер  бойынын улгерлеринде мактап бичиген!

Кок олонду jаланда

Айылдын ла jерлик тындулары отоп тойынган!

Тайга - ташта андар, киштер, тийиндер

Туни-тужи мантап, учуп турадылар!

Кадын суу Уч-Сумердин алдынан агып,

Биске jаражын, кучин коргузет, тузазын албатыга jетирет.

Алтын-Кол бойынын jаражын коргузип,

ийдезин калыгына база  сыйлайт.

Торол ар-буткенисти аjарып, тындап, коруп

Коп солундар табадыс,

Коп немелер билип аладыс.

Алтай jерис – байлу ла агару энебис!

Оны ончобыс корып, чеберлектер!

Алтайыстын jаражы артсын, артсын!

Ан – кушка, балдарыска монкуге калзын!

   Быjыл Чагаа - Байрам кочкор айдын алтынчы кунинде  откурилген. Эски jылды уйдежип, алкышту состорди айдынып, ар - буткенисти кундулеп, суранып, ару санаалу, ичкери корумду кирип jаткан Бар jылды албатыс уткыган. Быjыл албаты jуулыжып,ойын- jыргал откурбеген(jоболду пандемия бойынын салтарын jетирди). Jе ай jанызыла бу кун Алтын Тууда 9 саат эртен тура сан салылган,Чагаа-Байрамнын одын куйдургендер….

   Бугун бис торол школыста Чагаа-Байрамды уткуп,ого суунедис.Бу байрам кажы ла кижиге ырыс, ойындар, каткы ла алама –шикир курсактарыла суундирет.

Кажыгардын ла айлыгарда солун улус, торогон- туугандар jык толо болор Олор слерге бойынын алкыш-быйанын айдар. Онызы база суреен jакшы!

   Jаны- jыл – бар jыл суреен учурлу кемге 12,24, 36,48 jаш толуп jаткан болзо! Алтай албаты айдатан: бу ойдо кижи эн ле ырысту болор, jе бу ла ойдо бойын неден ле чеберлеер керек деп…

- Балдар,Чагаа-Байрамды алтай албаты  кандый курсак- тамакла уткыйдылар?

(Балдардын каруулары).

 Балдар алтай курсак-тамак керегинде куучындагылайт: аарчы, боорсок,талкан,

курут,сарjу, сут керегинде.

III. 1. Алтай ойындар:

1. «Аксак турна»  2. « Тонжаан jугуриш»  3. «Анчы ла эликтер»

IV. Итогы.