Мое педагогическое эссе
статья

Эссе.

Башкы дээрге эртем-билиг айтыкчызы,

Башкы дээрге хүндүткелдиг ажылдакчы,

Башкы дээрге авыралдыг сүмелекчи,

Башкы дээрге өөреникчи шынчы өңнүү,

Башкы дээрге алдын холдуг уран-шевер,

Башкы дээрге чечен-мерген чогаалчы-дыр,

Башкы дээрге эң-не эки мергежил-дир,

Башкы дээрге езулуг-ла артист-тир ол.

Башкы – хүндүткелдиг ат. Эң-не баштай школага өөрени бергенде, баштайгы хүлээп алган башкызын билбес өөреникчи чок. Ол чазык чаңныг, эргим шырайлыг башкы сагышка уттундурбас арттар. Башкы – кижиниң ийиги иези. Ол өөреникчилерин чылыг-чымчак сөстери биле уткуп хулээп алгаш, делгем, чырык классче үдеп киирер. Үжүктерни билбес, санап болгаш номчуп шыдавас чаштарны өөредип, чараш аажы-чаңга кижизидер. Башкы кижиниң ажылы чымыштыг. Чаштарны эртем-номга өөредип, угаан-медерелдиг кижилер кылдыр хевирлээр дээш, ол могаг-шылаг билбес. Ылаңгыя бо үеде чаштарны чоннуң чаагай чаңчылдарынга, ёзу-чурумнарынга, улусчу билиглерге өөредир дээш чогаадыкчы ажылдаары башкыга улуг хүлээлге.

Школа… Ооң-биле мээн бүгү чурталгам холбашкан. Барык-ла 40 ажыг чыл шилип алган мергежилимге ажылдап чоруурум – меңээ улуг чоргарал-дыр. Төрээн хоорайымда чоннуң бичии ажы-төлүн өөредилге чылы кээрге-ле, школа эргинин артап киирип, үжүк –бижикке өөреткеш эге школаны доостуруп, оруун айтып берип, шак бо хүнге чедир ажылдап чоруурумну бо одуруглар бадыткап чоруур: “Мээң байым – бичии чаштар өөреникчилерим”.

Клазымда мени эң-не солун, бүзүрелдиг, чаптанчыг карактарлыг төлдер манап турар. Мен оларны долгандыр турар делегейниң чаражын билип алырынга, чараш мөзу-шынар хевирлеттинеринге, сагыш-сеткил болгаш  угаан-медерел талазы-биле өзүлдениң чадазын тургузуп турар мен.

Ажылымда кол угланыышкын – шинчилел ажылдарын кылыры, немелде литературадан чаа-чаа медээлерни дилээри. Мен база мээн өөреникчилерим боттарының торээн чуртунга, чонунуң культуразынга, дылынга болгаш чараш чанчылдарынга ынак болурун күзээр мен.

Эге класс башкызы болганымда, кезээде бичии чаштарга чагыг созум кылдыр В.Эренчиннин «Чагыг» деп шүлүү биле бижилгем доостум.

Биче чаштан эгелээштиң,

Биче сеткил ботка херек.

Улугларнын чагыг-сөзун

Уткуп, хүлээп дыннаар херек.

Өртектигнң дээдизи –

Өөредилге, эртем ол-дур:

Биче чаштан эгелээштиң,

Билигдиве чуткуүр херек.