Сценка: Шэнэ жэлээ угтая!
план-конспект занятия (4 класс)

Шэнэ жэлээ угтая!

12 жэлнүүд тухай домог (сценка)

        Урдын урда сагта, уһа голой шалбааг байхада, хада уулын добо байхада дээдын Ехэ эзэн жэлнүүдые 12 амитадай нэрээр нэрлэхэ гэжэ шиидэбэ. Тиигээд иимэ зарлиг буулгаба: «Эгээл түрүүн ерэhэн 12 амитадай нэрээр жэлнүүдые нэрлэхэбди, шамдан ерэгты!» Энээн тухай амитад дуулаад бултадаа яаран ошобо. Түрүүлжэ хулгана, тэмээн хоер адли ерэбэ. Тиигээд  үхэр, бар, туулай, могой, морин, хонин, бишин, тахяа, нохой, гахай гээд хурэжэ ерэбэд. 12 жэлые хэн ахалхаб, гээд амитадай дунда арсалдаан болобо.

Υхэр: Мү-мүү! Би һү, тоһо үгэдэгби. Минии нэрэ үгэгты!

Бар: Yгы-үгы. Би эгээ шамбайб. Минии нэрэ угэхэ хэрэгтэй.

Туулай: Минии нэрэ угэхэ хэрэгтэй. Би һайн һанаатайб.

Луу: Минии нэрэ үгэгты. Би эгээл шанга, аймшагтай – тэнгэриин амитанби.

Могой: Ш-ш-ш! Минии нэрэ үгэгты. Би эгээ сэсэнби.

Морин: Би эгээ ажалшаб. Минии нэрэ үгэгты.

Хонин: Беэ! Минии нэрэ үгэхэ хэрэгтэй. Би хүндэ ехэ хэрэгтэй амитанби.

Бишэн: һа-ha-haа! Би эгээ сэбэрхэнби!

Тахяа: Ко-ко-ко! Би эгээ бэрхэб!

Нохой: Һаб-һаб! Би хүнэй нүхэрби, минии нэрэ үгэгты.

Гахай: Хуг-хуг! Би эгээ тарганби.

Тэмээн: Би хулганада  ороходоо 10-дахин томоб, тиимэһээ би 12 жэлые түрүүлхэ ёһотойб.

Хулгана: Юумэн гээшэ томо багаһаа болодоггуй юм. Тиимэһээ хэмнэй эгээл түрүүн нара харахаб, тэрэнэй нэрэ үгэхэбди.

       Амитад тоосолдожо эсээд хулганын хэлэһэн угэ дуулажа, булта нара хүлеэбэ. Тэмээн зүүн тээшээ, хулгана баруун тээшээ харана. Амитад бaha зүүн тээшээ харана.

Хулгана: Би нара харааб, би нара харааб! (хашхарба)

       Амитад баруун тээшээ хараба. Нээрээшье, наранай туяа баруун хадын оройдо харагдаба. Иигэжэ ама сагаан хулгана, өөрынгөө һүбэлгэн бэрхэдэ, ахалагша жэл болоһон юм.

Дуун: Арбан хоёр жэлэй магтаал

Эрдэниин зүйлнууд һубаряад ерэдэг

Ээрүү сагаан Хулгана нэгэн жэл

      Эбэр һүүлынь тэнсүүхэн ябадаг,

Эзэндээ гамтай Үхэр хоёр жэл

Арын модондо аһалдаад байдаг

Алаг эреэн Бар гурбан жэл

          Дэлхэй дээгүүр гуйжэл ябадаг

          Дэрбэгэр шэхэтэй Туулай дүрбэн жэл

Хүхэ тэнгэридэ сахилгаа табидаг,

Хүсэ ехэтэй Луу табан жэл

         Саг үргэлжэ сахариглаад байдаг

         Сагаа эреэн Могой зургаан жэл

Холо газарые ойро болгодог

Хурса туруутай Морин долоон жэл

        Хотогор газарые хорголоор дүүргэдэг

       Хотондоо абяатай Хонин найман жэл

Хараһан бүхэнөө эльгэлээд байдаг

Элбэг эрдэмтэй Бишин юһэн жэл

        Үүрэй солбоноор донгодоод байдаг

        Улаахан залаатай Тахяа арбан жэл

Хоротон дайсани тонилгон байдаг

Хонгео дуутай Нохой арба нэгэн жэл

       Арын газарые хадараад дабадаг

       Алтан һоёотой Гахай арбан хоёр жэл

Юртэмсын эрьесэ һубаряад ерэдэг

Дуулаад хэлэхэдэ иимэ байнал даа.

Ахир жаахан бэетэйшье hаа,

Амитан бухэнһөө hүбэлгэн байжа,

Алтан нарые түрүүн  хараhан,

Ама сагаан Хулгана жэлнэй морилхонь.

Шэдитэ Буряад дайдадам

Шэнэ жэлнэй бууужа,

Шамдуухан ажалаа дүүргэhээр,

Шара шорой Гахай жэлнай ябахань,

Сагаан тумэр Хулгана жэлнай морилхонь.

        Шэнэ жэлэй амаршалганууд

1. Ерэһэн шэнэ Хулгана жэлдээ!

Амгалан тайбан,элуур энхэ,

Сагаан сэдьхэлтэй, буян хэшэгтэй,

Ута наhатай, удаан жаргалтай байхамнай болтогой!

2. Эхилhэн юумэмнай тугэсэхэ!

Урма зоригнай хурсадаха!

Одо заяамнай hэргэхэ!

Бэеэ махабаднай

Шангадаха болтогой!

3. Анда нухэднай

Тулга байхань болтогой!

Аха, дуунэрнай

Тушэг байхань болтогой!

4. Орохо жэлдээ олзотой,

Омог дорюун баяртай,

Һанаһан хэрэгээ бүтээжэ,

Һарбайһан бүхэнээ абажа

Һайн ябахамнай болтогой!

5. Эм гэхэ хэбэргүй,

Элүүр энхэ бэетэй,

Эндэ энхэ, тэндэ тэгшэ,

Эбтэй һайн байхамнай болтогой!

6. hаруул бодолтой,
   hайхан hанаатай,
   Сэсэн үгэтэй,
   Сэбэр сэдьхэлтэй,
   Элүүр мэндэ,
   Энхэ амгалан

Ажаһуухатнай болтогой!