Сумбуля (на татарском языке)
методическая разработка (4 класс) по теме

Класс җитǝкчесе:  Сафина Рания Саубановна                                           

Бала.   Үтте-китте матур җǝйлǝр,

           Кɵзлǝр килеп җитте.

           Ак каенның яфракларын

           Сары тɵскǝ керттелǝр.(К.Нǝҗми)

Бала.       Урман аланнарына

               Алтын келǝм ябылган.

               Милǝш телгǝшлǝренǝ

               Назлап кояш сарылган.

 Бала  Яхшы күңелле агачлар

           Җирне дǝ онытмыйлар.

           Тɵрле-тɵрле бизǝк тɵшкǝн

           Кием белǝн котлыйлар.

Бала         Урамнар буйлап килǝ

                Кɵзбикǝ кɵлǝ-кɵлǝ.

                Яфракларын сибǝ-сибǝ

                Шаяра,уйный,кɵлǝ.

(Музыка астында Сɵмбелǝ керǝ,кулында кǝрзин белǝн яфраклар.)

Сɵмбелǝ.Исǝнмесез,дусларым,

               Килдем мин сезгǝ тагын.

               Мин кɵз кызы-Сɵмбелǝ,

               Кɵзге байлык кулымда.

               Муллык –сǝламǝтлек телим

               Кем очраса юлымда.

Бала. Рǝхмǝт сиңа,кɵз-Сɵмбелǝ,

         Синең барлыгың ɵчен.

         Тормыш чыганагы булган

         Барлык байлыгың ɵчен.

Сɵмбелǝ. Бǝйрǝм итик бергǝ-бергǝ,

                Мул уңыш хɵрмǝтенǝ.

                Чакырам мин һǝммǝгезне

                Сɵмбелǝ бǝйрǝменǝ.

(Шул вакыт Җилбикǝ белǝн Юешбикǝ килеп керǝлǝр.)

Жилбикǝ. Əһǝ,бездǝн башка гына бǝйрǝм итеп ятмакчы буласызмы? Барып чыкмас!  У-у-у,ɵшетǝм(очып йɵри).

Юешбикǝ. Безнең дǝ бǝйрǝм итǝсе килǝ.Апчхи!

Сɵмбелǝ.Я,Юешбикǝ,Җилбикǝ,безгǝ микроблар таратып,безнең юлны бүлеп йɵрмǝгез ǝле,балаларны бǝйрǝмсез калдырмагыз.

Жилбикǝ. Безнең дǝ күңел ачасыбыз килǝ.

Юешбикǝ.Бер биеп күрсǝтсǝгез,күңелебез ачылыр иде,ичмасам.

Сɵмбелǝ.Балалар,ǝйдǝгез Юешбикǝ белǝн Җилбикǝгǝ бер биеп күрсǝ-

тик ǝле.

Бала.  Һǝр кɵз үзенчǝ килǝ ул,

          Һǝр кɵз үзенчǝ матур.

          Елмаешып бер биесǝк

          Кɵзне ярату булыр.

                 (Татар халык биюе «Əпипǝ».)

Җилбикǝ. Шǝп биедегез,балалар,җил кебек җилдердегез генǝ.Менǝ болай:у-у-у…(йɵгереп йɵри).

Бала.     Кɵзге җил,яңгыр

              Салкын булса да,

              Колак-борыннар

              Бераз туңса да.

              Куркытмый безне

              Яңгыр,суык җил.

              Һǝрвакыт ямьле

              Безнең туган ил.(Ə.Бикчǝнтǝева.)

                   (Җыр. «Кояшлы ил-бǝхет иле».)

1.Кояшлы ил-безнең ил                         2.  Һавасы да, җире дǝ

   Күге аның гел аяз.                                    Салават күпере дǝ

      Кыш китерсǝ Кыш бабай                            Яңгыры да,кары да

       Муллык алып килǝ яз.                               Безгǝ якын бары да.

                                    3.Сандугачлы урманы

                                       Ашлык тулы кырлары.

                                             Бɵтен җирдǝ яңгырый

                                             Безнең бǝхет җырлары.

Юешбикǝ. Ярар,ярар,бǝйрǝмегезгǝ калдырсагыз,без сезне куркытма-

быз.Мондый балаларны куркытып буламы соң? Чыныгып беткǝн бит болар.             

Сɵмбелǝ. Ярар,алайса тǝртип бозмасалар,калдырыйкмы боларны ?

Балалар. Əйе.

 Бала. Кɵз килде,салкын һава

          Курку салды кошларга.

          Торналар оча туктаусыз

          Җылы якка кышларга.

Бала .       Һǝркайсы  җилпи канатын

                Очканда авыл аша.

                Əйтерсең лǝ,каңгылдап

                Җǝй белǝн саубуллаша.(Н.Гайсин.)

 Җилбикǝ.    Миңа бик кызганыч бездǝн китүче кошлар.

Юешбикǝ. Ə сез кайсы кошлар киткǝнен белǝсезме? (Балалар җавабы.)

Бала.             Яшел кауклар буялды

                     Ал,кызыл,сары тɵскǝ.

                    Кɵзге җил,яңгыр артыннан

                    Яфраклар ява ɵскǝ.

                   (Җыр  «Мин кɵзлǝрне яратам») 

1.Җилдǝ назланып оча                  2.Кошлар да очып ките,  

 Яфраклар ,яфраклар.                      Тезелеп,тезелеп.        

 Бигрǝк матур,күңелле                     Яз җиткǝч,кайтыр алар

 Шул чаклар,шул чаклар.                  Сɵенеп,сɵенеп.

             Кушымта:    Яңгыры явып торсын,

                                 Кɵннǝре суык булсын.

                                 Мин барыбер яратам,

                                 Мин кɵзлǝрне яратам.  

  Сɵмбелǝ. Балалар, мин сезгǝ бик күп матур яфраклар алып килдем.

Əйдǝгез,шулар белǝн уйнап алыйк ǝле,кайсы агачтан тɵшкǝн икǝн

алар?

Уен «Кайсы агачтан яфрак».Уенда Җилбикǝ белǝн Юешбикǝ дǝ

катнашалар.

Юешбикǝ. Яшелчǝ бакчасында нилǝр ɵлгерде микǝн? Мин җǝй буе аларга су сиптем бит.

Сɵмбелǝ.Əйдǝгез,үзлǝрен тыңлап карыйк ǝле.

Бала.     Кызарып пешкǝн помидор,

              Бигрǝк алсу йɵзем.

              Зур уңышымны елдылар

              Бакчада быел кɵзен.

                          Менǝ ,юлдан тǝгǝрǝп,

                          Мин-карбыз килеп җиттем.

                          Үсǝм-үсǝм ди торгач,

                          Юанайдым,җитлектем.

               Шалкан агаң-мин буллам,

               Аягымда нык торам.

               Ай-һай,нинди калынмын,

               Нǝкъ имǝн тɵбе сыман.

         (Җыр «Что нам осень принесёт.)    

  -Что нам осень принесла?

   -Что нам осень принесла?  

         -Яблоки румяные,сладкий мёд.

         - Яблоки румяные,сладкий мёд

-Что нам осень принесла?  

-Что нам осень принесла?  

         -Разных овощей полный огород.

         -Разных овощей полный огород.

-Что нам осень принесла?  

-Что нам осень принесла?  

          -Золотого хлебушка на весь год.

          -Золотого хлебушка на весь год.

Юешбикǝ.  Уңыш шǝп булган икǝн.Менǝ яңгыр астында уңышны ничек

җыярлар икǝн болар? Күрсǝтегез ǝле.

Уен-эстафета «Зонтиклар белǝн кем тизрǝк яшелчǝлǝрне җыя».Берсен-

дǝ Җилбикǝ,икенчесендǝ Юешбикǝ ярышалар,комачаулап йɵрилǝр.

Җилбикǝ. Минем команда җил кебек элгерде генǝ,без җиңдек.

(Җилбикǝ бүлмǝ буйлап йɵри,Юешбикǝ су сибǝ.)

Сɵмбелǝ. Юешбикǝ, Җилбикǝ,ягез,балаларны куркытмагыз,бǝйрǝмне

бозмагыз инде,зинһар.Балалар,бǝйрǝмдǝ үзеңне шулай тотарга ярыймы? (Юк.)

  Җилбикǝ,Юешбикǝ .   Гафу итегез инде безне, без башка алай тǝртип   бозмабыз.

Cɵмбелǝ. Сезгǝ ышанабыз.Əйдǝгез,алайса ,уйнагыз безнең белǝн.

                  (Җыр «Кɵз килǝ»)

Укытучы. Əй,балалар,күрегез,тышта,

               Əнǝ килǝ кɵз!

Балалар.Əйе,ǝйе,күрǝбез

              Кɵз килгǝнен белǝбез.

Укытучы. Əйтегез ǝле,сɵйлǝгез,

               Ничек итеп килǝ кɵз?

Балалар. Канат кагып еракка

               Кошлар очты кɵньякка.

               Аюлар ɵн казыды

               Бик тирǝн итеп базны.

               Балыклар да тындылар,

               Су тɵбенǝ чумдылар.

                 Агачлар-ялангачлар

                 Җиллǝрдǝ чайкалалар.

                 Тик безгǝ күңелле кɵз-

                 Без мǝктǝптǝ укыйбыз.

Җилбикǝ. Без китик инде,эшлǝребез  дǝ бик күп ǝле. Без сезнең белǝн

урамда тагын очрашырбыз ǝле. (Китǝлǝр.) 

Бала. Китсǝ дǝ бездǝн,

          Җǝйнең зур яме.

          Алмашка килде

          Уңыш бǝйрǝме.

Бала.       Мичлǝрдǝ  пешǝ күпереп,

                Кызарып яңа икмǝк,

                Бу-кɵз бǝйрǝме,димǝк.

                Һич уфтанмыйм,китерсǝ дǝ

                Кɵз үзенең салкынын.

                Күр,ул юмартланып сибǝ,

                Уңга –сулга алтынын.  

 Бала. Гǝрǝбǝдǝй булып үсте,

           Түгелгǝн тир бушка китмǝде.

           Игенченең батыр хезмǝте бу-

           Күпереп пешкǝн арыш икмǝге.

Сɵмбелǝ.   Сезнең алгы кɵннǝрегез

                  Мактау белǝн үтсеннǝр.

                  Барлык мǝктǝп балалары

                  Хезмǝт сɵеп үссеннǝр.

Укытучы. Балалар,тагын бер тапкыр кɵзнең матурлыгына сокланыйк

һǝм «Алтын кɵз» җырын җырлап алыйк.

                   (Җыр «Алтын кɵз»)  

1.Җǝен күлгǝ бǝбкǝ тула,                   2.Сары тɵс ул була куплǝп-

   Бǝбкǝ тɵсе сап-сары.                         Алтын бɵртек тɵсе ул.

   Ə кɵз җиткǝч сары була                     Бɵртек-безнең тǝмле икмǝк!

   Эре чǝкǝн,вак тары.                           Икмǝк-җирнең кɵче ул.  

                        3.Кɵздǝн курыйкмыйм-

                           Салкын диеп

                           Кɵзне сɵям

                           Алтын ул,диеп.