Аван кечыже пайремлан полеклалтше сценарий.
план-конспект урока по теме

Аван кечыже .

Пайремлан полеклалтше сценарий

Сценым сылнын сорастарыме.Сцене ончыко удыр-рвезе-влак лектыт.Эльвира Токташеван йонгалтарыме «Авай» мурыжо йонга.

1-ше вудышо.  Ава! Мланде умбалне поро деч поро, ныжылге деч ныжылге шомак . Тиде айдемын эн первый пелештыме мутшо, тудо тунямбалсе чыла йылмыштат ик семынак ныжылгын йонгалтеш.

1-ше йоча.Пеш шонго ма, я самырык,  илалше,

Марла ойла, рушла, я татарла –

Ава дечын сай ен уке туняште,

Мылам эн шерге тудо кеч-кунам.

2-шо йоча.Кунам да кушто  муат тыгай вес еным,

Ко тыйын шумыш кечыла шынен?

Ава ыштен, ава куштен айдемым,

Шке чонжым, вуржым тыланет пуэн.

3-шо йоча.Кеч-ко тый лий: поэт, я академик,

Я школышко гына эше коштат –

Эн сылне шошо кече дене веле

Аван шинчам танастарен кертат.

4-ше йоча.Черланенат – ава огеш юватыл,

Кеч тул-вуд вошт, но тый декет толеш.

Омет денат пеш лудын помыжалтат гын,

Аватын лумжо пеленет лиеш.

5-ше йоча.Ава мемнан туняште эн тыматле,

Эн йытыра, мошта мемнам аклен.

Арам мо калык шочмо-кушмо мландым

Ава  лум дене курымлан лумден.

1-ше вудышо.Таче поро деч поро мут, мотор деч мотор муро, сай деч сай, ныжыл деч ныжыл тауштыме шомак лач тыланда йонгалтыт .

2-шо вудышо.Тидлан амалжат уло. Шыже тылзын пытартыш рушарняже Российысе ава-влаклан полеклалтын.

1-ше вудышо.Ава! Тиддеч шерге могай шомак лийын кертеш? Ава икшывым ончен кушта, умыржо мучко йоратен арала. Ава мыланна илышым полеклен. Авай! Могай кугу ушан дене вуча тудо йочан первый ошкыл колтымыжым, кунам изи шуртнен, камвозын, чапа-чапа каяш точа.

2-шо вудышо.Шергакан авана-влак, таче тендам, ик жаплан шке шонышдам монден, кажне кечын лекше сомылым коден, ласкан шулалташ да мемнан ямдылыме шум-сем полекнам налаш ужына.

6-шо йоча.Аваж ончык шинчын, чызе шорым

Шер теммеш тамла изи йоча

Мамык гае оныш возын шорын

Шем шинчаж ден ош туням онча

7-ше йоча.Тудо кызыт але огеш пале

Илыш чоным ко тудлан пуэн

Кумылжын посто гыч шуртым налын

Ош тасма гай корныжым куэн

8-ше йоча.Кушмо семын ик тыгае кечын

Ава шорым кочмыжым чарана

Пиаланже, илыш там кушечын,

Умыр мучкыжо аклен шарна.

1-ше вудышо.Чынак. Кеч-коланат шке авже эн шерге,эн поро,эн ласка кумылан.Икшыве чон эре ава деке шупшеш.Тудо вурсен налеш гынат,йоратен вурса,чаманен колта.Тиддеч поро,ныжыл айдемым от му.

9-ше йоча.Аваем, тый шокшо кече гае

Эр кынелын, ончалат мемнам

Йудымат шонен киет, от мале,

Умыр мучко ырыктет шумнам.

Туныктышо.Куд ияш годым ойленам тылат:

«Кугурак лиям гын,авием,товат,

Мундыр таве деке шкеак ошкылам,

Тамле йушто вудым шкеак кошталам»

Тыйже вучкалталыч,шыргыжын,вачем:

«Куш вашке тугеже,удырем.Вучем.»

Йомо изи удыр…Эртыш йоча жап…

Лумым кондыш теле тыйын упышкет.

Шукертсекак вудым шкеак нумалам.

Но паша ок пыте,ок изем-молан?

Муро «Каласе авием»

1.Малаш возам-

Пашам ыштет.

Мален кием-

Пашам ыштет.

Припев:Каласе,авием,

              Кунам вара канет?

              Кунам малет,

              Каласе,авием?

2.Модаш куржам-

   Пашам ыштет-

   Канен толам-

   Пашам ыштет.

Припев:  

2-шо вудышо.Аван шокшо кидше, тудын чон порылыкшо – мо эше тылеч шергыже уло?! Изи йоча, модшыжла, парняшкыже шырпакым пурта гын, шортын-шортын, сусыр парням шуялта,ава дек куржеш. Тудыжо поро кидше, ласка шомакше дене эмла. Эрдене пушкыдо вакшыште мален кия, ава койко воктеке толын шогалешат, нимучашдымын куанен, икшывыжым йоратен онча, вара шыма кидше дене вуй гыч ниялта.

1-ше вудышо.Жап шумеке, ава эргыже, шумбел шочшыжо-влакым мундыр мландыш ужата. Ойгырен шовыч лук дене вудыжго шинчажым уштын, тора корныш онча. Шочшыжым ава гына тыге вучен кертеш. Моло енын вийже ок сите.

 «Авамлан»муро йонгалтеш.Мутшо Семен Николаевын,семже Е.Волковын.

1.Пеледын лай шошо.

Саде рынде ошо,

Коеш ладыра ломбо мотор удыр гай.

Письмам таче нальым

Да угыч шарнальым

Шке шочмо ялемым да тыйым ,авай.

2.Шарнем,кузе шкетын,

Капка деке лектын.

Ужатышыч корныш пытартыш гана.

«Вашке портыл,эргым»,-

Каласышыч эркын,

Мый тыйым ондальым,ондальым гына.

10-шо йоча.Аван шум чонжо шочшыжо пелен гын,

Ала, чынак, мемнанжын ку пелен?

Уке, авай, эн ныжыл шомакемым,

Шонем гынат ом мошто лач ойлен.

11-ше йоча.Арам шепкаште рупшенам, ит шоно,

Молан йора гын ончымем, ит ман,

Юмем пурен гын, угыч тыйын ончык

Изи годсемак сукалтем ласкан.

12-шо йоча.Эрта ик ий, эрта мыняр идалык,

Ок эрте лач ава йоратымаш

Тау, авай, яндар шинчасортала

Арам шкендым мемнан верч илаш

13-шо йоча.-Мо эн пушкыдо? – йодын авам.

- Мамык купчык, - вашеш манынам.

- Сайын шоналте! – тупем вучкалтен,

Аваемже мылам пелештен.

Илыш туныктыш чыным палаш.

Ава кумыл лай порсын улмаш.

Туто пырче аван кажне ой,

Шинчалан веле тудо ок кой.

2-шо вудышо.Зинаида Ермаковае «Пайрем салам тылат,авай!»Тиде почеламут дене кошартыме шуэш изирак сылнымут пайремнам.

Авай! Тылат мый поро мутым

Кунам,ом шарне,первый ойленам.

Ом шарне мый,кузе вием погалын,

Порт мучко первый ошкыл колтенам.

Шым ий теммеке,ужатальыч школыш,

«Тыршен тунем!»-тыгане сугынет,

Шочшетын ойго-тиде тыйын ойго,

Куан шочшетын-тыйын куанет.

Авай!Колат мо удыретын йукшым?

Шижат мо тый,чонем кузе мура?

Эрталын шудо менгым,шокшым,йуштым,

Муремже тый декет миен пура.

Кузе гын таче тыйын ныжыл,шокшо

Да волгыдо шумет пелен лийнем!

Могай гын таче поро шум гыч лекше

Эн шерге,ныжыл мутым ойлынем…