"Jееренек" литературалык кычырыш. Л.В.Кокышев
план-конспект урока (4 класс)

Уроктын этаптары

Уредучинин будуретен ижи

Уренчиктин будуретен ижи

УУД (текши уреду эдилгелер)

1. Уренчиктерди уренерге ууламjылары 

Амадузы: Кажы ла уренчик урокко бойынын кууниле келип, билгир аларына бойын белетеери.

      Jакшылар, балдар!

Jакшылажат

Когус-корумиле колбулу текши уреду эдилге ле колбулу jедимдерге келери

Бойы башкарынар ТУЭ

                        Агашты jарандырар.

Балдар, бу агашты коруп ийектер, jылдыҥ кандый öйинде мындый агаш болот? (кышкыда). Качан агаш jарана берер, кандый öйдö? (jаскыда). Чын, jаскыда агаш чечектеп, бÿрленип jарана берет. Слердин кажыгарда ла партагарда кучыйактар, jалбырактар ла чечектер бар. Кем нени кÿÿнзеп турган талдап, бу агашты jарандырып ийектер.

Кем кучыйакты талдап алган, ол балдарды урокто jедимдер сакыйт, кем чечекти талдап алган – ол сÿреен албаданып иштеерге кÿÿнзеген эмтир, кем jалбырак талдаган – ол балдарла куучындажып, болужын jетирер кÿÿндÿ.

Слердин болужыгарла агаш кандый jараш, сÿÿнчилу боло берди!  Бÿгÿн jастыҥ баштапкы кÿни, мен слерди уткуп, урокто бийик кÿÿн-санаа ла  jедимдер кÿÿнзейдим.

2. Уренчиктердин билгирлерин чокымдаары.

Амаду: Уренчикти jаны билгир аларына белетеер

1, 2, 3 СЛАЙД

 Балдар, кöрзöрдö бу jурукты. Кандый кÿÿ-санаага экелди слерди? Не керегинде бу фотоjурук? Кандый öй эмтир?

Ийе, jуу-чактыҥ öйи. Ада тöрöл учун Улу jууда болгон эмтир бу керек.

-Бу фотоjуруктарды лаптап кöрöлö, уйлар кандый туза jетирген? Санаа-шÿÿлтегерди чыгара айдар.

Айдарда, бÿгÿн урокто не керегинде куучын-эрмек öткÿрерис?

Бу уйларды кöрÿп ийер, бу уйдыҥ чоло ады Чоокырак, бу уйдыҥ Jееренек, бу уйдыҥ Акпаш. Слер сананзар улус уйларына нениҥ учун ондый чоло ат берген?

 – Чын, олордыҥ öҥдöрине келиштире. Чоокыр, jеерен, ак башту учун.

Уйлардыҥ база кандый чоло аттарын билерер?

Сÿреен jакшы.

Jакылтала уренчиктер омо-jомо иштейт.

Уренчиктер уроктын темазын чыгарарга албаданат.

Jаны билгирлер алары ла колбулу ТУЭ

Бойын башкарынар тургускан амадуга jединерге ТУЭ

3.Уреду амаду тургузары.

Амаду: Уур кучсинип турган сурактарын табып, оны тузедерине ууландырар

6 СЛАЙД

7, 8, 9 СЛАЙД

Шторка!!!

-Айдарда, бис бÿгÿн Л.В.Кокышевтин «Jееренек» деп ÿлгериле таныжарыс.  4, 5 СЛАЙД

- Бÿгÿнги урокко бойордын алдаарга кандый амаду тургузарар?

- Бичиичинин jÿрÿмиле, чÿмдемелдериле  слер таныш.

-Доскодо сöстöр лö тоо  берилген. Бу сöстöр лö тоо слерге нени айдат?

1933, Василий Константинович, Арина Саналовна, Шабалин аймак, Ӱлÿрген айдыҥ 20-чи кÿни, Кумжулу.

-Чын, jакшы.

-Айдарда, слердин айтканарды кöрÿп ийектер.

-Балдар, слердин алдыгарда бойын баалар иштин чаазындары бар. Оныла урок туркунына тузаланып, кажы ла иштиҥ кийнинде  бойыстын ижисти баалап турарыс, jарт па?

Уренчиктер бойынын амадуларын айдат

уроктын темазын чыгарарга албаданат.

- темала эрчимду иштеер,

-  созлигин байыдары,

- Торол тилин баалап, чеберлери,

Бойын башкарынар  ТУЭ

колбу тудары ла колбулу ТУЭ

4. Амадуга jединер ишти темдектеери.

10 СЛАЙД

Шторка!!!

-Бичикте 150 бÿкти ачып, ÿлгерди таап алар.

-Улгерди диктор кычырып jат.

Слердин амадугар таныш эмес сöстöрди темдектеп алар.

-Кандый таныш эмес сöстöр учурады?

Сöзлик иш.

Ээн бÿктер-пустынные долины, подножия гор

Чылалганду кÿндер- утомительные дни

Талтар – коростель

Таҥдак – рассвет

Эҥчейип - наклонясь

Балдар ылгаштыруп, туп-шуулте чыгарат.

эп-аргалар бедирери (П)

Кожо иштеери (К)

Бойын башкарынар  ТУЭ

колбу тудары ла колбулу ТУЭ

5. Тургузылган амадуга jединерине иштеери.

Амадузы: jаны алган билгирле тузаланары. Бичиир ле оос эрмек-куучында чын тузаланып билери.

 Эмди ÿлгерди кажыгарла таҥынаҥ кычырып, учуры аайынча бöлÿктерге бöлигер.

 (разделить на смысловые части)

Доскодо бу болуш сöстöрди ижерде тузаланыгар (чачылып калган)

БАЛДАРДЫҤ JАШ ТУЖЫ

БИЛЕНИҤ ТӰБЕГИ

JЕЕРЕНЕКТИҤ БОЛУЖЫ

JУУНЫҤ КӰЧ ÖЙЛÖРИ

JЕЕРЕНЕККЕ БЫЙАН

-1-кы бöлÿкти кем  кычырар кÿÿндÿ?

Амаду: Бу бöлÿкте кемнин кичинек тужы керегинде бичилген, лаптап угала айдып беригер.

-Автордын кичинек тужын керелеген, темдектеген сöстöрди бу бöлÿктен таап, кычырып беригер.

-Jакшы.

-Слер билерер бе, балдар,Л.В. Кокышевтин кичинек тужы Ада-Тöрöл учун Улу jууга келишкен.

- Бу бöлÿкти канайда бажалыктарыс?

БАЛДАРДЫҤ JАШ ТУЖЫ

2-чи бöлÿкти «эки теҥ ÿнле» (бинарное чтение) кемдер  кычырып берер?

Амаду: Бу бöлÿкте не керегинде айдылганын тындагар.

-Чын.

Тÿп шÿÿлте: Jееренектин сÿдинен чÿми jок байрамдар келгенде, энези курсак чÿмдеп эдетен.

- Бу бöлÿкке кандый ат адаарыс?

JЕЕРЕНЕКТИҤ БОЛУЖЫ

  3-чи бöлÿк бойыгар кычырып, тÿҥдештирÿ таап кöрöр.

Автор Jееренекти кемге тÿҥейлейт? Нениҥ учун? - Jееренектин ле энезинин сÿр-кеберлеринде тÿней не бар?

- Бу бöлÿкке кандый ат адаарыс?

JУУНЫҤ КӰЧ ÖЙИ

4-чи бöлÿкти ÿредÿчи кычырат.

-Бу бöлÿкте не керегинде айдылганын, лаптап угуп айдып берер.

Геройдын билезине кандый тÿбек тÿшти?

Jееренекти карам болды ба? Нениҥ учун?

Алтай улус öлÿп калган деп сöсти айтпай, ыраап барган деп сöслö jымжада, байланып айдат.

Бу бöлÿкте биле Jееренекти jылыйтып алды.

Бу бöлÿкке кандый ат адаарыс?

БИЛЕНИҤ ТӰБЕГИ

5-чи бöлÿкти кем кычырып берер?

Ӱлгер слерге кандый кÿÿн-санаа экелди?

- Лазарь Кокышев Ада-Тöрöл учун Улу jууда кичинек тужын эске алынып, Jееренекке быйанду арткан деп айдарга jараар ба?

- Бу бöлÿкти канайда адап ийер арга бар?

JЕЕРЕНЕККЕ БЫЙАН

Айдарда, кöрÿп ийзер, балдар. Бу болуш сöстöрди ээчий-деечий аайын кöрзöбис, ÿлгердиҥ планы тургузыла берди.

-Эмди ÿлгердин тöс шÿÿтезин айдып берер балдар?

Jакылталарды будурип, билгирин теренжидет.

Кажы ла уренчик ондогонын jетирет.

Бойын баалары.

Каруузын керелейт

Торол тилиле jайым куучынданып билерине, тилинин керектузин билип, бастыра jуруминде тузаланып jурерине уредери (Л)

Бедреништу эп-аргалар бедирери (П)

Бойын башкарынар  ТУЭ

колбу тудары ла колбулу ТУЭ

Бойын баалары (Самооценка)

                                                                                              Амыраар ой

видеофизминутка

6. Jаны билгирди быжулаары.

Амадузы: алган билгирлерди бириктирип быжулаары.

 Уй-мал jуунын öйинде jаныс ла алтай албатыны корулаган эмес, jе бÿдÿн ороонды, Тöрöлибисти азыраган, аргадаган

- Ӱлгерде автор jуу öйинде бала тужын эске алып, jуу-чактын шыралу, кату болгонын эненин ле Jееренектин сÿр-кеберлери ажыра  jетирет.

Ӱлгердин бажынан ла ала сыс ла кунук билдирет.

Оныҥ учун, кажы ла кÿн тартышкан, jеҥÿни jууктаткан улуска, уй-малга бис быйанду артып, качан да ундыбас керек. Jер телекейдиҥ ÿстинде  амыр-энчÿ, jараш, jаркынду jÿрÿм болзын деп албаданар керек.

      Бойынын ижин баалап турган чаазынга тегерикти будып ийер. jакылта jарт, будурерге jенил болгон болзо jажыл онло будыгар, jакылтаны будурерге куч болгон болзо – сары онло, jакылтаны будурип болбогон болзор, кызыл онло будыгар.

Jаны билгирин быжулаары. Кажы ла уренчик ондогонын jетиреери.

Бойын башкарынар  ТУЭ

колбу тудары ла колбулу ТУЭ

jаны билгирлер аларыла колбу ТУЭ

7. Танынан иш будурери

Амаду: Танынан иш будурип, эткен jастыраларын шиндеп корори

3 öмöликте иштеп ийектер.

-Бирлик öмöлик учун ончогор бир кижидий иштегер.

-Бу öмöликтин башчызы кем болор? Бойоордын ортогордон талдап алар.

-Слердин башчыгар кем болор?

-Бой-бойорго болужар

Jакылта:

1-кы öмöликке:

берилген jуруктардан эмдиги öйдö сÿттен кандый аш-курсак эдилет, белетелет? Таап, кластер ажыра тургузар.

2-чи öмöликке:

ÿлгердеҥ Jееренектиҥ тыш бÿдÿмин кандый сöстöрлö автор бичийт, бедиреп табар керек, кластерге темдектеер керек.

3-чи öмöликке:

Уйлардыҥ jуу öйинде кандый болужы, тузазы улуска jеткен бедиреп, бу сöстöрдöҥ кластер тургузар керек.

-Ижигерди бÿдÿрип ийзегер, колдорорды кöдÿрип, белен деп,  айдып ийер.

Бой-бойордын ижинин будургенинин чындыйын корор

(1-кы öмöликтиҥ ижинде аш-курсакту столго аjару эдер)

Бойынын ижин баалап турган чаазынга тегерикти будып ийер.

Jакылтаны угуп, ондоп алары. Jакылта аайынча иштеп билери. Бойы ижин кычырып, шиндеери.

Jастыразын тузедери.

Турултага jединери.

Бойын башкарынар  ТУЭ

колбу тудары ла колбулу ТУЭ

jаны билгирлер аларыла колбу ТУЭ

8. Билгирин бириктире корори

Амаду:алдында билгиринле jаны билгирин тундештирерине jакылталар будурери

15 СЛАЙД

16 СЛАЙД

Выкл!!!

Ӱлгердиҥ тöс геройлоры керегинде синквейн тургузып ийектер. Бу ишти эжерлÿ бÿдÿрерис.

 Jееренек

Бойынын ижин баалап турган чаазынга тегерикти будып ийер.

Балдар ол состорди бичийт.

Бой-бойына айдат.

Бойын башкарынар  ТУЭ

колбу тудары ла колбулу ТУЭ

jаны билгирлер аларыла колбу ТУЭ

9. Будурген ишти, билгирлерди чокымдаары

Амаду: Амадуга канайда jеткенин корори.

Бугунги урокто тургускан амадуга jеттис пе?

Уроктон бойыгарга кандый jаны уреду алдыгар?

Ол кÿч, jуу-чактыҥ öйинде коркышту кöп улус jеҥ jастанган, мал-аш корогон. Jе олорго бис, эмдиги öйдиҥ улузы , биске амыр-энчÿ экелгенине быйанду jÿрÿп, оморкоп, качанда ундыбай  jÿрер керек!

Кÿнден кöрÿп ийер, балдар. Ол урок туркунына jылыдат, jарыдат.

-Эмди кÿн онон тын jаркындалзын деп, онон тын jылытсын деп , слердин столдорордын ÿстинде кÿннин чокторын талдап алыгар.

-Кем кöпти билип алган, jакшы иштенген, амадузына jединген деп сананып турган кижи сары чокты талдап алзын.

-Кем орто кеминде иштенген деп сананып турган кызыл-сары öн талдап алзын.

-Кем коомой иштенген, амадузына jединбеген деп сананып турган- кызыл öҥди талдазын.

(балдар кÿннин jуругын айландыра чоктор тагат)

-Кÿн онон  тын jаркындала берди.

-Jаантайын амыр-энчÿ болзын, jÿректеристе сÿÿнчи толо болзын!!

Айылдын ижин слер бойоор талдап алар. Кажы бир бöлÿкти эске ÿренер, ол эмезе ÿлгер аайынча jурук jураар

-Балдар, эрчимдÿ ижер учун jаан быйан слерге.

 «Сÿÿнчи ачты эжигин»  

Сурактарга каруу jандырат.

Jаны нени билип алганын jетирет.

Ижинин турултазын (самооценка) ажыра коргузет

Урокто куун-санаазын айдат.

Тузаланган эп-аргалардын ла будурген иштердин туп-шуултези; уренчиктердин ижин ченеп корори, баалап темдек тургузары (П)

Бойын баалары (самооценка)

№

Jакылталар

Бойын баалары

1

Ӱлгердиҥ оҥдомол учурыла иш

 (работа по содержанию текста)

2

Öмöликте иш (работа в группах)

составление кластера

3

Эжерлÿ иштегени (работа в парах) составление синквейна

№

Jакылталар

Бойын баалары

1

Ӱлгердиҥ оҥдомол учурыла иш (работа по содержанию текста)

2

Öмöликте иш (работа в группах) составление кластера

3

Эжерлÿ иштегени (работа в парах) составление синквейна

№

Jакылталар

Бойын баалары

1

Ӱлгердиҥ оҥдомол учурыла иш (работа по содержанию текста)

2

Öмöликте иш (работа в группах) составление кластера

3

Эжерлÿ иштегени (работа в парах) составление синквейна

№

Jакылталар

Бойын баалары

1

Ӱлгердиҥ оҥдомол учурыла иш (работа по содержанию текста)

2

Öмöликте иш (работа в группах) составление кластера

3

Эжерлÿ иштегени (работа в парах) составление синквейна