МБГББУ “3нче  урта гомуми белем бирү мәктәбе”нең  

       I квалификацион категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы

                            Никонорова Евгения Виталий кызының

                              4Б сыйныфы (рус төркеме) өчен

                               әдәби укудан   эш программасы

                                                                             Түбән Кама, 2016

      Әдәби уку предметы  буенча укучылардан көтелгән нәтиҗәләр.

Укытуның шәхескә кагылышлы нәтиҗәләре:

• укуга карата теләк-омтылыш, җаваплы караш булдыру;
• татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге тудыру;
•  әйләнә-тирә табигатькә дөрес караш булдыру;
•  кешеләр белән аралаша белү культурасы тәрбияләү;
•  гаделлек, дөреслек, яхшылык, мәрхәмәтлелек һәм аларның киресе булган сыйфатларны тану, бәяләү;
•  алган белем һәм осталыкны тормышта максатчан кулланырга өйрәнү.

      Метапредмет нәтиҗәләре:

     Танып-белү нәтиҗәләре:

•  әдәби әсәрне дөрес аңлап уку;
•  дөрес нәтиҗәләр чыгару, гомумиләштерү;
•  үз фикереңне исбатлый һәм яклый алырга күнектерү;
•  әсәр хакында дөрес фикер йөртә алу.

      Регулятив нәтиҗәләр:

•  дәреснең темасын, проблемасын, максатын мөстәкыйль таба белү;
•  план буенча эшли белү;
•  үз фикерләреңне мөстәкыйль дәлилләү;
•  үзанализ һәм үзбәя булдыру.

Коммуникатив нәтиҗәләр:

• иптәшеңне тыңлый, ишетә белү, ишеткәнен үз фикере белән чагыштыру;
• нәтиҗәгә килгәнче, төрле карашларны өйрәнү һәм дөрес юлны сайлау;
• үз фикереңне телдән һәм язма формада башкаларга җиткерә белү;
• килеп чыккан проблемаларны уртага салып хәл итү;
• төркемнәргә берләшү, бер фикергә килә белү;
• өлкәннәр һәм яшьтәшләрең белән продуктив уртак гамәл оештыру;
• текст буенча сораулар бирә белү.

         Предмет нәтиҗәләре:

• Укытучының дәрес, уен ситуацияләре белән бәйле сорауларын, күрсәтмәләрен аңлау;
• тыңлаганда, җөмлә, сүз чикләрен билгеләү, интонацияне аеру;
• сүзләрне, сүзтезмәләрне, җөмләләрне, грамматик формаларны бер-берсеннән ишетеп аера белү;

• программада күрсәтелгән темалар буенча укытучының сорауларына җавап бирү һәм сораулар куя белү;
• дәреслектә бирелгән үрнәк диалогларны сәнгатьле итеп уку, сөйләү һәм охшаш диалоглар төзү, программада күрсәтелгән    коммуникатив максатлар буенча әңгәмәдә катнаша алу;

• җанлы һәм җансыз предметларны, рәсем, картина эчтәлеген сурәтләп сөйли белү;
• тәкъдим ителгән план, терәк сүзләр ярдәмендә укылган өзек яисә караган рәсем буенча, өйрәнелгән җөмлә төрләрен файдаланып,  хикәя төзү;
• укыган хикәяләрнең эчтәлеген сөйли белү;
• үзе, гаиләсе һәм дуслары (мәктәбе, туган җире һ.б.) турында кечкенә информация бирә белү;
• дәреслектә уку өчен бирелгән җөмләләрне, текстларны дөрес интонация белән укый белү;
• тексттагы тыныш билгеләренә карата тиешле пауза һәм интонцияләрне үтәү, өтерләр янындагы сүзләрне тиңдәшлек, эндәшү интонцияләре белән уку;
• укыган материалның эчтәлегеннән кирәкле мәгълуматны аерып ала белү;
• кечкенә күләмле шигырьләрне яттан сөйләү;
• укыганда сүзлекләр куллана белү.

                                               Уку предметының эчтәлеге

1. Белем бәйрәме

1 нче сентябрь – Белем бәйрәме. 1 нче сентябрь бәйрәме белән котлау. Уку-язу әсбапларының исемнәре, уку-язу әсбапларының барлыгы, юклыгы турында әйтү.  Х.Гарданов. “К” хәрефен белегез” шигыре. Р.Миңнуллин. “Үсми калган хәреф” шигыре. Б.Рәхмәт. “Хисап мәсьәләләре”. М. Җәлил. “Көз җитте”.  “Эш урыны” хикәясе. Эш урынында тәртип. Үз эш урының  турында сөйләү. “Контроль эш” хикәясе.  Контроль эштә эш төрләре, алынган билгеләр.  Эчтәлекне сөйләүне бәяләү. Хикәяне үзгәртеп сөйләү. Г.Тукай “Сабыйга” шигыре. Өйрәнелгән әсәрләрнең геройларына характеристика бирү.

2. Туган як табигате

    Җ.Тәрҗеманов. “Табигать китабы” шигыре. Нәрсә  ул табигать? Г.Тукай “Елның дүрт фасылы” хикәясе. Көз билгеләре. Һава торышы. Г.Гәрәеваның  “Көз һәм балалар җыры” шигыре. Дару үләннәре, аларның исемнәре. Б. Рхмәт. “Кошлар киткәндә” шигыре. Безнең якларда яшәүче кошлар. Кошлар турында мәгълүмат, кыш көне кошларга булышу. Г.Лотфи. “Песнәк белән Әнисә”. Кешеләрнең кошларга мөнәсәбәте. Кошлар турында кайгырту. “Очты, очты..” уены. Песнәк – файдалы кош. Җәвад Тәрҗеманов. “Чирик”.  “Без кошларга ярдәм итәбез” (проект эше).

     3. Хайваннар дөньясында

     Йорт хайваннарының, кыргый хайваннарның исемнәре. Хайваннар турында табышмаклар. Укылган текстлар буенча кыргый хайваннар турында кыскача мәгълүмат бирү. Әнәс Кари. “Тиен”.  Г. Тукай. “Ташбака белән Куян” әсәре. “Яшел энәле керпе” хикәясе. Керпеләр турында өстәмә мәгълүмат. Хайваннар турында башваткычлар .

         4. Кышкы уеннар

 Табигатьтә кыш билгеләре.  Кышкы уеннар. Урамга уйнарга чакыру, бергә тату уйнау кагыйдәләре. Б. Рәхмәт. “Яңа ел килгәч”. Мәктәптә Яңа ел бәйрәме.  Төрле илләрдә Яңа ел бәйрәме. Спорт төрләре. Син  нинди спорт төрен яратасың? Балалар яратып уйный торган төрле уеннар. Уенга чакыру, уенның вакытын әйтү.   Уенга бару-бармауның сәбәбе. А. Алиш турында белешмә.  “Куян кызы” әкияте. Әкият героена характеристика бирү. “Боз өстендә” хикәясе.

       5.        Минем дусларым.

  Минем дустым бар. Телефоннан әдәпле аралашу. И. Туктар. “Алма” хикәясендәге дуслык мөнәсәбәтләре. Б. Рәхмәт. “Минем дуслар” шигыре. Д.Аппакова. “Шыгырдавыклы башмаклар” хикәясе. Әсәрдә чын дуслык темасы.  Хикәядәге геройларга характеристика. Дус белән бергә нинди эшләр эшләү турында сөйләшү. Дуска бүләк алу.  Дуслар нинди була?

       6.        Дүрт аяклы дусларыбыз.

Дүрт аяклы дусларыбызның кыяфәтләре, гадәтләре. Безнең аларга карата  мөнәсәбәтебез. Р.Мингалимов. “Дөньяда бер эт бар иде”. Дүрт аяклы дусларыбызга игътибарлы булу проблемасы. Шигырьне сәнгатьле уку. Эт (песи) югалтуың турында белдерү язу. Г. Тукай. “Кызыклы шәкерт” шигыренең тәрбияви әһәмияте. Г. Мөхәммәтшин. “Ак песи” хикәясендә дүрт аяклы дусларга мөнәсәбәт. Укылган әсәрләрдәге геройларны чагыштыру, бәя бирү. Р.Батулла. “Чикыл белән Мырый” әкияте.  Проект эше “Дүрт аяклы дусларыбыз”.

     7.  Язгы бәйрәмнәр.

Язгы табигать билгеләре. Һәр ел фасылы матур. 8 Март бәйрәме.  Бәйрәм котлавы язу.  Яз бөйрәме - Карга боткасы. Л.Толстой. “Әбисе белән оныгы” хикәясендә өлкәннәргә карата хөрмәт. М.Газизов. “Рәхмәт” шигыре.  В.Осеева. “Дүрт кыз” әсәре. Әсәр геройларына үз мөнәсәбәтеңне белдерү.

8. Татарстан

Минем туган җирем – Татарстан Республикасы.  З. Туфайлованың “Туган ил” шигыре. Татарстанның дәүләт символлары. Казан шәһәре. Татарстан шәһәрләре, елгалары. Балалар шагыйрьләре, язучыларының исемнәре, аларның әсәрләре. Татарстан турында хикәяләр,  шигырьләр уку.

9. Матур җәй җитә.

Җәйге табигать,  җәй  билгеләре. Ш. Галиевның “Җәйге болында” шигырендәге матурлык. Җәй көне кая бару турында сөйләшү. Бакчада җәйге хезмәт. Г. Нәбиуллин. “Урман сөйләшә” шигыре. Р.Корбан. “Җиләктә” шигыре. Татар халык әкияте “Шүрәле”. Иҗади эш “Мин җәйне яратам”.  4 нче курс материалын кабатлау дәресләре.

1. Тематик планлаштыру

                                                             Календарь-тематик план

                            УКЫТУНЫ МАТДИ-ТЕХНИК ҺӘМ МӘГЪЛҮМАТИ ЯКТАН ТӘЭМИН ИТҮ

МБГББУ “3нче  урта гомуми белем бирү мәктәбе”нең

I квалификацион категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы

Никонорова Евгения Виталий кызының

4Б сыйныфы (рус төркеме) өчен

татар теленнән эш программасы

                                                                 Түбән Кама, 2016 ел

 Татар теле предметы  буенча укучылардан көтелгән нәтиҗәләр:

Укытуның шәхси нәтиҗәләре:

• шәхесара һәм мәдәниятара аралашуда  татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге тудыру;
• әхлакый кагыйдәләрдә ориентлашу, аларны үтәүнең мәҗбүрилеген аңлау;
• текстлардагы төрле тормыш ситуацияләренә һәм геройларның  гамәлләренә гомүмкешелек нормаларыннан чыгып бәя бирү;
• “гаилә”, “туган ил”, “мәрхәмәтлелек” төшенчәләрен кабул итү, башкаларга карата түземлелек, кайгыртучанлык, кеше кадерен белү кебек хисләр формалашу.

Укытуның метапредмет нәтиҗәләре:

Танып белү нәтиҗәләре:

• фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерли белү;
• иҗади һәм эзләнү характерындагы  проблеманы  билгеләү, аларны  чишү  өчен алгоритм булдыру;
• объектларны  чагыштыру, классификацияләү  өчен уртак билгеләрне  билгеләү;
• төп мәгълүматны  аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү;
• тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.

Регулятив нәтиҗәләр:

• уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү;
• эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба  белү;
• уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;
• билгеләгән  критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү;
• укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;
• ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру;
• дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм  алар белән дөрес эш итә белү;
• дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.

 Коммуникатив нәтиҗәләр:

• әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү;
• әңгәмәдәш  белән  аралашу калыбын төзү;
• аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);
• парларда һәм күмәк эшли белү;
• мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш  башкару;
• әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү.

Татар теленә өйрәтүнең предмет нәтиҗәләре:

• программада тәкъдим ителгән эчтәлек нигезендә  актив куллануда булган  сүзләрне дөрес яза белү;
• аралашу өчен бирелгән темаларга караган сүзләрнең дөрес әйтелешенә һәм язылышына ирешү;
• төрле калыптагы диалоглар төзеп яза белү;
• өйрәнелгән грамматик, лексик материаллар нигезендә мөстәкыйль рәвештә күнегүләр эшли белү.
• язмача эшләрне грамоталы башкара белү.
• конкрет бер тема буенча хикәя төзеп яза белү;
• прагматик текстларны (рецептлар, белдерүләр, афиша һ.б.) дөрес язу;
• әкъдим ителгән текстның эчтәлегенә нигезләнеп, аны үзгәртеп яки дәвам итеп яза                              

Укыту предметының эчтәлеге.

1. Белем бәйрәме

1 нче сентябрь – белем бәйрәме белән котлау, бер-береңә комплиментлар әйтү. Уку-язу әсбапларын исемнәре.  -мы/- ме сорау кисәкчәләре , әйе, юк, түгел  сүзләрен куллану. Сан + исем конструкциясе. Уку-язу әсбапларын үзеңә сорап  алу, иптәшеңә бирүне сөйләмдә күрсәтү. Татар теленең хәреф-аваз системасы турында кагыйдә. О, ы, э хәрефләренең дөрес әйтелеше, язылышы.  Микъдар, тәртип, җыю саннарын сөйләмдә  куллану, җөмләләр, сүзтезмәләр төзү. «Эш урыны» тестындагы лексика. Чөнки, шуңа күрә теркәгечләрен сөйләмдә куллану. «Контроль эш» хикәясендәге лексик материал. Татар теленнән, математика дәресендә төзелмәләрен сөйләмдә куллану.  Сәгать ничә? Сәгать ничәдә? сораулары, аларга җавап бирү. Дөрес чиште, дөрес чишмәде, эшләде, эшләмәде фигыльләрен сөйләмдә куллану. «Контроль эш» хикәясе, текстның эчтәлеге буенча яңа хикәя төзү.  Вакыт берәмлекләре.

   2.  Туган як табигате

« Туган як табигате» хикәясендәге лексик материал. «Табигать» темасы буенча сөйләмдә үткән заман хикәя фигыль. «Һава торышы» темасы лексикасы,  һава торышы турында сөйләшү. «Дару үләннәре» темасы лексикасы. Кая? Кайда? Кайдан? сораулары, кушымчаларын сөйләмдә куллану.  Чөнки, шуңа күрә теркәгечләре. «Шифалы табиблар» тексты лексикасы, сүзлек диктанты. «Кошлар - безнең дусларыбыз» темасы лексикасы.  Бездә кышлаучы һәм җылы якларга китүче кошлар, аларны  танып белү. Нинди? соравы, кошлар турында сөйләшү. Исемнәрнең иялек һәм төшем килешләрен сөйләмәдә куллану. Чөнки, шуңа күрә теркәгечле кушма җөмләләр. Хәзерге һәм үткән  заман хикәя фигыльнең юклык формасы. Алдында, артында, астында, өстендә бәйлек сүзләре. Җ.Тәрҗемановның «Чирик» хикәясендәге лексик-грамматик материал. Исемнәргә тартым һәм төшем килеш кушымчаларын ялгау. Исемнәргә аффикслар ялгану тәртибе.  «Туган як табигате» темасы буенча программа кысаларында аралашу.

 3.   Хайваннар дөньясында. 

Йорт, кыргый хайваннар темасындагы лексик-грамматик материал, хайваннарның исемнәрен атау, аларны сурәтләү. Хайваннар турында кроссвордлар төзү, чишү.  Тиен турында сөйләшү. Билгесез үткән заман хикәя фигыльне белдерү чаралары. Сыйфатларны чагыштыру, артыклык дәрәҗәсендә сөйләмдә куллану.  Яны бәйлек сүзенә кая? кайда? кайдан? сорауларын кую, аңа җавап бирү. «Яшел энәле керпе» әкиятендәге лексик-грамматик материал. Хайваннар турында башка чыганаклардан өстәмә мәгълүмат табу.

 4.   Кышкы уеннар.

Кыш билгеләре,  кыш турында  сөйләшү.  Г. Бакирның «Кышкы уен” текстындагы лексик-грамматик материал. Былтыр, быел, кичә, бүген,(... ) рәвешләрен сөйләмдә куллану.  «Яңа елны ничек бәйрәм итәләр» тексты, яңа ел бәйрәме турында сөйләшү, диалоглар төзү, бәйрәмгә чакыру, бәйрәм белән котлау.   А.Алишның  «Куян кызы» хикәясендәге лексик-грамматик материал.  Буе, буенда, буена бәйлек сүзләрен  сөйләмдә  куллану. Кешене характерлый торган сыйфатлар, аларны кулланып, геройга характеристика бирү. Сыйфатларны сүзлек диктанты итеп язу. Шуа белә, шуа белми төзелмәләре.   Фигыльләрнең «Кышкы уеннар» темасы буенча программа кысаларында аралашу. 

 5.    Минем дусларым.

Исемнәрнең  1, 2, 3 затта  тартым белән төрләнеше, кушымчалары. «Дуслык» темасы буенча лексик-грамматик материал.  Чөнки теркәгечен  кулланып, чын дуслык турында сөйләшү.

-чы/че кушымчалары белән яңа сүзләр ясау. Кем булып эшли? соравына җавап бирү, әти-әниләрнең профессиясе турында сөйләшү. Д. Аппакованың «Шыгырдавыклы башмаклар» хикәясендәге лексик-грамматик материал.   Уйный башлады төзелмәсен сөйләмдә куллану. Фигыльнең заман формаларын кабатлау күнегүләре.  Өйдән мәктәпкә кадәр, Оляның дусты төзелмәләрен өйрәнү, күнегүләрдә куллану. Кемдер, нәрсәдер, нидер алмашлыклары белән танышу, аларны сөйләмдә куллану.  Теләк белдерү формасын өйрәнү, уйныйсым килә (килми) төзелмәсе.

 6.    Дүрт аяклы дусларыбыз

Минем дүрт аяклы дустым бар. Ашыйсым килә, уйныйсым килә, ятасым килә, эчәсем килә конструциясе. Фигыльнең юклык формасы. Г. Мөхәмәтшинның «Ак песи» хикәясендәге лексик-грамматик материал. Г. Мөхәмәтшинның «Ак песи» хикәясе буенча күнегүләр. Кая? кайда? кайдан? сораулары. Р. Батулла. «Чикыл белән Мырый» хикәясендәге лексик- грамматик материал. «Дүртаяклы дусларыбыз» темасын кабатлау.

 7.    Язгы бәйрәмнәр

Яз билгеләре. Билгесез үткән заман хикәя фигыль. «Карга боткасы» хикәясендәге лексик-грамматик материал. Парлы сүзләр. Үтенеч белдерүче сүзләр.  М. Газизовның «Рәхмәт»  шигырендәге лексик-грамматик материал. Гади һәм кушма саннар. «Яз килә» темасын кабатлау. 

8.    Минем туган илем.

«Татарстан – туган ягым» темасындагы  лексик-грамматик материал. Татарстандагы шәһәр һәм елга исемнәре. Яны бәйлек сүзенең юнәлеш, чыгыш, урын-вакыт килешендә кулланылышы. Ерак, ерак түгел, якын, якын түгел рәвешләре. Татарстан шәһәрләре исемнәрнең юнәлеш, чыгыш, урын-вакыт килешендә кулланылышы,  кушымчалары. «Минем Ватаным» темасын кабатлау дәресе. 

«Мин җәйне яратам» темасындагы лексик-грамматик материал. «Җәйге табигать» темасына хикәя төзү. «Без урманга барабыз» темасындагы лексик-грамматик материал.  Монологик  сөйләм «Минем җәйге ялым”. 4 нче курс материалын кабатлау. 

Язма эшләр бүленеше.

Тематик планлаштыру

Календарь-тематик план

   Укытуның шәхескә кагылышлы нәтиҗәләре:

• укучыларда үткәнебезгә, тарихыбызга карата игътибар тәрбияләү;
• белемгә омтылыш тәрбияләү.
• белем алырга, кешеләргә файда китерергә, игелекле булырга омтылу.
• табигатькә карата сакчыл караш тәрбияләү, табигатьтә үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен ныгыту, яхшылык эшләргә өндәү;
• ата-анага, олыларга карата хөрмәт тәрбияләү;
• кешелеклелек, намуслылык, гаделлек сыйфатларына карата хөрмәт тәрбияләү;
• хезмәткә, хезмәт кешесенә ихтирам тәрбияләү;
• укучыларда бер-берләренә карата ихтирам, дуслык хисләре тәрбияләү, әдәплелек кагыйдәләрен төшендерү.

                 Метапредмет нәтиҗәләре:

        Танып белү нәтиҗәләре:

• фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерли белү;
• иҗади һәм эзләнү характерындагы  проблеманы  билгеләү, аларны  чишү  өчен алгоритм булдыру;
• объектларны  чагыштыру, классификацияләү  өчен уртак билгеләрне  билгеләү;
• төп мәгълүматны  аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү;
• тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.

      Регулятив нәтиҗәләр:

• уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү;
• эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба  белү;
• уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;
• билгеләгән  критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү;
• укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;
• ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру;
• дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм  алар белән дөрес эш итә белү;
• дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.

      Коммуникатив нәтиҗәләр:

• әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү;
• әңгәмәдәш  белән  аралашу калыбын төзү;
• аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);
• парларда һәм күмәк эшли белү;
• мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш  башкару;
• әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү.

    Көтелгән  предмет нәтиҗәләре:

• әдәби әсәрләрне, сүзләрен  дөрес әйтеп, йөгерек уку;
• авторның әйтергә теләгән фикерен аңлау, үз мөнәсәбәтен белдерү, өлешләргә бүлә һәм планын төзи белү;
• татар әдәбиятының дөнья культурасында тоткан урынын аңлау;
• авторларның тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача күзаллау;
•  5 −  6 татар   шагыйре һәм язучысының исемнәрен һәм алар язган әсәрләрне белү;
• 3 − 4 сәнгать әһеленең тормышы, иҗаты турында мәгълүматлы булу;
• Казан һәм Татарстан төбәгендәге мәдәният учаклары (музей, театр, һ. б.), балалар матбугаты турында белү;
• 5 мәкаль һәм әйтемне русча эквивалентлары белән  истә калдыру;
• төрле авторларның 2 − 3 шигырен яттан сөйли белү;
• сүзлекләр, энциклопедияләр, Интернет-ресурслардан файдаланып,  кирәкле материалны таба белү;
• төрле темаларга проект эше яклау.

Уку предметының эчтәлеге

1.  Борын- борын заманда

Фольклор – халыкның коллектив иҗат җимеше. Анда халыкның теләк-омтылышының чагылышы. Фольклорның вариантлы булуы. Фольклор әсәрләренең төрләре, жанрлары. Балалар фольклоры (бишек җырлары, табышмаклар, тизәйткечләр һ.б.). Фольклор. Халык авыз иҗаты.Татар халык әкиятләре. Халык прозасының бер төре буларак әкиятләр. Әкиятләрнең хайваннар турында, тылсымлы, тормыш-көнкүреш төрләре булуы. Әкиятләргә салынган мәгънә. Татар халык әкияте   «Өч кыз».  Рус халык әкияте «Төлке белән Алёнушка».

2.  Әкият яздым, укыгыз...

Халык әкиятләреннән үсеп чыккан автор әкиятләре турында мәгълүмат. Аларның уртак һәм аермалы яклары. Автор әкиятләрендә халык әкиятләренең мотивлары, образларының үстерелеше.

 Каюм Насыйри. Тормыш юлы турында мәгълүмат. «Патша белән карт» әкияте. Халыкның бер вәкиле булган тапкыр карт образы, аның зирәклеге.

Габдулла Тукай. Әдип турында мәгълүмат. «Су анасы» әкият-поэмасы. Әкият-поэмада кеше һәм табигать мөнәсәбәтләре. Су анасы мифик образы. Әсәрдә малай образының бирелеше, аңа салынган мәгънә.

Т. Миңнуллинның «Гафият турында әкият» әкият-пьесасы. Гафият исемле малай, әкиятче, мифик образлар, урман җәнлекләре образлары. Әдәбият теориясе. Әкият-пьеса төшенчәсе.

«Әкият» курчак театры турында мәгълүмат. Казандагы  «Әкият» курчак театры.

3. Белем баскычлары.

Белемгә омтылу. «Мөхәммәдия» мәдрәсәсе турында мәгълүмат.  Мәдрәсәнең 1882 нче елда Казанда ачылуы. Анда белем алучыларның шәкертләр дип аталуы. Казанның Татар укытучылар мәктәбе турында мәгълүмат.  

 Казан университеты турында мәгълүмат. Аның 1804 нче елның 17 нче ноябрендә ачылуы. Анда Карл Фукс, Илья Березин, Николай Лобачевский эшләве. Анда белем алган атаклы кешеләр. Хәзер аның Казан (Идел буе) федераль университеты дип аталуы.

 Гаяз Исхакыйның «Мөгаллим» пьесасы. Гаяз Исхакый турында мәгълүмат. «Мөгаллим» пьесасындагы Салих образы. Аңа салынган автор идеалы.

Дәрдемәнднең «Кил, өйрән...» шигыре. Дәрдемәнд турында мәгълүмат. «Кил, өйрән...» шигыренә бәйләп, телләр белүнең әһәмияте турында сөйләшү.

3. Балачак — хәтерләрдә мәңге калачак...

Габдулла Тукайның  «Исемдә калганнар» әсәреннән өзек. Әсәрдә кечкенә Тукай образының бирелүе. Автобиографик  әсәр герое белән Тукай арасында уртак һәм аермалы яклар. Кечкенә Габдулланың Хаҗиморат Казаковның «Бәләкәй Апуш» картинасында сурәтләнеше. Габдулла Тукайның Кырлайдагы музее. Музей урнашкан төбәк. Андагы истәлекле экспонатлар.Теоретик мәгълүмат. Мемориаль комплекс.

«Салават күпере» журналы. Аның тарихы һәм бүгенгесе турында мәгълүмат.

  5. Ватаным өчен.

Муса Җәлилнең «Сагыну», «Соңгы җыр» шигырьләре. Аларга салынган хисне аңлау.  «Алтынчәч»либреттосыннан өзек өйрәнү. Либреттоның әкияткә һәм дастанга нигезләнеп язылган булуы. Аның төп каһарманнары: Тугзак ана, Җик, Алтынчәч. Нәҗип Җиһановның либреттога музыка язуы. Композиторның иҗаты. Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры турында мәгълүмат.

Фатих Кәримнең «Кыр казы», «Ватаным өчен»,  «Сөйләр сүзләр бик күп алар...» шигырьләре. Аларда Туган илне саклау, ярату хисләренең салынган булуы.

 Лев Кассиль. «Мәңгелек хәтер». Мәскәү Кремле янындагы мәңгелек ут. 1965 нче елда Мәскәүгә герой-шәһәр исеме бирелүе.

Фаил Шәфигуллинның «Сугышчан бурыч» хикәясе. Әсәрдә Нәбир исемле малайның үз-үзен тотышы. Малай кылган гамәлләр.

          6. Кояшлы ил – бәхет иле.

Нәби Дәүлинең «Бәхет кайда була?» шигырендә бәхет эзләү һәм табу кебек фәлсәфи мәсьәләнең чишелеше. Лирик герой өчен бәхетнең үзе яшәгән җирдә булуы.  Теоретик төшенчә. Шигырь. Ритм. Рифма.

Фатих Хөснинең «Чыбыркы» хикәясе. Автор турында белешмә. Хикәядә малайның үз эшләре өчен җавап бирүе. Авторның бала психологиясен ачу үзенчәлеге. Теоретик төшенчә. Сюжет. Сюжет элементлары (экспозиция, төенләнеш, вакыйгалар үстерелеше, кульминация, чишелеш).

Әхмәт Рәшитовның « Кояшлы ил – бәхет иле» шигыре. Туган ил кадерен белергә өйрәтү. Лирик геройның кичерешләрен ачу.

Мәгъсүм Хуҗинның «Туган көн» хикәясе. Олыларга игътибарлы булырга өйрәтү. Кешеләрнең күңелен күтәрү - зур бәхет булуын ачыклау.

          7. Кеше – табигать баласы.

Равил Фәйзуллинның «Табигать кочагында» шигыре. Шигырьдә табигатьне саклау, аны ярату хисләре өстенлек итүен ачыклау.

Мөдәррис Әгъләмовның «Матурлык минем белән» шигыре. Матурлыкны табигатьтән эзләү мотивы. Табигатьнең кешеләргә мәрхәмәтле булуы, аны сакларга кирәклеген төшендерү.

Рәссам Иван Иванович Шишкин иҗаты. Аның Татарстан белән бәйле язмышы. Иҗаты. Елның дүрт фасылы. Аларның һәрберсе үзенчә матур булуы.

          8. Эш беткәч көләргә ярый.

Теоретик төшенчә. Юмор. Шәүкәт Галиевның «Ул кем?» «Әлләкем», «Мәрзия мәсьәләсе» шигырьләре. Шагыйрьнең табышмак, юмористик шигырьләрендә бала хисләренең ачылышы.

                                          Тематик планлаштыру

                                                           Календарь- тематик план

Сәгать саны: барлыгы 70  сәгать, атнага 2 сәгать

Кереш -1 сәгать

Әсәрләрне уку һәм өйрәнү – 56 сәгать

Бәйләнешле сөйләм үстерү – 3 сәгать

Проект эше - 4

Тест-3

Контроль уку -2

Еллык кабатлау – 1 сәгать

Арадаш аттестация эше -1

Әдәби әсәрләр минимумы

К. Насыйри.  “Патша белән карт”әкияте

Г. Тукай. “Су анасы”әкият-поэмасы

М. Җәлил. “Алтынчәч” (либреттодан өзек)

Ф. Кәрим. “Кыр казы”шигыре

Ф. Хөсни. “Чыбыркы” (хикәясеннән өзек)

М. Әгъләм. “Матурлык минем белән” шигыре

Н. Дәүли. “Бәхет кайда була?” шигыре

Ятлау өчен тәкъдим ителә торган әсәрләр:

Дәрдемәнд. “Кил, өйрән...”

Ф.Кәрим. “Сөйләр сүзләр бик күп алар...”

Әхмәт Рәшитов. “Кояшлы ил — бәхет иле”

Р.Фәйзуллин. “Табигать кочагында”

3. УКЫТУНЫ МАТДИ-ТЕХНИК ҺӘМ МӘГЪЛҮМАТИ ЯКТАН ТӘЭМИН ИТҮ

     Татар теле  предметы  буенча укучылардан көтелгән нәтиҗәләр.

Укытуның шәхси нәтиҗәләре:

• шәхесара һәм мәдәниятара аралашуда  татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге тудыру;
• әхлакый кагыйдәләрдә ориентлашу, аларны үтәүнең мәҗбүрилеген аңлау;
• текстлардагы төрле тормыш ситуацияләренә һәм геройларның          гамәлләренә гомүмкешелек нормаларыннан чыгып бәя бирү;
• “гаилә”, “туган ил”, “мәрхәмәтлелек” төшенчәләрен кабул итү, башкаларга карата түземлелек, кайгыртучанлык, кеше кадерен белү кебек хисләр формалашу.

Укытуның метапредмет нәтиҗәләре:

Танып белү нәтиҗәләре:

• фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешләрен табу, индуктив, дедуктив фикерли белү;
• иҗади һәм эзләнү характерындагы  проблеманы  билгеләү, аларны  чишү  өчен алгоритм булдыру;
• объектларны  чагыштыру, классификацияләү  өчен уртак билгеләрне  билгеләү;
• төп мәгълүматны  аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү;
• тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.

Регулятив нәтиҗәләр:

• уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү;
• эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба  белү;
• уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү;
• билгеләгән  критерийларга таянып, эш сыйфатына бәя бирә белү;
• укудагы уңышларның, уңышсызлыкларның сәбәбен аңлый, анализлый белү;
• ихтыяр көче, максатчанлык, активлык кебек сәләтләрне формалаштыру;
• дәрескә кирәкле уку-язу әсбапларын әзерли һәм  алар белән дөрес эш итә белү;
• дәрестә эш урынын мөстәкыйль әзерли белү һәм тәртиптә тоту күнекмәләрен үстерү.

 Коммуникатив нәтиҗәләр:

• әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү;
• әңгәмәдәш  белән  аралашу калыбын төзү;
• аралаша белү сәләтен үстерү (аралашучанлык, хислелек, эмпатия хисләре);
• парларда һәм күмәк эшли белү;
• мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш  башкару;
• әңгәмәдәшең белән сөйләшүне башлый, дәвам итә, тәмамлый белү.

Татар теленә өйрәтүнең предмет нәтиҗәләре:

Тыңлап аңлау:

• төрле төрдәге тыңлап аңлау күнегүләрен үти белү;
• сүзләрне, җөмләләрне аңлап тәрҗемә итә белү; тәкъдим ителгән текстны тыңлап, эчтәлеге буенча сорау бирә, сорауларга җавап бирә белү;
• зур булмаган аутентив яки адаптацияләнгән  әдәби әсәрләрдән өзекләрне, информацион характердагы текстларны, газета-журналлардан мәкаләләрне тыңлап аңлап, эчтәлеге буенча фикереңне әйтә, аралашуга чыга белү;
• сыйныфташларыңның сөйләмен тыңлап аңлау һәм аларга үз фикереңне аңлата белү, алар белән әңгәмә кору, әңгәмәдә катнаша белү.

Диалогик сөйләм:

• сорау, җавап, килешү-килешмәү, шикләнү һәм башка репликаларны дөрес кулланып, әңгәмә кору, сөйләшә белү;
• парда, төркемдә сөйләшү барышында үз фикереңне аңлата, раслый, дәлилли белү, ситуация аңлашылмаганда, сорау биреп, сөйләм барышын ачыклый белү;
• терәк схемалар кулланып, ситуация буенча әңгәмә төзеп яза белү;
• татар сөйләм этикеты үрнәкләреннән урынлы файдаланып әңгәмә кору, сөйләшә һәм яза белү.

Монологик сөйләм:

• программада тәкъдим ителгән темалар буенча тиешле эзлеклелектә текст төзи һәм аның эчтәлеген язма сөйләмдә бирә белү;
• конкрет ситуациягә үз карашыңны әйтә, төрле вакыйгалар, яңалыкларны хәбәр итә белү;
• монологик сөйләмдә кереш, эндәш сүзләрне кулланып, орфоэпик һәм грамматик нормаларны саклап, үз фикереңне төгәл җиткерә белү;
• өйрәнелгән лексик һәм грамматик берәмлекләрне дөрес кулланып, өйрәнгән текстның эчтәлеген язма сөйләмдә бирә белү;

        Язу:

• өйрәнелгән темалар буенча актив куллануда булган  сүзләрне дөрес яза белү;
• конкрет бер тема буенча хикәя төзи белү;
• прагматик текстлар (рецептлар, белдерүләр, афиша һ.б.), эпистоляр жанр текстлары (хатлар, котлаулар һ.б.) яза белү;
• үзеңне борчыган проблемага карата үз фикерләреңне язмача җиткерә белү;
• программада күрсәтелгән темалар буенча, терәк сүзләр кулланып, хикәя язу күнекмәләре формалаштыру
• тәкъдим ителгән текстның эчтәлегенә нигезләнеп, аны үзгәртеп яки дәвам итеп яза белү.

  Уку предметының эчтәлеге.

1. Без мәктәптә.

Дәресләр расписаниесе, дәресләр әзерләү, өй эше эшләү, билгеләр алу турында сөйләшү. Уку-язу әсбаплары, аларны тәртиптә, саклап тоту кагыйдәләре. “Китапханәдә” темасына караган лексика. Тартым һәм килеш белән төрләнгән исемнәрнең берлек һәм күплек сандагы кушымчалары.  Микъдар, тәртип, җыю саннары. Хәзерге заман  һәм билгеле үткән заман хикәя фигыльләрнең барлыкта һәм юклыкта зат-сан белән төрләнеше. Боерык фигыльнең барлыкта һәм юклыкта  2 нче затта төрләнеше. Өйрәнелгән, актив куллануда булган  сүзләрне дөрес язу. Хикәя язу.

2. Мин – өйдә булышчы

“Без әти-әнигә булышабыз”, “ Өйдәге эшләр”, “ Без бергә эшлибез”, “Кем эшләми - шул ашамый” темаларына караган лексика, аларны сөйләмдә куллану. Өй хезмәте өчен рәхмәт белдерү һәм  мактау. Өйрәнелгән  сүзләрне дөрес язу.  Билгесез үткән заман хикәя фигыльнең барлыкта зат-сан белән төрләнеше. Фигыльнең инфинитив формасын сөйләмдә куллану. Фигыльнең инфинитив формасын модаль сүзләр (кирәк, кирәкми, ярый, ярамый) белән сөйләмдә куллану. Өчен, шикелле бәйлекләрен сөйләмдә куллану. Эшләргә телим   төзелмәсен сөйләмдә куллану.

3. Дуслар белән күңелле

     Дустың турында сөйләргә өйрәнү. Дус була белү сыйфатлары. Дуслар белән итәгатьле сөйләшү үрнәкләре. Дуслар, өлкәннәр белән телефоннан сөйләшү әдәбе. Дуслар белән туган көн үткәрү турында сөйләшү. Кибеттән ризыклар алу, табын әзерләү, табын янында үз-үзеңне тоту турында сөйләшү өчен яңа лексиканы үзләштерү, аларны сөйләмгә кертү. Өйрәнелгән , актив куллануда булган  сүзләрне дөрес язу.  Исемнәргә кушымчалар ялгану тәртибе. Исемнәрнең килеш белән төрләнешен кабатлау.  Сыйфат дәрәҗәләре, аларны сөйләмдә куллану. Боеруны һәм үтенечне белдерү формалары.

4. Дүрт аяклы дусларыбыз

    Дүрт аяклы дусларның токымнары,  кыяфәтләре, гадәтләре турында сөйләшү өчен кирәкле сүзләр, аларны үзләштерү, дөрес язу. Ялгызлык һәм уртаклык исемнәре, аларны сөйләмдә куллану. Мин, син, ул зат алмашлыкларын төшем, урын-вакыт килешләрендә сөйләмдә куллану.

5. Без спорт яратабыз

 Тән әгъзаларының атамалары. “Табибта” темасына караган лексика. Сәламәт булу кагыйдәләре,  спорт белән шөгыльләнү турында фикер алышу. Тамыр, кушма, парлы, тезмә исемнәрнең ясалышы, аларны сөйләмдә куллану. Кереш сүзләрне (минемчә, синеңчә, билгеле, әлбәттә, беренчедән, минем фикеремчә) сөйләмдә куллану. Актив куллануда булган  сүзләрне дөрес язу күнегүләре.

Тематик планлаштыру

Календарь-тематик  план

Тематик планлаштыру