Кыска болгаш узун ажык уннер
план-конспект на тему

№

Кичээлдиӊ кезектериниӊ аттары.  

Кичээлдин тургузуу

Башкыныӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы

Оореникчиниӊ кууседир ужурлуг ажыл -чорудулгазы

Планаттынган туӊнелдер (УУД)

1

Организастыг кезээ. Психологтуг белеткел.

Ойнап-хоглеп дыштандывыс.

Онза-солун ооредилге далайынче

Бугу кушту угландырып

Бергелерге торулбайн оорениили.

-Бодунарнын иштинерде сагыш-сеткилинернин ханызындан кожа олурар эжинерге бо кичээлде чедиишкинден кузенер.

Өѳреникчилерниӊ кичээлге белеткелин хынаар. Уругларныӊ хей-адын кодурер, кичээлге белеткээр

Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр.

2

Билигнин онза – чугулазын тодарадыры. Актуализация.

Онаалга хыналдазы. Удур- дедир хынажыр.

1.-Созуглел чуден тургустунарыл? –Домак чуден тургустунарыл?   – Состер чуден тургустунарыл?-Состерни канчаар слогтарга чарарыл? –Состерни канчаар кожурерил?Аргаларын ада.

2.Эжеш болуп алгаш ажылдаары. Дараазында домактарда  кол сос, соглекчини тывынар.

3.Уннер чуден тургустунарыл? Кандыг-кандыг уннер билир силер? Бижикке уннерни чуу коргузерил? Ажык, ажык эвес уннернин ылгалын тодарадып аданар.

Мурнунда ѳѳренген темазынга даянып алгаш, чаа темаже чоорту кирерин белеткээр  Созуглел, домак, сѳс дугайында билиин хынап, катаптап, домакта чугула кежигуннерни кандыг арга- биле тыварын, тодарадып, катаптаарынга онаалганы эштежип күүседиринге ажылды чорудар.Ун, ужук деп темага билиин катаптадыр

Онаалганыӊ шын күсеттингенинин хынаарын организастаар.

Ун, ужук  дугайында билиин сактып, катаптаар.

Өѳренген билиинге дүүшкен  онаалганы кууседир.

Онаалганы күүседиринге  кандыг дүрүмге даянып алгаш, күүсеткенин тодарадып чугаалаар.

Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер (позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.).

3

Проблеманы (Харыылаары берге айтырыгны) тургузары.

Дараазында    состерни номчуурун шене:чн, блк, дн, дш, хр

-Номчуп шыдаар – дыр силер бе? Чуге?                            

Проблемалыг (харыылаары берге айтырыг) байдалды тургузар.

Чугаага киржир. Бодунун бодалын чугаалаар.

Бот- тускайлан(личн.)

Углаар-баштаар (рег.) Билиин ханыладырынга туннелдер

4

Ооредиглиг орулгазын салыры

-Ам чаа сайгарган айтырыгларывыска болгаш  бергедежип турар айтырыынарга даянып алгаш, кичээлдин сорулгазын тодарадынар.

уругларны ооредиглиг сорулга салырынче углаар.

 Башкынын удуртулгазы- биле кичээлдин темазын, сорулгазын  шын тодарадып, тургузар

5

Чаа билиглернин ажыдыышкыны

-Ам база катап бергедешкен айтырыывысче эглип кээлинер. Ол «состер» кандыг ужуктерден тургустунган-дыр.

-Ол «состер» чугле ажык эвес үннерден тургустунган бооп турар.

-Сос унуп кээр кылдыр кандыг ужуктер немээр- дир бис.

-Ажык азы ажык эвес.

Кыдыраажынар ажыткаш, чараштыр бижилгени куусединер. Ажык ужуктерден немеп тургаш, состерден тургузунар.

(чон, балык,дүн, даш, хар ). Ол сөстерге узун ажык үннерлиг эжеш сөстерни немеӊер.

-Ам кылган ажылынарга даянып алгаш тунелден ундурунер. (Чижек:Ажык үннер адаарыныӊ аайы-биле кыска болгаш узун болур. Кыска ажык үннер сес: а, о, у, ы, и, э, ү, ө. Узун ажык үннер база сес: аа, оо, уу, ыы, ии, ээ, үү, өө. Кыска ажык үннерни чаӊгыс ажык үжүк-биле бижиир. Узун ажык үннерни ийи ажык үжүк-биле бижиир) (Слайд) Эталон- биле хынаар.

Өѳренген «ун, ужук» дугайында билиинге даянып алгаш,  ол билиин дам быжыглап,  чаа билиглерни  ажыдарынче уругларны углаар.

Мергежилге 14-те (арын 8) бердинген онаалганы кууседир.  

Дурум тургузарынга киржир, дурумну шын кылдыр тургузар

Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры.

Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар.

Самбырада эталон-биле бодунун харыызын деннеп, туннээр.

(позн.), Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.).

6

Эге  быжыглаашкын. Чаа билигни туӊнеп чугаалаары

Оюн . Сигналдыг карточкалар-биле ажыл.Башкынын адаан состеринин иштанден узадыр адаар состу эскерип калза , ужуктуг карточканы кодурер.

Даш, каас, дага, суур, кат, ол, оол, аал.

.

Бердинген  состер- биле чаа состер тургузар.  Аас- биле тайылбырны кылырынче углаар.

Билип алаган билииинге даянып алгаш, бодунуӊ кылган ажылын  шынзыдар Кады ажылдаан эжи-биле бодунуӊ бодалдарын үлежип чугаалажыры. Кылган ажылын майык ажыглап тургаш хынаар.

Бодунун шилип алган харыызын тайылбырлаар, шынзыдар

Углаар-баштаар(рег.) Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.).

7

Чаа теманы быжыглаарынга бот ажыл.

Мергежилге 54, арын 24

Мергежилгени алган билиинге дууштур кууседиринче уругларны углаар

Мергежилгени алган билиинге даянып алгаш, кууседир

Углаар-баштаар(рег.)

8

Кичээлди туннээри.

-  Чуну катаптадывыс?

-Чуу деп айтырыгга харыыыны тыптывыс, тайылбырлап чугааланар?

-Чунун дугайында ам-даа хойну билип алыксап тур силер?

Кичээлдиӊ сорулгазынга дүүштур чедип алган чедиишкиннерге  даянып алгаш, беседаны чорудар.Уругларны кичээлдин эгезинче дедир ээлдирип, кичээл эгезинде кылып чадап каан ажылын чедир күүседирин сумелээр.  

Кичээлде бодунун күүсеткен ажылынын тѳнчу  түннелин шын тодарадыр. Эгезинде бергедешкен айтырыынче ээп кээп, ону ѳѳренип алган билиинге даянып алгаш, кууседип, шынзыдар.  

Углаар-баштаар(рег.)

9

Рефлексия.

«Чедиишкиннер чадазынга» бодунарнын кичээлге ажылдаанынарны унелеп, демдегленер.

Уругларнын кичээнгейин тончу туннелче угландырар. Кичээлдин темазын билип алганынга бодунун билиин шын тодарадып, ону унелээринче уругларны углаар.

Кичээлдин темазын билип алганынга  тѳнчу түӊнелди үндүрер.

Бот- тускайлан(личн.)

Углаар-баштаар(рег.)Аас-чугаазын сайзырадыры (комуник.).

10

Онаалга.

Мергежилге 56, арын 24. Каратыр парлаан сөстерниӊ үн-үжүк анализин кылыр.

Онаалганы  канчаар күүседириниӊ тайылбырын чорудар.

Мергежилге 36, арын 16

Бажынга онаалгазын бижиир. Чурук-биле  чугааны тургузар.

Бот- тускайлан(личн.)

Билиин ханыладырынга туннелдер(позн.)