Ажык класс шагы "Чечектел-ле, торээн Тывам!"
план-конспект урока (4 класс) по теме

                            Тема: Исчи. (Казах улустуӊ тоолу).

      Ɵɵредиглиг сорулгазы: уругларныӊ шын , тода номчуурун чедип алыры; Тоол маадырыныӊ аажы-чаӊын тыварынга болгаш утказын чугаалап билиринге ɵɵФредири.

     Эдип-чазаар сорулгазы: уругларнын кичээнгейин бедидери, дыл домаан сайзырадыры.

     Кижизидилгелиг сорулгазы: уругларны чараш аажы- чанга кижизидери.

     Дерилгези: ном, улегер домактар, ребус,кыдырааштар, оюн «Чангы».

                                                Кичээлдин чорудуу

I Организастыг кезээ.

- Экии, уруглар! Олурунар!

II Кичээлдин сорулгазы-биле таныштырары.

- Бис бо кичээлде  казах улустун тоолун номчуп ооренир бис, уруглар.

III Катаптаашкын.

1) Индий улустун толу «Уш тажы».

   а) Тоолду уруглар номчууру.

   б) Айтырыгларга харыылаары.

- Тоолда чунун дугайында бижээн-дир?

- Бо тоолда Хаан болгаш уш оглунун дугайында бижээн.

- Хаан оолдарынга кандыг бузурел коргускенил?

- Хаан оолдарынын кайызын бодунун орнунга олуртур деп,аайын тыппайын, човулекчилеринге айтыышкын берген.

Силер тажыларны ылгап коргеш,туннелден ундуруп корунер деп дилээн.

- Ону оолдары шынзыдып шыдаан бе?

- Оолдары шынзыдып шыдаан.

-Улуг тажылар чуну кылып ажылдап турганнарыл?

Улуг тажы пос садып ажылдап турган, а оон бичиизи аъш-чем садып ажылдап турган.

2) Биче тажы-биле болган таварылганы болгаш оон сагыш-сеткилин делгеренгей тайылбырлаар.

- Тоолда кандыг узунду сеткилинерге таарышты?

-Бо тоол-биле домейлешкек кандыг тоолдар билир силер, аданар?

3) Тоолдун утказын чугаалаары.

IV Чаа тема.

1) Исчи.(Казах улустун тоолу)

V Ребус.

- Бо ребусту тыптар болзунарза, номчуур тоолувустун ады унуп кээр.

а) Словарьлыг ажыл.

човулекчилери                                   шииткекчи

боондаа-биле                                    чуулдугзунгеннер

б) Башкы-биле номчууру.

VI Тывызыктажыптаалынарам, уруглар!.

1). Бирде сен бар,

     Бирде мен баайн.(Буттар)

2). Сен ынай олур,

      Мен сээн орнунга баайн.( Ис)

2. Уруглар боттары номчууру.

VII Физминутка.  

Зарядкалап туруп кээл,

Холдарывыс кодурээл.

Холдар-биле часкаалы,

Буттар-биле тепсээли.

Бирээ,ийи ,уш

Бирээ, ийи, уш. (Ору шураар)

3). Айтырыгларга харыылаары.

    - Чунун дугайында номчудувус? - Тоолдун маадыры кымыл?  

- Чуну чидирип алганыл?       -Тевенин ээзи чуну канчап чорупканыл?

- Кымга ужуражы бергенил?             - Чуу деп айтырганыл?

- Канчаар харыылааныл?

-Тевенин ээзи чуу деп харыылааныл?

-Кымга баар ужурга таварышканнарыл?

Тоолдун маадырынын эскериичел, тывынгыр чоруун чугааланар.

-Кижилернин кандыг аажы-чанын тоолда бижип коргускенил?

4). Илчирбелендир номчууру.

VIII Улегер домактар.

1).Чарт угаан утпас.

     Сарыылдыг баш часпас.

2). Сеткил чаражы-эп,

     Чечек чаражы-шенне.

3). Арыг урезин озуучел        4). Дыннаанын чулчурбас-хоп болур,

    Ак сеткил бузурээчел.                            Корбээнин хооретпес-меге болур.

IX Кыдыраашка ажыл.

X Оюн «Чангы».

-Кадарчыы-ы!                                                                            -Солагай караа согур болдуу-у

-Сен тевени кордун бе-е?                                              - Мурнуку диштери чок болдуу-у

- Ийе, ийе-е. Чогум корбедии-и-  м                   -Оруктун бир талазында ымыраалар олуу-у-р

- Канчап билдии-и-н?                                                  -Бора-хокпеш турдуу-у  -Ол база шын-дыы-ы-р

XI Быжыглаашкын.

- Бо кичээлде чуну оорендивис,номчудувус уруглар?

- Тоолдун кол маадыры кымыл?

XII Кичээлдин туннели.

- Бо кичээлде эки номчуп, ажылдаан уруглар…