КВН на крымскотатарском языке «Ана тилимизни билесинъиз?»
методическая разработка (1, 2, 3, 4 класс)

Мевзу: «Ана тилимизни билесинъиз?»КВН.

Макъсад:1.Ана тилинъизни некъадар бильгенинъизни,севгенинъизни,

                    урьмет беслегенинъизни бильмек макъсадынен букорюшювни  

                    кулькю, къуванч ве оюн шекилинде алып бармакъ.

                    2.Талебелернинъ сёз байлыгъыны зенгинлештирмек.

                    3.Ватанперверлик дуйгъусыны арттырмакъ.

                                                        Дерс кетишаты

Тешкилий къысым:

Энде зиль чалды,оджамыз дерске кирди,

Ралелерге отурайыкъ,дерсимизни башлайыкъ.

Алып барыджы:

     Хош кельдинъиз,урметли мусафирлер.Селям алейкум,къыйметли талебелер.Дерсимиз КВН шекилинде кечеджек.Иштиракъчилер чешит конкурсларда булунып,бизге озь анна тили ве эдебияттан бильгилерини,акъыл хазинелерини,азыр джевапларыны косьтереджеклер.                                                                                         (Талебелер 2 командагъа болюнгенлер.Биринджи команда «Кунешчик», экинджи исе «Къуванч»).

Биринджи конкурсымыз «Селямлашув» конкурсы.

1-нджи команда «Кунешчик»:

Бизлер бугунь топлаштыкъ,бильгимизни косьтермеге.

Сизлерни де пек истеймиз бунда иштиракъ этмеге.

Эр баланынъ борджудыр ана тильни огренмеге.

Ана тилим пек зенгин,онъы бильмек - бу бахыт.

Бизим команда «Кунешчик».

Кунешчик кимге керек?Кунешчик бизге керек.

Айванларгъа,къушларгъа,эм де ешиль дагъларгъа.

Бизим шиар: «Огренмек ичюн яшаймыз,

                           Яшамакъ ичюн огренемиз».

2 команда «Къуванч»:

Пек ашыкъып мында кельдик

Сизге унер косьтермекчюн.

Енъишлернен къувандырып,

Чокъ бильгили олайыкъ деп.

Бизим команда «Къуванч».

Келин,достлар,кулюшейик,

Шакъа этип осейик!

Бизим шиар: «Он экиге окъумакъ,он экиге иш япмакъ,

                           Ватанны он экиге къорчаламакъ».

Алып барыджы:

      Кечкен дерслерде биз халкъ агъыз яратыджылыгъы акъкъында лаф эткен эдик ве онынъ жанырларынентаныш олдыкъ.Келинъиз,оларны хатырлайыкъ.

     Экинджи конкурс:

   Сизин ралелеринъизде олгъан япрачыкълар устюне халкъ агъыз яратыджылыгъы жанрларны язип,терек устюне япыштырайыкъ.

      Балалар,халкъ агъыз яратыджылыгъынынъ тамыры ким?(Халкъ)

Учюнджи конкурс:

Шимди биз бу япракъ акъкъында лаф этермиз.Бу япракъ  «Тапмаджалар» сёзюнен.

    Командалар бири-бирине  тапмаджалар айталар.

Юрем мен безмей - талмай,                                            

Аякъ менде пек къыскъа                                                    

Чокъ чекишме тапалмай                                                    

Меним адым… (Къырмыскъа)                                          

Юва япам сачакъта        

Язын куню сыджакъта.                                                        

Эр кунь тюркю айтам мен,                                                  

Кузьде сизден кетем мен. (Къарылгъач)

Эки япракъ бир тенде,

Уча бостан, чименде. (Кобелек)

Инеси чокъ, тикиши ёкъ,

Ярысы – ине, ярысы – тюк.  (Кирпи)

Зувул, зувул, зувул учар,

Чичеклерден шыра джыйяр,

Озю ичюн азырлар,

Адамларгъа багъышлар (Балкъурт)

Дёртюнджи конкурс:

Шимди биз бу япракъ акъкъында лаф этермиз. Бу япракъ « Къырымтатар халкъ йырлары». Сиз насыл къырымтатар халкъ йырларыны билесиз? (Талебелер джевап берип, йыр йырлайлар.)

Бешинджи конкурс:

Шимди биз бу япракъ акъкъында лаф этермиз. Бу япракъ «Тезайтымлар» япрагъы. Ким иифадели ве тез тезайтымларны айтып берер.

Чакъырджы Али Велини чагъырдымы,
Вели чакъырджы Алини чагъырдымы.

Чам четинде чалы – чырпы,
Чапкъан чыкъкъан чалыкъ кирпи.

Алтынджы конкурс:

     Шимди биз бу япракъ акъкъында лаф этермиз.Бу япракъ «Аталар сёзлери»конкурсы.Сиз насыл аталар сёзлерини билесинъиз?

    Достсыз адам-къанатсыз къуш.

   Ана-бабана сёз къайтарма.

Инсаннынъ сёзюне дегиль,ишине бакъ.

Ана-бабагъа урьмет этсен,

Озюн урьмет корерсинъ.

Ватан-экинджи ананъ.

Ватансыз адам,

Къанатсыз къуш.

Единджи конкурс:

     Шимди сиз Ватан акъкъында пек чокъ аталар сёзлерини айттынъыз.Къана, балалар,энди группаларнен чалышайыкъ.Берильген нурчыкълар устюне къырымтатар къараманларынынъ адыларыны язип, «Кунешчик»тизейик.

                                      Акъмолла- Умер    Адаманов        

 Сеитнафе—Сеитвелиев                                                 Амет-Хан Султан

 Абдуреим Решидов                                                     Алиме Абденнанова

              Абдул Тейфукъ                                            Узеир Абдураманов

                                             Расим Джемалетдин

  Бу адамлар Ватанымызда тынъчлыкъ ве муаббетлик олсун деп – джанларыны бердилер.

     «Ана юрта бирлик олгъан миллетимни корейим,

      Къартнынъ,яшнынъ,ана юртнынъ къолларыны опейим…»

    Бу аджайип сёзлерини бизлер ичюн бизим ватандашымыз Акъкъы агъа Халилов язды.О,Эски Къарагурт (Долинка) коюнде яшагъан эди.

Берильген япрачыкълар устюне къырымтатар языджыларынынъ адларыны язип,чечеклер тизинъ.

    Бизим талебелеримиз Акъкъый агъадан интервью алгъан эдилер,ве онынъ «Къарт ве яш» шиирини эзберден айтмагъа истейлер.

                                     Къарт ве яшлар

                                           (мыскъыл)

Бир къарт сыджакъ бир куньде,азырлангъан шеэрге.

Невбеттеки автобускъа истеди о минмеге.

Узакъ сокъакъ башында энди автобус корюне,

Онъа етип минем деп,тез-тез чапып,сюрюне.

Ниет эткен,кечке къалмай,автобускъа минмеге,

Ёлгъа чыкъып,арткъа къалмай,шунъа чыкъып кетмеге.

Нефес тутулды богъазында,кене чапа,йыкъылмай,

Чабик кельген автобус,бир кереден токътамай.

Айдавджы да аджынды,алайым деп шу къартны.

Ашыкъмаздан о ачтычыкъылгъан ог къапуны.

Басамакъкъа басып къарт,зорнен озюн котерди,

Ер берирлер манъа деп,яшларгъа козь ташлады.

Отургъанлар,эксериети бизим миллет сымасы,

Эльбет,къарткъа ер бермек мытлакъ эди сырасы.

Автобускъа чыкъкъан къарт ошай къырым къартына,

Аягъында чызмасы,къара къалпакъ башында.

Отургъычта отургъанлар да къырымтатар яшлары,

Бет-сымадан пек ошайлар,къара кирпик-къашлары.

Озь тилинде лаф этмейип,тикилип къарткъа бакъалар,

Юкълагъандай кирпик сыкъып,бетлерини япалар.

Къарт умютнен бакъса да,ер берген тапылмады.

Яры ёлны кечкен сонъ,аякъта кучь къалмады.

Аякъ-бели тутмай къалды,отургъычкъа таянды,

Утанмасын яшлар деп,арткъа бетнен айланды.

Бель букюльген,козьлер зайыф,тери акъты бетинден,

Къартны корип рус къадыны сычрап турды еринден:

«Сколько лет вам,дедушка»-деп о къарттан сорады.

Турар-турмаз бизим миллет яшларына къарады.

О миллетке сайгъы дегиль,эди адам сайгъысы,

Эльбет,онда ич ёкъ эди къырымтатарнынъ къайгъысы.

Яшы, эльбет,сексендедир,ёкъ агъызында тиши.

Урьмет  эткен,сайгъы япкъан,тапылмады бир киши.

Шойле алны корип бильсин къырымтатар яшлары,

Ватанына кельген сонъ,ишлетсинлер башларны.

Бойле къартлар сюргинликтен,аз къайтты сагъ-селямет.

Базы яшлар тербиесиз,ёкъ оларда мерамет…

Чокъ миллетлер арасында,бизлер орьнек олайыкъ,

Эр ерде бир-биримизни урьмет этип саяйыкъ.

    Билесинъиз, балалар, къартларыны къорчаламагъа ве урьмет этмеге керек. Эбет тербие къорантадан башлана.

  Секизинджи конкурс:

            Бу конкурста биз тылсымлы сёзлер акъкъында лаф этейик. Тылсымлы сёзлер – файдалы ве мераметли сёзлердир.

-  Балачыкълар, сиз насыл тылсымлы сёзлер билесинъиз?

Талебелеримиз эв вазифесини азырладылар

                  «Саба эрте» саналаштырма.

(Къартана ве къартбаба софра башында отуралар. Баба чыкъып келе ве къол опе)  

Баба: Саба шерифлеринъиз хайырлы олсун! Яхшы ятып турдынъызмы?

Къартбаба: Аллагъа чокъ шукюр. Сагъ ол, огълум!

Ана:  (Къаве пиширип кетире ве къол опе) Саба шерифлеринъиз хайырлы олсун! Къавеге буюрунъыз.

Къартана: Сагъ ол, къызым.

Торун: (Кире, къол опе). Саба шерифлеринъиз хайырлы олсун!

Къартбаба: Санъа да ойле олсун! Сагъ ол, балам. Машалла.

Торун: Сагълыкънен къалынъыз.

Къартбаба: Сагълыкънен бар.

Алып барыджы: Не гузель къоранта! Аджайип инсанлар. Аферин огълангъа, амма ёлумызны девам этейик. Келинъиз  би де мектепке барайыкъ…

Мектепнинъ азбары да, ичи де тер – темиз. Дерслер биткен. Я бу насыл ода? Анда бирлери бар… Бу китапхане экен…

«Мектеп китапханесинде» саналаштырма

Талебе: Селям алейкум, Ление Рустемовна.

Китапханеджи: Алейкум селям, Алиме.

Талебе: Мен янъы китапны алмагъа кельдим. «Хакъ масаллары» исе къайтарам. Сагъ олунъыз.

Китапханеджи: Сен окъугъан китабыны бегендинми?

Талебе: Бегендим. Масаллар пек меракълы.

Китапханеджи: Энди къайсы китапны алмагъа истейсинъ?

Талебе: Ахмет акъай акъкъында лятифелер алмагъа истейим. Бар мы? Замет олмаса бу китапны манъа берсенъиз.

Китапханеджи: Эбет бу китап бизде бар.( Китапны алып бере).

Талебе: Сагъ олунъыз. Сагълыкънен  къалынъыз.

Китапханеджи: Сагълыкънен бар.

Алып барыджы: Эльбет. «Къуш ювада корьгенини япар». Эвде алынгъан тербие мектепте девам эте.

Севимли, балачыкълар, бизим КВНмиз сонъуна кельди. Ана тилинден бильгилеринъизни артырмакъ тырышынъыз. Бу конкурсларда достлукъ енъди. Энди исе достлукъ акъкъында йыр йырлайыкъ.

              « Достлукъ» йыыры (на мотив песни «Дружба крепкая»)

1)Достлукъ балалар иште бозулмаз,ёкъ олмаз ягъмурдан,ельден.

   Сизге агъырлыкъ олса,достунъыз ярдым этер,

   Мына насыл достлукъ олмагъа керек!

2)Къавгъа эткен сонъ,биз муаббетлешерик,

   Сувдан ювулмаз,шакъа эте эр кес.

   Куньдюз ве гедже достунъыз ярдым этер,

   Мына насыл достлукъ олмагъа керек!

      Алып барыджы:                                                                                                                                                 -Бакъынъыз, насыл аджайип ресим тахтада пейда олды. Мында насыл мевсим косьтерильген? ( Баарь мевсими)

Бакъынъыз – ем ешиль орталыкъ, (Талебе Наврез акъкъында шиир айта).
Кийинип – къушангъан чайырлар
Гуль топлап бахтияр балалар
Наврезнинъ йырыны йырлайлар.

     21 март куню Наврез байрамы оладжакъ.

Мубарек олсун йылбаш, баарь байрамы – «Наврез»!