Тыва дыл 3 класс "Рабочая программа"
рабочая программа (3 класс)
Тайылбыр бижик
3-ку класстын тыва дыл программазын Тыва Республиканын ниити ооредилгезинин эге школага 1-4 класстарга тыва дыл талазы-биле
куруне стандарттарынга дууштур тургускан. Ук программа Тыва Республиканын ооредилге, эртем болгаш аныяктар политиказынын яамызынын ооредилге-методиктиг човулелинин чопшээрели-биле 2008 чылда чырыкче парлаттынып ундуртунген.
Ооредиглиг план Э.Д. Ондарнын «Методиктиг сумелеринин» (дорт чылдыг эге школанын 3-ку клазынын «Тыва дыл» ному-биле ажылдаар башкыларга дузаламчы. Кызыл – 1988ч) дузазы-биле ажыглаттынмышаан, уругларнын шингээдип алган билиглерин, мергежилдерин, чанчылдарын тыва дыл программазынын негелделеринге дууштур эге класс башкыларынга А.А. Алдын-оолдун «Диктантылар болгаш эдертиглер чыындызы» - биле хынаарын сумелеп турар. Тыва Республиканын ниити ооредилгезинин национал девискээр кезээ 3-ку класс оореникчилеринин ниити сайзыралынче, оларнын билиинин практиктиг болурунче угланмышаан, программаны тургузарда эртемниинин, дес-дараалашкаанын, коргузуглуунун болгаш коммуникативтиг принциптерге даянып база уругларнын назы-харын барымдаалап тургаш тургускан.
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 tyva_dyl_3_klass.docx | 53.1 КБ |
Предварительный просмотр:
Тайылбыр бижик
3-ку класстын тыва дыл программазын Тыва Республиканын ниити ооредилгезинин эге школага 1-4 класстарга тыва дыл талазы-биле
куруне стандарттарынга дууштур тургускан. Ук программа Тыва Республиканын ооредилге, эртем болгаш аныяктар политиказынын яамызынын ооредилге-методиктиг човулелинин чопшээрели-биле 2008 чылда чырыкче парлаттынып ундуртунген.
Ооредиглиг план Э.Д. Ондарнын «Методиктиг сумелеринин» (дорт чылдыг эге школанын 3-ку клазынын «Тыва дыл» ному-биле ажылдаар башкыларга дузаламчы. Кызыл – 1988ч) дузазы-биле ажыглаттынмышаан, уругларнын шингээдип алган билиглерин, мергежилдерин, чанчылдарын тыва дыл программазынын негелделеринге дууштур эге класс башкыларынга А.А. Алдын-оолдун «Диктантылар болгаш эдертиглер чыындызы» - биле хынаарын сумелеп турар. Тыва Республиканын ниити ооредилгезинин национал девискээр кезээ 3-ку класс оореникчилеринин ниити сайзыралынче, оларнын билиинин практиктиг болурунче угланмышаан, программаны тургузарда эртемниинин, дес-дараалашкаанын, коргузуглуунун болгаш коммуникативтиг принциптерге даянып база уругларнын назы-харын барымдаалап тургаш тургускан.
3-ку класска Ш.Ч. Сат, Н.Ч. Дамба, Н.М. Ондар «Тыва дыл» номун Тыва Республиканын ниити болгаш профессионал ооредилге яамызы
бадылап, 2013 чылда парладып ундурген.
Ниитизи-биле программа ёзугаар 3-ку класска тыва дыл неделяда 2 шак, чылда 68 шак кылдыр бердинген.
Программада негелделер дараазында болуктерден тургустунган:
- 2-ги класска алган билиглерин, мергежилдерин болгаш чанчылдарын системажыдып катаптаары;
- уннер болгаш ужуктер;
- состер;
- чугаа кезектери;
- домак;
- чыл дургузунда ооренгенин катаптаары.
1-4 класстарга тыва дыл устуку класстарга ооренир тыва дыл болгаш литература эртемнеринин белеткел чадазы болбушаан, колдуунда-ла
практиктиг сорулгаларны чедип алырынче угланган.
3-ку класска тыва дылды ооредириринин кол сорулгалары:
1. Уругларны медерелдии-биле шын номчуур, бижиир болгаш шын чугааланыр кылдыр ооредир;
2. Оларга торээн дыл литература талазы-биле эге билиглерни бээр;
3. Уругларны ном ажыглаарынга чанчыктырар болгаш оларнын дылга сонуургалын, номчулгаже болгаш билиглерже чуткулун хайныктырар;
4. Номчулга болгаш бижилге-биле холбаштыр бойдусту, ниитилел амыдыралын хайгаараарынга ундезилээш, оореникчилерни материалистиг узел-бодал-биле чепсеглээр;
5. Уругларны мораль болгаш этика талазы-биле кижизидер;
6. Ооренип турар чуулдерни сайгарып, болуктеп деннеп, туннеп билиринге, оларнын иштинден кол богаш чугула чуулдерни тып,
тайылбырлаарынга оореникчилерни чанчыктырар.
Программаны тургузуп тура дараазында принциптерни сагаан:
1. Коммуникативтиг принцип. Уругларнын тыва дылда аас-чугаазын харылзаалыг чугаага сайзырангай, тодаргай болуру - биле ангы-
ангы хевирлерин ажыглап билиринге ооредир.
2. Торээн дылын шын, медерелдиг ажыглап билириниё принциви.
3. Коргузуг материалдарын ажыглаар принцип.
4. Дес-дараалашкаан барымдаалаар принцип.
5. Уругларнын назы-харын барымдаалаан принцип.
Тыва дылда ооредилге программазын шингээттингенинин чижек туннелдери.
Торээн дылды ооренгенинин туннелинде оореникчилер тыва дылды чон аразында харылзажырынын болгаш национал культуразынын кол
херексели деп медереп билген турар ужурлуг. Ынчангаш уругларнын торээн дылынга эки хамаарылгазы, дылды шын, частырыг чок ажыглапбилиринден хамааржыр. Тыва дыл уругларга ооредилгенин кол дозу база даап боданыышкынынын, медереп билиишкининин, чогаадыкчы чоруунсайзырадырынга кол херексел болур.
Тыва дылды ооренип турар уеде оореникчилер аас – биле болгаш бижимел харылзаалыг чугаага бодунун чогаадыкчы чоруун ажыглап, херек медээ - дыннадыгны, ооредилге даалгаларын кууседиринге янзы-буру номнардан (ооредилге номнары, энциклопедия, словарьлар, солун- сеткуулдерден) тып ооренир.
Торээн дылды ооренгенинин туннелинде оореникчилерниё чаа ооредилге материалын оорениринге сонуургалы бедип, тыва дылды улаштыр бедик чадага оорениринин дозу болур.
Кижизидилге талазы-биле алырга, уруглар чугаа культуразыныё чурумунга, аас чугаазынга, торээн дылынга хамаарылгазы чоннун сагыш- сеткилинин бедик кодурлуушкунунун херексели деп билип алыр ужурлуг.
3-ку классты доозуп тура тыва дылда программаны билип алганынын планнатынган туннелдери.
Личностуг.
оореникчилернин ооренип алган турар билиглери:
- Тыва дылды боданырынын болгаш чон аразында харылзажырынын эн-не кол херексели деп медереп билири.
- ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири;
- Тыва дылды билири дээрге-ле национал культуранын чоргааралы болур.
- Кижилернин угаан-бодалын болгаш сагыш-сетклин илередир дылдын ангы-ангы хевирлерин сайзырадып билири
- Чоннун аас-чугаазынын аялгаларынче кичээнгей салып билири.
- Тыва дылга сонуургалы бедип, ону хандыр ооренири болур.
- Аас болгаш бижимел чугаага дылды кайы хире билирин боду хынап билири болур.
- ооредилгеже, эртем – билигже чуткулдуу;
Оореникчилерге хевирлеттинер билиглер:
- Торээн дылын камнап билир болгаш оон сайзыраарынга бодунун улуг-хуузун киириштирип турарын медереп билири.
- Тыва дылды эстетиктиг овур-хевирнин кижизиттинеринге, кижилер аразында харылзаанын дозу кылдыр шилип алыры болур.
Предметтиг.
Оореникчилернин ооренип алган турар билиглери:
- шын бижилгезин ооренип алганы состерлиг 45—55 хире состуг созуглелди чараш хол-ужуу-биле чазыг чокка дужуруп азы адап бээрге
бижиири, анаа херек таварылгаларда улуг секти, айтырыг болгаш кыйгырыг демдектерин шын салыры;
- фонетиктиг сайгарылганы кылыры: демдектерин шын салыры; чарары, ажык болгаш ажык эвес уннерни ылгап, состерде уннерни болгаш ужуктерни шын тодарадып билири;
- состерни тургузуг талазы-биле сайгарып билири (дазыл, чогаадылга, оскертилге кожумактарын ылгаар);
- чугаа кезектерин болгаш оларнын грамматиктиг демдектерин (чуве адынын санын, падежин, кылыг созунун уелерин) билири;
- домакта состернин аразында харылзаазын тургузар, оларны сос каттыжыышкыннарын-га чарар;
- домактарнын бодун синтаксистиг сайгарылгазын кылыр: чугаалаар сорулгазынын аайы-биле оларнын янзызын тодарадыр, чугула болгаш ийиги черге кежигуннерин ангылаар, оларнын аразында харылзаазын айтырыглар дузазы-биле тургузар;
- коллективтии-биле тургускан план езугаар 45—50 хире состуг эдертиг болгаш чогаадыг бижиир.
Оореникчилернин ооренип алыр аргалары.
- Тыва дылда синоним, антоним состерни деннеп тургаш тып билири;
- Бердинген состун долу фонетиктиг сайгарылгазын кылып билири;
- Бодунун кылган ажылын долузу-биле хынап, бодунга демдекти шын салып билири;
- Чогаадыг бижип тургаш бодунун узел-бодалын долузу- биле бодунун состери-биле аас болгаш бижимел хевирге дамчыдып билири;
- Домакта состернин аразында харылзаазын тып, оларны сос каттыжыышкыннарынга чарып билири;
- Домактын синтаксистиг сайгарылгазын кылып билири;
- Чугаа кезектерин тып, ангылап билири;
- Орфографтыг частырыг туруп болур черни сос иштинден тып билири;
Чогаадыкчы ажылдар.
Оореникчилернин ооренип алган турар билиглери:
- План езугаар созуглелди тургузуп билири;
- Бердинген чуруктарга чогаадыгларны тургузуп чогаадып билири;
- Даалгаларлыг мергежилгелерни шын, медерелдиг кылып билири;
- Тыва дыл кичээлдеринде билиглерин херек кырында чогаадыкчы ажыл уезинде, бодалдарын илередирде, аас болгаш бижимел чугаа
уезинде ажыглап билири;
Оореникчилернин ооренип алыр аргалары:
- Бодунун чогаадыынга чурук чуруп билири;
- Дылдын дурумнерин ажыглап тургаш бодунун бодалдарын илередип билири;
- Домактарда кылган частырыгларны тып, эдип билири.
- Эгезин берген чугааны улаштыр чогаадып билири;
МЕТАПРЕДМЕТТИГ
Регулятивтиг
Оореникчилернин ооренип алган турар билиглери:
- Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар.
Кичээлдин сорулгаларынга хамаарыштыр бодунун кылыр ужурлуг ажылдарын планнап алыры.
- Бодалгалар бодаарда кандыг аргалар ажыглаарын медерелдиг шилип алыр ужурлуг.
- Ооредилге уезинде берген даалгаларны дес-дараалаштыр база алгоритм езугаар кылып билир ужурлуг.
- Бодунун болгаш эжинин орфографтыг болгаш бижик демдектеринге кылган частырыгларын база боду бодун хынап билир ужурлуг.
Оореникчилернин ооренип алыр аргалары:
- Башкы-биле демниг ажылдажыышкын уезинде бердинген темага чаа сорулгаларны салып билири;
- Кылган ажылдарынга болгаш ажыл уезинде бот хыналданы шын кылып турарын сайгарып, шинчилеп билири;
- Бодунун ажылын планнап билири;
Ооредиглиг
Оореникчилернин ооренип алган турар билиглери:
- Ооредилгеге херек билиглерни энциклопедияларны, словарларьны, справочниктерни, ооредилге номнарын, Интернетти ажыглап тургаш
тып билири;
- Тыва дылда схемаларны, модельдерни, демдектерни ажыглап билири;
- Белен таблица, схемаларны, созуглелдерни долдуруп билири;
- Дылда уннерни, ужуктерни, состун кезектерин, домак кежигуннерин, бодуун домактарны тып, анализтеп, сайгарып, деннеп, болуктеп
билири;
- План езугаар ооренген материалды болуктеп, туннеп билири;
- Номчаан созуглелдеринден кол утка илередип турар домактарны тып билири;
- Состерде орфограммаларны тып билири;
Оореникчилернин ооренип алыр аргалары:
- Херек билиглерни библиотекалардан, ооредиглиг литературадан болгаш Интернеттен тып билири;
- Медерелдиг болгаш хостуг аас болгаш бижимел чугааны тургузуп билири;
- Логиктиг угаап боданыышкынын аас болгаш бижимел чугаага шын тургузуп билири;
- Алган медээлерни критиктиг унелеп билири;
Коммуникативтиг
Оореникчилернин ооренип алган турар билиглери:
- Чугаанын диалог хевирин билири.
- Эжи-биле ажылдап тургаш кайы арга шын дээрзин эжинин узел-бодалы-биле деннештирип тургаш ниити туннел ундуруп шыдаар ужурдуг.
- Оореникчилер аразында сумележип тургаш ниити туннеди ундуруптери
- Бодунун узел-бодалын илередип билири.
- Билдинмес чуул бар болза катап айтырып тургаш билип алыр аргалыг.
- Бот-боттарынын аразында хынажып база кошкак ооренир эштеринге дуза кадып шыдаар ужурлуг.
Оореникчилернин ооренип алыр аргалары:
- Салып алган сорулгаларын чедип алырда оске кижилернин узел – бодалдарын база дыннап, унелеп билири;
- Уруглар боттарынын аразында дузалажып тургаш бот-боттарынын аразында хыналданы шын чорудуп билири;
- Аас чугаага ооренип алган билиглерин шын ажыглап билири;
- Эжинге дамчыдар херек медээни долу болгаш дес-дараалашкак кылдыр дамчыдып билири;
Тыва дылда чыл тончузунде оореникчилернин билип алган турар ужурлуг билиглери.
Оореникчилернин ооренип алган турар билиглери:
- Тыва дылды боданырынын болгаш чон аразында харылзажырынын эн-не кол херексели деп медереп билири.
- Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири;
- Состун тургузуу: дазыл, чогаадылга, оскертилге кожумактары;
- Чугаа кезектери: чуве ады, демдек ады, кылыг созу, эдеринчилер;
- Домак кежигуннери: чугула болгаш ийиги чергенин кежигуннери.
- Коллективтии – биле тургускан план езугаар 45-50 хире состуг эдертиг болгаш чогаадыг бижиир.
- Тыва дыл кичээлдеринде билиглерин херек кырында чогаадыкчы ажыл уезинде, бодалдарын илередирде, аас болгаш бижимел чугаа
уезинде ажыглап билири;
- Ооредилге уезинде берген даалгаларны дес-дараалаштыр база алгоритм езугаар кылып билир ужурлуг.
- Ооредилгеге херек билиглерни энциклопедияларны, словарларьны, справочниктерни, ооредилге номнарын, Интернетти ажыглап тургаш
тып билири;
- Эжи-биле ажылдап тургаш кайы арга шын дээрзин эжинин узел-бодалы-биле деннештирип тургаш ниити туннел ундуруп шыдаар ужурлуг.
Оореникчилернин ооренип алыр аргалары:
- Чугаа кезектерин тып, ангылап билири;
- Орфографтыг частырыг туруп болур черни сос иштинден тып билири;
- Торээн дылын камнап билир болгаш оон сайзыраарынга бодунун улуг-хуузун киириштирип турарын медереп билип, эстетиктиг овур-
хевирнин кижизиттинеринге, кижилер аразында харылзаанын дозу кылдыр шилип алыры болур.
- Дылдын дурумнерин ажыглап тургаш бодунун бодалдарын илередип билири;
- Медерелдиг болгаш хостуг аас болгаш бижимел чугааны тургузуп билири;
ПРОГРАММА. 3-ку класс.
Фонетика, грамматика, шын бижилге болгаш чугаа сайзырадылгазы
КАТАПТААШКЫН. Уннер болгаш ужуктер (бо темага хамаарышкан ажылдарны ооредилге чылынын дургузунда чорудар). Ажык болгаш ажык эвес уннер, оларны ужуктер-биле демдеглээри. Состун дазылын тодарадыры. Торел состер тывары. Состерни кожурери.
Состернин слог болгаш ун-ужук анализи, состерни хажыдыышкын чок, ужуктер кагбайн, ужуктер солувайн, бижип чанчыгарынга оон ужур-дузазы.
Дакпырлап бижиир ажык эвес уннер.
Дулей (куштуг болгаш кошкак), ыыткыр кошкак ажык эвес уннерни шын бижиири.
Ъ (кадыг демдек) хереглээри.
Домак. Домактын чугула кежигуннери.
СОСТУН ТУРГУЗУУ. Состун уткалыг кезектеринин дугайында ниити билиг: дазыл, чогаадылга болгаш оскертилге кожумактары.
Дазыл, чангыс дазылдыг состер. Оскертилге кожумаа.
Тургузуу бодуун состернин оскертилге кожумактарын тып билири.
Чогаадылга кожумаа. Бодуун тургузуглуг состернин чогаадылга кожумактарын тып билири.
Состерге чогаадылга болгаш оскертилге кожумактарынын дес-дараалашкаа.
Сос иштинге тт, нн, кк деп дакпырлаан уннернин ужуктерин бижиири.
Тып, тик, ток, тырт, теп, тут деп состерни болгаш оларнын уткалыг хевирлерин шын бижиири.
ЛЕКСИКА. Состун лексиктиг утказын тодарадыры. Кожурген болгаш хой уткалыг состер тывары. Оларны чугаага шын ажыглап билири.
ЧУГАА КЕЗЕКТЕРИ. Чугаа кезектери-биле ниити таныжылга: чуве ады, демдек ады, кылыг созу, ат орну, наречие, сан ады, эвилелдер, эдеринчилер, артынчылар.
ЧУВЕ АДЫ. Чуве ады, оон утказы, айтырыглары. Чуве адынын саннарга оскерлири (чангыстын саны, хойнун саны). Хойнун санынын кожумактарын шын бижиири. Чангыстын санында чуве аттарын падежтерге оскертири, падежтерин ылгап билири.
Утка талазы-биле чоок болгаш удурланышкак чуве аттары.
Бодалды шын чиге илередирде чоок уткалыг чуве аттарындан эн тааржырын шилип билири.
ДЕМДЕК АДЫ. Демдек ады, оон утказы, айтырыглары. Демдек аттарын чуве аттары-биле ажыглаары. Утка талазы-биле чоок болгаш удурланышкак демдек аттары. Бодалды шын болгаш чиге илередир демдек адын шилип билири.
ЭДЕРИНЧИЛЕР. Эдеринчилернин дугайында ниити билиг. Эн хереглеттингир эдеренчилерни (дээш, дег, дугайында, -биле, ышкаш, башка) практика кырынга ажыглап билири.
КЫЛЫГ СОЗУ. Кылыг созу, оон айтырыглары. Кылыг созунун уелерге оскерлири (амгы уе, эрткен уе, келир уе). Болбас кылдыныг илередир кылыг состери.
ДОМАК. СОС КАТТЫЖЫЫШКЫНЫ. Медээ, айтырыг, алгы домактары (чугаалаар сорулгазынын аайы-биле) , кыйгырыг болгаш кыйгырыг эвес домактар (у наяны-биле).
Кол сос,соглекчи—домактын чугула кежигуннери. Ийиги черге кежигуннер (хевирлерге чарбас). Домакта состернин харылзаазы. Делгеренгей эвес болгаш делгеренгей домактар. Домак соолунге улуг сек, айтырыг, кыйгырыг демдектери.
Сос каттыжыышкыны. Сос каттыжыышкынында состернин харылзаазы. Сос каттыжыышкынында озек болгаш чагырткан сос.
СОЗУГЛЕЛ. ХАРЫЛЗААЛЫГ ЧУГАА.Созуглел болгаш оон кол бодалы. Созуглелдин ады (эгези). Созуглелдин янзылары: тоожуушкун, чурумал, угаап боданыышкын (ниити таныжылга). Созуглелде даяныр состер.
Созуглелдин янзыларынын (тоожуушкун, чурумал, угаап боданыышкын) болгаш чугаа стильдеринин (чугаалажыр, албан-ёзу, чечен чогаал стильдери) дугайында ниити билиг (таныжылга).
Созуглелди логика талазы-биле тонген кезектерге чарары, оларга ат (эге) бээри. Башкынын удуртулгазы-биле созуглелдин планын тургузары.
Созуглелдин кезектерин болгаш кезек бурузунде домактарны харылзаштырары (хенертен, бир катап, оон соонда, долгандыр дээн чергелиг состер- биле, ат оруннары болгаш эвилилдер дузазы-биле).
Созуглелдернин кол бодалын тодарадыры. Тоожуушкун янзылыг созуглелдин тургузуунун схемазы (эгези, кол кезээ, тончузу).
Белен азы коллективтиг тургускан план ёзугаар тоожуушкун янзылыг созуглелдин эдертии (аас-биле).
Баш удур белеткел-биле элээн каш сюжеттиг чуруктар азы чангыс чурук езугаар оореникчилернин корген-билгенинге хамаарышкан (оюннар, хайгааралдар, экскурсиялар дугайында дээш о.ө.) аас болгаш бижимел чогаадыглар. Чурумал болгаш угаап-боданыышкын хевирлиг 2—3 хире домактарны аас болгаш бижимел ажылдарынче киирири.
Бодунун дугайында кыска чага бижиири.
Ээлдек-эвилен болурунун дурумнери. Аас болгаш бижимел чалалга, байыр чедириишкини.
Дилег илередиринин состерин ажыглаары.
СЛОВАРЬЛЫГ МЕРГЕЖИЛГЕЛЕР(бо ажылды ооредилге чылынын дургузунда чорудар)
Ангы-ангы чугаа кезектеринге хамааржыр чангыс дазылдыг состер тывары. Утка талазы-биле чоок болгаш удурланышкак состер тывары.
Бодалды илередирде эн херек состу шилип билири.
ЧЫЛ ДУРГУЗУНДА ООРЕНГЕНИН КАТАПТААРЫ. Созуглел болгаш домак. Медээ, айтырыг, алгы домактары. Кыйгырыг домактары.
Состун тургузуу. Ажык эвес уннернин ужуктерин шын бижиири. Чугаа кезектери: чуве ады, демдек ады, кылыг созу, сан ады, эдеринчилер..
ЧАРАШТЫР БИЖИЛГЕ
Бижилге гигиеназынын чанчылдарын улам сайзырадыр. Чангыс шугумга бижииринче оореникчилерни шилчидер мергежилгелер.
Оореникчилерге берге биче, улуг ужуктерни болгаш оларнын каттыжыышкыннарын бижидерин уламчылаар: 1) з, к, в, ч, б, д, у, ү, я дээш о. ө.; 2) Г, П, Т, Р, З, Е, Ю, У, Y, Д, Ф, К, В дээш о.ө.; 3) Пп, Чч, Рр, Вв, Зз, Уу дээш о.ө. Ол, ое, се, ас, үе, до дээн чергелиг ужуктер каттыжыышкынын узуктел чок тудуштурарынга мергежилгелер.
Тус-тузунда оореникчилернин холунун ужуунде чараш, тода бижииринин талазы-биле хажыдыышкыннарны болгаш четпестерни эдер сорулга- биле, ужуктерни болгаш оларнын элементилерин, состерни болгаш домактарны бижидер чергелиг мергежилгелерни кылдыртыры.
Состе ужуктерни болгаш одуругда состерни чангыс аай хемчээлдиг ийленчек болгаш шын кылдыр коргузуп, ужуктернин бедиин, калбаан шын сагывышаан, чангыс доора шугум кырынга бижиири.
Дурген бижип ооредиринге мергежилгелер. Дурген санаашкын ёзугаар болгаш адап турда состерни, домактарны бижиири.
Алфавиттин бичи ужуктерин янзы-буру шыйыглар-биле каттыштырбышаан, дурген тудуштур бижиири.
Элээн дурген темп-биле адаан домактарны болгаш улуг эвес, кыска созуглелди хары угда бижип шыдаптарынга оореникчилерни чанчыктырар.
ШЫН БИЖИЛГЕЗИН САКТЫП АЛЫР СОСТЕР:
Ада-чурт, ажыл-агый, ажыттынар, апаар (болу бээр), апаар (алгаш баар), артык, боо-чепсек, бора-хокпеш, бомбурзек, вертолёт, дангырак, демир- орук, дортен, дуккур, душтеки, инек-караа, имиртин, ирт, катаптаар, каттыжар, каттырар, куш-культура, малгаш, мурнуку, начын, ниити, ортулук, оттур, оъттар, орттенир, почта, радио, суггарар, суггаттыг, телевизор, томаанныг, тураскаал, угаан-сарыыл, хана солун, харыысалга, хаттыг, хуусаа, чадаг-терге, четче, четтирер, чинге-тараа, чунар-бажын, чурттакчы, чуктээр, шокар, шопулак, эртине, эртер (хурал эртер), эрттирер (хуралдыэрттирер).
Оореникчилернин билиглеринге, мергежилдеринге болгаш чанчылдарынга кол негелделер.
Оореникчилер 3-ку класс дооскаш, дараазында билиглерни алган турар:
состун тургузуу: дазыл, чогаадылга, оскертилге кожумактары; чугаа кезектери: чуве ады, демдек ады, кылыг созу, эдеренчилер; домак
кежигуннери: чугула (кол сос болгаш соглекчи) болгаш ийиги чергенин.
Оореникчилернин алган турар мергежилдери:
шын бижилгезин ооренип алганы состерлиг 45—55 хире состуг созуглелди чараш хол-ужуу-биле чазыг чокка дужуруп азы адап бээрге
бижиири, анаа херек таварылгаларда улуг секти, айтырыг болгаш кыйгырыг демдектерин шын салыры;
фонетиктиг сайгарылганы кылыры: демдектерин шын салыры; чарары, ажык болгаш ажык эвес уннерни ылгап, состерде уннерни болгаш
ужуктерни шын тодарадып билири;
состерни тургузуг талазы-биле сайгарып билири (дазыл, чогаадылга, оскертилге кожумактарын ылгаар);
чугаа кезектерин болгаш оларнын грамматиктиг демдектерин (чуве адынын санын, падежин, кылыг созунун уелерин) билири;
домакта состернин аразында харылзаазын тургузар, оларны сос каттыжыышкыннарын-га чарар;
домактарнын бодун синтаксистиг сайгарылгазын кылыр: чугаалаар сорулгазынын аайы-биле оларнын янзызын тодарадыр, чугула болгаш ийиги черге кежигуннерин ангылаар, оларнын аразында харылзаазын айтырыглар дузазы-биле тургузар;
коллективтии-биле тургускан план езугаар 45—50 хире состуг эдертиг болгаш чогаадыг бижиир.
Календарь-тематиктиг планнаашкын
№ | Хуну | Кичээлдин темазы | Ооредилгенин тускайлан кылдыныглары болгаш баш бурунгаар планнаан туннелдери | |||
Предметтиг | метапредметтиг | Бот-хууда билиглери | ||||
04.09 | Домак. Домактын чугула кежигуннери. | Чуну билип алыры: Домактын тонген утка илередири; домакта состернин харылзаалыг болуру; домактын чугула кежигуннерин ылгап билири. Чуну кылып ооренип алыры: Ооредилгеному, ажылчын кыдырааш - биле ажылдап билири. | Регулятивтиг: Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар. Ооредиглиг: Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын, ажылчын кыдырааштарны ажыглап тургаш тып билири. Коммуникативтиг: Бодунун бодалын илередип билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Тыва дылды боданырынын болгаш тыва чоннун аразында харылзажырынын эн-не кол чепсээ деп медереп билири. | ||
08.09 | Улуг сек, айтырыг болгаш кыйгырыг демдектери. | Чуну билип алыры:Домак тонген утка илередир,улуг ужук-биле эгелеп бижиир. . ! ? барым даалап тур гаш,домактарны аянныг, шын номчуп,бижиири. Чуну кылып ооренип алыры: Ооредилге ному, ажылчын кыдырааш -биле ажылдап билири. | Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири. Ооредиглиг^Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Аразында сумележип тургаш ниити туннеди ундуруптери. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Номчааны, коргени, дыннааны чуулдерденэки-багайны арын-шырайынга канчаар база кайы-хире илередипкенин миннип, тодарадып билири. | ||
11.09 | Чувелер аттары | Чуну билип алыры:Кым? Чуу? деп айтырыгларга харыылаттынар состер дугайында,оларны домак иштинден тып билири. Чуну кылып ооренип алыры: Кым? Чуу? деп айтырыгларга харыылаттынар состерни домак иштинден тып, адаан чангыс шыйыг-биле шыяры. | Регулятивтиг: Уезинде бот хыналданы шын кылып, чазыгларын эдип билири. Ооредиглиг:Херек чуулун созуглелден тып билири. Коммуникативтиг: Аас чугаага диалогту ажыглап билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Тыва дылды тулдур ооренип алырынче чуткул. | ||
15.09 | Чувелернин кылдыныын коргузер состер | Чуну билип алыры: Кылдыныг илередир состер, айтырыглары, домак иштинден тып, чугаага шын ажыглап билири. Чуну кылып ооренип алыры: Орфографтыг частырыг туруп болур черни сос иштинден тып билири; Канчап тур? деп айтырыгга харыылаттыннар состерни домак иштинден тывары, адаан ийи шыйыг-биле шыяры. | Регулятивтиг: Башкы-биле кады чаа сорулганы салып билири. Ооредиглиг: Чувени деннеп, болуктап билир аргазы. Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын,ажылчын кыдырааштарны ажыглап тургаш тып билири. Коммуникативтиг: Кижи-бурузу бодунуу-биле ангы коруштуг, узел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. Оске кижилернин эки-багайны арын-шырайынга илередипкенин эскерип, тодарадып билири, оларже сагыш-човап, сагыш-сеткилин денге улежип билири. | ||
18.09 | Чувелернин шынар демдектерин коргузер состер | Чуну билип алыр ужурлугул? Кандыг? деп айтырыгга харыылаттынар состер чуну илередирин, ону домак иштинден тывары. Чуну кылып ооренип алырыл?. Кандыг? деп айтырыгга харыылаттынар состернин адаан дыйлагар шыйыг-биле шыяры. | Регулятивтиг: Башкы-биле кады чаа сорулганы салып билири. Ооредиглиг: Херек чуулун созуглелден тып билири. Коммуникативтиг: Сумележип тургаш, ниити туннелди ундуруп, кады ажылдаары. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бодун хундулеп билири болгаш бодун шын унелеп билири. | ||
22.09 | Хыналда диктант «Помидор дужуду» | Чуну билип алыры: Адап бээрге, чараштыр, чазыг чокка бижиири. Чуну кылып ооренип алыры: Бодунун кылган ажылын долузу-биле хынап, бодунга шын унелелди бээри. | Регулятивтиг: Салдынган сорулганы чедип алыр дээш, кылыр ажылын бодунун иштинде планнап алыры. Ооредиглиг:Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Билдинмес чуулдеринге айтырыгны салып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул:Бижимел чугаага дылды кайы-хире билирин медереп, хынап билири, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
25.09 | Частырыглар-биле ажыл.Катаптаашкын. Чугаа кезектери | Чуну билип алыры: Чазыгларын шын медереп билири. Чуну кылып ооренип алыры: Домакта состернин аразында харылзаазын тып, оларны сос каттыжыышкыннарынга чарып билири; Адап бээрге, чараштыр, чазыг чокка бижиири. Орфографтыг частырыг туруп болур черни сос иштинден тып билири; | Регулятивтиг: Башкынын, эштеринин унелелин шын деп хулээп коору. Ооредиглиг:Эштеринин харыызынга немеп билири. Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын,ажылчын кыдырааштарны, Интернет ажыглап тургаш тып билири. Коммуникативтиг: Кошкак эштеринге дуза кадып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
29.09 | Ажык болгаш ажык эвес уннер | Чуну билип алыры: Состерде уннерни болгаш ужуктерни шын тодарадып билири. Чуну кылып ооренип алыры Таблица, схема,карточкалар-биле ажылдаары .Дараазында схемага состер тып билири: ун > ужук, ун<ужук ун= ужук | Регулятивтиг: Тыва дылды хандыр ооренип алырынче чуткул. Ооредиглиг:Чувени деннеп билири. Коммуникативтиг: Айтырыг салып, чугаалажып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чугаанын аянныг чаражын эскерип, медереп, боду база шын, чараш, уткалыг чугааланып билир кылдыр чуткууру. | ||
02.10 | Ажык уннер | Чуну билип алыр ужурлугул? Ажык уннернин ужуктерин сактып алыр, слог тургузарынга ажык уннун ролю. Чуну кылып ооренип алырыл?. Ун-ужук сайгарылгазы. Дараазында схемага состер тып билири: ун > ужук, ун<ужук ун= ужук | Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири. Ооредиглиг:Чувени деннеп билири. Коммуникативтиг: Кошкак эштеринге дуза кадып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Номчулганы сонуургап, номчуксай бээр кылдыр бодун чанчыктырары. | ||
06.10 | Кыска болгаш узун ажык уннер | Чуну билип алыры: Кыска болгаш узун ажык уннерни ылгап, ону бижиири. Чуну кылып ооренип алыры:Фонетиктиг сайгарылганы кылыры: состерни слогтарга чарары,уннер болгаш ужуктерни шын тодарадып билири. | Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири. Ооредиглиг:Чувени деннеп билири. Коммуникативтиг: Оске улустун бодалын, туружун ооренип корбушаан, сумележип, эжинин бодалын тооп коору. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бодунун кылган чуулдеринге база ажылынга шын унелелди кылып билири. | ||
09.10 | Ок-биле адаар ажык уннер | Чуну билип алыры: Ок-биле адаар ажык уннерлиг состерни узун, кыска ажык уннерден ылгап билири.Ъ хереглевес ок-биле адаар состер-биле практиктиг таныжылга. Чуну кылып ооренип алыры: Ок-биле адаар ажык уннерлиг состерни шын бижип, фонетиктиг сайгарылга кылып билири. Дараазында схемага состер тып билири: ун > ужук, ун<ужук ун= ужук | Регулятивтиг: Бодунун ажылын башкарып билири. Ооредиглиг:Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Оске улустун бодалын, туружун ооренип корбушаан, сумележип,эжинин бодалын тооп коору. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Мозу-шынар талазы-биле хемчээлдерни ажыр баспайн кууседири. | ||
13.10 | Кадыг болгаш чымчак демдектиг состер | Чуну билип алыры: Ъ болгаш Ь демдектиг орус дылдан улегерлеп алган состер Чуну кылып ооренип алыры: Словарь-биле ажылдаары. | Регулятивтиг: Хынап болгаш деннештирип билири. Ооредиглиг: Билип алганын туннеп билири. Коммуникативтиг: Эжи-биле сумележип тургаш, ниити туннелди ундуруп, кады ажылдаары. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул:Тыва дылды тулдур ооренип алырынче чуткул. | ||
16.10 | Е,ё, ю,я деп ужуктерлиг состер. | Чуну билип алыр ужурлугул?Е,ё,ю,я деп ужуктерлиг состерде уннер болгаш ужуктернин саны ден-даа, ден эвес-даа болуру. Чуну кылып ооренип алырыл?. Дараазында схемага состер тып билири: ун > ужук, ун<ужук ун= ужук | Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири. Ооредиглиг:Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Эжи-биле сумележип тургаш, ниити туннелди ундуруп, кады ажылдаары. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткул, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
20.10 | Куштуг, кошкак болгаш эн кошкак ажык эвес уннер. Диктант. Куску арга. | Чуну билип алыры:Ыыткыр,дулей уннерни ылгап, шын адап, дыннап сос иштинге оларны шын тодарадып билири. Чуну кылып ооренип алыры:Бердинген состун долу фонетиктиг сайгарылгазын кылып билири; | Регулятивтиг: Тыва дылды хандыр ооренип алырынче чуткул. Ооредиглиг: Чувени деннеп, схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Сумележип тургаш, ниити туннелди ундуруп, кады ажылдаары. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткул, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
23.10 | Сос иштинге ажык эвес уннерни шын бижиири. | Чуну билип алыры: Соске ийи ажык ужуктун аразынга ыыткыр уннун ужуун бижиири, ыыткыр ужуктун чанынга ыыткыр, дулей ужуктун чанынга дулей ужукту бижиири. Чуну кылып ооренип алыры: Адап бээрге шын бижип билири. | Регулятивтиг: Кылган аргазын болгаш оон туннелин ылгап билири. Ооредиглиг:Деннеп,болуктеп,чылдагаанын тып, немеп билири. Коммуникативтиг: Кижи-бурузу бодунуу-биле ангы коруштуг, узел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Шын бижииринче сонуургал. | ||
27.10 | Эгезинге п болгаш т бижиир состер. | Чуну билип алыры: Куштуг частыышкынныг п, т деп уннерлиг тыва состернин эгезинге дулей уннун ужуктерин шын хереглеп бижиири,чанчыл ёзугаар т-биле эгелеп бижиир состер Чуну кылып ооренип алыры: Сигналдыг карточкалар-биле ажылдап, состун баштайгы унунун куштуг болгаш кошкак адаттынарын хайгаарап билири. | Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири. Ооредиглиг:Чувени деннеп билири, дыннап, билип алган чуулу-биле ажылдап,ону ажыглап билири. Коммуникативтиг: Кижи-бурузу бодунуу-биле ангы коруштуг, узел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Шын бижииринче сонуургал,кичээнгейлиг дыннап билири. | ||
06.11 | Эдертиг. Мергеннин боргу | Чуну билип алыры: Созуглелдин утказын кезектер аайы-биле планга дууштур шын бижип дамчыдары. Чуну кылып ооренип алыры: Бодунуё кылган ажылын долузу-биле хынап, бодунга демдекти шын салып билири; | Регулятивтиг: Бодунун ажылын шын башкарып билири. Ооредиглиг: Ангы-ангы аргаларны ажыглап билири. Бижимел болгаш аас чугаа тургузуп билири. Коммуникативтиг: Кижи-бурузу бодунуу-биле ангы коруштуг, узел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бижииринче сонуургал, созуглелдернин утказын бижип, чогаадып, бижимел-биле харылзажыры. Бодунун кылган чуулдеринге база ажылынга шын унелелди кылып билири. | ||
10.11 | Частырыглар-биле ажыл. Бот ажыл. Фонетиктиг сайгарылга | Чуну билип алыры:Фонетиктиг сайгарылга.Бот ажылдап билири. Чуну кылып ооренип алыры: Бот ажылдап билири. | Регулятивтиг: Эгелекчи чорукту бодунга сайзырадыры болгаш бот ажылдап билири. Ооредиглиг:Чылдагаанын тып билири. Бодунун бодалын илередип, чувени аай-дедир сайгарып билири. Коммуникативтиг: Сумележип тургаш, ниити туннелди ундуруп, кады ажылдаары. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. Чугаалапкан азы бижээн созу дээш харыысаалгалыг болурун медереп билири. | ||
13.10 | Состун тургузуу (составы). Дазыл (а.43-44) | Чуну билип алыры: Состу уткалыг кезектерге чарып , дазылды тып билири. Чуну кылып ооренип алыры: Состернин ниити кезээн тыпкаш, оларнын ниити кезээн тускай демдек-биле ( ͡ ) демдеглээри. | Регулятивтиг: Башкызынын каяа даянып тайылбырлап турарын ооренип коор. Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Аразында сумележип тургаш ниити туннеди ундуруптери. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
17.11 | Чогаадылга кожумактары. | Чуну билип алыры: Чогаадылга кожумактары дазылга немешкеш чаа сос чогаадыр, оларнын янзылары: -жы, -л, -иг –луг, -зиг, -ла, -та. Оларны чадыржыгаш дег ( ^) демдек-биле шыяр. Чуну кылып ооренип алыры: Бодуун тургузуглуг состернин чогаадылга кожумактарын тып билири. | Регулятивтиг: Чувени кылырда, дурум ёзугаар кууседир аргазын ооренип коор. Ооредиглиг:Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Бот туружун, бодалын быжыглап чанчыктырар. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бодунун билиин шылгап чанчыгары, быжыг туруш. | ||
20.11 | Оскертилге кожумактары. | Чуну билип алыры:Оскерттилге кожумактары состун кол утказын оскертпес. (-лар,-ды, -м, -га)болгаш оларнын янзылары. Чуну кылып ооренип алыры: бодуун тургузуглуг состернин оскертилге кожумактарын тып билири. | Регулятивтиг: Чувени кылырда, дурум ёзугаар кууседир аргазын ооренип коор. Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Аразында сумележип тургаш ниити туннеди ундуруптери | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бодунун кылган чуулдеринге база ажылынга шын унелелди кылып билири. | ||
24.11 | Чангыс дазылдыг состер. (торел состер) | Чуну билип алыры: Торел состер деп чул дээрзин база чангыс дазылдыг состерни тывары. Чуну кылып ооренип алыры: Состерге кожумактар немеп тургаш, торел состерни тургузары. Состу сос тургузуунга сайгарып билири, схема аайы-биле состер тып бижиири. ( ͡͡ , ͡ ^, ͡ □ , ͡ ^ □ ) | Регулятивтиг: Башкызынын каяа даянып тайылбырлап турарын ооренип коор. Ооредиглиг:Чувени бодап, сайгарып, домейлештирип билири. Коммуникативтиг: Аразында сумележип тургаш ниити туннеди ундуруптери | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
27.11 | Сос иштинге катаптаан ажык эвес уннернин ужуктерин шын бижиири. | Чуну билип алыры: Ажык эвес уннернин дакпырлай бээр чылдагааны, ону шын бижиири. Чуну кылып ооренип алыры: Ун-ужук сайгарылгазы, состу сос тургузуунга сайгарып билири. | Регулятивтиг: Бижимел чугаага дылды кайы-хире билирин боду хынап билири. Ооредиглиг:Чылдагаанын тып билири. Бодунун бодалын илередип, чувени аай-дедир сайгарып билири. Коммуникативтиг: Бодунун бодалын илередип билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бодунун кылган чуулдеринге база ажылынга шын унелелди кылып билири. | ||
04.12 | Тып, тик, ток, | Чуну билип алыры:Тып, тик,ток, Чуну кылып ооренип алыры: Тып, тик,ток, | Регулятивтиг: Тыва дылды хандыр ооренип алырынче чуткул. Ооредиглиг:Чылдагаанын тып билири. Бодунун бодалын илередип, чувени аай-дедир сайгарып билири. Коммуникативтиг: Бодунун бодалын илередип билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чугаалапкан азы бижээн созу дээш харыысаалгалыг болурун медереп билири. | ||
08.12 | -дыр (-дир.-дур, -дур,-тыр,--тир,-тур.-тур) деп артынчыларны шын бижиири. | Чуну билип алыры: -дыр (-дир.-дур, -дур,-тыр,--тир,-тур.-тур) деп артынчыларны шын бижиири. Чуну кылып ооренип алыры: Артынчы состерни мурнунда созу-биле аяннаштырып тургаш, шын бижиири. | Регулятивтиг: Эгелекчи чорукту бодунга сайзырадыры болгаш бот ажылдап билири. Ооредиглиг:Хуваап, болуктеп билири. Коммуникативтиг: Сумележип, кады ажылдап билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Оске кижилернин эки-багайны арын-шырайынга илередипкенин эскерип, тодарадып билири, оларже сагыш-човап, сагыш-сеткилин денге улежип билири | ||
11.12 | Бот ажыл. Тестилер-биле ажыл | Чуну билип алыры:Тестини канчаар кылырын,ында бердинген даалгаларны кичээнгейлиг номчааш,анаа харыылаары. Чуну кылып ооренип алыры: Ооренген билиглерин практика кырынга ажыглап , тест-биле ажылдаары. Бодунуё кылган ажылын долузу-биле хынап, бодунга демдекти шын салып билири. | Регулятивтиг: Бот ажылдап билири. Ооредиглиг:Билиин туннеп билири. Коммуникативтиг:Кижи-бурузу бодунуу-биле ангы коруштуг, узел-бодалдыг дээрзин медереп билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бодунун кылган чуулдеринге база ажылынга шын унелелди кылып билири, бодунун билиин шылгап чанчыгары,быжыг туруш. | ||
15.12 | Частырыглар-биле ажыл. Артынчыларны шын бижиири | Чуну билип алыры:Фонетиктиг сайгарылга.Бот ажылдап билири. Чуну кылып ооренип алыры: Бот ажылдап билири. | Регулятивтиг: Эгелекчи чорукту бодунга сайзырадыры болгаш бот ажылдап билири. Ооредиглиг:Чылдагаанын тып билири. Бодунун бодалын илередип, чувени аай-дедир сайгарып билири. Коммуникативтиг: Сумележип тургаш, ниити туннелди ундуруп, кады ажылдаары. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. Чугаалапкан азы бижээн созу дээш харыысаалгалыг болурун медереп билири. | ||
18.12 | Нарын состер | Чуну билип алыры: Нарын состер, оларны дефистеп бижиири. Чуну кылып ооренип алыры: Нарын состерни шын бижип, шын адаары. | Регулятивтиг: Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар. Ооредиглиг: Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын, ажылчын кыдырааштарны ажыглап тургаш тып билири. Коммуникативтиг: Бодунун бодалын илередип билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Номчааны, коргени, дыннааны чуулдерденэки-багайны арын-шырайынга канчаар база кайы-хире илередипкенин миннип, тодарадып билири. | ||
22.12 | Чуве ады. Хыналда диктант | Чуну билип алыры: Чугаа кезектери болгаш оларнын онзагай талалары Чуну кылып ооренип алыры: Чугаа кезектерин бот-боттарындан айтырыглар дузазы-биле ылгап билири. | Регулятивтиг: Башкызынын каяа даянып тайылбырлап турарын ооренип коор. Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Аразында сумележип тургаш ниити туннелди ундуруптери | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Номчулганы сонуургап, номчуксай бээр кылдыр бодун чанчыктырары | ||
25.12 | Частырыглар-биле ажыл. Чуве аттарынын саннарга оскерлири | Чуну билип алыры: Чуве аттарынын чангыстын болгаш хойнун саннарынга оскерлири. Чуну кылып ооренип алыры: Чангыстын болгаш хойнун санында чуве аттарын ылгап, домак иштинден тывары. | Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири. Ооредиглиг:Чувени деннеп билири, билип алган чуулу-биле ажылдап,ону ажыглап билири. Коммуникативтиг: Эштери-биле шын харылзажып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткул, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
12.01 | Чуве аттарынын падежтерге оскерлири | Чуну билип алыры: Падеж деп чул дээрзин база падежтернин айтырыглары Чуну кылып ооренип алыры:Чуве аттарын падежтерге оскертири. | Регулятивтиг: Башкызынын каяа даянып тайылбырлап турарын ооренип коор. Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Аразында сумележип тургаш ниити туннеди ундуруптери | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткул, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
15.01 | Хуу аттарны шын бижиири | Чуну билип алыры: Кижинин адын, фамилиязын, адазынын адын улуг ужук-биле эгелеп бижиири, хуу болгаш ниити чуве аттары. Чуну кылып ооренип алыры: Хуу болгаш ниити чуве аттарын ылгап билири. Хуу аттарны улуг ужук-биле бижиири. | Регулятивтиг: Бодунун ажылын башкарып билири. Ооредиглиг:Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Оске улустун бодалын, туружун ооренип корбушаан, сумележип,эжинин бодалын тооп коору | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Тыва дылды тулдур ооренип алырынче чуткул. | ||
19.01 | Чуве адынга ниити катаптаашкын | Чуну билип алыры: Чуве адынын чуну илередири, айтырыглары саннарга, падежтерге оскерлири, хуу болгаш ниити болуру. Чуну кылып ооренип алыры: Чуве адынын морфологтуг сайгарылгазын кылыры. | Регулятивтиг: Башкызынын каяа даянып тайылбырлап турарын ооренип коор. Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Аразында сумележип тургаш ниити туннеди ундуруптери | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
22.01 | Хыналда диктант. Хадын суур. | Чуну билип алыры: Ооренген билиглерин практика кырынга ажыглаары. Чуну кылып ооренип алыры: Кичээнгейлиг дыннап, чазыг чокка бижип,хынап,частырыын эдери. | Регулятивтиг: Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар. Ооредиглиг: Чувени деннеп билири, дыннап, билип алган чуулу-биле ажылдап,ону ажыглап билири. Коммуникативтиг: Бот туружун, бодалын быжыглап чанчыктырар. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул:Бижимел чугаага дылды кайы-хире билирин медереп, хынап билири, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
26.01 | Частырыглар-биле ажыл. Чуве ады. | Чуну билип алыры:Чуве аттарынын хамаарылга хевири кижинин азы чувенин кандыг-бир кижиге азы чувеге хамаарышканын коргузер. Чуну кылып ооренип алыры:Хамаарылга хевиринде турар чуве аттарын домактан тып,боду чогаадып кожумаан ангылай шыяры. | Регулятивтиг: Башкынын унелелин шын деп хулээп коору, бот ажылдап билири. Ооредиглиг: Ангы-ангы аргаларны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Аразында сумележип тургаш ниити туннеди ундуруптери | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. Чугаалапкан азы бижээн созу дээш харыысаалгалыг болурун медереп билири | ||
29.01 | Демдек аттары. | Чуну билип алыры: Демдек адынын утказы болгаш айтырыглары, чугаага демдек адынын ужур-дузазы, чуве ады-биле холбаазы. Чуну кылып ооре нип алыры: Демдек адын домактын иштинден тыпкаш, адаан дыйлайтыр шыяры,демдек адын хамаарышкан чуве ады-биле катай ушта адап,бижиири. | Регулятивтиг: Башкызынын каяа даянып тайылбырлап турарын ооренип коор. Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Аразында сумележип тургаш ниити туннеди ундуруптери | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Оске кижилернин эки-багайны арын-шырайынга илередипкенин эскерип, тодарадып билири, оларже сагыш-човап, сагыш-сеткилин денге улежип билири | ||
02.02 | Демдек адынын чогаадылга кожумаа. | Чуну билип алыры: -ныг, -ниг, -нуг, -тыг, -тиг, -туг деп кожумактыг демдек аттарынын шын бижиири, демдек аттарында дазыл биле чогаадылг а кожумактарын ылгап билири. Чуну кылып ооренип алыры: Укталган демдек аттарында дазыл биле чогаадылга кожумаан демдеглеп шыяры. | Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири. Ооредиглиг: Чувени деннеп билири, билип алган чуулу-биле ажылдап,ону ажыглап билири. Коммуникативтиг: Эштери-биле шын харылзажып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Номчааны, коргени, дыннааны чуулдерденэки-багайны арын-шырайынга канчаар база кайы-хире илередипкенин миннип, тодарадып билири. | ||
05.02 | Хыналда диктант. Чарылар | Чуну билип алыры: Адап бээрге, чараштыр, чазыг чокка бижиири. Чуну кылып ооренип алыры: Бодунун кылган ажылын долузу-биле хынап, бодунга шын унелелди бээри. | Регулятивтиг: Салдынган сорулганы чедип алыр дээш, кылыр ажылын бодунун иштинде планнап алыры. Ооредиглиг:Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Билдинмес чуулдеринге айтырыгны салып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Мозу-шынар талазы-биле хемчээлдерни ажыр баспайн кууседири | ||
09.02 | Частырыглар-биле ажыл. Демдек ады | Чуну билип алыры:Частырыгларын медереп билири,дурумнерни катаптаары. Чуну кылып ооренип алыры: Дурумнерни практика кырынга ажыглап билири. | Регулятивтиг: Башкынын, эштеринин унелелин шын деп хулээп коору. Ооредиглиг: Эштеринин харыызынга немеп билири. Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын, ажылчын кыдырааштарны, Интернет ажыглап тургаш тып билири. Коммуникативтиг: Кошкак эштеринге дуза кадып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул:Тыва дылды тулдур ооренип алырынче чуткул. | ||
12.02 | Сан адынын дугайында ниити билиг. | Чуну билип алыры: Сан адынын утказы болгаш айтырыглары, чуве ады-биле холбаазы. Чуну кылып ооренип алыры: Сан адын домактын иштинден тывары, хамаарышкан созу-биле катай ушта адап,бижиири. | Регулятивтиг: Башкызынын каяа даянып тайылбырлап турарын ооренип коор. Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Аразында сумележип тургаш ниити туннеди ундуруптери | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бижииринче сонуургал, ооренген билиглерин шуптузун сактып, ажыглаары. | ||
16.02 | Эдеринчилер. | Чуну билип алыры: Дээш, дег, дугайында, ышкашдээрге эдеринчилер-дир, оларнын ужур-дузазы. Чуну кылып ооренип алыры: Эдеринчилерлиг домактар чогаадыры, эдеринчилерни шын бижиири. | Регулятивтиг: Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар. Ооредиглиг: Чувени деннеп, болуктеп билири. Коммуникативтиг: Бодунун бодалын , туружун шын илередип билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткул, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
19.02 | Кылыг состери. | Чуну билип алыры: Кылыг созунун утказы болгаш айтырыглары чуве ады-биле холбаазы. Чуну кылып ооренип алыры: Домак иштинден кылыг созун тывары,домакты чугаа кезээнге сайгарары. | Регулятивтиг: Башкызынын каяа даянып тайылбырлап турарын ооренип коор. Ооредиглиг: Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Аразында сумележип тургаш ниити туннеди ундуруптери. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. Чугаалапкан азы бижээн созу дээш харыысаалгалыг болурун медереп билири. | ||
23.02 | Чогаадыг «Чунгуда» | Кылыг созунун ужур-дузазын билиндирип, аас-даа, бижимел-даа чугаага чангыс ол-ла состу хой катаптавазын болдурбазы-биле кылыг состерин шын ажыглап билиринге ооредир | Кылган ажылдарынга болгаш ажыл уезинде бот хыналданы шын кылып турарын сайгарып, шинчилеп билири. План ёзугаар ооренген материалды болуктеп, туннеп билири. Состерде орфограммалрны тып билири. | Аас чугаага ооренип алган билиглерин шын ажыглап билири. Эжинге дамчыдар херек медээни долу болгаш дес-дараалашкак кылдыр дамчыдып билири. | ||
26.02 | Кылыг созунун болур болгаш болбас хевирлери. | Чуну билип алыры: Кылыг созунун болур болгаш болбас хевирлерлиг болуру. Чуну кылып ооренип алыры: Кылыг созунун болур болгаш болбас хевирлерин тодарадып билири, оларны домак иштинден тывары, болур хевирни болбас хевирже киирери, чугаага ажыглаары. | Регулятивтиг: Башкызынын каяа даянып тайылбырлап турарын ооренип коор. Ооредиглиг:Чувени бодап, сайгарып, домейлештирип билири. Коммуникативтиг: Аразында сумележип тургаш ниити туннеди ундуруптери. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бодунун кылган чуулдеринге база ажылынга шын унелелди кылып билири | ||
02.03 | Кылыг созунун уелери. | Чуну билип алыры: Кылыг созунун уелерге оскерлири, уе бурузунун онзагай талалары. Чуну кылып ооренип алыры: Айтырыглар дузазы-биле кылыг созунун уелерин ылгап билири. | Регулятивтиг: Чувени кылырда, дурум ёзугаар кууседир аргазын ооренип коор. Ооредиглиг:Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Бот туружун, бодалын быжыглап чанчыктырар. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. Оске кижилернин эки-багайны арын-шырайынга илередипкенин эскерип, тодарадып билири, оларже сагыш-човап, сагыш-сеткилин денге улежип билири. | ||
05.03 | Хыналда диктант. Чаъс мурнунда | Чуну билип алыры: Кичээнгейлиг болуру,адап бээрге, чараштыр, чазыг чокка бижиири. Чуну кылып ооренип алыры: Бодунун кылган ажылын долузу-биле хынап билири. | Регулятивтиг: Салдынган сорулганы чедип алыр дээш, кылыр ажылын бодунун иштинде планнап алыры. Ооредиглиг:Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Билдинмес чуулдеринге айтырыгны салып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул:Бижимел чугаага дылды кайы-хире билирин медереп, хынап билири, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
09.03 | Частырыглар-биле ажыл. Катаптаашкын. Кылыг созу | Чуну билип алыры: Чуну кылып ооренип алыры:Дурумнерни практика кырында ажыглап билири. Кылыг созунге морфологтуг сайгарылганы кылыры. | Регулятивтиг: Башкынын, эштеринин унелелин шын деп хулээп коору. Ооредиглиг:Эштеринин харыызынга немеп билири. Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын,ажылчын кыдырааштарны, Интернет ажыглап тургаш тып билири. Коммуникативтиг: Кошкак эштеринге дуза кадып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Тыва дылды боданырынын болгаш тыва чоннун аразында харылзажырынын эн-не кол чепсээ деп медереп билири. | ||
12.03 | Чугаа кезектерин быжыглаарынга катаптаашкын | Чуну билип алыры:Чугаа кезектери, айтырыглары, чуну илередири. Чуну кылып ооренип алыры: Морфологтуг сайгарылга кылыры. | Регулятивтиг: Эгелекчи чорукту бодунга сайзырадыры болгаш бот ажылдап билири. Ооредиглиг:Хуваап, болуктеп билири. Коммуникативтиг: Сумележип, кады ажылдап билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул:Чугаанын аянныг чаражын эскерип, боду база шын, чараш, уткалыг чугааланырынчечуткууру, чараш бижииринче сонуургал. | ||
16.03 | Домак дугайында ниити билиглер. | Чуну билип алыры: Домактын тонген утканы илередири. Домактын состерден ылгалы. Чуну кылып ооренип алыры:Домактар чогаадыры, харылзаалыг чугаа тургузары, домак кежигунунге сайгарылга. | Регулятивтиг: Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар. Ооредиглиг: Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын, ажылчын кыдырааштарны ажыглап тургаш тып билири. Коммуникативтиг: Бодунун бодалын илередип билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Мозу-шынар талазы-биле берге айтырыгларны уезинде шиитпирлежиптер аргазы. | ||
19.03 | Медээ, айтырыг, кыйгырыг домактары. Хыналда диктант | Чуну билип алыры: Домактарнын утка сорулгазынын аайы-биле хевирлерин ылгап билири. Чуну кылып ооренип алыры: Домак соолунге чогуур бижик демдектерин шын салыры. Улуг секти, айтырыг, кыйгырыг демдектерин барымдаалап домактарны шын номчууру. | Регулятивтиг: Салдынган сорулганы чедип алыр дээш, кылыр ажылын бодунун иштинде планнап алыры. Ооредиглиг:Эштеринин харыызынга немеп билири. Херек чуулдерни ооредилге номнарын, словарьларны, Интернетти ажыглап тургаш тып билири. Коммуникативтиг: Кошкак эштеринге дуза кадып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Тыва дылды боданырынын болгаш тыва чоннун аразында харылзажырынын эн-не кол чепсээ деп медереп билири. | ||
02.04 | Домактын кежигуннери. | Чуну билип алыры: Чувелернин адын болгаш кылдыныын илередир состер айтырыглары, чуну илередири, домакка кандыг кежигун бооп чорууру,шыяры. Чуну кылып ооренип алыры: Долу эвес синтаксистиг сайгарылга кылыры. | Регулятивтиг: Эгелекчи чорукту бодунга сайзырадыры болгаш бот ажылдап билири. Ооредиглиг:Хуваап, болуктеп билири. Коммуникативтиг: Сумележип, кады ажылдап билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул:Чугаанын аянныг чаражын эскерип, боду база шын, чараш, уткалыг чугааланырынчечуткууру, чараш бижииринче сонуургал. | ||
06.04 | Домактын чугула кежигуннери. | Чуну билип алыры: Кол сос-биле соглекчи домактын ийиги черге кежигуннери дээрзин хандыр билири. Чуну кылып ооренип алыры: Кол сос-биле соглекчиден тургустунган домакты айтырыглар дузазы-биле делгередири. | Регулятивтиг: Бот ажылдап билири. Ооредиглиг:Эштеринин харыызынга немеп, билиин туннеп билири. Коммуникативтиг:Кижи-бурузу бодунуу-биле ангы коруштуг, узел-бодалдыг дээрзин медереп билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул:Тыва дылды тулдур ооренип алырынче чуткул. | ||
09.04 | Ийиги чергенин кежигуннери. | Чуну билип алыры: Домактын чугула болгаш ийиги черге кежигуннерин ылгап билири. Домактын ийиги черге кежигуннери кылыг созунден илереттинер. Чуну кылып ооренип алыры: Ийиги черге кежигуннерин домак иштинден тывары. Домак кежигуннеринге сайгарылга кылыры. | Регулятивтиг: Аас болгаш бижимел ажылдарга бодунун хире-шаан медереп, хынап, оскелер-биле деннеп коор. Ооредиглиг: Уезинде бот хыналданы шын кылып, сайгарып, шинчилеп билири. Коммуникативтиг: Бот-боттарын хынажып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. Оске кижилернин эки-багайны арын-шырайынга илередипкенин эскерип, тодарадып билири, оларже сагыш-човап, сагыш-сеткилин денге улежип билири. | ||
13.04 | Домакта санай адаан состернин аразынга биче сек. | Чуну билип алыры: Домакта санай адаан состерни шын номчуп, бижикке биче сек-биле ангылаары. Чуну кылып ооренип алыры: Санай адаан состерлиг домакты биче сектер-биле ангылавышаан шын бижиири. | Регулятивтиг: Кичээлде кандыг сорулга салдынганын билген турар. Ооредиглиг: Ооредилгеге херек билиглерни ооредилге номнарын, ажылчын кыдырааштарны ажыглап тургаш тып билири. Коммуникативтиг: Бодунун бодалын илередип билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Мозу-шынар талазы-биле берге айтырыгларны уезинде шиитпирлежиптер аргазы. | ||
16.04 | Хыналда диктант. Кузун. | Чуну билип алыры:Адап бээрге дурумнерни сагывышаан шын бижиири. Чуну кылып ооренип. алыры: Грамматиктиг онаалгалар, сайгарылгалар кылып билири. | Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири. Ооредиглиг:Схемаларны, таблицаларны, ажыглап билири. Коммуникативтиг: Чувени дыннап билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бодун хундулеп билири болгаш бодун шын унелеп билири. | ||
20.04 | Частырыглар-биле ажыл. Домакта состернин харылзаазы | Чуну билип алыры: .Санай адаан состернин домей айтырыгларга харыылаттынары,оларнын аразынга чартык сек турары. Чуну кылып ооренип алыры: Домакта состернин аразында харылзаазын утказынын болгаш айтырыглар дузазы-биле шын тургузуп билири. | Регулятивтиг: Салдынган сорулганы чедип алыр дээш, кылыр ажылын бодунун иштинде планнап алыры. Ооредиглиг:Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Билдинмес чуулдеринге айтырыгны салып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул:Бижимел чугаага дылды кайы-хире билирин медереп, хынап билири, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
23.04 | Домактар тургузары. Диалог чугаа. | Чуну билип алыры: Диалог чугааны шын номчуп, чугаалап билири. Чуну кылып ооренип алыры: Айтырыглар дузазы-биле домактарны делгередири.Аянныг номчууру. | Регулятивтиг: Бодунун ажылын шын башкарып билири. Ооредиглиг: Ангы-ангы аргаларны ажыглап билири. Бижимел болгаш аас чугаа тургузуп билири. Коммуникативтиг: Кижи-бурузу бодунуу-биле ангы коруштуг, узел-бодалдыг дээрзин медереп, эштери-биле шын харылзажып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Номчааны, коргени, дыннааны чуулдерденэки-багайны арын-шырайынга канчаар база кайы-хире илередипкенин миннип, тодарадып билири. | ||
27.04 | Созуглел. Созуглелдин темазы. | Чуну билип алыры: Созуглелдин кол бодалын тодарадыры. Чуну кылып ооренип алыры: Чазыг чокка чараштыр дужуруп бижиири. | Регулятивтиг: Бодунун ажылын шын башкарып билири. Ооредиглиг:Бижимел болгаш аас чугаа тургузуп билири. Коммуникативтиг: Кижи-бурузу бодунуу-биле ангы коруштуг, узел-бодалдыг дээрзин медереп билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Чугаанын аянныг чаражын эскерип, боду база шын, чараш, уткалыг чугааланырынчечуткууру, чараш бижииринче сонуургал. | ||
30.04 | Созуглел. Дужуруп бижилге. | Чуну билип алыры: Созуглелдин кол бодалын тодарадыры. Чуну кылып ооренип алыры: Чазыг чокка чараштыр дужуруп бижиири. | Регулятивтиг: Аас болгаш бижимел ажылдарга бодунун хире-шаан медереп, хынап, оскелер-биле деннеп коор. Ооредиглиг: Уезинде бот хыналданы шын кылып, сайгарып, шинчилеп билири. Коммуникативтиг: Бот-боттарын хынажып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул:Чугаанын аянныг чаражын эскерип, боду база шын, чараш, уткалыг чугааланырынчечуткууру, чараш бижииринче сонуургал. | ||
04.05 | Эдертиг. Оор алак-таагы. | Чуну билип алыры: Созуглелдин утказын кезектер аайы-биле планга дууштур шын бижип дамчыдары. Чуну кылып ооренип алыры: Бодунун кылган ажылын долузу-биле хынап, бодунга демдекти шын салып билири | Регулятивтиг: Бодунун ажылын шын башкарып билири. Ооредиглиг:Ангы-ангы аргаларны ажыглап билири. Бижимел болгаш аас чугаа тургузуп билири. Коммуникативтиг: Эштери-биле шын харылзажып билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Бижииринче сонуургал, созуглелдернин утказын бижип, чогаадып, бижимел-биле харылзажыры. Бодунун кылган чуулдеринге база ажылынга шын унелелди кылып билири. | ||
07.05 | Частырыглар-биле ажыл. Катаптаашкын. Домак. | Чуну билип алыры: Сайгарылгаларнын бодун улегерин ажыглап билири. Чуну кылып ооренип алыры: Чугаа кезээнге сайгарыгалар кылыры. | Регулятивтиг: Эгелекчи чорукту бодунга сайзырадыры болгаш бот ажылдап билири. Ооредиглиг:Хуваап, болуктеп билири. Коммуникативтиг: Сумележип, кады ажылдап билири. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткулдуу, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
11.05 | Ун, ужук, слог, сос, состу кожурери. | Чуну билип алыры: Сос ажык болгаш ажык эвес уннерден тургустунар, ону слогтаары, кожурер аргалары Чуну кылып ооренип алыры: Фонетиктиг сайгарылга кылыры, состу слогтап болгаш кожуруп билири, графиктиг майыктар-биле ажылдап билири. | Регулятивтиг: Ооредилгенин чедиишкинниг болурунун чылдагаанын тып билири. Ооредиглиг:Схемаларны, таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Эжи-биле сумележип тургаш, ниити туннелди ундуруп, кады ажылдаары. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткул, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
14.05 | Сос. Сос составы. | Чуну билип алыры: Состу уткалыг кезектерге чарып, оскертилге,чогаадылга кожумактарын ылгап билири. Чуну кылып ооренип алыры: Ун-ужук, сос тургузуунга, сайгарылгалар кылыры. | Регулятивтиг: Тыва дылды хандыр ооренип алырынче чуткул. Ооредиглиг: Чувениденнеп, , таблицаларны, графиктиг майыктарны ажыглап билири. Коммуникативтиг: Сумележип тургаш, ниити туннелди ундуруп, кады ажылдаары. | Оореникчиге хевирлеттинер чуул: Ооредилгеже чуткул, чуну билип алганын база чуну билбезин медереп билири. | ||
18.05 | Куштуг болгаш кошкак ажык эвес уннер. | Куштуг болгаш кошкак ажык эвес уннер ни катаптаары база оларнын шын бижилгезин быжыглаар. | Билири: Хой сектер орнунга чогуур ажык эвес уннерни шын киирип билири. | Эжи-биле ажылдап тургаш кайы арга шын дээрзин эжинин узел-бодалы-биле деннештирип тургаш ниити туннел унудруп шыдаар ужурлуг. | ||
21.05 | Удурланышкак болгаш чоок уткалыг чуве аттары. | Удурланышкак болгаш чоок уткалыг чуве аттары-биле таныштырар, оларнын чугаага ужур-дузазын билиндирер | Билири: чуве аттарын оларга хамаарышкан демдек аттары-биле кады ушта бижип билири | Салып алган сорулгаларын чедип алырда оске кижилернин узел-бодалдарын база дыннап, унелеп билири. | ||
25.05 | Демдек аттарынын чуве аттары-биле холбаазы | Состерни домактарга харылзаштырып билиринин мергежилдерин сайзырадыр, демдек адынын чуве адынга хамаардып чоруурунун дугайында оореникчилернин алган билиглерин улам ханыладыр. | Билири: чуве аттарын оларга хамаарышкан демдек аттары-биле кады ушта бижип билири. | Эжи-биле ажылдап тургаш кайы арга шын дээрзин эжинин узел-бодалы-биле деннештирип тургаш ниити туннел унудруп шыдаар ужурлуг. | ||
28.05 | Хыналда диктант «Тыва ойнаарактар» | Чыл дургузунда ооренип алган билиглерин хынаар | Бодунун болгаш эжинин орфографтыг болгаш бижик демдектеринге кылган частырыгларын база боду бодун хынап билир ужурлуг. | Бодунун узел-бодалын илередип билири. | ||
30.05 | Частырыглар-биле ажыл. Ниити катаптаашкын. | Чыл дургузунда ооренип алган билиглерин катаптаар. | Кылган ажылдарынга болгаш ажыл уезинде бот хыналданы шын кылып турарын сайгарып, шинчилеп билири. | Салып алган сорулгаларын чедип алырда оске кижилернин узел-бодалдарын база дыннап, унелеп билири. | ||
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Моя малая Родина: "Экскурсия в столицу Республики Тыва г.Кызыл"
Экскурсия в столицу нашей республики « г. Кызыл – город в центре Азии» Цель экскурсии:познакомиться с достопримечательностями города Кызыла Задача:изучить историю создания памятных м...
Звук {ц} и буквы "Цц". Кызыл - столица Тывы.
Научить детей правильно воспринимать на слух и правильно произносить звук Ц, расширить знания о родном крае....
Программа внеурочной деятельности "Тывызыксыг тыва дылым"
Аннотация к рабочей программе по внеурочной деятельности на тувинском языке «Тывызыксыг тыва дылым». Разработали Чадамба Х.А, Монгуш Л.К учителя начальных классов МБОУ СОШ№1 с .Кызыл-...
Программа внеурочной деятельности "Тывызыксыг тыва дылым"
Аннотация к рабочей программе по внеурочной деятельности на тувинском языке «Тывызыксыг тыва дылым». Разработали Чадамба Х.А, Ооржак Д.б учителя начальных классов МБОУ СОШ№1 с .Кызыл-...
Тыва дыл 2 класс "Рабочая программа"
Рабочая учебная программа по родному языку 2 класспо учебнику «Тыва дыл» 2 класс [И.Ч.Эргил-оола, Н.Ч.Дамба, Н.М.Ондар],Кызыл,2012...