Рабочая программа по бурятскому языку, 4класс.
рабочая программа по чтению (4 класс)

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«Харлунская начальная общеобразовательная школа»

Рабочая учебная программа

Предмет:  родной язык (буряад хэлэн)

Класс : 4

Тип программы : основная общеобразовательная программа начального общего образования.

Количество часов :  68 часа.

Составитель : Дымбрылова Елизавета Нацогдоржиевна, учитель первой квалифицированной категории

у. Средний Харлун

                                                                Тайлбари бэшэг

        Буряад хэлэнэй  программа  хадаа мүнɵɵнэй шэнэ ФГОС-ой эрилтэдэ харюусамаар, «Буряад һургуулиин программанууд» дээрэ үндэһэлжэ (авторынь Р.С.Дылыкова) зохёогдоһон байна.

        Буряад хэлэн һургуулида гол шухала предмедүүдэйнь нэгэн болоно. Юундэб гэхэдэ:

1) һургуулида һурагшадые арадай ниитын байдалда аргагүй ехэ үүргэ дүүргэдэг хэлэндэ (аман болон бэшэмэл хэлэндэ) һургана;

2) һурагшад өөрынгөө түрэлхи хэлэн дээрэ арадайнгаа ниитын байдалтай, ажахытай, байгаалитай танилсана гээшэ. Түрэлхи хэлэн һурагшадай бэшэ предмедүүдые үзэхэдэнь үндэһэ һууринь боложо үгэнэ. Тиимэһээ түрэлхи хэлэеэ һайн мэдэһэн һурагша ород, хари хэлэнүүдые бэлээр, гүнзэгыгөөр ойлгодог, шудалдаг гээшэ;

3) түрэлхи хэлэ үзэхэдөө һурагшадай ухаан бодол хүгжэдэг. Түрэлхи хэлэнэйнгээ фонетикэ, грамматика, орфографи (бэшэмэл хэлэн), орфоэпи (аман хэлэн), лексикэ,стилистикэ (үгын найруулга) үзэхэдөө һурагшад ухаан бодолоороо бодожо, логическа тобшололнуудые хэнэ. Өөрынгөө түрэлхи хэлэнэй онсо илгаануудые бэшэ хэлэнүүдтэй (илангаяа ород хэлэтэй) сасуулна, онсо илгаануудыень илгаруулна. Иигэжэ һурагшадай ухаан бодол саашадаа хүгжэнэ гээшэ;

4) түрэлхи хэлэн һурагшадаа хүмүүжүүлхэ гол зэмсэгынь болоно; тэдэнэр өөрынгөө түрэлхи хэлэн дээрэ буряад арадайнгаа түүхэ, уг гарбал, соёл, ёһо заншалнуудтай танилсажа, дуратай болоно, сэгнэжэ һурана. Энэ хэрэгтэ аргагүй ехэ үүргэ түрэлхи хэлэн дүүргэнэ гээшэ.

        Хэшээлдээ «Буряад хэлэн» гэжэ ном ажалай дэбтэртэйнь барина. Авторнууд: Дылыкова Р.С., Базаргуруева Т.Б., Дугарова Д.Б.: 4-дэхи класс,- Улаан - Удэ: ГБУ РЦ «Бэлиг» хэблэл, 2012он; Буряад Республикын һуралсалай болон эрдэм ухаанай министерство баталһан.

Һуралсалай жэл соо 68 час угтэнэ.

Содержание образования на начальном этапе обучения

    Хоёрдохи классһаа эхилжэ буряад хэлэнэй грамматика ба бэшэгэй дүрим үзэгдэхэ болоно. Эхин классуудта грамматика ба бэшэгэй дүримүүдһээ эгээл хүнгэн мэдэсэнүүд оруулагданхай. Эхин классай һурагшад үгын фонетическэ бүридэлтэй, зарим хэлэлгын хубинуудтай ба тэдэнэй шухала формонуудтай, мэдүүлэлэй гэшүүдтэй, бэшэгэй дүримүүдтэй танилсаха болоно. Һурагшадые үгын лексическэ удха шанартай, олон ондоо болон дүтэрхы удхатай үгэнүүдтэй практическаар танилсуулха. Һурагшад грамматикын болон бэшэгэй дүримүүдтэй танилсажа, хэлэ шудалан үзэлгэдэ хабаатай арга хэрэгсэлнүүдые түрэл түрэлөөрнь илгажа ба тэдэнээ зэргэсүүлэн хаража үзэхэ, тобшолол гаргаха шадабаритай болохо зэргэтэй.

I. Абяанууд ба үзэгүүд.

Энэ бүлэгэй гол шухала ойлгосонуудые, бэшэгэй дүримүүд сооһоо гол шухалань түргэн ба удаан аялгануудые, дифтонгнууд, йотированна аялгануудые үгэ соо зүб хэрэглэжэ, бэшэжэ һуралга болоно. Энэ «Абяан ба үзэгүүд» гэһэн бүлэг соо хэлэгдэһэн арга хэрэгсэл ойлгуулхадаа, нютаг нютагай хэлэнэй диалектын илгаануудта тусгаар анхарал табигдажа, багша нютагай хэлэнэй онсо шэнжэнүүдые хараадаа абажа, абяан ба үзэгүүдые үгэ соо зүбөөр үгүүлжэ, бэшэжэ, һуралгада тусгаар упражнени саг үргэлжэ дүүргүүлхэ болоно. Олонхи үгэнүүд хэлэгдэ һэндээ адляар бэшэгдэдэг ха юм. Гэбэшье зарим абяанууд үгүүлэгдээшэһээ ондоо үзэгөөр тэмдэглэгдэдэг бшуу. Жэшээнь, адхана, худхана, набша, тобшо, нягта, Цогто г.м. үгэнүүдтэ т, п, к абяан дуулдаашье һаань, тэдэнэй орондо д.б, г үзэгүүдые бэшэнэбди. Үшөө тиихэдэ тамга, эмгэн, арһан, нарһан, һалгай, тулга г.м. үгэнүүдтэ м, р,л хашалгануудай хойно тодо бэшэ а,о,э аялгануудые бэшэнэгүйбди.

II. Үгэ

Программа соо үгые лексическэ ба грамматическа талаһаань хаража үзэхэ гэһэн эрилтэ табигдана. Лексикээр теоретическэ мэдээнүүдые ойлгуулха гэһэн асуудал табигданагүй. Харин грамматикын ба орфографиин дүримүүдые үзэхэ зуураа гансал практическа упражненинүүдые дүүргэхэ болоно.

Һурагшад үгэ гээшэ бодото байдалай элдэб юумэнүүдые харуулһан элдэб удхатай байдаг, мэдүүлэл соо, илангаяа холбоотой хэлэлгэ соо ороходоо, бүри шэнэ удхатай болодог, ондо ондоогоор үгүүлэгдэдэг, үгэнүүд дүтэрхы гү, али тад ондоо удхатай байжа болодог гэһэн ойлгосо абаха болоно.

Үгын бүридэл гурбадахи класста үзэгдэхэ. Тиихэдэ һуури залгалта тухай ойлгуулаад, тэдэниие бэшэхэ дүримүүдтэйнь танилсуулха. Үгын һуури соо тодо бэшэ түргэн аялгануудые, үгын һүүлдэ тодо бэшэ ээ, эй аялгануудые бэшэхэ дүримдэ анхарал табигдаха. Үгын үндэһэн ба суффикс тухай түрүүшын ойлгосо абаха болоно.

Хэлэлгын хубинууд тухай ойлгосонууд хоёрдохи классһаа эхилжэ үгтэнэ. Хэлэлгэ сооһоо Хэн? Юун? Юу хэнэб? Ямар? г.м. асуудалда харюусаһан үгэнүүдые оложо һуралга хадаа юумэ, шанар тэмдэг, үйлэ нэрлэһэн үгэнүүдтэй танилсуулна.

Дүрбэдэхи классай һурагшад хэлэлгын хубинуудай (юумэнэй нэрэ, тэмдэгэй нэрэ, глагол) бусад формонуудтай танилсаха. Һурагшад юумэнэй нэрэнүүдые падежнүүдтэ хубилгажа һураха. Падежнүүдые асуудалаарнь илгаруулжа һураха. Падежэй залгалтануудтай танилсуулхадаа, дүримүүдыень ойлгуулаад, зүбөөр бэшүүлжэ һургаха. Юумэнэй нэрэ үзэлгэтэй хамта хойнонь дахуул үгэнүүдые хэрэглэхэ дүршэлтэй болгохо. Дахуул үгэнүүдые текст сооһоо оложо, мэдүүлэлнүүдые зохёоходоо, юумэнэй нэрэнүүдэй хойно таараха дахуул үгэ хэрэглэжэ һураха болоно.

Бэшэ хэлэлгын хубинууд (тэмдэгэй, тоогой, түлөөнэй) тон тобшохоноор ойлгуулагдаха. Эдэниие хэлэлгэ сооһоо оложо, аман ба бэшэмэл хэлэлгэдэ зүбөөр хэрэглэжэ һураха. Түлөөнэй нэрэһээ гансал нюурай түлөөнэй нэрэтэй танилсуулха.

Тус классай һурагшад глагол тухай 3- дахи класста ойлгоһоноо үргэдхэхэ болоно. Глаголой һуури ба залгалтын аялгануудые бэшэхэ дүрим дабтажа, саашань глаголой гурбан сагууд тухай ойлгуулха.

Дахуул үгэнүүд, частицанууд, союзуудые эхин классуудта тусгаар үзэхэгүй.

III. Мэдүүлэл.

Эхин классуудай һурагшад иимэ гурбан янзын мэдүүлэлнүүдые ойлгожо абаха: 1) мэдүүлэлэй янзанууд: юрэ хөөрэһэн, асууһан, шангадхаһан мэдүүлэлнүүд тухай; 2) мэдүүлэлэй гэшүүд тухай; 3) мэдүүлэл соохи үгэнүүдэй удхын холбоо тухай. Эдэ мэдээнүүдтэй һурагшад дүрбэн жэлэй туршада танилсаха болоно.

Дүрбэдэхи классай һурагшад юрын гэшүүд (нэмэлтэ, элирхэйлэгшэ, ушарлагша) гэһэн терминүүдтэй танилсажа, мэдүүлэл сооһоо шухала ба юрын гэшүүдые илгажа шадаха, нэгэ түрэл ба нэгэ түрэл бэшэ гэшүүдые ойлгожо абаха. Бүхы дүрбэн классуудта үзэгдэһэн мэдүүлэлнүүдые һурагшад хэлэлгэ ба бэшэлгэдээ хэрэглэжэ шадаха дүршэлтэй болохо ёһотой.

Шудалан үзэжэ байгаа грамматикын ба орфографиин дүримүүдые үхибүүдэй ойлгодог, һанамжаяа тайлбарилжа, тобшолол хэжэ шададаг болохо гэһэн эрилтэ программа соо табигдана.

Хэлэлгын хубинууд (48ч)

Хэлэлгын хубинууд: юумэнэй нэрэ, тэмдэгэй нэрэ, глагол, дахуул үгэнүүд.

ЮУМЭНЭЙ НЭРЭ (20ч). Юумэнэй нэрын удха шанар ба асуудалнууд. Юумэнэй нэрын нэгэнэй ба олоной тоо. Мэдүүлэл соо ондоо үгэнүүдтэй холболдожо, юумэнэй нэрын һүүл залгалтануудые абадаг тухай ойлгосо (асуудануудаар). Дахуул үгэнүүдые зүбөөр хэрэглэхэ дадалтай болохо.

ТΥЛӨӨНЭЙ НЭРЭ (5ч)

ГЛАГОЛ (8ч). Глаголой удха шанар ба асуудалнууд. Глаголой һуури ба залгалта тухай юрэнхы ойлгосо үгэхэ.

Мэдүүлэл соо глаголнуудые зүбөөр хэрэглэжэ һураха. Адлирхуу ба харша удхатай үгэнүүд. Глаголнуудые хэлэлгэ соо, бэшэлгэдэ хэрэглэжэ һураха.

Морфологическа шүүлбэри хэхэ дадалтай болохо.

ТЭМДЭГЭЙ НЭРЭ (5ч). Тэмдэгэй нэрын удха шанар ба асуудал. Тэмдэгэй нэрэнүүдые хэлэлгэ соо, бэшэгтэ хэрэглэжэ һураха. Текст, шүлэг сооһоо тэмдэгэй нэрэнүүдые оложо шадаха.

ТООГОЙ НЭРЭ (5ч)

НАРЕЧИ (5ч)

Мэдүүлэл (15ч).

Хоёрдохи класста үзэһэнөө дабталга. Юрэ хөөрэһэн, асууһан, шангадхаһан мэдүүлэлнүүд. Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд: нэрлүүлэгшэ ба хэлэгшэ гэһэн терминтэй танилсалга, мэдүүлэл сооһоо илгажа һураха.

. Мэдүүлэлэй юрын гэшүүд тухай юрэнхы ойлгосотой болохо. Удхаараа холбоотой паар үгэнүүдые илгажа, үзэһэн грамматическа формонуудые хэрэглэн, мэдүүлэл зохёожо, тэрэнээ дэлгэрэнгы болгохо шадабаритай болохо.

Синтаксическа шүүлбэри хэхэ дадалтай болохо.

Υзэһэнөө дабталга (5ч)

Планируемые личностные, метапредметные и предметные результаты освоения конкретного учебного предмета

Буряад хэлээр шадабари (предметные результаты):

- аялгануудай нугарал тухай ойлгосотой болохо

- ии - ы, ээ- эй аялган үзэгүүдэй бэшэлгэ тухай мэдэхэ;

- үгын анхан һуурида б, л, м, р хашалгануудай удаа тодо бэшэ аялганай бэшэгдэхэ тухай;

-үгэнүүдэй бии бололго тухай, үгын бүридэл тухай суффикс, залгалта, анхан һуури, гараһан һуури;

- зөөлэн һууритай абтаһан үгэнүүдэй һүүлэй аялган үзэг бэшэхэ тухай;

- юумэнэй нэрын падежнуудые ба тэдэнэй удха, үүргэ мэдэхэ;

- дахуул үгын үүргэ, тэрэнэй бэшэлгэ мэдэхэ;

- тэмдэгэй нэрын мэдүүлэл соо дүүргэдэг үүргэ тухай;

- үйлэ үгын мэдүүлэл соо дүүргэдэг үүргэ тухай

- үйлэ үгын түхэлэй бии болоходо аялгануудые бэшэхэ тухай;

- үйлэ үгын сагууд: (мүнөө, үнгэрһэн, ерээдүй), тэдэнэй хэлэлгэ соохи үүргэ тухай;

- хуряангы ба дэлгэрэнгы мэдүүлэлнүүд тухай;

- мэдүүлэлэй юрын гэшүд тухай;

- бодомжолһон түхэлтэй текст тухай;

- текстээр фразеологимууд, омонимууд тухай;

- хэрэгэй саарһа, бэшэг бэшэхэ тухай.

Үхибүүнэй өөрын хүгжэлтын дүүнгүүд (личностные результаты):

- өөрынгөө сэдьхэлэй байдал түрэл хэлэн дээрээ хэлэхэ;

- оршон тойронхи байгаалиин, тиихэдэ хажуудахи хүнүүдэйнгээ байдал ойлгохо, тэдээндэ өөрынгөө хандаса, хүнүүдые

дэмжэһэнээ, тэдээндэ туһалһанаа түрэл хэлэн дээрээ харуулха;

- өөрынгөө хэлэ уран, баян, тодо, сэбэр болгохоёо оролдохо;

- тоонтодоо, түрэл орондоо дуратай байһанаа, өөрынгөө хандаса харуулха;

- уншаха, харилсаха дуратай байха;

- бэшэхэ шадабаритай байха, буулгажа бэшэхэ, шагнажа абаад бэшэхэ, өөрөө зохёон бэшэхэ;

- өөрынгөө сэдьхэлэй байдал тухай, тиихэдэ үзэһэн юумэнууд тухайгаа бэшэжэ (эссе жанрын түхэлөөр) харуулха;

- түрэл хэлэеэ шудалха эрмэлзэлтэй байха;

- өөрынгөө хэһэн ажал сэгнэжэ шадаха.

Бэеэ гуримшуулаад ябаха шадабари (регулятивные УУД):

- өөрөө хэшээлэй тема хэлэхэ, зорилгыень табиха;

- багшатаяа сугтаа һуралсалай проблемнэ асуудал яажа шиидхэхэ тухайгаа хөөрэлдэн, тусхай түсэб табиха;

- өөрынгөө хэжэ байһан үйлэнүүдые түсэбэй, алгоритмын үйлэнүүдтэй тааруулха, зэргэсуулхэ, тиин өөрынгөө

ажаябуулга шалгаха, сэгнэхэ, зүб болгохо;

- өөрынгөө, ондоо хүнүүдэй, классайнгаа ажал тусхай критеринүүдээр шалгаха, хэр зэргэ шадабаритай болобобиб гэжэ элирүүлжэ һураха,

критеринүүдые зохёохо;

Оршон тойрониие шудалха шадабари (познавательные УУД):

дамжуулагдаһан мэдээсэлнүүдэй янза (виды информации) ойлгохо; юун тухай хэлэгдэнэб, удхань амар бэ, идейнь ямар бэ?

- олон ондоо янзын уншалга хэрэглэхэ;

- ондо ондоо түхэлтэй текстнууд (текст, схема, таблица, зураг) сооһоо өөртөө мэдээсэл олохо;

- үгөөр хэлэгдэһэн ойлгосо схемэ, таблица, модель болгохо, тиин һөөргэнь модель соо харуулаатай ойлгосо үгөөр

хэлэхэ;

- анализ, синтез хэхэ;

- шалтагаан хойшолон хоёрой хоорондохи холбоо харуулха, тодоруулан зохёон тогтоохо;

- бодомжолхо.

Харилсаха шадабари (коммуникативные УУД):

- хэлэлгып зорилгоһөө дулдыдуулан өөрынгөө һанал бодол амин ба бэшэгэй хэлэн дээрэ харуулха;

- хэлэхэ, харилсаха зорилгоһоо үндэһэлэн, хэрэгтэй сагта монолог үг, али диалог хэрэглэжэ шадаха;

- өөрынгөө һанал бодол, һанамжа хэлэжэ, баталжа шадаха;

- хүнүүдэй хэлэһые шагнаха, ойлгохо, тиин өөрынгөө һанал бодол хубилгахаяа бэлэн байха;

- ажаябуулга эмхидхэхэдээ, хөөрэлдэжэ, хоорондоо хэлсэжэ, нэгэ һанал бодолдо ерэхэ;

- асуудалнуудье табиха.

Һуралсалай жэлэй һүүлдэ 4- дахи классай һурагшад иимэ

мэдэсэ ба дүршэлтэй болоһон байха:

− аялганай тааралдал, һубарил ба нугаралые, үгын һуури ба залгалтые, үндэһэн ба суффиксые, үзэһэн хэлэлгын хубинуудые, мэдүүлэлэй шухала ба юрын гэшүүдые.

Һурагшад иимэ шадабаритай болохо:

− багшын уншажа үгэхэдэ, 50– 70 үгэтэй текстые алдуугүйгөөр, сэбэр гоёор бэшэхэ;

− үгын һүүлэй ээ- эй, ээ- өө аялгануудые зүбөөр хэрэглэхэ;

− юумэнэй нэрэнүүдые олоной тоодо зүбөөр хэрэглэхэ;

− тэмдэгэй нэрэнүүдые хэлэлгэ соогоо зүбөөр хэрэглэхэ;

− мэдүүлэлнүүдэй һүүлдэ асууһан ба шангадхаһан тэмдэгүүдые зүбөөр табижа шадаха;

− интонаци баримталан, мэдүүлэлнүүдые илгаха;

− мэдүүлэл сооһоо шухала гэшүүдые оложо шадаха;

− багшын уншажа үгэһэн текстдэ түсэб өөрөө табяад (50-60үгэтэй), һургалгын изложени бэшэхэ

− багшын хэлэжэ үгэһэн темэдэ гү, али хараһан, дуулаһан юумэн тухайгаа богонихон сочинени бэшэжэ шададаг болохо.

ДҮРИМӨӨР ШАЛГАГДАХАГҮЙ ҮГЭНҮҮД

Аляаһан, амбаар, базаар, баллуур,баржыха, бишыхан, гулабхаа, гүрөөһэн, гүбээ, дальбараа, долёобор, жалжагы, жиихэ, жараахай, замбуулин,зомгоол,игаабари, лимбэ, мангир, мүнөөдэр, нариихан, ниислэл, нягта, найрамдал, онгосо,ооһор, омоли, пүсхэгэр, сухаари, сагаалган,тармуур, таабай, түрүүлэгшэ, улаалзай,үбгэжөөл, үгэрсэ, үндэһэн,хандагай, хюмһан, һаалишан, һархяаг,шиидам, шиираг, эрбээхэй, элжэгэн, ээрсэг, ээзгэй, юрөөл, юртэмсэ, ямаан.

Материально – техническое обеспечение курса

Дүрбэдэхи классай һурагшадай хэрэглэхэ номууд:

• Р.С.Дылыкова, Т.Б.Базаргуруева, Д.Б.Дугарова Буряад хэлэн Улан - Үдэ «Бэлиг» 2012

Багшын хэрэглэхэ номууд:

• Д.Д. Ошоров Буряад хэлэн,уншалга, хэлэлгэ хүгжөөлгэ. Буряад һургуулиин программанууд, 1 – 4 классууд Улан - Үдэ «Бэлиг» 2004

• Э.Р. Раднаев Буряад хэлэнэй фонетикэ Улан - Үдэ «Бэлиг» хэблэл 2007

• С.Г. Будаин Ж.Д. Жамбуева Я.Ц. Ивахинова Ц.В. Лубсанова Буряад хэлээр текстнүүд Улан - Үдэ «Бэлиг» 2006

• С.Ц. Содномов Диктантнуудай суглуулбари 1 – 4 классууд Улан - Үдэ «Бэлиг» 2002

• С.Д. Бабуев, С.С. Балагунова, Ц.Ц. Бальжинимаева, Ц.Б. Будаев, А.Н. Содномов Буряад хэлэнэй тайлбари толи

Улан – Үдэ Буряадай номой хэблэл 1992

Хэшээлнүүдэй түсэблэлгэ (4 класс)

                                                     Календарно-тематическа түсэблэлгэ

Материально – техническое обеспечение курса

Дүрбэдэхи классай һурагшадай хэрэглэхэ номууд:

• Р.С.Дылыкова, Т.Б.Базаргуруева, Д.Б.Дугарова Буряад хэлэн Улан - Үдэ «Бэлиг» 2012

Багшын хэрэглэхэ номууд:

• Д.Д. Ошоров Буряад хэлэн,уншалга, хэлэлгэ хүгжөөлгэ. Буряад һургуулиин программанууд, 1 – 4 классууд Улан - Үдэ «Бэлиг» 2004

• Э.Р. Раднаев Буряад хэлэнэй фонетикэ Улан - Үдэ «Бэлиг» хэблэл 2007

• С.Г. Будаин Ж.Д. Жамбуева Я.Ц. Ивахинова Ц.В. Лубсанова Буряад хэлээр текстнүүд Улан - Үдэ «Бэлиг» 2006

• С.Ц. Содномов Диктантнуудай суглуулбари 1 – 4 классууд Улан - Үдэ «Бэлиг» 2002

• С.Д. Бабуев, С.С. Балагунова, Ц.Ц. Бальжинимаева, Ц.Б. Будаев, А.Н. Содномов Буряад хэлэнэй тайлбари толи.

Входная диагностика (диктант)

Мэхэтэй үнэгэн

Нэгэ нохой үнэгэ намнаба. Yнэгэн эсэшэбэ. Нохой дүтэлбэ. Yнэгэн гэнтэ хэбтэшэбэ. Нохой хажуугаарнь алад гарашаба. Yн.г.н хажуу тээшээ шугы руу оробо. Нохойн гэдэргээ эрьехэдэ, юушье харагдабагүй.(26)

1 четверть

Саhан.

Бороотой намар үнгэрѳѳд, hалхи шуургатай үбэл ерэбэ. Дайда дэлхэй сагаан хүнжэлѳѳр хушагдаба. Модод, hѳѳгүүд, түгсүүлнүүд саhан малгайнуудтай болонхой. Саhан наранда яларан, үнгын ошонуудые сасаруулан харагдана. Саhанууд ехэнхидээ гоёхон одохоной түхэлтэй байдаг. (37үгэ )

2 четверть

Эрэ тахяа шаазгай хоёр.

Гэртэ тэжээгдэhэн шаазгаймнай гар дээрэhээ эдеэлдэг байба. Нэгэтэ эрэ тахяагай шаазгайе эдюулжэ байхые хараабди. Нэгэ дахин шаазгайда үгѳѳд, hүүлдэнь ѳѳрѳѳ эдеэд, удаань дахин шазгайн аманда үгэхэ юм. Тэрээнhээ хойшо тахяанууднай шаазгайтай хамта эдеэлдэг hэн. Шазгайhаа тэрьедэхээ болёод, хамта газаагуур ябахыень оло дахин харадаг болоо hэмди. (45 үгэ)

3 четверть

Υгын бүридэл.

Ангуушан нэгэ эмэ заание намнаба. Тэрэнь зулзагатаяа ангуушадhаа тэрьедэжэ гүйбэ. Ангуушад тэрэ заание гүнзэгы гол тээшэ хашаба ха. Заан голдо хүрэhѳѳр зулзагаяа хоншоороороо орёожо тэбэреэд, уhа уруу орожо тамарба. Зулзагань уhанhаа айба. Эхэнь голой сана гаратараа хоншоороороо уhан дээрэ үргѳѳд ябаhан байгаа. Ангуушад заанай зулзагаяа хайрлахые хараба. Тиимэ дээрэhээ намнангуй орхиhон байгаа.(52 үгэ)

4 четверть

Зунай hүни.

Зунай hүни. Υдэртѳѳ бороо ороошье hаа, газаа дулаахан, шиигтэй ногооной яатайхан үнэр хамар сорьёлно. Ангаhан газарта бороо асаржа ерэhэн боро үүлэнүүд hалхинда намнуулан, урда зүг барижа ябашоо. Тойроод сэлгеэн. Богонихон hүнинүүдтэй энэ сагта хүсэд харлажа үрдидэггүй тэнгэри ойлгогдошогүй hонин үнгэтэй. Υшѳѳ нэгэ хэдыхэн болоод, тэрэ зүүн хаяаhаа сайража эхилхэ. Υдэртѳѳ эдеэлжэ садаhан үнеэдэй хорёо соогоо уухилалдан хэбтэхэнь хон-жэн байдал соо элихэн дуулдана. Тээ саанахана абяагүйхэнѳѳр мэлмэрэн урдадаг горхохон бии. Горхоной саада бэедэ түүдэгэй гал hулаханаар улаабхилна, теэд залу басагад, хүбүүдэй наадахань энэ холоhоо дуулданагүй. (84 үгэ)