Внеклассное мероприятие "Кыштаар куштар"
классный час по чтению (1 класс) по теме

Долгандыр турар хурээлел 1 класс

Тема: Кыштаар куштар.

Сорулгазы: 1. Уругларга кыштаар куштарны таныштырып билиндирер.

                     2. Куштар дугайында ниити билиин быжыглап системажыдар (чылчыг чурттатже ужуп чоруур болгаш кыштаар куштарны).

                     3. Куштарга кыжын кайы-хире берге деп чувени коргузуп билинаирер.

                     4. Куштарга ынак болурун болгаш оларга дузалаарын, куштарны камнаарын кижизидер.

Херек чуулдер:

1. Кыштаар куштарнын оннуг чуруктары: кок-хокпеш, кызыл оек (снегирь), дулей холпеш (поползень), бора-хокпеш, свиристель, коге-буга, каарган, ала-сааскан, торга, клёст.

2. Ол-ла куштарнын чучелолары.(музейден дилеп алыр).

3. Куш чемгерер деспижигеш.

4.Интерактивтиг самбырага Кызылдын парыгынын кыштаар куштарын коргузер.

5. «Кым тиилээрил?» деп оюнга хереглээр 1,2,3-ку одуругларга хереглээр деспижигештер болгаш шанналга салыр куштары.

Кичээлдин чорудуу:

1.Организастыг кезээ.

2.а)Кичээлдин сорулгазын дамчыдар.(см. сорулгазы)

   Б)Оюннун сорулгазын дамчыдар.

    - Уруглар, «Кым тиилээрил?» деп оюнувуста, уш одуругларда деспижигештер салып каан мен. Харыылаан санында-ла деспижигештерге кушкаштар ужуп келир. Кайы одуругга хой куштар ужуп келирил, ол одуруг тиилээн боор.

3. Бо хуннун, айнын, уенин дугайында беседа.

    - Бо хун каштын хуну ийик?

    - Бо каш айыл?

    - Бо чылдын кайы уезил?

    - Кыштын демдектерин чугааланар (башкы куштарны деспижигештерже салып, шаннап турар).

4. Онаалга хыналдазы.

    - Эрткен кичээлде куштар дугайында ниити таныжылгада чуну билип алган ийик бис?

    - (Куштар чылыг чурттарже ужуп чоруптар, кыштаар куштар артыпкаар)  

    - Чуу деп куштар чылыг чурттарже ужуп чоруптарыл?

     (Уругларнын харыылары)

    - Чуге ужуп чоруптарыл?

      (Уругларнын харыылары)

  Туннээр.

5. Чаа тема (беседа).

    -Уруглар, силер сооп келген дидинер. Ынчангаш куштарга эн-не берге уе келген. Кандыг куштар артып калган?

    - Кыштаар куштар артып калган.

    - Куштарнын чуруктарынче коруп корунерем, тааныыр-дыр силер бе? Адап корээлинерем.

      (Уругларнын харыылары)

    - Кымнар куштар дугайында шулуктер билирил, шулуктеп корээлинерем уруглар.

1. Экер-оол Кечил-оол «Бора-хокпеш»

       Бора он чучактыг,

       боску ак богаалыг.

       Чыжырткайндыр эдер,

       шыпыраннап орар.

       Бора-Хокпеш хензиг,

       Борбалчыннаан эрес.

       Шуурган, соокгу тоовас,

       Чуртун черле кагбас!  

2. Эмма Ооржак «Торга».

      Аргавыстын эмчизи

      Ала шокар торга,

      Аарый берген ыяшты

      Аштап, соктап эмнээр

3. «Каарган».

     Кап кара каарган

     Каарк, деп эдип,

     «Кайда менээ быштак,

       Каап бээрлер бар бе?»

4. Кыштаар куштар кээргенчиг

    Хыраа безин шыва бээр.

    Денди аштаан куштарга,  

    Деспиге тара уруп бээйин.

(Уругларны мактаар).

    - Куштарны чемгерип тур силер бе?

       (Уругларнын харыылары).

     - Куштарнын ажыы чул?

        (Уругларнын харыылары)

      - Ынчангаш куштар дыка ажыктыг, оларны чемгере, камнаар, дузалаар, ынак болур. Куштарнын деспижигежинге тоорук сайы, кара тоорук, чиг-тараа (пшено), хлеб тогланчызы. Кок- хокпешке дузу чок чаг азып бээр. Ынчаар чемгерип болур силер.

5. Сула шимчээшкин.

Оолдар.

      - Карр- карр чуу-дур мен?

Уруглар.

       - Каарган-дыр сен танып кааптым.

Оолдар.

       - Каяа мени корген сен?

Уруглар.

       - Кажа херим каяа-даа.

(Ужуп турур куштар оттунуп турар).

6. Куштар дугайында тайылбыр.

       - Бо силернин хуннун-не коор, билир кужунар бора-хокпеш-тир деп эжинернин шулуунде, «Бора-Хокпеш хензиг, борбалчыннаан эрес»  дээрге, хензиг хирезинде кончуг шыдамык, ынчангаш ол мында кыштап турар.

       - Кок-хокпеш сарыг оектиг, кара баштыг, боду коксумээр, бора-хокпеш хире. Чайын ийи катап торуур, он-он ийи чуургалыг болур.олар дыка хой багай курт-кымыскаякты узуткап турар.

        - Каарган арганын санитары.

       - Торга аарыг ыяштарнын эмчизи.

       - Ала – сааскан  арганын танныылы. Чуге дээрге бору келген болза шупту дириг амытаннарны айыыл келди деп дамчыдып алгыра бээр.

       -  Клёст тускай кушкаш. Ол ине бурулуг аргага февральда уя тудар. Беш, алды чуургалыг болур. Оолдарын чочагайнын иштинде урезиннерин карышкак хаайы -биле уштааш, оолдарын чемгерер. Ол база шыдамык куш.

7. Сула шимчээшкин.

 Дээлдиген, сайлык-даа

 Дээрже ужар хостуг-ла.

 Сыыйт-сыыйт дээш эткилээр

 Сыыладып ушкулаар.

8. Ном-биле ажыл.

  - Мында кушту чуруур бис.

Кызыл дептер дугайында тайылбыр.

9. Магнитафонда куштар унун таныдар.

Хек, бора-холпеш, кок-хокпеш.

10. туннээр.

11. Онаалга.

Кыштаар куштарны чуруп экээр.

МОУ гимназия №9

План-конспект  урока по окружающему миру

тема: «Кыштаар  куштар»

на конкурс на лучшую разработку «Современный урок»

учитель начальных классов гимназии №9

 Ооржак Эмма Очур-ооловна

Кызыл, 2010г.