"Амарах аҕа - дьоһун уол"
план-конспект занятия (средняя группа) по теме

Майатааҕы «Мичил» оҕону сайыннарар киин

«Амарах аҕа – дьоһун уол»

(Аҕа дойдуну көмүскээччилэр күннэригэр аналлаах күрэх сценарийа)

Ыытааччы: Н.С. Куприянова

Олунньу 22 күнэ 2013 сыл

Уол оҕо – дьол суолдьута

Кэргэн ыал ымыыта,

Уол оҕо – олох кэскилэ

Күн сирин киэргэлэ.

Уол оҕо сырдык мичээрэ

Олоҕу туругуртун,

Күммүт күллүн күндээрэ

Куруук Эйэ туруохтун!

• Үтүө күнүнэн күндү оҕолор, иитээччилэр, ыалдьыттар! Бүгүҥҥү үөрүүлээх күммүт ананар биһиги Аҕа дойдуну көмүскээччилэрбитигэр – амарах аҕаларбытыгар, эһээлэрбитигэр уонна бары уолаттарга. Эһигини барыгытын «Мичил» детсад коллективын аатыттан итиитик-истиҥник эҕэрдэлээн тураммыт «Дэйбиирдээх» үҥкүүлэрин аныыллар эйэҕэс майгылаах уолаттарбыт.

1. “Дэйбиирдээх” үҥкүү.

• Былыргы саха ыалыгар уол оҕо төрөөтөҕүнэ улахан үөрүү – көтүү, дьол – соргу тосхойуута буолара: «Олоҕу салҕааччы, дьиэни чинчийээччи, ааппытын ааттатыах, уҥуохпутун көтөҕүөх киһибит» - диэн тута ааттыыллара. Онон аҕа уолугар чугастык сыһыаннарын туһугар анаммыт «Амарах аҕа – дьоһун уол» - диэн күрэхпитин саҕалыыбыт. Бүгүҥҥү күрэхпит кыайыылахтарын VI түһүмэх түмүгүнэн быһаарыахпыт. Күрэх былдьаһан уолан дьон уолаттар охтубакка ойдуннар, быһый – ньыгыл уолаттар мөтөрүһэ сүүрдүннэр!
• Чэйиҥ, дохсун ытыспыт тыаһынан доҕуһуоллаан көрсүөҕүҥ күрэх кыттыылаахтарын:

• _______________________________________________________________________
• _______________________________________________________________________
• _______________________________________________________________________
• _______________________________________________________________________
• _______________________________________________________________________
• _______________________________________________________________________
• _______________________________________________________________________
• _______________________________________________________________________
• _______________________________________________________________________
• _______________________________________________________________________
• _______________________________________________________________________

• Бүгүҥҥү күрэхпит дьүүллүүр сүбэтин кытта билиһиннэрэбин:

• _______________________________________________________________________
• _______________________________________________________________________
• _______________________________________________________________________

• «Маҥан дьиэ» диэн хоһооннунан эҕэрдэлиэхтэрэ кэрэчээн кыргыттарбыт.

2. Хоһоон «Маҥан дьиэ».

• Бу үөрүүлээх түгэҥҥэ эгил – тэгил эрийсэ, биир кыахтаахпыт кыайдын – диэн алҕаан тураммыт I-кы түһүмэҕи саҕалыах.
• Бастакы түһүмэхпит, эһиэхэ дьиэҕэ үлэ курдук бэриллибитэ - «Девиз» толкуйдааһын. Истиэххэйин күрэхпит маҥнайгы нүөмэрдээх кыттыылаахтарын…
• Маладьыастар! Иккис түһүмэхпит «Сүксэн баран сүүрүү».
• Билигин уолаттарбыт «Мин аҕам бэлэҕэ» диэн хоһоонунан эҕэрдэлиэхтэрэ.

3. Хоһоон «Мин аҕам бэлэҕэ».

• Үһүс түһүмэхпит ананар аҕаларбытыгар «Ким саамай элбэҕи» диэн. Манна аҕалар корзинаҕа 5 мээчик быраҕаҕыт. Хас мээчиги киллэрэҕит, оччо очко эбии ааҕыллар.
• Төрдүс түһүмэхпит «Спортивные лошадки» диэн. Манна аҕалар 4 атах буолан тураҕыт, үрдүгүтүгэр уолаттаргытын олордоҕут. Уонна хамаанданан олоппоһу эргийэн кэлэҕит. Кыайбыт хамаанда эбии очко ылар.

4. Ырыа «Аҕаларбыт бастакы».

• Бэһис түһүмэхпит «Догони свою пару» диэн. Манна обруч иһигэр иккиэн киирэҕит уонна сүүрэҕит.
• Аҕаларын, убайдарын, эһээлэрин «Иккиэннэрин таптыыбын» ырыанан эҕэрдэлиэхтэрэ.

5. Ырыа «Иккиэннэрин таптыыбын».

• Күрэхпит бүтэһик, быһаарыылах түһүмэҕэ «Гонка за лидером» диэн. Манна бастаан оҕо мээчиги тутан сүүрэр, кэлэн аҕатыгар биэрэр, аҕалар – тобуктарын икки ардыгар тутан баран сүүрэллэр.
• Маладьыастар! Билигин дьүүллүүр сүбэ түмүгү таһаарыар диэри аҕаларбытыгар сахалыы оонньууларга абсолютнай күрэх буолар. Кыттыан баҕалаахтар бары манна таҕыстыбыт.

• «Ойбонтон уулааһын» (сиртэн биир тутум үрдүктээх иһиккэ ууну толору куталлар. Оонньооччу уҥа илиитинэн хаҥас кулгааҕын эминньэҕин тутар, хаҥас илиитинэн хаҥас атаҕын кэтэҕинэн уҥа атаҕынан туран эрэ төҥкөйөн, мас кытыйаттан уулаан ылыахтаах. Өскөтүн төҥкөйөн иһэн илиилэрин арааран, тайана түстэҕинэ, оонньууттан туораан иһэр. Илиилэрин араарбакка, аҥар атаҕынан, үчүгэйдик төҥкөйөн уу истэҕинэ, кыайыылаҕынан тахсар).
• «Тобук тардыһыыта» (икки күрэхтэһэр киһи ол олоппосторго уун утары олорон, тобуктарын ыга кыпчыйсыахтаахтар. Бу олорон иккиэн илиилэрин кэннилэригэр сис туттуохтаахтар. Иккис киһи туох баар күүһүнэн тобуктарын икки аҥы араара сатыахтаах. Өскөтүн кини утарылаһааччыттан тобуктарын икки ардынан киһи сутуруга батар буолбут буоллаҕына, кини кыайыылаҕынан тахсар).
• «Ыт буутун охсуһуута» (икки киһи уҥа илиилэринэн хаҥас атахтарын кэннинэн уҥа атахтарын туталлар. Уонна чохчойо сылдьан, аҥар атахтарынан ыстаҥалаһан, бэйэ – бэйэлэрин санныларынан анньыһаллар. Бу бириэмэҕэ хайалара да илиилэрин араарыа суохтаах. Иккисттэн биирдэстэрэ, саннынан таарыллан, илиитин – атаҕын ыһыктан кэбиһээт, олоро түстэҕинэ, кыайтарбытынан ааҕыллар).

• Тылы биэрэбит дьүүллүүр сүбэ председателыгар _____________________________.
• Бүгүҥҥү күрэхпит бары кыттыылаахтарыгар:

Дьол – соргу тосхойдун

Айхал – мичил эҥэрдэстин,

Аҕалар амарах санааланыҥ

Уолаттар эйэҕэс сүрэхтэниҥ,

Салгыбат гына

Салан элбэх саастаныҥ!

• Эһиэхэ, кэлэн кыттыыны ылбыккытыгар барыгытыгар барҕа махтал буолуохтун!
• Күндү көрөөччүлэр, манан бүгүҥҥү «Амарах аҕа – дьоһун уол» диэн Аҕа дойдуну көмүскээччилэр күннэригэр аналлаах аралдьатыыбыт түмүктэнэр. Эһиэхэ ыраас күннээх халлааны, дьиэ кэргэҥҥитигэр ил – эйэни, чэгиэн – чэбдик доруобуйаны!
• Көрсүөххэ диэри! 