Тыва улустун аас чогаалы: Дурген чугаа
материал (младшая, средняя, старшая группа) на тему

Дүрген-чугаалар

Дүрген-чугаа аас чогаалыныӊ бурун үеден дамчып келген жанры. Оларныӊ кижизидикчи үнези кайгамчык улуг. Шын, тода чугаалап өөреринге, сөстерниӊ аӊгы-аӊгы утказын билип алырынга, сөс, чугаа аяны шиӊгээдиринге, ооӊ кол ударениезин тыварынга, угаан-медерел сайзырадырынга аажок дузалыг.

1.Билдим, билдим

Биче шынаа,

Шанаалаза –

Шыктыг алаак,

Алаактаза –

Арбын сүрүг,

Сүрүглезе –

Сүттүг инек,

Инектезе –

Итпек, хойтпак,

Хойтпактаза –

Дооза тодар

Тодарлаза –

Тодуг-догаа.

2.Билдим, билдим

Биче шынаа,

Шанаалаза –

Шыргай сериин,

Сериинезе –

Сериин чайлаг,

Чайлаглаза –

Чаагай сиген,

Сигеннезе –

Шими долар,

Доларлаза –

Доскаар хойтпак,

Хойтпактаза –

Хоолуглуг чем.

3.Билдим-билдим –

Биче шынаа,

Шынаалаза –

Шаптык хая,

Хаялаза –

Каӊзаӊ маас,

Маастаза –

Булуӊ-Доос,

Доостаза –

Дойту белеӊ,

Беленнезе –

Бээ далган,

Далганназа –

Даа төгүс,

Төөгүстезе –

Дөрбен каас,

Каастаза –

Кара черим,

Черимнезе –

Чеди кулаш,

Кулаштаза –

Куу туман,

Туманназа –

Түктүг ары,

Арылаза –

Арбын курзук,

Курзуктаза –

Куу хаг.

4.Дөө Ак-хая ховузунда

Беш тарлаан-шокар

Сарлык шарызын

Беш традлаан-шокар

Сарлык шарызын

Беш тарлаан-шокар

Сарлык шарызы дивес болза,

Кандыг беш тарлаан-шокар

Сарлык шарызын дээр боор.

5. Чарык паш

Чаваналаттынза,

Чаваналаттынзын,

Чаваналаттынмаза,

Чаваналаттынмазын.