Тематик план грамота
рабочая программа по развитию речи (старшая группа) на тему

         Тема

                     Максат

  Эшчәнлек        төрләре

  Җиһазлау

1.

А, а хәрефе һәм аның хәреф-ләр кассасында-гы урыны, язылышы.

1.Балаларда иптәш-ләренең җаваплары б-н килешү яки килешмәү-  не дусларча әйтеп бирә белү күнекмәләрен фор малаштыру.

2.Әдәби әсәрләрне ишетеп кабул итү кү-  некмәләрен үстерү.

3.А, а хәрефе үзенчә-   лекләрен һәм аның хә-  рефләр кассасындагы урынын үзләштерү.

А, а хәрефен язуда күрсәтү күнекмәсен фор малаштыру.

Сүзләргә аваз анализы ясау.

“Тере модель-   ләр”  уены.

“А хәрефе нәрсә-  гә охшаган?” уен-биреме.

Схема б-н эшләү.

Рәсемдәге пред-   метларны төр-   кемләү.

Дид. уен “Минем исемем ничек?”

А, а хәрефләрен язу.

ШәеховаР.К. Мәктәпкәчә яшьтә-геләр   әлифбасы. Авазларны уйна-тып: эш дәфтәре №2.-Казан№ Хәтер, 2011.- 4-7 б.

А,а хәрефе.

Алфавит.

Төсле фишка-лар.

2

Ә, ә хәрефе һәм аның хәреф-ләр кассасын-дагы урыны,  язылышы

1.Танып белү процессына карата кызыксыну уяту.

Үз гаиләләренә кара-та җылы хисләр уяту өчен  җирлек тудыру.

2.Авазларны танып белү күнекмәләрен үс-терү

3.Ә, ә хәрефе үзенчә-    лекләрен һәм аның хә- рефләр кассасындагы   урынын үзләштерү.

Ә,ә хәрефен язуда күрсәтү күнекмәсен формалаштыру.

Ә.Бикчәнтәева-  ның “Туп” шигырен уку.

“Тере модель-      ләр” уены.

Гаилә турында әңгәмә.

Р.Миңнуллинның “Әтәч” шигырен уку.

Яңа мәгълүмат     “Әтәч – ул ...”

Схема б-н эшләү.

Ә,ә хәрефләрен язу.

Төсле фишкалар

Алфавит

Ә, ә хәрефе

Әтәч рәсеме.

Эш дәфтәре: 8-12 б.

3

Авазны сүздән ин-тонация белән аерып алу. [ш]авазын сүздән ин-тонация б-н аерып алу.

1. Балаларның тәрбияче сөйләме белән кызыксынула-рын хуплау.

Тәрбияче булыш-лыгы белән уеннарда диалогик аралашуны җайга салу.

2.Бирелгән аваз белән сүзләрне әйтү күнекмәләрен бул-дыру.

3.Педагог тара-фыннан интонация белән аерып алынган  авазларны ишетергә өйрәтү.

Әсбап белән таныштыру.

“Көзге паркта”уены

Рәсемнәр буенча эш.

Рәсем буенча тасвирлама текст төзү.

5б. сүзләргә аваз анализы ясау.

Тел шомарт-кыч б-н эш(6.)

“Мәктәпкәчә яшьтәгеләр әлифбасы”.Авазларны уйнатып – эш дәфтә –ре 1.(Шәехова Р.К.)4-7 бит.

Көз сурәтлән-гән рәсем.

Предметлар ясалган карточ-калар.

4

Артикуляция һәм яңгырашла- ры буенча якын торган [ш] һәм

[ж] авазла-рын чагыш-тыру.

1.Балаларның сөйләмен гомуми-ләштерүче сүзләр (киемнәр, хайваннар, үсемлекләр) б-н баету һәм гомуми-ләштерә белү күнек-мәсен булдыру.

2.Сүздән аерым авазны интонация б-н аерып алып әйтү күнекмәсен ныгыту.

3.Бирелгән аваз-ны аерып алу, артикуляция һәм яңгырашлары буен- ча якын торган авазларны чагыш-тыра белү күнекмә-сен формалаштыру.

Җил турында  шигъри табыш-мак әйтү.

Рәсемнәр бу-  енча [ж ] һәм   [ш ]

авазлары ишетел-гән сүзләрне әйтү.

“Кем күбрәк сүз әйтә”уены.

Предметларны функциональ бил-геләре буенча классификацияләү

Кыш сурәтлән-гән рәсем.

Предметлар ясалган карточ-калар.

Эш дәфтәре: 8-9б.

5

Сүздән [җ] һәм   [җь] авазларын аерып алу.

1.Туган телебезгә мәхәббәт тәрбияләү.

2.Калын (кырыс) һәм   нечкә (ягымлы) әйтелә торган тартык авазларны ишетү һәм аларны  аера белү күнекмәсен   булдыру.

Сөйләмдә анто-ним сүзләрне актив куллануларына бу-лышлык итү.

3.Сүзне аерым авазны  интонация б-н аерып алып әйтү күнекмәсен   булды-ру.

[җ] авазын ишетү һәм әйтү күнкемәсен булдыру. Сөйләмдә [җь]  һәм [җ] аваз-лары булган сүзләрне активлаштыру.

“Зур һәм кечкенә коңгыз-лар” уен-күнегүе

“Кайтаваз” уе-ны

“Киресен әйт” уены (авыр-җи-ңел)

11б. сүзләргә аваз анализы ясау.

Җәй сурәтлән-гән рә- сем

Предметлар ясалган карточ-калар

Эш дәфтәре: 10-11б.

6

Сүздән [з] һәм     [зь] авазларын аерып алу.

1.Балаларда аваз-ларның төрле яңгырашын бе-   лергә теләү хисе уяту һәм игътибарлылык тәрбияләү.

2.Калын (кырыс) һәм нечкә (ягымлы) әйтелә   торган тар-тык авазларны ишетү һәм бер-береннән аера белү күнекмә-ләрен үстерү.

3.Сүзне аерым авазны   интонация б-н аерып алып әйтү күнекмәсен ныгыту.

Сөйләмдә [зь]һәм [з]авазлары булган сүзләрне активлаш-тыру.

“Зур һәм кеч-кенә черкиләр” уен-күнегүе

Рәсемнәр буен-  ча [з] һәм [зь]  авазлары кергән сүзләрне әйтү.

“Кем күбрәк  табып әйтә” уены.

Предметлар ясалган  рәсемнәр

Эш дәфтәре: 12-13б.

7

Сүздән [з] һәм [зь],[җ] һәм [җь] авазларын аерып алу.

1.Биремнәрне мөс тәкыйль үтәргә ом тылу өчен җирлек булдыру.

2.Балаларның артикуля-ция һәм яңгырашлары буенча якын торган авазлар-ны чагыштыра белү, калын (кырыс) һәм нечкә (ягымлы) әйтелә торган тартык авазларны   ишетү һәм аера белү кү- некмәләрен үстерү.

3.Шигъри юллар-дан аерым авазны интонация б-н аерып алып әйтү кү- некмәсен булдыру.

Сөйләмдә [зь] һәм [з], [җ] һәм [җь] авазлары булган сүзләрне активлаш-тыру.

Шигъри юллар тыңлау.

Шигырьдәге [җ] һәм [з] аваз лары ишетелгән сүзләрне әйтү.

Мөстәкыйль эш

15б. сүзләргә аваз анализы ясау.

“Игътибарлы бул” уены

Җәй сурәтлән-гән рәсем.

Предметлар ясалган карточ-калар

Эш дәфтәре: 14-15б.

8

Калын һәм нечкә әйтелә торган тартык [с] һәм [сь] авазларын ишетү һәм сүздән инто-нация б-н аерып алу.

1.Танып белү эшчәнлегендә үзләш-терелгән алгоритмны куллану күнекмәсен формалаштыру.

2.Сүздән авазны инто-  нация б-н аерып алу һәм аның калынлыгын-нечкә-леген саклап калып, башка авазлардан ае-рып әйтү күнекмәсен булдыру.

3.Тартык авазның калын яки нечкә әйтелешле булуын билгеләү ысулын үз-ләштерү.

“Каз һәм каз бәбкәсе “уены.

Рәсемнәр б-н эш.

“Кырыс” һәм “ягымлы” малай лар уен-күнегүе.

Мөстәкыйль эш.

Иллюстрацияләр буенча “кырыс” һәм “ягымлы” малайлар турында тасвирлама-текст төзү.

Предметлар ясалган карточ калар.

Эш дәфтәре: 16-17б.

9

[л] һәм [ль] авазларын ишетү һәм сүз-  дән интонация  б-н аерып алу.

1.Күмәк сөйләшү-дә катнашу теләге, хайваннар дөньясына карата кызыксыну уяту.

2.Балаларда сүз-дән авазны интона-ция б-н   аерып алу һәм, авазның  калын-лыгын-нечкәлеген саклап калып, баш-  ка авазлардан аерып әйтү күнекмәсен үстерү.

3.”Кырыс” һәм “ягымлы”аваз төшен-чәләрен  ныгыту.

Тартык авазның калын  һәм нечкә әйтелешен ачыклау ысулын куллану күнекмәсен камил-ләштерү.

Предметларны функциональ билгеләре буенча классификацияләү

Хайваннар ту-рында әңгәмә.

Рәсемнәр б-н эш.

Мөстәкыйль эш.

“Кайтаваз”уены.

Предметлар ясалган карточ-калар.

Эш дәфтәре: 18-19 б.

10

[м] һәм [мь] аваз-ларын ишетү һәм бер-береннән интонация б-н   аерып алу.

1. Балаларның үзләренә якын булган темага сөйләшү-ләрендә үткәннәрнең тәэсирен чагыл-  дырып сөйли белү күнекмәләрен камил-ләштерү.

2.Сүздән авазны интонация б-н аерып алу һәм аның калын-лыгын нечкәлеген саклап калып, башка авазлардан аерып әйтү күнекмәсен үстерү.

3.Тартык авазның калын һәм нечкә әйтелешен ачыклау ысулын куллану кү некмәсен камилләш-терү.

“Мырауҗан” хикәясен тыңлау.

Монологик      сөйләм  “Мин   яраткан хайван”.

[м], [мь] аваз-ларын интонация    б-н аерып алу.

Мөстәкыйль эш.

“Кем күбрәк сүз әйтә?” уены.

Хайваннар су-рәтләнгән рәсем-нәр.

Эш дәфтәре: 20-21 б.

11

[н] һәм [нь], [ң]  авазларын ишетү һәм сүздән инто-нация б-н аерып алу.

1.Аралашу, игъ-тибар   б-н тыңлау, ишетү, иптәшләренең җавабы б-н килешү яки килешмәүләрен дустанә әйтеп бирә белү күнекмәсен үс-  терү.

2.Тартык авазның каын һәм нечкә әйтелешен ачыклау ысулын куллану кү-некмәсен камил-ләштерү.

3. Балаларда сүз-дән авазны интона-ция б-н   аерып алу һәм аның ка-  лынлыгын-нечкәле-ген  саклап калып, башка авазлардан аерып әйтергә өйрәтүне дәвам итү. [ң] авазының үзен-   чәлеге б-н таныштыру.

Шигырь тың-лау.

Интонация б-н сүздән [н] һәм    [нь] авазларын  аерып алу.

Мөстәкыйль эш.

“Кайтаваз” уены.

“Кем күбрәк сүз әйтә?” уены.

Эш дәфтәре: 22-23 б.

12

[р] һәм [рь] авазларын ишетү һәм сүз-  дән интонация    б-н аерып алу.

1.Балаларда бер-берсенә хөрмәт хис-ләре тәрбияләү.

2.Сүздән авазны интонация б-н аерып алу   һәм аның ка0-лынлыгын- нечкәле-ген саклап калып, башка авазлардан аерып әйтү күнек-мәсен, аваз анализы ясау күнекмәсен үстерү.

3.[р]авазын камил әйтү күнекмәсен һәм сүзләрнең әйтелеш-ләре ягыннан охшаш-лыгын, аермасын таба белү күнекмәсен булдыру.

Рольле уен          “Цирк арена-   сында юлбарыс-лар”

[р] һәм [рь]   авазларын дөрес әйтергә өйрәнү күнегүләре.

Уен “Исемеңдә [р] авазы бармы?”.

Мөстәкыйль эш.

Уен “Нәрсә б-н охшаш, нәрсә     б-н аерыла?”

Рәсемле кар-точкалар.

Эш дәфтәре: 24-25 б.

13

[к] һәм [кь], [къ]

авазларын ише- тү һәм сүздән интонация б-н  аерып алу.

1.Тартык авазның калын һәм нечкә әйтелшен ачыклау ысулын куллану кү-некмәсен ка-  милләштерү.

2.Сүздән авазны интонация б-н аерып алу һәм аның калынлыгын-нечкә-леген саклап ка-   лып, башка авазлар-дан   аерып әйтү күнекмәсен, сүзләргә аваз анализы  ясауны үстерү.

3.Уку эшчәнлеге компоненты булган үз-үзеңә контроль ясый белү күнек-мәсен булдыру

“Яшелчә бак-часы” карти-насын күзәтү.

Р.Миңнуллинның “К” лар тулган  бакчага шигырен уку.

Авазларны сүз-дән интонация б-н аерып алу.

Мөстәкыйль эш.

Уен“Кайтаваз”

“Яшелчә бакчасы” картина-сы предметлар ясалган карточ-калар.

Эш дәфтәре: 26-27 б.

14

[п] һәм [пь] авазларын ише-  тү һәм сүздән интонаөия б-н  аерып алу.

1.Чагыштыра бе-лү, игътибарлы булу кебек сыйфатлар үсешен тәэмин итү.

2.Сүздән авазны интонация б-н аерып алу һәм аның калынлыгын- нечкә-леген саклап ка-  лып, башка авазлар-дан аерып әйтү күнекмәсен  үстерү.

3.Тартык авазның калын һәм нечкә әйтелешен ачыклау ысулын  куллану күнекмәсен ка- милләштерү.

Шигырьне күңел-дән өйрәтү һәм сәнгатьле   итеп сөйләргә ирешү.

Рәсем буенча эш “Песиләр” – уенлы күнегү.

“Кем күбрәк әйтә?” – песи сүзен ачыклаучы сыйфатлар.

Песи турында   телшомарткыч өй-рәнү.

“Шигырьдәге “кырыс” [п], ягымлы [пь] ава-  зы кергән сүзләрне табып әйтү” уены.

Мөстәкыйль эш.

“Кайтаваз” уены.

Песиләр сурәт-ләнгән рәсем.

Предметлы карточкалар.

Эш дәфтәре: 28-29 б.

15

[в] һәм [вь], [w] аваз-ларын ишетү һәм сүздән инто-нация б-н аерып алу.

1.Туган телебезгә  мәхәббәт тәрбияләү.

2.Сүздән авазны интонация б-н аерып алу һәм аның калынлыгын-нечкә-леген саклап ка-  лып, башка авазлар-дан  аерып әйтү күнекмәсен үстерү.

Тартык авазның калын һәм нечкә әйтелешен  ачыклау ысулын куллану күнекмәсен камил-  ләштерү.

3.Татар теленә хас булган [w] авазының үзенчәлеге б-н таныштыру.

Шигъри юллар тыңлау.

“Шигырьдәге “кырыс” [в] һәм   “ягымлы” [вь]    авазы кергән сүз- ләрне әйт” уены.

Дидактик мате-  риал б-н эшләү.

“Кайтаваз” уены.

“Дусларга үз рәсемнәрен табар-га  булыш!” уен-күнегүе.

Предметлы рә-    семнәргә карап   җөмлә төзү.

Предметлы рә-семнәр.

Туп.

Эш дәфтәре: 30-31 б.

16

[г] һәм [гъ], [гь] аваз-ларын ишетү һәм сүздән интонация  б-н аерып алу.

1. Туган телебезгә мәхәббәт тәрбияләү.

2.Сүздән авазны интонация б-н аерып алу һәм аның калынлыгын- нечкә-леген саклап ка-   лып, башка авазлар-дан аерып әйтү күнекмәсен үстерү.

Тартык авазның калын  һәм нечкә әйте-лешен ачыклау ысулын куллану күнекмәсен камилләштерү.

Сүзнең беренче ава-зын аерып ала белү күнекмәләрен үстерү.

3.Татар теленә хас булган [гъ] авазының үзенчәлеге б-н таныш-тыру.

Рәсемнәрнең исемнәрен атау.

Мөстәкыйль эш.

Җөмлә төзү, “Ко-лакка пышылдау” уен-күнегүе.

“Кайтаваз” уены.

Схемадагы ка-лын (нечкә) әйте-лешле тартык аваз-ларны     зәңгәр (яшел) төсләргә буяу.

Эш дәфтәре: 32-33б.

17

[х] һәм [хь], [һ]  аваз ларын ишетү һәм сүздән интонация  б-н аерып алу.

1.Туган телнең үзенчәлекләрен күбрәк белү   теләге, кызыксы-ну уяту.

2.Сүздән авазны интонация б-н аерып алу һәм аның калынлыгын-нечкәлеген саклап ка-  лып, башка авазлардан  аерып әйтү күнекмәсен   үстерү.

Тартык авазның калын  һәм нечкә әйте-лешен ачыклау ысулын куллану күнекмәсен камил-ләштерү.

3.Татар теленә генә хас   булган [һ] авазы-ның үзенчәлеге б-н таныштыру.

Хат турында аң-латма бирү.

Р.Миңнуллинның “Хат” шигырен уку.

“Шигырьдәге “кырыс” [х] һәм  “ягымлы” [хь]  ава зы кергән сүз- ләрне әйтү.

Мөстәкыйль эш рәсемнәрне “малай-лар портреты” б-н тоташтыру.

“Кайтаваз” уены.

“[һ] авазы кергән сүзләр уйлап тап” уен-ярышы.

Конверт б-н хат

Х хәрефе

Эш дәфтәре: 34-35 б.

18

Сүз схемасы төзү.

1.Әңгәмәдә кат-нашу теләге һәм үз-үзенә ышаныч уяту өчен җирлек,  иҗади фикерләү күнекмәсе булдыру.

2.Сүзнең беренче авазын аерып ала белү күнекмәләрен ныгыту.

Сүздән авазны интонация б-н аерып алу һәм аның калынлыгын-нечкә-леген саклап калып, башка авазлардан  аерып әйтү күнек-мәсен үстерү.

3. Авазларны шартлы    билгеләр б-н күрсәтеп,  сүзнең схемасын төзү күнек-мәсен булдыру.

Хикәя сөйләү, рәсем буенча хи-  кәянең башын уйлау.

Ау сүзендә[а] һәм [у] авазла-  рын интонация б-н аерып алу.

Мөстәкыйль эш.

“Кем күбрәк сүз әйтә?” уены.

“Парын тап һәм  дөрес итеп буя” уен-биреме.

“Дөрес әйт” уены.

Табышмак төзү һәм җавабының рәсемен ясау.

Эш дәфтәре: 36-39 б.

20

Аваз мо-дельләрен кулланып, сүзләргә аваз анализы ясау.

1.Чагыштыра белү, игътибарлы булу кебек сыйфатлар үсешен тәэ-  мин итү, иҗади фикерләү күнекмәсен булдыру.

2.Бирелгән сүзгә та-    мырдаш сүзләр сайлау аша сүз байлыгын арт-  тыру, бәйләнешле сөй- ләм телен үстерү.

3.Сүзгә аваз анализы  ясау  ысулын  аерып алу. “Схема”, “модель”  төшенчәләрен үзләште-  рү.

Сүздә авазның урынын билгеләргә өйрәтү

Ат сүзенә аваз   анализы ясау.

“Тере модель-  ләр” уены.

Ут сүзенә аваз   анализы ясау.

“Кем күбрәк сүз  әйтә?” уены.

Үсемлекләр ту-  рында табыш-  маклар төзү.

Дид. уен “Башта нәрсә, аннан соң нәрсә?”.

Дид. уен “Охшаш сүзләр уйлап әйт”.

Эш дәфтәре: 40-44 б.

21

Татар теле-нең үзенчәлекле авазлары ([ү],   [ә]) кергән сүз-ләргә аваз ана-лизы ясау.

1.Балаларда бирел-гән   мәгълүматка карата кызыксыну һәм игъ-тибарлылык булдыру, иҗади фикер үсеше өчен җирлек тудыру.

2.Сүзгә аваз анализы ясау күнекмәсен камил-ләштерү.

Сүзне әйткәндә бирелгән авазны аерып алу, сүзләрдә бертөрле авазларны табып әйтү күнекмәләрен ныгыту.

3.Сүздән беренче һәм   соңгы  авазларны аерып алуга күнегүләр бирү.

Мүк, мәк сүзләренә аваз анализы ясау, аларны чагыштыру.

“Күпмәгънәле сүз-ләр” төшенчәсе б-н таныштыру

Яңа мәгълүмат ишетеп кабул итү “Сез беләсезме,   мүк-  ул...”

“Сүзне уйлап әйт” уены.

“Тере модельләр” уены.

“Сүзләр чылбы-ры” уены.

Күпмәгънәле сүзләр.

Рәсемнәр, фишкалар.

Эш дәфтәре: 45-48 б.

22

Калын һәм нечкә әйтелеш-ле  сүзләр.

1.Балаларның игъти-барын, җавап әзерләү тилеген үстерү, аларда танып белүгә кызык-сыну уяту.

2.Сүзгә аваз анализы ясау күнекмәсен камил- ләштерү. Калын һәм  нечкә авазларны парлап әйтә белүләрен ныгыту. Сүзләрне чагыштыра белү күнекмәләрен үс-  терү.

3. Сүзгә аваз анализы ясарга өйрәтүне дәвам итү. Сузык авзларның  “төсле” билгеләмәсе    б-н та-ныштыру.

Кул сүзе б-н “Те- ре модельләр” уены.

“Кем күбрәк сүз әйтә” уены.

“Бу рәсемнәрнең атамаларында нинди охшашлык бар?” биреме.

“Дөрес әйт” – туп б-н уен.

Эш дәфтәре: 49-54 б.

Туп, төсле фишкалар.

23

Сузык авазлар төшенчәсе б-н таныштыру.

1.Иҗади характер-дагы уен-биремнәрне үтәү күнекмәләрен үс-терү.

2.Сузык авазларны тартык авазлардан аера белү күнекмәләрен ныгыту.

Бер үк авазлардан төзелгән төрле мәгънә белдерә торган сүзләр-  не урынлы куллану кү- некмәсен булдыру.

3.Сузык авазларның      “төсле” билгеләмәсе    б-н таныштыру.

Сүзгә аваз анализы ясарга өйрәтүне дәвам итү, сүздәге сузык авазларны табып әйтү.

“Тылсымлы” авазлар турында хи-кәя.

Сүзләрдәге сузык

авазларны тап!”-уены.

Ребус чишү.

“Тере модельләр” уены.

Мөстәкыйль эш.

Фишкалар, рәсемнәр, схемалар.

Эш дәфтәре: 55-60 б.

24

Модельдә сузык аваз-ларны,  калын һәм нечкә әйте-лешле тартык авазларны төс-  ле фишкалар    б-н билгеләү.

1. Күмәк әңгәмәдә катнашу теләге уяту. Сорауларга җавабыңны  дәлилли белү.

2.Әйләнә-тирә чын-барлыктагы предметлар-  ның һәм күренешләр-  нең уңай һәм тискәре якларын күрә белү сә-  ләтен үстерү.

3.Модельдә сузык авазларны, калын һәм нечкә  әйтелешле тар-тыкларны төсле фиш-калар б-н билгеләү, сүзләргә аваз анализы ясау күнекмәләрен ны-гыту.

“Игътибарлы бул!” уены

“Сүзнеуйлап әйт” уены.

“Тере модель-  ләр” уены.

Яңа мәгълүмат “Сез беләсезме?”

Мөстәкыйль эш.

“Йорт төзибез” уены.

“Минем исемем ничек?” уены.

Төсле фишкалар

Предметлы рәсемнәр

Йорт рәсеме

Эш дәфтәре: 61-67 б.(ике дәрес)

25

Бирелгән авазлар моделе буенча сүзләр сайлап алу.

Күпмәгънәле  сүзләр.

1.Фикер йөртү, үз җавабыңны дәлилле аңлату күнекмәләрен формалаштыру.

2.Үзләштергән бе-лемнәрен кулланып, үз фикерләрен дәлилле әйтеп бирә белү күнекмәләрен үстерү.

3. Сүзнең авазлар сосвы б-н аның моделенең  бәйләнешен күрергә, авазлар соста-вына туры килгән модельне сайлап ала белергә өйрәтү.

Сүзләргә аваз анализы ясау.

“Тере модель-  ләр” уены.

Күпмәгънәле сүз- ләр турында аңлату.

Яңа мәгълүмат   “Сез беләсезме?”

“Модель буенча сүзне әйт” уены

Төсле фишкалар

Рәсемнәр

Эш дәфтәре: 68-71 б.(ике дәрес)

26

Сүзләргә аваз анализы ясау.

[ы] авазы-ның үзенчәлеге.

1.Балаларда фоне-матик ишетү һәм игътибарлылык тәр-бияләү.

2.Сүзләрдә бертөрле авазларны таба белү, артикуляция һәм яңгы- рашлары буенча якын торган авазларны ча-   гыштыра белү күнекмә-ләрен үстерү.

3.Татар һәм рус телендәге сүзләрдә [ы] авазының әйтелешен-  дәге үзенчәлекне үз-   ләштерү.

Предметның кемнеке булуын белдергән  сүз-ләрне сөйләмдә актив һәм урынлы куллана белүләренә ирешү.

Р.Миңнуллинның “Ыргак” шигырен уку.

“Тере модель-  ләр” уены.

“Бу әйбер кемнеке?” уены.

Мөстәкыйль эш.

Икмәк турында  кыскача мәгълүмат бирү.

“Дусларга үз рә-  семнәрен табарга булыш” уены.

Предметлы рә-семнәр

Эш дәфтәре: 72-77 б.

Төсле фишкалар

27

[й] авазы.

[йу] һәм [йү] авазларының үзенчәлеге.

1.Бер-берсен игъ-тибар б-н тыңлый һәм дөрес итеп сөйли белүгә омтылыш тәрбияләү.

2.Төрле сүз төркем-нәрен кулланып төзегән  җөмләләрдән коллек-  тив хикәя төзү күнек-  мәләрен үстерү.

3.Сүзләргә аваз анализы ясарга өйрәтү, [й] авазы б-н таныш-тыру.

Ике сүзнең моделе буенча чагыштыру ана-лизы ясарга өйрәтү.

Май, майка сүз- ләренә аваз анализы ясау, бу сүзләрне чагыштыру.

“Тере модель-   ләр” уены

Йорт турында шигырь уку.

“Сүзләр уйлап әйт” уены.

“Керпегә энәләр ни өчен кирәк?”- күмәк хикәя төзү.

Предметлы рәсемнәр

Төсле фишкалар

Йорт рәсеме

Керпе рәсеме

Эш дәфтәре: 78-79 б.

28

Модельдә сузык авазлар-ны,  калын һәм нечкә әйтелеш-ле тартык аваз-ларны аерып күрсәтеп, сүз-  ләргә аваз ана-лизы ясау.

1.Эш барышында башкарылган гамәл-ләрне  эзлекле һәм тәф-силләп сөйләү күнек-мәләрен ныгыту.

2.Аваз сүз башында яки уртада килгән очракта аның урынын билгели белү күнекмә-ләрен ныгыту.

3.Сүзнең моделен тикшерү һәм үзгәртү буенча күнегүләр эшләү.

Юрган сүзенә аваз анализы ясау.

“Тере модель-      ләр” уены

“Сүзләр уйлап әйт” уены.

Яңа мәгълүмат     “Йокы – ул...”

“Гадәти булма-   ган күзлек” турында хикәя.

Төсле фишкалар

Предметлы рәсемнәр

Эш дәфтәре: 80- 83б.

29

У, у хәрефе һәм аның хәреф-ләр кассасын-дагы урыны, язылышы.

1.Балаларда күмәк эшчәнлектә актив катна-  шу ихтыяҗы тудыру, яңа белемнәр алу омты- лышы уяту.

2.Бирелгән схема буенча сүзләр сайлый белү күнекмәләрен үс-терү.

“Аваз” һәм “хәреф” төшенчәләрен урынлы куллана белү күнекмә-  ләрен ныгыту.

3.У, у хәрефе үзен-чәлек  ләрен һәм аның хәрефләр кассасындагы урынын үзләштерү.

Басма У,у хәрефен язуда күрсәтү күнекмә-сен формалаштыру.

Туп б-н уен “Бер һәм күп”.

Сүздәргә аваз анализы ясау.

Тел көрмәклән-дергеч өйрәнү.

Сүздә авазның урынын билгеләү.

Яңа мәгълүмат

“Умарта – ул...”.

“Тере модель-  ләр” уены.

У, у хәрефләрен язу.

Туп б-н уен “Па-  рын тап”.

Туп

Төсле фишкалар

Алфавит

У, у хәрефләре

Предметлы рәсемнәр

Бал корты рәсеме

Эш дәфтәре: 13-16 б.

30

Ү, ү хәрефе һәм аның хәреф-ләр кассасын-дагы урыны, язылы-шы.

1.Балаларда күп белү  ихтыяҗы, татар халык мәкальләре б-н кызык-  сыну, аларны урынлы куллану ихтыяҗы туды-ру.

2.Балаларның хәте-рен,  игътибарын, ча-гыштыра белү күнек-мәсен үстерү.

3. Ү, ү хәрефе үзенчәлекләрен һәм аның хәрефләр касса-сындагы  урынын үз-ләштерү.

Авазга тулы характе-  ристика бирә һәм язуда дөрес күрсәтә белү кү- некмәләрен формалаш- тыру.

Сүзләргә аваз анализы ясау.

Сүз сүзенең мо-делен сүзлек мо-деленә үзгәртү.

Яңа мәгълүмат     “Сүзлекләр – ул...”.

Шакмакка хәреф- ләр кую

 Кроссворд чишү.

“Игътибарлы бул!” уены.

“Көн-төн” уены.

Соңгы авазны үз- гәртеп, яңа сүз ясау.

Мәкальнең мәгъ-  нәсен аңлату.

Төсле фишкалар

Алфавит

Ү, ү хәрефе

Предметлы рәсемнәр

Эш дәфтәре: 17- 21 б.

31

И, и хәрефе һәм аның хә-  рефләр касса-   сындагы уры-  ны, язылышы.

1.Балаларда эшлән-гән  эшкә, үз-үзеңә конт-   роль ясый, бәя куя белү күнекмәләрен үстерү.

2.Авазга тулы харак-теристика бирүне таләп итүче биремнәрне үтәү күнекмәләрен камил-  ләштерү.

3.И, и хәрефе үзенчә-   лекләрен һәм аның хә-  рефләр кассасындагы   урынын үзләштерү.

И хәрефен язарга өйрәтү.

Тизәйткеч өйрә-нү.

“Нинди сүз кай-  сы схемага туры килә?” биреме.

“Тере модель-    ләр” уены.

“Синең исемеңдә [и] авазы бармы?” уены.

“Сүзләр чылбы-ры” уены.

Мөстәкыйль эш.

“Үз өеңне тап” уены.

Төсле фишкалар

Алфавит

Предметлы рәсемнәр

Эш дәфтәре:22-26 б.

32

Ы,ы хәрефе һәм аның хә-    рефләр касса-   сындагы уры-   ны, язылышы.

1.Игътибар б-н тыңлау, иптәшләрен кабатламыйча үз фи-керен кыю итеп әйтеп бирү теләге тудыру.

2.Башкарылган эш-ләр   хакында эзлекле, тулы итеп сөйләү, тарката белү һәм образлы фикер йөртү күнекмәләрен, кызыксы-нучанлыкны, яңа белемнәр   алуга омты-лышны үстерү.

3.Ы,ы хәрефе үзенчә-  лекләрен һәм аның хә-   рефләр кассасындагы  урынын үзләштерү.

Кулны дәфтәр битен-дә  бирелгән үрнәк буен-  ча хәрәкәтләндереп,  басма Ы хәрефен язар-  га өйрәтү.

“Ылыс исе бөркеп тора...” шигъри  юл-ларын уку.

Сүзләргә аваз анализы ясау.

 “Модель буенча  сүзләрне уйлап әйт” уены.

“Игътибарлы бул!” уены.

“Көн-төн” уены.

“Сүзләр чылбыры” уены.

Төсле фишкалар

Предметлы рәсемнәр

 Алфавит

 Эш дәфтәре:27-31 б.

33

Э, э хәрефе һәм аның хәреф-ләр  кассасын-дагы урыны, язылышы.

1.Игътибарлылык һәм хәтер үсеше өчен җирлек булдыру.

2.Балаларның иҗади сәләтләрен, тарката бе-  лү һәм образлы фикер күнекмәләрен, яңа мәгълүматны  кабул иткәндә активлык күр- сәтү сәләтләрен үстерү.

3.Э.э хәрефе үзен-чәлекләрен һәм аның хәрефләр кассасындагы урынын үзләштерү.

Кулны дәфтәр битен-дә  бирелгән үрнәк буенча  хәрәкәтләнде-реп, басма Э, э хәрефен язарга өйрәтү.

“Элгеч, биек ...”  шигъри юлларын уку.

Сүзләргә аваз анализы ясау.

“Тере модель-   ләр” уены.

“Үз өеңне эзләп тап” уены.

Р.Миңнуллинның “Эт миңа тел күр- сәтә” шигырен уку.

Яңа мәгълүмат  “Эт – ул ...”.

Кроссворд чишү.

“Нәрсә артыннан нәрсә килә?” уен-биреме.

Төсле фишкалар.

Алфавит

Предметлы рәсемнәр

Эт рәсеме

Эш дәфтәре: 32- 36 б.

34

О,о, Ө,ө хәрефләре һәм аларның хә-    рефләр касса-   сындагы урын-  нары, язылыш-  лары.

1.Кызыксынучанлык, яңа белем алуга омты-  лыш, эшләнгән эшкә,   үз-үзеңә контроль ясый һәм гадел бәя бирә бе-  лү ихтыяҗы булдыру.

2.Балаларның иҗади сөйләмнәрен үстерү.

3.О, о. Ө,ө хәреф-ләренең үзенчәлекләрен һәм аларның хәрефләр кассасындагы урынна-рын үзләштерү.

О, ө хәрефләрен язарга өйрәтү.

“Орчык әйләнә зырылдап ...” шигъри юлларын уку.

Сүзләргә аваз анализы ясау.

“Төлке б-н торна” әкиятен үзеңчә уйлап чыгар” биреме.

“Тере модель-   ләр” уены.

“Киресен әйт” уены.

Кроссворд чишү.

“Парын тап” уены.

“Игътибарлы бул!” уены.

 “Көн-төн” уены.

Төсле фишкалар

Предметлы рәсемнәр

“Төлке б-н торна” әкиятенә иллюстрация.

О, о, Ө, ө хәрефләре

Эш дәфтәре: 37- 48 б.

35

Я, я хәрефе һәм аның хәрефләр кассасындагы  урыны, язылы-  шы.

1.Игътибарлылык, бер-берсенә хөрмәт тәрбия-ләү.

2.Иҗади характер-дагы уен-биремнәрнең үтәлешен камил-ләштерү.

3.Ике аваз кушыл-масына тамга – Я,я хәрефе үзенчәлекләрен үзләштерү.

График язу күнек-мәләрен формалаштыру.

“Табышмак әй-    тәм, җавабын тап” уены.

Сүзләргә аваз анализы ясау.

“Тере модель-  ләр” уены.

Төсле фишкалар

Я, я хрефе

Предметлы рәсемнәр

Алфавит

Эш дәфтәре: 49- 51 б.

36

Ю, ю хәрефе һәм аның хә-   рефләр касса-  сындагы уры-  ны, язылышы.

1.Р.Миңнуллинның иҗатына мәхәббәт тәр-бияләү.

2.Ю, ю хәрефе үзенчәлекләрен һәм аның хәрефләр касса-сындагы  урынын үзләштерү.

3.Авазга тулы харак-теристика бирүне таләп   итүче биремнәрне үтәргә өйрәтүне дәвам итү.

Басма Ю, ю хәрефлә-  рен язарга өйрәтү.

“Аю килгән Ка-занга ...” шигъри юлларын уку.

Сүзләргә аваз анализы ясау.

“Тере модельләр” уены.

“Үз өеңне тап” уены.

Төсле фишкалар

Предметлы рәсемнәр

Алфавит

Эш дәфтәре: 52- 54 б.

37

Е, е, Ё,ё хәрефләре һәм аларның хәреф-  ләр кассасындагы  урыннары, язылышлары.

1.Балаларда танып белү процессына кы-зыксынучанлык, татар теленең лексикасы үзенчәлекләрен яхшы белү ихтыяҗы уяту.

2.Ике авазны бер хәреф б-н билгеләү кагыйдәсен ныгыту.

3.Е, е, Ё, ё хәрефләре   үзенчәлекләрен һәм  аларның хәрефләр кас-сасындагы урыннарын үзләштерү.

Бу хәрефләрнең бас-ма язылышын өйрәтү.

“Идел елгасы –

ул ...” – әңгәмә.

Сүзләргә аваз анализы ясау.

“Тере модельләр” уены.

Мөстәкыйль эш.

“Кем ни эшли” сорауларына җа- вап бирү.

Туп б-н “Парын  тап” уены.

Туп

Төсле фишкалар

 Предметлы рәсемнәр

Алфавит

Эш дәфтәре: 55 – 61б.