Балалар баҡсаһында башҡорт теле дәресе.
план-конспект занятия по развитию речи (старшая группа)

Балалар баҡсаһында башҡорт теле дәресе.

Тема:"Өләсәйҙә ҡунаҡта"

Маҡсат:

а) яңы һүҙҙәрҙе өйрәтеү:сәк-сәк, ҡоймаҡ, тәмле, бешерә(-ләр); үткәҙ дәреҫтәрҙә өйрәнелгән һүҙҙәрҙе,типик һөйләмдәрҙе нығытыу;

б )балаларҙың фонематик ишетеү һәләтен үҫтереү;ҡ-к,э,ө,ф өндәрен ишетә, дөрөҫ әйтә белеү күнекмәләрен үткәреү;

в) "эйе, юҡ"киҫәксәләрен һәм эйәлек заты ялғауын аңлы рәүештә ҡуллана белергә өйрәтеү;

г) балаларҙың иғтибарын, хәтерен үҫтереү, башҡортса үҙ-ара һөйләшергә ынтылыш уятыу.

Йыһаз:"Ғаилә" сюжетлы һүрәте, конверт эсендә саҡырыу ҡағыҙы, сәк-сәк, ҡоймаҡтар, сәй.

Дәрес барышы:

Балалар ҡулға-ҡул тотоноп, бәләкәй түңәрәк яһап, бүлмә уртаһында торалар. Тәрбиәсе:"Был-һабын ҡыуығы, беҙ хәҙер уны өрөп тултырабыҙ",-ти.

Балалар бергә"Өфф-ф тип өрә-өрә, яй ғына артҡа табан сигеп, түңәрәкте ҙурайталар. Шул рәүешле ҡул суҡтары айырылғансы баралар һәм ҡулдар ысҡынғас,

"Пух-х-х"тип ҡыуыҡты (шарҙы) шартлаталар (3-4 тапҡыр).

Тәрбиәсе "Ғаилә" сюжетлы һүрәтен күрһәтә, унда кемдәр барлығын балалар менән асыҡлайҙар (әсәй, атай, мин, һеңлем,ҡустым, өләсәйем, олатайым). Тәрбиәсе балаларҙы берәм-берәм янына саҡырып, баланан һүҙгә эйәлек заты ялғауҙарын ҡушып әйтеүҙе ҡабалата:

-Был-минең әсәйем.

-Был- минең атайым һ.б.

Тәрбиәсе өҫтәлдән конверт ала һәм уны асып, Айгөл һәм уның өләсәһе балаларҙы ҡунаҡҡа саҡырыуҙы әйтә.

Балалар ҡунаҡҡа йыйыналар:ниндәй кейем кейергә, Айгөл менән өләсәһенә ниндәй күстәнәс алырға бергәләп һөйләшәләр . Тәрбиәсе уларға бүләк итеп шиғыр ятларға тәҡдим итә:

Минең өләсәйемә

Һоҡланмаған кеше юҡ.

Бөтәһе лә маҡтай уны:

"Уңғанлыҡта-ише юҡ".

Шиғырҙың мәғәнәһе русса аңлатыла, сюжетлы һүрәттәр аша балаларға өләсәйҙең нимәләр эшләүен төшөндөрөү үткәрелә(сәк-сәк, ҡоймаҡ бешерә, ойоҡ бәйләй һ.б.)

"Ғаилә" һүрәте буйынса "Эйе, юҡ"уйынын уйнатып, үтелгән һүҙҙәрҙе, грамматик категорияларҙы нығыталар:

-Был атай-мы? (Юҡ, был атай түгел. Эйе, был атай)

Шиғырҙы тағы ла бер нисә тапҡыр күмәкләп ҡабатлап, аҙаҡ берәм-берәм һөйләп ҡарап, ятлайҙар. Тәрбиәсе балаларға иртәгә өләсәйгә ҡунаҡҡа барасаҡтарын, матур күлдәктәр кейеп килергә кәрәкләген иҫтәренә төшөрә.

Икенсе дәрес башҡорт музейында йәки башҡорт халҡының тормош-көнкүрешенә бағышлап йыһазландырылған төркөм мөйөшөндә үткәрелә.

Ата-әсәләрҙе, олатай-өләсәйҙәрҙе саҡырып, сәй эсеү ойоштороп була.

Музейҙа балаларҙы өләсәй менән Айгөл ҡаршылайҙар. Һаулыҡ һорашып, ултырғыстарға ултырғас, өләсәй балаларға бөгөн байрам икәнлеген, бик күп ҡунаҡтар килгәнлеген әйтә һәм өҫтәлдәге ашамлыҡтарға күрһәтеп:

-Мин ҡунаҡтарға тәмле ризыҡтар әҙерләнем. Бына-сәк-сәк, бына-ҡоймаҡ, тип ашамлыҡтарҙы күрһәтеп сыға.

-Аш алдынан уйнатып-бейеп алайыҡ,-тип өләсәй бөтәһен дә күңел асырға саҡыра (1-2 йыр, 2-3 шиғыр, ололар һәм балалар бейеүе башҡарыла).

"Беҙ ун ике ҡыҙ инек" тигән башҡорт халыҡ уйыны башҡарыла. Уйында ололар ҙа, кескәйҙәр ҙә ҡатнаша ала. Һуңынан бергәләп сәй эсәләр, ашамлыҡтарҙың исемдәрен иҫкә төшөрәләр.