Путешествие в весну
методическая разработка по окружающему миру (старшая группа)

№

Кичээлдин

кезектеринин

аттары

Кичээлдиң тургузуу

Башкының күүседир ужурлуг ажыл-

чорудулгазы

Уругларның

күүседир ужурлуг

ажыл-чорудулгазы

Кичээлдин

үези

1

Организастыг

кезээ.

Психологтуг

белеткел

Уругларны кичээлге

белеткээр, хей-аъдын   көдүрер.

Алдын хунум.

Ак-кок дээрим.

Ие черим

Эш –оорум, башкыларым

Амыр-ла, амыр!!! (Чолукшуп мендиледири)

Уруглар бо хун бис часкы аргаже аян чорук кылыр бис. Орук чоруурунга белен бис бе? Хынап корээлинер. (уругларны уш столга ден кылдыр олуртуп алыр).

Ажылдаар олудун

хынаар, белеткээр.

2 м

2

II. Киирилде

кезээ        

Билигниң

онза-

чугулазын

тодарадыры

шулук

Кол кезээ Бир столга-ла ийи даалга (харыылап шыдаваза оске команда дузалажыр)

-Кайы уел?

1. - Час дугайында шулук

2. - Бойдус каш кезекке чарлырийик

3. –чазын кандыг аннар ижээнден унерил?

 (Дурген чугаа-ла хоор биле чугаалаар)

             Ажылжаза ажылдазын.

             Ажылдааштын алдар четсин

Агния Борто «Час»

Ак хар эрээн, ак хар эрээн

Аяс хуннер узай берген.

А ол дээрге езулуг-ла

 Аалчы частын келгени дир

Чооду Кара –Куске «Час»

Ойу кээрге час-даа дужер,

Олугленген бойдус оттур:

Черни ону ногаараарар,

Чечек частып, сагланнай бээр.

Башкы: Эр-хейлер, кончуг шын харыыладыӊар.

  -Ам мени дыӊнаарыӊарны база чуруктарны кичээнгейлиг көөруӊерни диледим, уруглар.

Уругларныӊ бирээзи Е.Танованыӊ «Төрээн чурт чүден эгелээнил?» деп шүлүүн тода чугаалаар.

-  Эрги-Барлык суур деп адаар бис (уругларныӊ  харыызы)

- Бистин кожуунувус төвүн Барыын – Хемчик кожуун  деп адаар.

2 м

–Бойдус каш кезекке чарлырийик? Ийи кезектин аттарын адап корунерем (амылыг, амы чок) .

Амылыг дээрге чуу деп билип тур чилер? Тыныг дириг дээн.

А амы чок дээрге, «тын чок» олуг бойдус дээр.

-Амылыг болгаш амы чок бойдусту долгандыр коргеш чугаалап корунерем уруглар. Баштай амылыг бойдусту тып корээлинер. (ыяштар, куштар, кижилер, дириг амытаннар, унуштер)

 -А амы чок бойдуска чулер хамааржырыл? (хун, дээр, суг, хорзун, довурак, элезин, даштар…)

3.  –тывызык  (бот-боттарынга тывыштырар)

Коруп шыгаап адарымга, холегези чыдып кагды.  (чурук)

Пар эвес шокар  (торга)

Дорт алышкы дорт чузун (чылдын дорт уези)

1. шаап-шаап, шатта кирди,  Челип-челип, черже кирди  (чаъс)

Чижээ: Чазын кандыг аннар ижээнинден унерил? (адыг, чараа-чечен, барсук )

Харыызы: «Час» бот-боттарынга тывыштырар

           Ватман саазынга харыызы турар. Ону дуй чыпшпырыптарга карта коступ кээр.  Ынчангаш картавыс бар , настроениевис эки. Орукче чоруптаалынар

Уругларнын харыызы

3

ϴɵредиглиг

сорулгазын

салыры

 II.  Практик        

иг кезээ.        

Ырывыс- ооренип аар  чадай берзе музыкадан салыптар

(Ничего на свете лучше нету,

Чем бродить друзьями по белу свету

Там , кто дружен, не страшны тревоги,

Нам любые дороги дороги.

Нам любые дороги дороги.)

Карактарывыс дыштандырыптаалынар

1. Ам Аян чоруувус кылыылынар. Чечектернин аянында келдивис. Ол чечектер аразында хоралыг чечектер база бар.

а) Час дугайында киирилде тоолдан

б) Кыш  - (меге болу бээр болза хоралыг чечек боор)

    а)

Азы Оюн «Кым билирил, кажан ол болу бээрил?»

 Уруглар ыытавайын карточка кодуруп харыылаар.

(Хун дурту узаан Узаар дээрнин ону, харнын эриири, дамды, ажы-толун азыраар дээш кызып дириг амыттанарнын, ымыраа-сээк тыптып кээри,куштарнын ужуп кээри, куштар уялар кылыры унуштун озуп унуп эгелээри…)

 (Чечек хоралыг болза-кызыл карточка, эм шынарлыг эки чечек болза-ногаан )

Дараазында Холче баарда уш тывызык, азы улегер домак

1. Час.    2. Кус.          3.Кыш-ол оруктар таарышпас.

 Орук биле чоруур бис.

2. Чангыс чечек саяа диштиг (Щётка)

3. Лама эвес эрегелиг  (Ангыр)

4. Пар эвес шокарлыг (Торга)

Ам холде келдивис. Холден балыктаалынар

( чуруу оон артында айтырыг)

Арганын эштери, ооннуктери анаа бис ынак бис. Ынчангаш аргага бичии уруглар чуну кылып болбазыл?

 Арганы канчаар камгалаарыл? (богун аштаар, сыйбас, немей олуртур кат чимистен, аннарны олурбес..)

 Ам «Дээрбеде» келдивис.  (Музыка хат, шуурган Уруглар донган улус оттунер)

Сула шимчээшкин  (Пантонима)

   Дээрбенин ол куругунга, белен айтырыглар

1.        Чулер ужуп келирил?

2.        Бо шулуктерте  чуге таарышпайн турарыл Кулерек?

              Аянга кылаштааш

              Ам бир чечек чулар бис        

              Кызыл, сарыг, ак

              Кайгамчык чараш чечектер

(Озуп унуп орар ччектерни чулбас, кижи бурузу чарашсынып коор, эки.

Чулуп аарга дораан олуп каар)

3.        Малик    Шартылааны туткаш

                          Бангага суп кагдым         

                          Канчаар салын шимчедирин

                          Катап, катап коргуссун

(Дириг амытаннарга дегбес, оларны тудкаш дуглаарга олуп каар)

4.        Кежиктиг     Аргаже киргеш

                                Аянга ойнаайн        

                                Койгунну тудайын

                                Кортпанар мээн боор

Уругларнын харыызы

(от, орт ундуруп болбас от биле ойнавас)

(ары, ымыраа, куштар,)

10 м

4

      (Аргадан чуну –даа ап болбас, авалары чокта турээр, куш оглун хозар апаар, Бажынынче чуну даа албас)

Экологтуг илчирбе: тургускаш бо Куйну  эртер бис.

Хун           Чер            Чечектер           курт-кымыскаяктар            куштар

(Чуруктарын чыскаар. Кым миллионер болускап турда ышкаш)

Лабиринт (чангыс ватманга чурааш уш болуктен айтырыглар. Шын харыылап  тургусканынга очко)

«Аян» Час дугайында ыры хор биле азы шулук,

Оюн: «Огородка чуну тарыырыл?»

 (Шын болза олурар, меге болза холдарын ору кодурер)

Ам драконда келдивис.

Дракон уш аксынга Час дугайында чуруктар аскаш утказын чугааладыр

Уругларнын часкы оюннары (лаптуу, тевек, хемележир)

Терек соока шыдамык хой чуве негевес, дурген озер ыяш. Ыштыг агаарга шыдамык база агаарны чаагай чыттыг эфир уху-юиле чаагайжыдып турар)                  

    Дурген чугаа хоор биле чугаалаар  «Ажылдаза ажылдазын     Ажылдааштын алдар четсин»

   Демниг сааскан теве тудуп чиир.

Уругларнын харыызы

Рефлексия

Туннел Бохун силерге оюн-кичээл солун болду бе, уруглар?

Кайы уеже аян чорук кылдывыс?

Биске кым аалдап келген?

Кудерек канчаар сугарарын билип алган бе?

Кичээлге эки ажылдаанынар дээш четтирдим, уруглар.

Уруглар айтырыгларга харыылап боттарынын билиглерин бадыткаарлар.