Внеклассное мероприятие " День Матери" "Jалакай эне"
классный час (3 класс) на тему

«Jаантайын jалакай,

Jажына jаражай»

                                                                   - -

       Амыралта энирдин ады:   «Jаантайын jалакай,

                                         Jажына jаражай».

        Амадулары:               1. «Эне» деп состин эрjинелик учурын уренчиктерге

                            jартаары.

                     2. Эненин бийик учурын ондоп, эне кижини баалап, ого

                           болужып  jурерине уренчиктерди ууламjылаары.

                     3. Уренчиктердин когус-корумин байыдып, сезим-

                           санаазын ойгозып, чумдеерине тазыктырары.

    Технический эдимдер

    ле коргузер jазалдар:  плакаттар (эне керегинде ойгор ло чечен состор),

                                        шарлар, чечектер, уренчиктердин jуруктарынын

                                     выставказы (Темазы: «Менин энем-менин суунчим»),

                                      чумдемел иштеринин выставказы (Темазы:

                                     «Эне»), магнитофон, диск, аудиокассета, микрофон,

                                     алтай кеп-кийимдер, эне керегинде jуруктар.

     Откурилер jери:    актовый зал.

Амыралта энирдин одор аайы:

1. Театрализованный коргузу.

   Туружаачылары: 1. Уч-Сумер Туу – 3 уул.

                                   2. Суу – 1 кыс.

                                  3. Чечектер – 2 кыс.

                                 4. Коболок – 1 кыс.

                 Араай куу ойнойт.

   I.      Баштаачынын сози:

   Jер-Телекейдеги ар-буткенди терен кышкы уйкудан ойгозып турган ой – ол Jас.

      II.     Баштаачынын  сози: 

 Ар-буткенди, агаш-ташты, олон-чечекти jарандыра оскурип,  

jажартып, корболоп оскурип турган ой – ол Jай.

1.     Баштаачынын сози:

  Албаты-jонды уйеден уйеге улалтарында jаан учурын эне кижи jетирет. Ак-jарыкка кажы ла чыккан бала – ол эне кижинен камаанду.

     II.     Баштаачынын сози: 

Эне, эне, кандый ла эне туней. Кандый ла талада онын jуреги jурумге согулат, jуруми jурумге берилет.

1. Баштаачынын сози:

 Jердин устинде эн ле кару, керсу, jалакай Кижи ол азыраган, чыдаткан энези. Эки эмчегиле эмизип, эки колыла jайкап, jурумди бутка тургускан. Кару энене канча да jаш болзо, ол jаантайын jараш ла jалакай деп билдирер. Кижиге канча да jаш болзо, jе эненин быйанду сози керек.

II.    Баштаачынын  сози: 

  Jурумде кандый бир кучтерге учуразан, jаантайын энебиске баштанып, jурегистин сызын ачадыс! Ненин учун? Эне – ол jакшыны да jаманды да, аайлап, айдып берер. Jурумнин jолын jартап берер. Эне jок болзо, ак-jарыкта кун де jарык эмес немедий. Онын учун азыраган энелеристи тооп, олорго карузып, быйанду состористи айдып, болужып jуректер.

I.      Баштаачынын  сози:

                                    Эне.

Куннин алдында базып jургем учун

Jылдыстар тозындый быйан, Эне

Суушке алдыртып, каткырып суунген учун,

Ажуда чечектердий, алкыш слерге.

Jурумде салкын соогын экелзе,

Качан да карыгып кунукпагар, Эне

Слер сыйлаган кеберим учун,

Туби  jок талайдый ырыс слерге.

  II.     Баштаачынын  сози: 

Jердин устинде эн ле бийиги эненин jуреги. Jурумге jурум беретен, ырыска ырыс кожотон, улуска уул кошкон, jонго кыс берген, эненин учуры эрjинелик. Улу поэттер энеге учурлап коп улгерлер бичиген.

1. Эне керегинде улгерди слерге

______________________  кычырат.

I.    Баштаачынын  сози:

Нени сыйлайын Слерге, Эне?

Чалып тийген куннин чогын ба?

Нени сыйлайын Слерге, Эне?

Чейне чечектин jараш jыдын ба?

2. Кожон «Эне».

__________________  кожондойт.

                                Эне.

Кунукпагар, энем, jурумде

Каткырып jуругер ыйлабай.

Энирлер сайын эрикпей,

Костордо jаштарды арчыгар.

Кош кожон:

                            Энем агару, энем быйанду.

                           Эне, слер неден де баалу.

Карыбагар, Энем, jурумде

Санаалар слер куч сананып.

Арыбагар jоболго алдыртып,

Телекей устинде быйанду.

Кош кожон:

Айдар сос:

Буурайган чачаарды сыймайын, энем,

Коптогон чырышты окшойын, энем.

Jылу –jылу колдороордон тудайын,

Кундий jылу, jалакай Слер, Энем.

 II.      Баштаачынын  сози: 

         Ачу аарчы ла арчын jыды

Энем колынан тату jытанат.

Ак-jарыкта кайдаар ла jурзем,

Агару jерим бойына кычырат.  

I.      Баштаачынын  сози:

Эне – ончо билимнин бажы,

Эне – ончо кучтердин бажы,

Эне – турумкайдын бажы,

Эне – костин чогы,

Эне – буурдын jымжагы …

Эненин учуры сурекей jаан…

                   3. Ойын – биjе «Эненин чайы».

      ____________________________ биjелейт.

                            4. Ойын – коргузу «Дубль - 3».

               ____________________________ коргузет.

                           5. Улгер «Эне, слер менен ыраакта». 

 Бойынын чумдемелин _____________________  кычырат. 

 Эне, слер менен ыраакта

Состоримди укпайдар.

Слер кайда да оско талада.

Суужимди сеспей jуредер.

Амыры jок бу кундер,

Араайын айланып откулейт

Уйкузы jок бу тундер.

Jылдый одуп jылыжат.

Jурегим менин не сыстайт

Косторим менин корорго амадайт

Санам меге амыр бербейт.

Слердин кеберерди кейде jурайт.

                   Слерге айдарга санангам состорим.

Кеткин куштый санаамда учкулайт.

Слерди корорго амадаган косторим

Наjылар ортодо слерди бедирейт.

                  6. Ойын- биjе «Турналар» (Б.Байрышевтин «Эне» деген

                      кожонына)

                     ___________________ биjелейт.

7. Монолог (орус тилле) «Мать и сын»:

   ____________________ кычырар.

- Мама, скажи мне, мама,

Какого цвета любовь?

- Наверное, алая, словно пламя,

Алая, как весеннее знамя,

Как юная в жилах кровь!

                       - Мама, скажи мне, мама,

                         Счастье какого цвета?

                     - Может быть, цвета молодого побега,

                       Может быть цвета первого снега,

                       Ищи сам, узнаешь это!

- Мама, скажи мне, мама,

А ложь какая на цвет?

- Она, как змея, что меняет кожу,

На всех старается быть похожа,

Собственного цвета у нее нет…!

(Араай «Эне» - деп кожоннын куузи ойнойт)

2.  Баштаачынын сози:

Эне кижинин эрчимду ле jаан учурлу ижин толо кемjиир

арга jок. Кажы ла кижинин билезинде эн ырысту ла эн куч ойинде эне  jуреги – онын ийдези, ижемjизи, суунчизи болгон учун, Слерге бек суу-кадык, ырыс, амыр-энчу ле коп jаш jажазын деп куунзейдис.

I.      Баштаачынын сози:

Слердин ачык эне  jурегеер суушле, ырысла, бала-баркагар учун оморкодула толо болуп, козугер суунчиле jаркындалзын. Слердин эн бийик ижемjигер ле кунигер бутсин.

II.     Баштаачынын сози:

    Алтай калыктын айткан созиле,

Айлы-jурттыгарда ырыс чалызын,

Аскан казанагар сообозын.

Албаты-jоныс кирип jурзин.

I.      Баштаачынын сози:

Эрке эру чырайыгар Слердин

Элен чактарга кожондо болзын,

Ээлгир jымжак унигер слердин

Эне – Алтайыста угулып jурзин.

   Быйан слерге, кару Энелер.