Хадзарон царагойта.Номдар.
план-конспект урока (2 класс) на тему

Урочы темæ: « Цæрæгойтæ нæ фарсмæ».Номдар.

Урочы нысантæ: 1.Бацамонын сывæллæттæн хæдзарон цæрæгойты              

                                           нæмттæ.Ныхасы мидæг дзы пайда кæнын зонын.

                                            2.Базонгæ кæнын сывæллæтты текстимæ,йæ хъуыды                

                                             йын   бамбарын кæнын, зындзурæн æмæ зын -      

                                             æмбарæн  дзырдтыл бакусын.

                                            3. Сфæлхат кæнын сæрмагонд ныхасы хæйттæ      

                                             4. Хъомыладон куыст. Нæ алыварсы цæрæгойтæм  

                                              уарзондзинад гуырын кæнын .Фæллой уарзыны                  

                                              æнкъарæнтæ æвзæрын кæнын сывæллæтты                

                                              зæрдæты.

Урочы фæлгонц: чиныг,дзырдуат,предметон æмæ сюжетон нывтæ,                

                                          пиктограммæтæ, ИКТ.                                                                                                         Урочы мадзæлттæ: дзырдуатон куыст,дидактикон хъазтытæ, дзургæ,    

                                                   æмæ  фыссгæ куысты хуызтæ,интерактивон                

                                                   фæйнагыл   куыст.

Дзырдуат: хæдзарон цæрæгойтæ- домашние животные,

Фыс- баран,

Сæгъ-коза,

 Бæх-лошадь,

Хæрæг-осёл,

Сæныкк-козлёнок,

Уæрыкк-ягнёнок,

 Куыдз- собака,

 Гæды-кошка,

 Байраг- жеребёнок,

 Хуы- свинья

Хъыбыл - поросёнок.

                                   Урочы цыд:              

I.Бацæттæгæнæн рæстæг:

    -Уæ бон хорз!

     -Æгас цу!  

    -  Абон радгæс чи у?

     - Боны хъæд та цавæр у?

     -Къуырийы бонтæй абон кæцы у?

     -Абон у цыппæрæм.  

     -Ранымайут ма къуырийы бонтæ.

     -Афæдзы афонтæй та абон кæцы у? (слайд1-6)

     -Абон у уалдзæг.    

     -Ранымайут ма афæдзы афонтæ.  

     -Афæдзы афонта сты: зымæг, уалдзæг, сæрд,фæззæг.

     -Уалдзыгон мæйтæй  та кæцы у?        

     -Абон у хуымгæнæны  мæй.    

     -Цавæр   æмдзæвгæтæ зонут   афæдзы афонтимæ?

1.Фонетикон зарядкæ:   

   а) дзурæм тагъдзуринæгтæ .          

Æхсæрæг  æхсæрыл

       Æхсыны  æхсæртæ,

       Йæ  хæдæг нæ зыны. (слайд 7)

         Джитъри митъри къабуска,

         Умар харбыз абырста. (слайд 8)

          Къаппа-къоппа къæбæлдзыг

          Къаппа-къоппа  kъæбæлдзыг.      

          Къаппа-къоппа  хæтæлдзыг.                                                                                    

          Къаппа-къоппа  уæлвæзы. (слайд 9)                                                                                              

          Хъæбæр  галæн,

          Хъæбæр  хъæдæй,

          Хъæбæр  къæлæт(слайд 10)

 -Цавæр хæдзарон цæрæгойы тыххæй у ацы тагъдзуринæг?  ( Гал)

II.Ног  æрмæг бацамонын. 

 Зарæм зарæг (слайд 11)

       Хъуг æрхæццæ сæрвæтæй

       Род фыр цинæй ныууасыд,

       Бафсæсти æнæ мæтæй,

       Мадмæ йæхи нылвасы

       Хъæздыг урсагæй хæдзар

       Ис æхсыр, хъаймагъ, цыхт, царв.

 - Цæй кой цæуы ацы зарæджы?

 -Цавæр хæдзарон цæрæгойтæ ма зонут?( дзурынц уырыссагау)    

-Сывæллæттæ уæдæ куыд бамбæрстат афтæмæй абон мах ахуыр кæндзыстæм хæдзарон цæрæгойты.  

1.Дзырдуатон куыст: (слайды12-21)

  Интерактивон фæйнæгыл æвдыст цæуынц хæдзарон цæрæгойты нывтæ. Дзырдты  растдзурынадыл бакусын, дзырдуаты сæ ныффыссын.  

Дырдуат:  хæдзарон цæрæгойтæ,фыс,сæгъ, бæх,хæрæг,сæныкк,уæрыкк,      

                       куыдз, гæды, байраг, хуы, хъыбыл. (слайды12-21)

III.Текстимæ куыст.  Текст кæсы ахуыргæнæг. 

Уæдæ куыд фæзындысты адæймаджы хæдзары цæрæгойтæ,уый ныртæккæ базондзыстæм мах куы бакæсæм Р. Киплингы радзырд      

                                    Чи уыд фыццаг?

Уый  уыд  тынг раджы. Адæймаг цардис иунæгæй:нæ йæм уыд фос, нæ йын уыд æмбæлттæ.

Иу бон æм хъæдæй æрбацыд куыдз.

 Цы дæ хъæуы? – фæрсы йæ лæг.

- Мæн фæнды демæ цæрын – зæгъта куыдз.

-Æмæ цы зоныс?

-Æз зонын цуан кæнын æмæ хæдзар хъахъхъæнын.

-Хорз – загъта адæймаг æмæ рæйдыдта куыдзимæ цæрын йæ хæдзары.

Дыккаг  адæймагмæ æрбацыд бæх.

- Ды та цы зоныс?- фæрсы йæ лæг.

- Æз зонын тагъд згъорын æмæ уæз ласын.

 Ныууагъта  адæймаг бæхы дæр йæ хæдзары.

Æртыккаг æрбацыд хъуг. Уый балæвар кодта адæймагæн йæ

урс  сойджын æхсыр.

Цыппæрæм уыд фыс. Уый радта адæймагæн йæ хъарм къуымбил. Фæндзæм уыд хуы. Уый балæвар кодта йæ хъис.

Фæстаг æрбацыд гæды.

- Ды та цы зоныс? Фæрсы йæ адæймаг.

- Æз зонын мыстытæ ахсын æмæ сывæллонимæ хъазын. Ныуагъта адæймаг гæдыйы дæр.

Уæдæй нырмæ цæрынц куыдз, бæх, хъуг, фыс, хуы æмæ гæды адæймаджы  фарсмæ æмæ йын лæггад кæнынц.

   Сывæллæттæ радыгай кæсынц текст æмæ ахуыргæнæджы æххуысæй тæлмадз кæнынц уырыссаг авзагмæ. Ахуыргæнæг æххуыс кæны зындзурæн дзырдтæ раст кæсынмæ.

Фæрстытæм гæсгæ куыст.

-Цы пайда нын хæссынц   хæдзарон цæрæгойтæ? (слайд 22)

-Цы  пайда у гæды ?

-Цы   пайда у куыдз хæдзары?

-Цы пайда у фыс?

-Цы  пайда у хъуг? (слайды22)

Чи уыд фыццаг?

Фыццаг  _____     _____ .

Дыккаг  _____   ______

Æртыккаг _____ _____ .

Цыппæрæм  _____  ____ .

Фæндзæм _____  ______.(слайды23)

Тетрæдты бакусын.  Тексты бындурыл ст кæнæм грамматикон  куысты  хуызтæ. Цавæр  сæрмагонд ныхасы хæйттæ  зонут?  Цавæр фарстатæн дæттынц дзуапп?.

- Ссарут тексты æмæ рафыссут   мивдисджытæ, нымæцонтæ, номдартæ æмæ миногонтæ.

Тетрæдты бакусын. Проспрягайте  глагол  хæрын (слайды24) 

Æз хæрын

Ды хæрыс

Уый хæры

Мах хæрæм

Сымах хæрут

Уыдон хæрынц

IV.Дидактикон хъæзтытæ. 

Саразут дзырдтæ(Слайды 26-30):

БЫЛЫХЪ-хъыбыл

Айрбаг- байраг

Æснккы-сæныкк

Æкъулæ-къæлæу

Хъазт «Кæмæн цы?» (слайды31)

 Хъуг                  Байраг

Бæх                   род

Куыдз               сæныкк

Фыс                   къæбыла                                                                                                       сæгъ                  уæрыкк

(Слайды 32-35) Интерактивон  фæйнæгыл æвдыст цæуынц пиктограммæтæ. Аразæм хъуыдыйæдтæ.

 Гæды ахсы мыстытæ. Гæды уарзы æхсыр, цыхт,кæсаг æмæ мыстытæ.

Куыдз хъахъхъæны хæдзар. Хъуг дæтты æхсыр.

                                   У                               Г

                               Карк                         Род

                                с                                г

                             Сæгъ                        фыс

                              г                                 з

                       б      хъ                           У     у

                     Тæрхъус                       сæныкк

                       Х       с                            р    з

                                                              ы   ы

                                                               к   н

                                                               к

     V.Хатдзæгтæ скæнын.  

1.Цавæр ног дзырдтимæ базонгæ стæм абон?  

2.Ранымайут   хæдзарон  цæрæгойты.

3.Саразут цыбыр хъуыдыйæдтæ æмæ дзырдбæстытæ .

 4.Цавæр миногонтæй пайда кæнæм цæрæгойты тыххæй дзургæйæ?

VI.Хæдзармæ куыст. 

-Хæдзары цæрæгойты нæмттæ сахуыр кæнут.Ныффыссут фæйнæ фондз хъуыдыйады.

Тест «Цæрæгойтæ»

1. Хæдзарон цæрæгой у:

а) бæх 

æ) рувас

б)бирæгъ 

    2)Хæдзар хъахъхъæны:

         а)куыдз

        æ)уæрыкк

       б)сæныкк

3)бабайы уæрдон ласы:

      а)хæрæг

     æ)хъуг

     б)гæды 

4)Гæды  нæ уарзы :

     а)дзидза

    æ)мыд

   б) æхсыр

5)Нана кæрчытæн фæдæтты:

   а)мæнæу

  æ) æхсыр

 б) цыхт

6)Хъуг дæтты :

    а)дон

    æ) æхсыр

    б)мыд

  7)Хъуджы лæппын  у:

      а)род

     æ)сæныык

    б)къæлæу

    8)Хæрæджы лæппын у  : 

       а)уæрыкк

       æ)къæлæу

      б)род

 9)Стыр цæрæгой у:

     а)бæх

     æ)гæды

    б)куыдз

10)Гыццыл цæрæгой у:

   а)хъуг

   æ)сæгъ

  б)гæды

11)Куыдзæн ис :

       а)род

       æ)къæбыла

      б)къæлæу