Темæ: «Мæ Ирыстон»
план-конспект урока (4 класс) на тему

Темæ: «Мæ Ирыстон».

Урочы нысан:

1. Скъоладзаутимæ равзарын цы у Фыдыбæстæ, цæмæй рæсугъд у Ирыстон,  цæмæн æй уарзæм?
2. Уарзондзинад хъомыл кæнын Райгуырæн бæстæм.
3. Ныхасы рæзтыл кусын.

Урочы фæлгонц:        

Ирон фæндыры зæлтæ, Ирыстоны æрдзы нывтæ, чингуыты стенд «Мой друг, ты мира не узнаешь, не зная края своего!»

Урочы цыд:

1. Дети входят в класс под звуки «Симда».
2. Ныхасы рæзтыл куыст:

- кæцы къласы ахуыр кæныс?

- цал азы дыл цæуы?

- цал афæдзы афоны ис?

- ранымайут

- ныртæккæ цавæр афæдзы афон у?

- афæдзы цал мæйы ис?

- уалдзæджы цал мæйы ис?

- кæм цæрут?

     Мы сегодня с вами поговорим о самом красивом горном крае. А вот как он называется, вы мне скажете сами в конце урока. И для этого нам нужно выполнить некоторые задания.

3. Аудировани.

     Нæ республикæ хуыйны Цæгат Ирыстон – Алани. Ис дзы æхсæз горæты. Уыдон сты: Дзæуджыхъæу, Беслæн, Мæздæг, Алагир, Дигора æмæ Æрыдон.

     Нæ республикæйы сæйраг горæт у Дзæуджыхъæу. Йæ стырдæр цæугæдон та у Терк.

Фæрстытæ:

1. Цы хуыйны нæ республикæ?
2. Цал горæты ис Цæгат Ирыстон – Аланийы?
3. Ранымайут Ирыстоны горæттæ.
4. Цы хуыйны нæ республикæйы сæйраг горæт?
5. Цавæр стырдæр цæугæдон ис Ирыстоны?

4. Дзырдуатон куыст.

(Дзырдтæ кæсы ахуыргæнæг, сывæллæттæ сæ дзурынц иумæ)

бæрзонд          –    высокий

хъæздыг сты   –   богаты

быдыр              –   поле

кæрдæгджын   –  травянистый         

æхсырхуыз      –   молочные

сыгъдæг           –   чистый

Кæсын, уæнгтыл дих кæнын, сæвæрын цавды нысан.

5. Ахуыргæнæг кæсы тескт. (Сывæллæттæ дзырдты вæрынц цавды нысан).

   Рæсугъд у Ирыстоны æрдз. Нæ хæхтæ сты бæрзонд. Хъæздыг сты нæ хъæдтæ. Ирыстоны быдыртæ сты кæрдæгджын.  Цæугæдæттæ та сты æхсырхуыз. Дзæуджыхъæуы цæуы сыгъдæг Терк. Æз уарзын мæ Ирыстон.

      Сывæллæттæ радыгай кæсынц æмæ тæлмац кæнынц текст.

Вернуться к словарным словам:

1. найти словосочетания со словарными словами в тексте и зачитать их.
2. составить предложения с картинками на доске.
3. записать слова в словарях.

Фæрстытæ текстмæ:

4. Цавæр æрдз ис Ирыстонæн?
5. Ирыстоны хæхтæ цавæр сты?
6. Цы ис Ирыстоны æхсырхуыз?
7. Цавæр быдыртæ ис Ирыстоны?
8. Цавæр цæугæдон цæуы Дзæуджыхъæуы?

6. Физминуткæ:

                 (Къухтæ, къухтæ – æмдзæгъд кæнут,

                  Къæхтæ, къæхтæ – æркафут ).

7.  Ребята, так вы догадались, о каком крае мы с вами говорили?

                                          (ответы детей)

      А чтобы проверить, правы вы или нет, нужно расшифровать слово:

- ___Ирыстон________________

        Как еще можно назвать Иристон? (Родина, Отечество, мой край, и т.д)

        Проверим. Расшифруйте слова в листочках:

- _Фыдыбæстæ_________

- _Райгуырæн   бæстæ_______________

8. Песня «Нæ бæстæ».
9.  Урочы кæронбæттæн.

Ребята, а за что вы любите свой край.

                             (ответы детей «Æз уарзын мæ бæстæ …»)

Выставка книг о родном крае.

Прочесть цитату «Мой друг, ты мира не узнаешь,

                               Не зная края своего!»

          Объяснить (т.е. все должны знать историю своего края, а в этом вам помогут те книги, которые вы видите на выставке.)

       Картина с всадниками – как их называют? Джигиты.

             Песня «Маленький джигит».

10.  Хæдзармæ куыст:

Дзырдтæ ахуыр кæнын наизусть.

5. Текстæй рафысын дзырдтæ: Зæринæ, нана, лæппутæ, театр, къухтæ, къæхтæ. (Саразын дзырдбæстытæ).

6. Иу дзырдбаст равзарын æмæ йемæ æрхъуыды кæнын хъуыдыйад.

Урочы нысан:        1. Бацамонын сывæллæттæн халсарты нæмттæ. Ныхасы мидæг дзы пайда кæнын зонын.

        2. Фæллой уарзыны æнкъарæнтæ æвзæрын кæнын сывæллæтты зæрдæты. Адæймаджы къухты фæллойæн кад кæнын сæ ахуыр кæнын.

                               3. Аив каст, тæлмац кæнын æмæ растфыссыны æгъдæуттыл кусын.

        4. Фæллойы тыххæй æмбисæндтæ сахуыр кæнын.

Урочы фæлгонц:        1. Стæнд «Цæхæрадон» (сывæллæтты  нывтæй арæзт)

        2. Дидактикон æрмæг халсарты нывтимæ.

        3. Архайæг сывæллæтты уæлæдарæсы элементтæ.

        4. Ирон фæндыры зæлтæ.

I. Бацæттæгæнæг рæстæг.

(Сывæллæттæ салам дæттынц ахуыргæнæгæн, уазджытæн, сæхи цæттæ кæнынц урокмæ).

1. Ныр фæйнæгмæ æрбакæсут æмæ бакусæм дзырдуатыл.

 (Ахуыргæнæджы амындæй сывæллæттæ дзурынц дзырдтæ, фыссынц сæ сæ дзурдуатты).

3. Иумæ каст.

(Зындзурæн дзырдтыл бакусын).

4. Æмдзæвгæ тæлмац кæнын.

(Сывæллæттæ радыгай кæсынц æмæ тæлмац кæнынц æхуыргæнæджы æххуысæй æмдзæвгæйы рæнхъытæ).

VI. Урочы кæронбæттæн.

- Абоны урочы уæ зæрдæмæ тынгдæр цы фæцыди?

- Цавæр чызг у «сау чызг».

- Цавæр æмбисæндтæ базыдтам?

- Цавæр цæрæгойтæ æххуыс кæнынц адæймагæн?

Урочы нысан: 1. Скъоладзаутимæ равзарын цы у Фыдыбæстæ, цæмæн æй уарзын?

2. Уарзондзинад рæзын кæнын Райгуырæн бæстæм.

3. Ныхасы рæзтыл кусын.

Урочы фæлгонц: Ирыстоны æрдзы нывтæ, Иры номдзыд, зындгонд лæгтæ, тухгæ чингуытæ «Иры хъæбатыртæ».

     Рæсугъд у Ирыстоны æрдз. Нæ хæхтæ сты бæрзонд. Хъæздыг сты нæ хъæдтæ. Ирыстоны быдыртæ сты кæрдæгджын.  Цæугæдæттæ та сты æхсырхуыз. Дзæуджыхъæуы цæуы сыгъдæг Терк. Æз уарзын мæ Ирыстон.

Словарные слова:

бæрзонд          –    высокий

хъæздыг сты   –   богаты

быдыр              –   поле

кæрдæгджын   –  травянистый         

æхсырхуыз      –   молочные

сыгъдæг           –   чистый

- ______________________________

- _______________________

- ___________________________________