Ҡаҙ өмәһе байрамы-йолаһы
классный час на тему

«?а6 0м23е» байрамы

Йы3азландырыу:

Йомша7 уйынсы7 7а66ар (107а6 ), менд2р, 7а6 7аурый6ары, а7 к16леташ йомро7ай, 3у4ыл4ан кел2м, 3ауыт-3абалар, к0й2нт2л2р, 7улъяулы7тар

?атнашалар: 5 – 7- се синыф у7ыусылары.

Байрам барышы:

I к1ренеш

?а66ар6ы йол7оу

Уртала, стена буйында урынды7, урынды7ты8  ике я4ынын шаршау 7орол4ан, стенала –  7улдан 3у4ыл4ан кел2м, 30лг0л2р. Йорт эшт2ренд2 7улланыла тор4ан 3ауыт-3аба 26ерл2нг2н.?ы66ар  7а6 йол7а, 16-ара 30йл2ш2. Тыштан хужабик2не8 тауышы ишетел2:

- ?а6 7анын аула7, тапалмай тор4ан урын4а к1меп 7уйы4ы6, уланда-

рым. Алма4ас т0б0н2 3ал3а4ы6 , бик я7шы булыр ине, кил23е йыл ризы77а я6ыр.

1-се 7ы6 - Эй-й 7а66ары ла, 7а66ары, бигер2к 3име6, матур бул4ан бит.

2-се 7ы6 - Кем 19терг2н 3у8 улар6ы. хужалары у84ан шул!

3-с0 7ы6 -  Мамы4ы 3у8, йоп-йомша7, ап-а7.

Килен кеше - ?ы66ар4а 7ара4ы6 2ле,  72йн2, нинд2й тырыш7ан булалар.

Хужабик2:

__ Тырышы4ы6-тырышы4ы6, эшеге6 бе66е8 0с0н бул3а, 0йр2не1еге6 16еге6 0с0н бит.

__ «й62ге6 2ле, берг2л2шеп йыр  йырлап алайы7. К18елд2р  62 к1т2релеп китер, 7улдар 6а ете6ер2к й0р0р.

(№алма7 к0йг2 баш7орт йыры баш7арыла)

Хужабик2:

__ Балалар, б0г0н 3е6 башлап  «?а6 0м23ен2»  килг2н3еге6. ?а6 0м23е – баш7орт 32м татар халы7тарыны8 и8 изге йолаларыны8 бере3е.Т21ге 7ар, матур тормош, я7ты к0н байрамы ул. Хал7ыбы6 я64ы эшт2р6е б0т0рг2с, бер байрам 1тк2рер бул4ан. Уны 3абан туйы, тип ата4андар. « быны3ы – к06г0 эшт2р6е б0т0рг2с 1тк2рел2 тор4ан байрам – 7а6 туйы, 7а6 0м23е.

 - Бисмилла3и-ррахм2ни- ррахим! Эшем-эшем, эш7ары, дошман 316е тыш7ары, ти6 б0т30н, у8ай б0т30н, икендег2 етм23ен, о6ай к0нг2 1тм23ен! Тьф1-тьф1!

( К1м2кл2п 7а6 й0н0 йол7алар. Йомша7 й0н – бер 7апсы77а, 7аурый6ар, 7анаттар айырым 3алына.)

Хужабик2:

- Бел2геге6 йыуан булыр,

Телеге6 йомша7 булыр,-

Ба9ы4ы6 мамы7ты,

Ба9ы4ы6.

Киленд2р 7ы66ар4а арнап та7ма7 йырлап алалар:

- ?аурыйын 7ыя йол7,

           Мамы7 й0н0н ы84ай йол7.

        Кей21е8 ша6ра булма3ын,

    Тот7аны8ды та6а йол7.

?ы66ар улар4а 7аршы  йыр йырлап алалар:

                         ?а6 7анаты 7ат-7ат була,

                          Ир 7анаты ат була.

                         ?ы6 7анаты бер була ла,

                          А9ыл затлы ир була.

Хужабик2:

-?ы66ар, киленд2р эшл2п буламы?

Е8г2 кеше:

- Булды, булма4ан 7ай6а ул, 7ы66ары8 бигер2к у84ан, ете662р, 7а66ар6ы йол7оп та б0т0р60л2р инде…

Хужабик2:

- Улай бул4ас, киленд2р, 7ы66ар4а 7аурый тоттороп урам4а сы4арып еб2реге6 2ле – кей21 3айлар4а.

  Е8г2 кеше бер ус 7ойро7 й2 7анат 7аурыйын бир2 л2:

- Бар,  донъяны 7арап кер !

2-се е8г2:

- Й2ш егет осра3а – й2ш, 7арт кеше осра3а 7арт кей21 була.

3- с0 е8г2:

- Бары4ы6 б2хетеге66е 3ынап кереге6, бер ы84айы ял итеп т2 алыр3ы4ы6, арыны4ы6 инде.

Хужабик2:

- ?ы66ар й0р0п килг2нсе 7а66ар6ы та6артып 7уяйы7.

Килен кеше:

- ?2йн2, 7ара 2ле, 7а66ы8 б1рл2т21ен2н а7 к16леташ йомро7ай сы7ты.

Хужабик2:

- Я7шы х2б2ре8 0с0н 6ур р2хм2т, киленем. ?ана 3алып 7уяйым, ул таш к16 тейе162н д2 3а7лай, ям4ыр са7ырыусы ла, кил23е ризы7ты к0т0п-к1т2реп ятыусы ла бер н2м2.

Ошонда 7ы66ар та7ма7 2йтеп ала:

- ?ы66ар йыйыл4ан 0йг2,

?ы66ар килг2н 0м2г2,

      Нисек итеп 7а6 йол7ор4а

                                               Е8г2л2р62н к1рм2г2.

?а6, 0м23е, 7а6 0м23е,

 Алдымда 7а66ар 4ына.

                                              ?а6 0м23ен2 йыйыла

  Гел у84ан 7ы66ар 4ына.

(?ы66ар бер-бер артлы 0йг2 килер кер2л2р). Керг2с, е8г2л2ре мут к1662рен йылтыратып, яуап к0т2л2р:

- Кем осраны?

1- се 7ы6:

- Талип бабай.

( Бары3ы ла б0г0л0п к0л2 башлай6ар, 7ы6 42рл2неп икенсе ус 7аурый6ы алып сы4ып кит2.)

2-се 7ы6 килеп кер2. Е8г2л2ре:

- Й2, 3и82 кем осраны,  3ылыу7ай?

Оялып 7ына:

-Ми82  бер малай6ан баш7а бер21 62 осраманы.

Е8г2л2ре шаяртып:

- Бе66е8 кей21 бик й2ш булыр, эшк2 л2 та9ыл булыр.

3-с0 7ы6 кер2. Е8г2л2ре уны уратып:

- Й2, бик2с, б2хете8де юрап 7араны8мы?

- Мин  Эдуард бабай6ан баш7а бере3ен д2 к1рм2нем.

Е8г2 кеше:

- Бына к1р23е8ме, 30йг2н й2ре8 3ин2н олора7 була инде. Ярай , 7арт 7уйынында – 7алас, тип ю77а 4ына 2йтм2г2ндер6ер инде. Бай тормошта й2ш2р3е8.

Шул ва7ыт теге кире сы4ып китк2н 7ы6 бер 2бей мен2н килеп кер2.

- Ми82  2бей осраны, мин у4а менд2р 2йттем. Й2ге6 2ле, е8г2л2р, 7а6 мамы4ынан  эшл2г2н менд2реге66е килтереге6 2ле.

«бей:

- Р2хм2т, 7ы6ым, менд2ре8 0с0н.Мин 3и82 м2рйен  та4ам. Ки8 ризы4ы8, т1л-ыры9ы8 мен2н й0р0, бала7ай, - тип , тупылдатып яурынынан 30й0п 7уя.

I I к1ренеш

?а66ар6ы йыуыу

 Шул ва7ыт 0йг2 бер т0рк0м малай6ар килеп кер2.

1-се малай:

- №е662  «7а6 0м23е» бара, тип ишеттек. Яр6ам к2р2км2йме, 7ы66ар.

2-се малай:

-№е66е «7а6 0м23е» байрамы мен2н 7отлайбы6. Йорто4о64а б2р2к2т. 16еге6г2 х2р2к2т тел2йбе6.

3-с0 малай:

- Эшт2реге6 у8 бул3ын,

  7а66ары4ы6 к1п бул3ын!

Хужабик2:

- Р2хм2т, балалар, изге тел2геге6г2, я7ты й060г06г2. Амин,балалар,2йтк2неге6 кил3ен, байрам4а р2хим итеге6. ?а66ар6ы йол7оп,  та6артып 7уй6ы7, йыуа3ы 4ына 7алды.

4-се малай:

- Йол7ол4ан 7а6 йыуылыр4а тейеш, киттек йыл4а буйына.

(Йорттан, к0й2нт2л2рен2 7а66ар а97ан 7ы66ар сы4а. Арттарынан малай6ар сы4а. Улар «?а6 7анаты»  к0й0н2 йыр йырлай6ар.)

?а6 7анаты, 7а6 0м23е.

Йылдарына бер ген2.

;1мер буйы онотолмай,

Тыуып 19к2н ил ген2.

?а6 7анаты, 7а6 0м23е –

Борондан 7ал4ан йола.

№е662 була, бе662 була,

К18ел шатлы77а тула.

?а6 7анаты 7аурый, 7аурый,

7ойма7 майлар4а була.

Уйнама4ас та к0лм2г2с,

Был донъяла ни була.

()й62 7ал4ан  киленд2р  7а6 ите беше1г2  09т2л  26ерл2й62р. « 7ы66ар

йол7ол4ан  7а66ар6ы «м2кег2»  алып барып йыуып, та6алай6ар. )

1-се малай:

-«й62ге6, 7ы66ар, бо6 09т0нд2 уйын уйнап алайы7.

2-се малай:

- «)с та4ан»  уйынына ба9ты7, 7ы66ар, малай6ар.

(Бер-нис2 уйын уйна4андан 3у8, е8г2л2р йыл4а буйына кил2.)

Е8г2л2р  йола ырымдарын дауам итеп, 3ыу буйына сы4ып 7аурый бол4ай.

№ирпеп -3ирпеп еб2р2л2р 62:

-?а6  булып 7айты4ы6, ризы7 булып 7айты4ы6! Икенсе йыл да ошолай ап-а7 булып, йыл4а буйын тултырып й0р0г06! - тип тел2к тел2й-тел2й 3ама7лай6ар.

- «й62ге6, 7айтайы7, табын 26ер, 7а6 итен2н ауы6 ит2йек.

«?а6 0м23е» байрамы

Йы3азландырыу:

Йомша7 уйынсы7 7а66ар (107а6 ), менд2р, 7а6 7аурый6ары, а7 к16леташ йомро7ай, 3у4ыл4ан кел2м, 3ауыт-3абалар, к0й2нт2л2р, 7улъяулы7тар

?атнашалар:  7ы66ар  - 5 – 7 синыф у7ыусылары,

                           е8г2, киленд2р – 8 – 9 синыф у7ыусылары,

                            хужабик2 – т182р2к ет2ксе3е

                            2бей – 9 синыф у7ыусы3ы

                            малай6ар – 5-7 синыф у7ыусылары

Байрам барышы:

I к1ренеш

?а66ар6ы йол7оу

Уртала, стена буйында урынды7, урынды7ты8  ике я4ынын шаршау 7орол4ан, стенала –  7улдан 3у4ыл4ан кел2м, 30лг0л2р. Йорт эшт2ренд2 7улланыла тор4ан 3ауыт-3аба 26ерл2нг2н.?ы66ар  7а6 йол7а, 16-ара 30йл2ш2. Тыштан хужабик2не8 тауышы ишетел2:

- ?а6 7анын аула7, тапалмай тор4ан урын4а к1меп 7уйы4ы6, уланда-

рым. Алма4ас т0б0н2 3ал3а4ы6 , бик я7шы булыр ине, кил23е йыл ризы77а я6ыр.

1-се 7ы6 - Эй-й 7а66ары ла, 7а66ары, бигер2к 3име6, матур бул4ан бит.

2-се 7ы6 - Кем 19терг2н 3у8 улар6ы, хужалары у84ан шул!

3-с0 7ы6 -  Мамы4ы 3у8, йоп-йомша7, ап-а7. Яйы7 буйында 19к2нд2ре 2лл2 7ай6ан билгеле.

Килен кеше - ?2йн2м2 о7шар4а тырышыр к2р2к. ?ы66ар,  бына ошолай итеп йол7о4о6. №ы6ырыла тор4ан 7аурый6ар6ы айырым 3алы4ы6. ?аурый6ар6ы 3ы6ырыуы – 16е бер к18елле эш бит ул. )йр2термен 2ле 3е6г2 л2.

Хужабик2:

__ Тырышы4ы6-тырышы4ы6, эшеге6 бе66е8 0с0н бул3а, 0йр2не1еге6 16еге6 0с0н бит.

__ «й62ге6 2ле, берг2л2шеп йыр  йырлап алайы7. К18елд2р  62 к1т2релеп китер, 7улдар 6а ете6ер2к й0р0р.

(№алма7 к0йг2 баш7орт йыры баш7арыла)

Хужабик2:

__ Балалар, б0г0н 3е6 башлап  «?а6 0м23ен2»  килг2н3еге6. ?а6 0м23е – баш7орт 32м татар халы7тарыны8 и8 изге йолаларыны8 бере3е.Т21ге 7ар, матур тормош, я7ты к0н байрамы ул.  Ул к06г0 эшт2р6е б0т0рг2с 1тк2рел2 тор4ан байрам – 7а6 туйы, 7а6 0м23е.

 - Бисмилла3и-ррахм2ни- ррахим! Эшем-эшем, эш7ары, дошман 316е тыш7ары, ти6 б0т30н, у8ай б0т30н, икендег2 етм23ен, о6ай к0нг2 1тм23ен! Тьф1-тьф1!

( К1м2кл2п 7а6 й0н0 йол7алар. Йомша7 й0н – бер 7апсы77а, 7аурый6ар, 7анаттар айырым 3алына.)

Хужабик2:

- Бел2геге6 йыуан булыр,

Телеге6 йомша7 булыр,-

Ба9ы4ы6 мамы7ты,

Ба9ы4ы6.

Киленд2р 7ы66ар4а арнап та7ма7 йырлап алалар:

- ?аурыйын 7ыя йол7,

           Мамы7 й0н0н ы84ай йол7.

        Кей21е8 ша6ра булма3ын,

    Тот7аны8ды та6а йол7.

?ы66ар улар4а 7аршы  йыр йырлап алалар:

                         ?а6 7анаты 7ат-7ат була,

                          Ир 7анаты ат була.

                         ?ы6 7анаты бер була ла,

                          А9ыл затлы ир була.

Хужабик2:

-?ы66ар, киленд2р эшл2п буламы?

Е8г2 кеше:

- Булды, булма4ан 7ай6а ул, 7ы66ары8 бигер2к у84ан, ете662р, 7а66ар6ы йол7оп та б0т0р60л2р инде…

Хужабик2:

- Улай бул4ас, киленд2р, 7ы66ар4а 7аурый тоттороп урам4а сы4арып еб2реге6 2ле – кей21 3айлар4а.

  Е8г2 кеше бер ус 7ойро7 й2 7анат 7аурыйын бир2 л2:

- Бар,  донъяны 7арап кер !

2-се е8г2:

- Й2ш егет осра3а – й2ш, 7арт кеше осра3а 7арт кей21 була.

3- с0 е8г2:

- Бары4ы6 б2хетеге66е 3ынап кереге6, бер ы84айы ял итеп т2 алыр3ы4ы6, арыны4ы6 инде.

Хужабик2:

- ?ы66ар й0р0п килг2нсе 7а66ар6ы та6артып 7уяйы7.

Килен кеше:

- ?2йн2, 7ара 2ле, 7а66ы8 б1рл2т21ен2н а7 к16леташ йомро7ай сы7ты.

Хужабик2:

- Я7шы х2б2ре8 0с0н 6ур р2хм2т, киленем. ?ана 3алып 7уяйым, ул таш к16 тейе162н д2 3а7лай, ям4ыр са7ырыусы ла, кил23е ризы7ты к0т0п-к1т2реп ятыусы ла бер н2м2.

Ошонда 7ы66ар та7ма7 2йтеп ала:

- ?ы66ар йыйыл4ан 0йг2,

?ы66ар килг2н 0м2г2,

      Нисек итеп 7а6 йол7ор4а

                                               Е8г2л2р62н к1рм2г2.

?а6, 0м23е, 7а6 0м23е,

 Алдымда 7а66ар 4ына.

                                              ?а6 0м23ен2 йыйыла

  Гел у84ан 7ы66ар 4ына.

Хужабик2: Килеге6 2ле 7ы66ар, мин 3е6г2  7ыуы7 эшл2рг2   0йр2т2м. Бала са7та бе6г2 2с2й62р ошолай итеп 7ыуы7 эшл2п бирер62р ине.  Бе6 уны киптереп,  т0рл0 т09к2 буяп, урам4а алып сы4ыр инек. Бер туй4ансы уйнатып алыр инек. Ошо 7ыуы7ты уйнат7ан балалар6ы к1реп, был йортта 7а6 0м23е бар4анлы4ы 2лл2 7ай6ан  билд2ле булыр ине. ?а66ы к1п йол77ан хужалар6ы8 балаларыны8 7улдарында 7ыуы7тар 6а к1п булыр ине. ( 7ыуы7ты алдан эшл2п 7уйыр к2р2к ) Етм232 3ы64ырт7ысын да эшл2п алыр инек.

1- се 7ы6:

- « улар6ы 7а66ы8 ним23ен2н эшл2й62р 3у8 ?

Хужабик2:

- Бына,  муйынында тор4ан а6ы7 йотоу а4за3ынан 7ыуы7 эшл2н32, тауыш бире1 а4за3ынан – 3ы64ырт7ыс эшл2п була. Тик ул кипм29 борон туй4ансы 3ы64ыртып 7алыр к2р2к. «с2й62р юрамал бар 3ы64ырып кил, тип, сы4арып еб2рер62р ине. !662ренс2 кеше алдында 7а6 0м23е бар4ан4а ма7тан4ан 3ындары бул4андыр инде. С0нки 32р кемде8 7а6 а9ырар4а х2лен2н килм2й бит, уны тик ш2п, эшк2 у84ан хужабик2л2р ген2 к1п итеп 7арай ала.

 (?а6 7аурыйы тотоп  кей21 э6л2п сы4ып китк2н 7ы66ар бер-бер артлы 0йг2 килер кер2л2р). Керг2с, е8г2л2ре мут к1662рен йылтыратып, яуап к0т2л2р:

- Кем осраны?

1- се 7ы6:

- Талип бабай.

( Бары3ы ла б0г0л0п к0л2 башлай6ар,  7ы6 42рл2неп я8ынын бер ус 7аурый6ы алып сы4ып кит2 )

2-се 7ы6 килеп кер2. Е8г2л2ре:

- Й2, 3и82 кем осраны,  3ылыу7ай?

Оялып 7ына:

-Ми82  бер малай6ан баш7а бер21 62 осраманы.

Е8г2л2ре шаяртып:

- Бе66е8 кей21 бик й2ш булыр, эшк2 л2 та9ыл булыр.

3-с0 7ы6 кер2. Е8г2л2ре уны уратып:

- Й2, бик2с, б2хете8де юрап 7араны8мы?

- Мин  Эдуард бабай6ан баш7а бере3ен д2 к1рм2нем.

Е8г2 кеше:

- Бына к1р23е8ме, 30йг2н й2ре8 3ин2н олора7 була инде. Ярай , 7арт 7уйынында – 7алас, тип ю77а 4ына 2йтм2г2ндер6ер инде. Бай тормошта й2ш2р3е8.

Шул ва7ыт теге кире сы4ып китк2н 7ы6 бер 2бей мен2н килеп кер2.

- Ми82  2бей осраны, мин у4а менд2р 2йттем. Й2ге6 2ле, е8г2л2р, 7а6 мамы4ынан  эшл2г2н менд2реге66е килтереге6 2ле.

«бей:

- Р2хм2т, 7ы6ым, менд2ре8 0с0н.Мин 3и82 м2рйен  та4ам. Ки8 ризы4ы8, т1л-ыры9ы8 мен2н й0р0, бала7ай, - тип , тупылдатып яурынынан 30й0п 7уя.

I I к1ренеш

?а66ар6ы йыуыу

 Шул ва7ыт 0йг2 бер т0рк0м малай6ар килеп кер2.

1-се малай:

- №е662  «7а6 0м23е» бара, тип ишеттек. Яр6ам к2р2км2йме, 7ы66ар.

2-се малай:

-№е66е «7а6 0м23е» байрамы мен2н 7отлайбы6. Йорто4о64а б2р2к2т. 16еге6г2 х2р2к2т тел2йбе6.

3-с0 малай:

- Эшт2реге6 у8 бул3ын,

  7а66ары4ы6 к1п бул3ын!

Хужабик2:

- Р2хм2т, балалар, изге тел2геге6г2, я7ты й060г06г2. Амин, балалар, 2йтк2неге6 кил3ен, байрам4а р2хим итеге6. ?а66ар6ы йол7оп,  та6артып 7уй6ы7, йыуа3ы 4ына 7алды.

4-се малай:

- Йол7ол4ан 7а6 йыуылыр4а тейеш, киттек йыл4а буйына.

(Йорттан,  к0й2нт2л2рен2 7а66ар а97ан 7ы66ар сы4а. Арттарынан малай6ар сы4а. Улар «?а6 7анаты»  к0й0н2 йыр йырлай6ар.)

?а6 7анаты, 7а6 0м23е.

Йылдарына бер ген2.

;1мер буйы онотолмай,

Тыуып 19к2н ил ген2.

?а6 7анаты, 7а6 0м23е –

Борондан 7ал4ан йола.

№е662 була, бе662 була,

К18ел шатлы77а тула.

?а6 7анаты 7аурый, 7аурый,

7ойма7 майлар4а була.

Уйнама4ас та к0лм2г2с,

Был донъяла ни була.

()й62 7ал4ан  киленд2р  7а6 ите беше1г2  09т2л  26ерл2й62р. « 7ы66ар

йол7ол4ан  7а66ар6ы «м2кег2»  алып барып йыуып, та6алай6ар. )

1-се малай:

-«й62ге6, 7ы66ар, бо6 09т0нд2 уйын уйнап алайы7.

2-се малай:

- «)с та4ан»  уйынына ба9ты7, 7ы66ар, малай6ар.

(Бер-нис2 уйын уйна4андан 3у8, е8г2л2р йыл4а буйына кил2.)

Е8г2л2р  йола ырымдарын дауам итеп, 3ыу буйына сы4ып 7аурый бол4ай.

№ирпеп -3ирпеп еб2р2л2р 62:

-?а6  булып 7айты4ы6, ризы7 булып 7айты4ы6! Икенсе йыл да ошолай ап-а7 булып, йыл4а буйын тултырып й0р0г06! - тип тел2к тел2й-тел2й 3ама7лай6ар.

- «й62ге6, 7айтайы7, табын 26ер, 7а6 итен2н ауы6 ит2йек.

Зилда «хм26и2 7ы6ы М21литова

  Башланғыс кластар уҡытыусыһы,

т2рби21и эшт2р буйынса директор урынба9ары