Технологическая карта урока по алтайскому языку. 3 класс. Тема "Имена собственные"/ "Jаан таныктан башталар состор"
план-конспект урока (3 класс)

Класс:

3

Предмет:

Алтай тил

Ӱредӱчи:

Кучалу Мызылдай Александровна

Уроктын темазы:

Jaaн таныктан бичилер сӧстӧр

Ӱредӱчиниҥ ижиниҥ амадузы

Jaaн таныктан бичилер сӧстӧр деп тема аайынча билгирлерди бир аай бириктире кӧрӧри.

Уроктын бӱдӱми:

Билгирлерди бир аай бириктире кӧрӧр урок

Урокто jединетен турулталар:

Ӱренчиктиҥ бойыныҥ ӧзӱмиле колбулу турулталар: бойынын ижи учун каруулу болоры, бойыныҥ аргаларын, jeдимдерин-jедикпестерин оҥдооры, ижинин турултазын баалаганы объективный болоры

Метапредметный турулталар:

Jаҥы билгирлер алар: балдарла кожо бу  алган билгирлер неге керекту болорын, jурумде оныла канайда тузаланарын шууп чыгарар., проектле иштегенинин чындыйы ла турултазын бийик болоры

Бойын башкарынар:уренчиктерле кожо уроктын темазын чыгарарын, амадузын тургузарын; jастыразын таап, оны тузедери.

Колбу тудар: бойынын санаа-куунин чыгара айдары, уренчиктер бой-бойыла куучындажып билери, кожо куучындажып турган кижини угуп билерин, оныла jоптожорин , бойынын санаа-шуултезин jомоорине кычырары

Предметный турулталар: балдарды jaaн таныктан бичилер состорди jастыра jогынан бичиирине уредер; jаны состорло таныштырар.

Предметтер ортодо колбу:

Окружающий мир

Ӱредӱ ресурстар

Карточкалар, карычактар, презентация, таблица.

Уроктын этаптары

Ÿредÿчинин бÿдÿретен ижи

Ÿренчиктердин бÿдÿретен ижи

ӦЙ

ТӰЭ

l. Ÿренерине ууламjылар

Jакшылар,балдар!Айылчыларла база jакшылажып ийектер. Бӱгӱн алтай тилдин урогын мен ӧткӱрерим, менин ады-jолым- Эркелей Александровна.

(кажы ла ӧмӧликтиҥ партазыныҥ устинде гелийле урген  ак шардын буузына канча бала, ончо ло кире карычактардыҥ jyругы илилген)

   Корзогор до, балдар. Класстын ичинде куулгазын булуттар та кайдаҥ да келип , бисти jараш карычактарла бӱркейт.

. Кажы ла бала бойыгарга карычак кезип алыгар. Карычактар ла мен слерге ару-кӱӱн-санаа ла эрчимдӱ иш кӱӱнзейдис. Jaраш отурып, урогысты баштайактар.

Ӱредӱчиле, айылчыларла jакшылажат

   Ак булуттан карычакты кажызы ла

бойына кезип алар.

2

Колбу тудар

ll.Билгирди эске алып, чокымдаары 

Бис бӱгӱн алтай тилдиҥ урогында ӱлекер иш бӱдӱрерис. Ӱлекер иш не керегинде болорын, jаан карычактар айдып берер.

  (Кажы ла ӧмӧликке бир ᴊаан карычак.)

(уредучиниҥ jaнында база торт булут, ондо кажы ла омоликке танынан  jaкылта.)

Кажы ла омоликтин командири чыгара jyгурип,  jараган карычакты омолигине апарзын. Карычактын кийнинде jакылталар бар. Jакылталарды jазап кычырып, омо-jомо будурип ийигер.

(Кажы ла ӧмӧлик бойынын jакылтазын будурер.)

1.2.3. ӧмӧлик  карточкада jacтыралар тузедер. 4 омолик Алтай тилдин картазыннан суулардын, jepлердин, кырлардын адын чыгара бичиир.

1. Текстти кычырыгар. Божодылган jерге керектӱ сӧстӧр тургузыгар.Тексттке бажалык беригер.

                         ________________

    Кышкыда очно тындуларга кӱч болот. Нениҥ учун дезе, jайым курсак jок ло соок. Jе айылдыҥ тындуларына кышты чыгарга jеҥил. Олорды улус белен азырайт, jылу jерде кондырат.

    Бистиҥ айылда   __________   ла  _____________ деп чололорлу ийнектер бар. Адамныҥ сӱӱген  __________  деп чоло атту ады бар, энемниҥ сӱӱген ___________ деп кискези бар. А мениҥ нӧкӧрим - ____________ деп чоло атту ийт.

2. Текстти кычырыгар. Капсуныҥ ичинде берилген таныктардыҥ чыныныҥ алдына чийӱ тартыгар.

Тексттке бажалык беригер.

__________________

    Улаган ичинде jарлу улус кӧп. Анчада ла спотрчылар, бичиичилер, кожоҥчылар. Jе анайда ок, малчы, койчы, ӱредӱчи, эмчи де улус ортозында колдоры ус, jакшы керектериле ады-jарлу улус ас эмес.

   Улаганныҥ ады- jарлу спортчылары: (Е\е)нчинов(Э/э)жер, (А/а)сканаков (Р/р)адион ло оноҥ до ӧскӧлӧри.

   Кожоҥчылар: (М/м)арина (С/с)аксаева, (А/а)лексей (Т/т)азранов ло оноҥ до ӧскӧлӧри.

   Бичиичилер: (С/с)урая (С/с)артакова, (К/к)арлагаш (Е/е)льдепова.

3. Текстти кычырыгар. Капсуныҥ ичинде берилген таныктардыҥ чыныныҥ алдына чийӱ тартыгар.

Тексттке бажалык беригер.

Алтай Республикада 10 аймак. Кажы ла аймактыҥ ӧзӱми ле озочыл, jакшы улузы керегинде бойыныҥ газединде бичийт. Бистиҥ Улаган аймакта «(У/у)лаганныҥ солундары» деп газет бар. Горно-Алтайск калада «А\алтайдыҥ чолмоны»  деп газет чыгат. Оны бастыра республиканыҥ улузы кычырат.

   Кичинек кычыраачыларга «(С/с)олоҥы» деп журнал чыгат. Бу журналдыҥ тӧс геройлорыныҥ аттары: (Т/т)албак (К/к)улак, (К/к)ертимек ле (Ч/ч)ертимек.

4. Алтай Республиканыҥ картазын аjарып кӧрӧлӧ,таблицаны толтыр.

Кырлардыҥ аттары:____________, _____________,

Суулардыҥ аттары:___________,___________,

Jерлердиҥ аттары:___________,____________,

Кӧлдӧрдиҥ аттары:__________,___________.

Кандый ӧмӧлик  белен? Тексттеригерди кычырып беригер.

Айдарда, слердин ӧмӧлик кандый ээжиге тайанып jастыраларды тӱзетти?

Слер, jакылтаны будурип тура, кандый ээжи эске алындыгар?

Кандый ээжи слерге болушты?

 (улустын ады-jолын, тындулардын чололорын, jерлердин, суулардын, кырлардын адын, журналдардын, газеттердиҥ, чӧрчӧктӧрдин  адын jaaн таныктан бичиир)

(Доскодо карычак ары баштандыра илилген. Кажы ла омолик ээжини айткан сайын, карычактын канаттары бирден ачылат.)

Анайда ок, оромдордын ады база jаан таныктан бичилет. Ором ол не? Кем билер? Бистин школ кандый оромдо турат? Оромдор база jаан таныктан бичилер. Сананып алыгар.

1.2.3. ӧмӧлик  карточкада jacтыралар тузедет

 . 4 омолик Алтай тилдин картазыннан суулардын, jepлердин, кырлардын адын чыгара бичийт

. Кандый ээжиге тайанып jастыраларды тӱзеткенин jартайт.

Бойын башкарынар, колбу тудар

lll. Ÿредÿ амаду тургузары 

Айдарда, бистин бугунги тема кандый? Буткулинче уроктын темазын канайда адарыс? (карычактын ортозы ачылат, ондо уроктын темазы бичилген «Jаан таныктан бичилер сӧстӧр»).

Бу тема слердин jурумигерде керектӱ болор бо? Кайда туштаар аргалу? Кандый учуралда керекту болуп калар аргалу?

Балдар, корзор до. Бисте доскодо не келижип калды? (карычак).КАРЫЧАК КЕРЕГИНДЕ НЕНИ БИЛЕРИГЕР? ОЛ НЕ?

Уроктын темазын ачат. Амадузын тургузат.

jурумде бу ээжиле  кайда тузаланарын шууйт

Бойын башкарынар, Колбу тудар

Тургузылган амадуга jединери 

Арай, балдар, арай. Мен та кандый да табыш угуп jадым. Бистон кем де келип jaт. Кар кыjырап турганы ла кижидин табыжын угуп турар ба? Бу мындый кошту шуурганда кем келип jат?

(Кар-наадай – почтальон кирип келет. Соок –Таадактан ла Кар-Кызычактан самара экелет)

-Кемнен келген бу самара?  НЕ керегинде? Озо jaзап, эжерлеп кычырып ийигер.

Эмди кожо кычырып ийектер.

Самаранын баштапкы болугин доскодон , …., кычырып бер.

Экинчи болугин кем кычырып берер куунду?
Учинчи болугин?

•  Jакшылар, 3-чи класс!!!

   Слер билерер бе, карычак ол не? Бис слерге карычактардыҥ jажыдын  ачып берейис.

   Карычак – ол соок теҥериде, булуттыҥ ичинде  суудыҥ тамчызы ла тоозын биригип бӱткен 6 толыкту тожычак. Теҥеридеҥ тӱшкенче, оныҥ кеми бир эмеш jаанап калат,  ол jарым да сантиметрге jепейт.

   Jе, jердиҥ ӱстинде кемиле эҥ ле jаан jеҥӱчил – карычактыҥ

узуны  12 сантиметр болгон.

   1931 jылда Уилсон Бентли деп американ фотограф

карычактарды jурукка согуп, 2450 башка бӱдӱмдӱ

карычактардыҥ jyyнтызын кепке баскан.

Соок-Таадак ла Кар-Кызычак

Нени солун билип алдыгар?

Бастыра карычактар туп-туней болуп турган эмтир бе?

Слерге бу jетиру jилбилу болды ба?

Текстти канайда ондогоныгарды бир чибичек чокторлу карычак ченеп кӧрӧтӧм дийт.

Сурактарга каруу берет.

Самараны кычырат.

Jаан таныктан бичилер состорди табар, ээжизин jартаар.

 Текстле иштейт.

Jаны билгирлер алар.

Бойын башкарынар, Колбу тудар

Амыраар ӧй

«Кар, кар, кар айланат, мыс, мыс, мыс мызылдайт» деп кожонго бир туней кыймыктанат. Уредучи коргузет, балдар отконот.

. Уредучидин кийнинен балдар отконот.

Бойын башкарынар,

Jаны билгирди быжулаары 

Ӱлекер ижисти бис бӱгӱн бичик кептӱ jазарыс, jарандырарыс. Кӧрӧр, бичиктиҥ кадары темазы аайынча белен, а бӱктерин слер jазарар Бӱкти карычактыҥ кажы ээжизине келижип турганына сананып кӧрӧлӧ, бичиктиҥбӱгин jарандырыгар..(Ӧмӧликтерге бирден кулjала jарандырылган бӱктер ӱлелет. Онойдо ок конвертте ээжи аайынча jypykтар.Буктерде 2jакылта бичилген.

Бичикн бӱктерин ээжи аайынча jазайт. Бӱкти карычактыҥ кажы ээжизине келижип турганына сананып кӧрӧлӧ, бичиктиҥ бӱгин jарандырыгылайт..

Бойын башкарынар,

Ӧмӧликле иш бÿдÿрери

2,3-чи jакылтаны омо-joмо будурип ийигер

Букте берилген 2-чи ле 3-чи jakылталарды будурет.

Бойын башкарынар,

Билгирлерди бириктире катап кöрöри

Ӱлекер ижин кажы ла ӧмӧлик корулайт.

(ӱредӱчи буктерди бириктирип, учукла тизейт)

Бу бичигешти клазарга алып, тузаланып jуригер. Jаан класстарга кӧчӱп, онон ары толтырыгар. Сурекей japаш, эпту, керекту бичик бугун jазадар..

jурумде бу ээжи слерге кандый учуралда болужар аргалу?

Ӱлекер ижин кажы ла ӧмӧлик корулайт.

jурумде бу ээжи кайда туштар аргалу деп темдектер сананат.

Бӱдӱрген ишти, билгирлерди кемjиири ле чокымдаары (рефлексия)

Карычактарыгардын кийнине бойыгардын адарды бичип,  урокто иш учун баа-темдек тургузыгар.

Слердиҥ jӱрӱмерде бу ээжилер керек болзо, карычактарыгарды сооткышка салып чеберлеп алыгар.

Эмезе слерде та кандый да ондолбостор, jарт эмес сурактар арткан болзо, куректи алып база эмеш иштеер керек.

Ол эмезе, слердин jypyмерде бу билгирлер керек jок деп сананып турган болзоор,отко салып кайылтыгар.

Бир канча баладан сураар: Сен бойына кандый баа-темдек тургустын?Ненин учун? Кайдон саларын?

Урок учун слерге jаан быйан. Сӱрекей jакшы иштедеер. Кошту jакшы, нак класс эмтир. Jакшы ӱренигер.

Бойынын ижин баалайт.

Сооткышла, курекле,  от ортодо талдайт.Туп-шуулте эдет.

Бойын башкарынар, колбу тудар