: «Эврə hазрас эңкрнь уга»
план-конспект урока (4 класс) на тему

Кичəлин төр: «Эврə hазрас эңкрнь уга»  (Шугран В. «Мини Төрскн») (слайд №1)

Күсл: төрскнч болх сурһмҗ сурһульчнрт өгх: өссн – боссн һазр – усн; өрк – бүл; элгн – садн; хальмг тег; үүрмүд, нег hазра улс. (слайд №2)

Дөңцл: презентац.

                                                   Кичəлин йовуд

1. Кичəлдəн белдлһн.
2. Таньлдлһн.

- Мендүвт.                                                             – Мендүвт.

-Таньлдый.                             - Таньлдый.

- Чини нерн кемби?                                    - Мини нерн …

- Чи кедүдгч класст сурнач?                                        -Би 3-гч класст сурнав.

-Чи кедүтəвч?                                            - Би нəəмтəв, йистəв.

- Чи альдасвч?                                  - Би Яшкулясв.

       - Чини багшин нерн кемби?                              - Мини багшин нерн  - Сабирова Светлана                          

                                                                                       Антоновна

3. Герин даалһвр шүүлһн.

Багш: - Урдк кичəлд мадн «Цаһан Сар» гидг байран темдглəд авчкувидн. Гертəн тадн шүлгүд, йөрəлмүд дасад ирх зөвтə билəт.  (Сурһульчнр келцхəнə).

4. Шин төр.

а) – Эндр мадн Шугран Веран «Мини Төрскн» гидг шүлглə таньлдад, айслулҗ умшхувидн. Соңстн. (Багш умшна).

б)   Толин көдлмш. (слайд №3)

Альхн деерəн таалад өсксн - эрклүлəд, əрвлҗ (лелея, нежно).

Θөрхн угал – эңкр, дороже (нет ближе, роднее).

Аав, ээҗин заясн җирһлəн –

Күслин залян нерəдҗ бəəнəв -

в)  Сурhульчнр  айслулҗ умшна –

- цугтан;

-  цев - цевəр;

- баг – багар.

г) Yлгүрмүд.

Күн hазран сандг, күлг иҗлəн хəəдг.

Нутган сансн көвүн, нууран сансн hалун.

5.Физминутк.

6. Күүнвр.

а)  - Эн шүлгт юуна тускар келгдҗəнə?                          - Эн шүлгт Төркснə , hазр – усна,  теегин    

                                                                                               тускар келгдҗəнə.

-Юунас өөрхнь угал?                                                         -Эврə hазрас өөрхнь угал.

- Юңгад тиигҗ бичҗ?                                                         -Эврəннь hазртан ийр дурта болад.

-Ямаран үгмүдəр келгдҗ бəəнə?                                       - Альхн деерəн таалад өсгсн.

-Эн шүлгтəн Шугран В. ю медүлҗəнə?                           - Төрскн гисн күн болhнд хамгин үнтə,

                                                                                               эңкр гиҗ медүлҗ бəəнə.

б) Багш: -  Күн болhнд төрскн бəəнə. Төрскн гисн ик чинртə үг.

- Чи ямаран селəнд төрлəч?                                                 - Би Яшкуль селəнд төрлəв.

- Яшкуль селəн чини төрскний?                                        - Э-э, эн мини бичкн төрскн.

-Yкр сарин 31д Яшкулин район кедү җилин өөнəн темдглв?

- Мана Яшкулин  район  55  җилин өөнəн темдглв.                            (слайд №4)

-Мана гимназин багшнр болн сурһульчнр эврəннь тусан күргв. (слайд № 5, 6).

-Эн, 2013җилд,  һаха сарла мана Яшкуль селəн 130-гч җилин өөнəн темдглх.  

-Дəкəд ик Төрскн бəəдви?                                        - Ик Төрскн Хальмг Таңһч.

-Мана Хальмг Таңһч кезə бүрдлə?                            - Түрүлҗ «Калмыцкая автономная область»  

                                                                                        гиҗ   1920 җилд бүрдлə, хөөннь 1935 җилəс            

                                                                                         авн –  Хальмг Таңhч болв.

- Мана Хальмг Таңһч альд бəəнə?                           – У, өргн теегт мана Хальмг Таңhч бəəнə.

- Тегəд Хальмг Таңһч чини ик төрскний?              – Уга, терүнəс ик бəəнə. Энүнə нерн Əрəсə.

- Əрəсə ямаран орн – нутг?                                     - Əрəсə олн келн - улсин нутг.

- Əрəсəд ямаран келн – улс бəəнə?                           - Əрəсəд …. бəəнə.

- Əрəсəн цуг келн əмтн яhҗ бəəнə?                          - Цуг келн улс нег - негндəн дөң болна, ни –    

                                                                                         негн, байрта – бахта, төвкнүн, амулң менд  

                                                                                        бəəнə.

- Олн келн – улсин Төрскн юмби?                           - Əрəсə - олн келн улсин Төрскн.

-Төрскиг кенлə дүңцүлҗ болх?                                 - Һарhсн эклə дүңцүлҗ болх.

- Яhад тиим болҗахмб?                                              - Экəс эңкр күн hазр деер уга.

                                                     - Төрскн маднд бас эңкр.

- Төрскн гисн юмб?                                                     - Төрскн гисн мини төрсн hазр – усн,    

                                                                                         өрк – бүл, элгн – садн, хальмг тег

7. Товчллhн.

-Төрскн-хамгин эңкр һазр. Күн болһн альд йовв чигн эврәннь төрсн һазран мел санна.   Эн шүлгтəн мана Хальмг Таңhчин нертə шүлгч Шугран Вера Төрскн гисн күн болhнд хамгин үнтə, эңкр гиҗ медүлҗ бəəнə. Төрскн hазриг hарhсн эклə мет дүңцүлҗəнə. Эк мет эңкр, үнтəд тоолгдҗана.Альд йовв чигн, мартлго, зүркндəн, седклдəн хадhлҗ, сурhулярн, кесн көдлмшəрн эк – эцкиннь нер, hазр – уснаннь нер дуудулх тадн зөвтəт.

8. Ашлвр.

Багш: - Эндр кенə шүлг умшувидн? Ямаран нертə шүлг? Юуна тускар келгдҗəнə?

- Төрскн гисн – мана төрсн hазр – усн, өрк – бүл. Мана Төрскн – хальмг тег. Мана төрскн келн – хальмг келн. Экин саатулын келн. Ээҗəсн соңссн үгəс эңкр юмн уга. Эврə hазр – уснас, эврə Төрскнəс үнтə, эңкр уга.

МБОУ «Яшкулин олн дөршлтə гимназь»

Ил кичəл:

Эврə hазрас эңкрнь уга.

(Шугран В. «Мини Төрскн»)

4 «а» класс

        Келн – улсин багш:

Сабирова Светлана Антоновна

        Почётный работник общего образования РФ

                               ВКК

        2013г.