КТП
календарно-тематическое планирование

Кол Тоджана Юрьевна

Календарно-тематический план по родному яз

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл tyva_dyl._5-ki_klass._3_shak.docx50.69 КБ

Предварительный просмотр:

Тыва Республиканың Өөредилге болгаш эртем яамызы

Муниципалдыг ниити өөредилге чери

Тожу кожууннуң Адыр-Кежиг ортумак ниити билиг школазы

ШМК-ның хуралынга көрген.                                 Директорнуң өөредилге                                          Школа директорунуң

             Протокол № ___                                          талазы-биле оралакчызы                                                 ____ дугаар

“___” _________ 2018 ч.                                                    чөпшээрээн.                                                  дужаалы-биле бадылаан.    

_________/____________/                                       ___________/__________/                                      __________/___________/                                                                                                                                                                                                                              

                                                                                   “___” _________ 2018 ч.                                        “___”__________ 2018 ч.                                                                            

Тыва дыл эртеминге

АЖЫЛЧЫН ПРОГРАММА

Класс: 5

Өөредилгениң деңнели: ФКӨС

Өөредилге номунуң автору ады, үндүрген чылы:  Доржу К.Б., Сувандии Н.Д., Хертек А.Б., Ооржак Б.Ч., Сарыглар Ч.А., Бавуу-Сюрюн М.В. Тыва дыл. Кызыл,  2014  чыл. 

Программаның ады:  А.К. Ойдан-оол,  Ш.Ч. Сат, Н.Д. Сувандии  «Тыва дыл болгаш харылзаалыг чугаа сайзырадылгазы».

2018 чыл

Тайылбыр бижик

Тыва дыл эртеминде ажылчын программаны ортумак ниити билиг школазынга күрүне стандарты болур  А.К. Ойдан-оол, Ш.Ч. Сат, Н.Д. Сувандииниң тургусканы «Тыва дыл болгаш харылзаалыг чугаа сайзырадылгазы» деп программазын база К.Б. Доржу, Н.Д. Сувандии, А.Б. Хертек, Б.Ч. Ооржак, Ч.А. Сарыглар, М.В. Бавуу-Сюрюннүң «Тыва дыл 5 класс». – Кызыл, 2014 өөредилге номун ёзугаар тургускан.

Өөредилге программазын 102 шакка тургускан. Оон иштинде хыналда ажылдар – 15; чугаа сайзырадылгазынын кичээли – 6.

Өөредилге эртеминиң ниити шынары  

Дыл дээрге кижилерниң харылзажырының эң-не чугула чепсээ. Дылдың амыдыралга ужур-дузазы улуг.

Тыва дыл – тыва нацияның дылы болур. Ында тыва улустуң төрээн дылын сайзырадып келген байлак дуржулгазы, мерген угааны, угаан-бодалының чедиишкиннери мөөңнеттинген. Ол дээрге тыва культураның – улустуң аас чогаалының литератураның, театр уран чүүлдүң өске-даа янзыларының, парлалганың, эртемниң, ажыл-херекти чорударының, өөредилгениң болгаш кижизидилгениң дылы апарган.

Тыва школага азы класстарга, өске-даа өөредилге черлеринге төрээн дылды өөредири уругларның угаан-медерелин сайзырадырынга, оларны эки мөзү-шынарга кижизидеринге хөй-хөй таарымчалыг аргаларлыг.

Өөредилге программазы болгаш өөредилге номнары өөреникчилерге теоретиктиг, практиктиг билиглерни дамчыдарының кол принциптери, методтары, аргалары-биле харылзаалыг. Тыва дыл кичээлдеринге хереглээр сөзүглелдер, өөредилге номнарында бердинген мергежилгелерниң сөзүглелдери чечен чогаалдан алдынгылаан.

5-9 класстарга төрээн дыл курузу 1-4 класстарга өөренип эрткен чүүлдерниң дорт уланчызы болур. Ынчангаш башкы өөреникчилерниң эге класстарга төрээн дылга чүнү эрткенин, кандыг мергежилгелер болгаш чаңчылдар чедип алганын эки билир ужурлуг.

Тыва дылдын сорулгалары:

* төрээн дылынга ынак, хамааты мөзү-шынар болгаш төрээн чуртунга ынак болурунга кижизидер;

* төрээн дылын шиңгээдип алыры – өөреникчилерге өске эртемнерни чедиишкинниг билип албышаан, долгандыр турар  амыдырал болгаш бойдус дугайында билиглерни калбартып, улуг салгалдың байлак дуржулгазын ажыглап билиринге чаңчыктырар;

* угаан-бодалын болгаш дыл-домаан сайзырадыр, медерелдиг,  хостуг чугаалажып, бодунуң бодалын шын чугаалап  билиринге өөредир;

* тыва дылдың билиглерин шиңгээдип алыр, номчаан болгаш дыңнаан чүүлүнүң кол бодалын илередип билир;

* уругларның сөс-домаан байыдар болгаш грамматиканың өске-даа хевирлерин чугаа-домаанга ажыглап шыдаар;

Тыва дыл башкыларының кол ажыл угланыышкыны:

  1.  Өөреникчилерни медерелдии-биле шын номчуур, бижиир болгаш чугаалаарынга өөредири;
  2. Оларга төрээн дыл болгаш чогаал талазы-биле эге билиглерни бээри;
  3. Өөреникчилерни ном-биле ажылдаарынга чаңчыктырар болгаш оларның дылга сонуургалын, номчулгаже болгаш билиглерже чүткүлдүүн хайныктырары;
  4. Өөреникчилерниң мораль болгаш эстетика талазы-биле  кижизидери;
  5. Өөренген чүүлдерин сайгарып, бөлүктеп, деңнеп, түңнеп, оларның иштинден кол болгаш чугула чүүлдерни тып, тайылбырлап билиринге чаңчыктырары.

Материал-техниктиг болгаш информация-техниктиг хандырылгазы

Уругларның шиңгээдикчи болгаш чогаадыкчы чоруун сайзырадырын шиитпирлээри-биле янзы-бүрү дидактиктиг, информациялыг материалдарны (энциклрпедиялар, словарьлар, Интернет-ресурстар) дээш өске-даа материалдарны ажыглаарын сүмелээр.

5-ки класстың өөреникчизиниң тыва дылга албан шиңгээдир билиглери:

  • сөстерни фонетика, тургузуг, морфология талазы-биле ийи чугула кежигүннүг домактарны синтаксис талазы-биле сайгарып билир;
  • грамматиктиг утказын, тускай болгаш дузалал чугаа кезектерин ылгап билир;
  • чүве аттарының, демдек аттарының, сан аттарының утказын, морфологтуг демдектерин, синтаксистиг ролюн тодарадып билир;
  • укталган чуве аттарын, демдек, сан аттарын тургузуп, чугаага ажыглап билир;
  • сөстерде 1-5 класстарга өөренген шын бижилге дүрүмнери таваржып турар черлерни тып, тайылбырлап шыдаар;
  • сөс эгезинге т-д, б-п, сөс иштинге дагыннаан ажык эвес үннерни ийи үжүк-биле бижиир;
  • хуу чүве аттарының шын бижилгезин билир;
  • домактарда өөренген дүрүмнерни тыпкаш, тайылбырлар билир; (адалгалыг домактар, чангыс аймак кежигуннерлиг домактар, түңнекчи сөстерлиг чангыс аймак кежигүннүг домактар, нарын домактарда ынчалза-даа,а, харын, ынчангаш деп эвилелдер);
  • дорт чугаага бижик демдектерин шын салып билир.


Календарь-тематиктиг планнаашкын. Тыва дыл. 5 класс (неделяда 3 шак)

Кичээлдиң темазы

Шагы

Планнаттынган чүүлдер

Үези

бот-тускайлаң

метапредметтиг

предметтиг

План ёзугаар

Херек кырында

1

Тыва дыл дугайында.

Дыл болгаш чугаа.

1

Бодунуң төрээн дылынга сонуургалды күштелдирери.

Орус дыл-биле деңнелге чорудар, түңнел үндүрер.

Чугааның нормаларын шын сагыыр. Бодап турар чүүлүн бадыткап өөренир.

I. Лексика – 17 шак

2

Лексика дугайында билиг. Сөстүң лексиктиг утказы

1

Дириг амытаннарга ынак болуру.

Лексика деп терминниң уткаларын сактып алыр.

Сөстүң лексиктиг утказын тайылбырлаар

3

Тыва, орус дылдарның тайылдырь словарьларының дугайында

1

Чаа сөстер-биле сөс куравырын байыдары

Орус, тыва словарьларь-бие ажылдап, сөстерни алфавмт ёзугаар тып өөренир.

Сөстерниң утказын шын, тода кылдыр тайылбырлаар.

4

Чаңгыс болгаш хөй уткалыг сөстер

1

Төрээн чуртунга ынак болуру

Чижектер дузазы-биле деннелге чорудар. Схемалар-биле ажылдаар.

Чаңгыс болгаш хөй уткалыг сөстерни шын тодарадып, аңгылап чаңчыгар.

 5

Грамматиктиг онаалгалыг хыналда диктант «Иви» (ДЧ, ар.6)

1

Дириг амытаннарга ынак болуру

Сөзүглелди кичээнгейлиг дыңнавышаан бижиир.

6

Сөстүң дорт болгаш доора уткалары

1

Чаа чүүлдү шиңгээдиринге кичээнгейни угландырары.

Орус дыл-бие деңнелге чорудар.

Дорт, доора уткаларны ылгап чаңчыгар

7

ЧСК. Чогаадыг-чурумал «Алдын күс»

1

Долгандыр турар бойдуска ынак болуру.

Бодалдарын шын, тода илередир.

8

Омонимнер, оларның хевирлери

1

Сөс курлавырын байыдары

Омонимнерниң хевирерин бот-боттарындан ылгап өөренир.

Сөстерни омонимнер деп ылгап турарын бадыткаар.

9

Лексиканың темалыг бөлүктери.

1

Уран чүүлге ынак сонуургалдыг болуру.

Те малыг бөлүктерге сөстерни тып өөренирю

Сөстерниң ниити аттарын тодарадыр.

10

Синонимнер дугайында билиг

1

Долгандыр турар бойдуска хумагалыг болуру.

Синонимниг одуругда доминанта сөстүң барын сактып алыр.

Сөстерге синонимниг одуруг тургузуп өөренир.

11

Антонимнер дугайында билиг.

1

Улустуң аас чогаалынга сонуургалды күштердирер.

Антонимниг одуругнуң синонимниг одуругдан ылгалын хайгаараар.

Сөстерге антонимнер тывар.

12

Табу болгаш эвфемизмнер

1

Адап болбас, хоруглуг сөстерниң дылда барын чугулалап көөрү.

Сөстүң бир сөсук Эвфемизм болурун бадыткап чаңчыгар.

Табуларны эвфемизмнер-бтле шын солуур.

13

Сөстүң лексиктиг сайгарылгазыны чуруму.

1

Сайгарылганың чурумун сактып алыры.

Сөстү улегер ёзугаар сайгарып өөренир.

Сайгарылганы аас чугаа дузазы-биле тайылбырлаар.

14

Фразеологизмнер

1

Сөс курлавырын байыдарынга ролюн үнелеп көөрү

Фразеологизмнерге синонимнерни шын тып өөренир. Сөстерниң чаңгыс лексиктиг утканы илередирин сактып алыр.

Сөстерге синонимниг одуруг тургузуп өөренир.

15

Фразеологизмнерниң лексиктиг сайгарылгазыныӊ чуруму

1

Сайгарылганың чурумун сактып алыры.

Сөстү үлегер ёзугаар сайгарып өөренири.

Сайгарылганы аас чугаа дузазы-биле тайылбырлаар.

16

Лексикага катаптаашкын

1

Өөренип алган чүудерин катаптап, улам ыңай быжыглаары

Бөлүктеп ажылдаарынга чаңчыгар

Сөстерерни лексиктиг сайгарылгазын кылыр. Сөзүглелдер-биле ажылдаар.

17

«Лексика» деп темага зачёт

1

Орус, тыва дылдарда словарьларь-биле ажылдаар

Сөзүглелдерден бердинген онаалгаларны кылыр.

18

«Лексика» деп темага хыналда ажыл

1

Бердинген хыналда онаалгаларга шын, тода харыыларны бээр.

II. Фонетика - 20

II.1. Фонетика. Орфография – 13

19

Фонетика дугайында билиг. Чугаа органнары болгаш чугаа үннери.

1

Үннерни адап турда, чугаа органнарының киржилгезин кичээнгейге алыры.

Үннерни шын адап, сөсте үннер болгаш үжүктерниң дүүшпес чылдагаанын тодарадып, деңнеп өөренир.

Үннерниң үжүктерден ылгалын сактып алыры.

20

Артикуляция болгаш транскрипция дугайында эге билиг.

1

Хүндүлээчел чорукка чаңчыгары.

Тыва, орус, англи дылдарда чижек сөстерни адалгазын деңнээр.

Сөстер транскрипциялаар. Артикуляция, транскрипция деп терминнерниң ылгалдарынче кичээнгей салыр.

21

Дылдың үн системазы: ажык болгаш ажык эвес үннер

1

Үннерниң адалгазынче кичээнгейни угландырары.

Сөстерниң шын бижилгезинде частырыгларны тып, ону эдип өөренир.

Ажык үннерниң адалгазын хайгаараар.

22

Диктант «Дилги биле дуруяа» (ДЧ, ар.14)

1

Хүндүлээчел чорукка чаңчыгары

Сөзүглелди кичээнгейлиг дыңнавышаан бижиир.

23

Ажык үннерниң бөлүктээшкини

1

Дириг амытаннарга ынак болуру

Схема-биле ажылдаар. Ажык үннерниң бөлүктериниңонзагайын сактып алыр.

Кадыг, чымчак ажык үннерлиг сөстерни ылгап өөренир. Аяннажылгага чагыртпайн баар таварылгаларның чылдагаанын тодарадыр.

24

Өк-биле адаар ажык үннерлиг сөстер, оларны шын бижиири.

1

Чоннуң чаңчылдарын хүндүлеп билири.

Ук ажык үннерни колдуунда чаңгыс ажык үжүктер-биле демдеглээрин сактып алыр.

Сөзүглелдер-биле ажылдаар. Ъ-биле бижиирсөстерге кожумактар немешкен таварылгада шын бижиирин хайгаараар.

25

Й үннүг үжүктер (я,е,ё,ю), оларны шын бижири болгаш ажыглаары.

1

Аас чогаалының хевирлеринге ынак болуру

Үлегер домактарны орус дылче очулдурар.

Ийи үн илередир үжүктерни аас болгаш бижимел чугаага шын ажыглаар.

26

Билиг шынарыныӊ хыналда ажылы I улдуӊ

1

Бердинген хыналда онаалгаларга шын, тода харыыларны бээр.

27

Ажык эвес үннернин бөлүктээшкини. Дүлей, ыыткыр, аяар ажык эвес үннер.

1

Куштарга ынак болуру

Чуруктар-биле ажылдаар

Сөзүглелдер-биле ажылдаар.

28

Күштүг, кошкак, эң кошкак ажык эвес үннер

1

Төрээн чериниң бойдузунга ынак болуру

Ылгалдарын деңнеп тургаш, тодарадыры

Үннерге характеристика  бээр. Үннерни шын бижип өөренир.

29

Ажык эвес үннерниң үжүктерин шын бижиири.

1

Школазынга ынак, ооң эт-севинге ынак болуру.

Чуруктар-биле ажылдаар.

Сөзүглелдер-биле ажылдаар. Шын бижилге дүрүмүн сактып алыр. Кыска чогаадыг бижиир.

30

Т-Д, П-Б деп үннерниң үжүктерин шын бижиири.

1

Аас чогаалының хевирлеринге ынак болуру

Чуруктар-биле ажылдаар.

Т-Д деп үннерниң артикуляциязын берип өөренир. Кыска чогаадыг бижиир.

31

Сөске ажык эвес үннерниң каттыжар чуруму болгаш дөмейлежи бээри

1

Аңчы кижиниң буянныг чаңчылын хүндүлээри.

Сөзүглелдиң темазын шын тодарадыр.

Ажык эвес үннерниң шын бижилгезин тайылбырлаар.

II.2. Графика. Орфоэпия. – 8

32

Графика, ооң хевирлери. Алфавит. Ъ болгаш Ь демдектерни хереглээри.

1

Сагылга-чурумнуг болур.

Латин алфавит-биле бижиттинге сөзүглелдер-биле ажылдаар. Орус дылдан үлегерлээн сөстерни шын бижип чаңчыгар.

Сөстерни алфавит ёзугаар бижиир, шын бижилгезин тайылбырлаар.

33

Сөс иштинге ажык эвес үннерниң ыыткыр болгаш дүлей хевирлериниң солчуру. Сөске кожумактарның немежир чуруму.

1

Куштарга ынак болуру.

Чурук-биле ажылдаар аңаа ат бээр.

Үннерниң солчурун хайгаараар, тңнелдер үндүрер.

34

ЧСК Эдертиг «Тывылганмай» (ЭЧ, ар.10)

1

Улуг назылыг улусту хүндүлеп билири

Сөзүглелди кичээнгейлиг дыӊнааш, бижиир.

35

Слог болгаш ооң хевирлери. Сөстү көжүрериниң чуруму. Ударение дагуйында билиг. Тыва дылда ударениениң туружу, хевири.

1

Төрээн черинге ынак болуру, ону камнап, кадагалаары.

Орус дылда слогтуң хевирлери-биле деңнелге кылыр.

Сөстү шын көжүрериниң чурумун сактып алыр.

36

Фонетиктиг сайгарылганың чуруму.

1

Сайгарылганың чурумун сактып алыры.

Сөстү үлегер ёзугаар сайгарып өөренир.

Сстерниң фонетиктиг сайгарылгазын кылыр.

37

Орфоэпия дугайында билиг. Тыва орфоэпияның чугула айтырыглары: нарын сөстерниң шын адалгазы.

1

Дылдың онзагай хевирлеринче кичээнгейни угландырары

Сөстерни шын адап өөренир.

Литературтуг номчулгага дүүшпес сөстерни сөзүглелден тывар.

38

Фонетикага катаптаашкын

1

Өөренип алган чүүлдерин катаптап, улам ыңай быжыглаары.

Бөлүктеп база эжеш ажылдаарынга чаңчыгар.

Сөстерниң фонетиктиг сайгарылгазын кылыр. Сөзүглелдер-биле ажылдаар.

39

«Фонетика» деп темага зачёт.

1

Сөзүглелдерден бердинген онаалгаларны кылыр.

40

«Фонетика» деп темага хыналда ажыл

1

Бердинген хыналда айтырыгларга шын, тода харыыларны бээр.

III. Сөс тургузуу болгаш сөс чогаадылгазы – 10

III.1. Сөс тургузуу – 4

41

Частырыглар-биле ажыл

Сөстерниң уткаларлыг кезектери (морфемалар)

1

Номчулгага сундулуг болуру

Орус дылдың морфемалары-биле деңнелге чорудуп, ылгалдарын тодарадыр

Сөс тургузуунга сайгарылгалар кылыр.

42

Дөс дугайында билиг. Өскертилге кожумактары

1

Аас чогаалының хевирлеринге ынак болуру

Сөстен бөдүүн, нарын дөстерни тургузуп; укталган, укталбаан дөстерни тодарадып өөренир.

Өскертилге кожумактарының дазылга, дөске каттышкан чурумун тайылбырлап чаңчыгар.

43

Сөс тургузуун сайгарарының чуруму

1

Малчын кижиниң ажылын хүдүлеп билири.

Сөстү ийи дылга деңге сайгарып, деңнелге чорудар.

Сөс тургузуунга сайгарылгалар кылыр.

44

ЧСК. Кыска хемчээлдиг өөредиглиг эдертиг «Адыг ооларының эжингени»

(ЭЧ, ар.12)

1

Дириг амытаннарга ынак болуру

Логиктиг чурумну сагыыр. Утказын бодунуң сөстери-биле дамчыдар.

III.2. Сөс чогаадылгазы – 6

45

Морфологтуг  

(кожумактыг) арга

1

Янзы-бүрү мергежилдерни хүндүлеп билири.

Орус дылда суффикстер дузазы-биле тургустунган сөстерни тыва дылче очулдурар. Схемалар ёзугаар сөстер чогаадыр.

Сөстерден аңгы-аңгы чугаа кезектери тургузуп өөренир.

46

Синтаксистиг арга-биле (ийи дөстүң каттышканындан) чаа сөстү чогаадыры.

1

Оюннуң амыдыралга салдарын үнелээри.

Ребустарда нарын сөстерни тывар, темалыг бөлүүн тодарадыр. Таблицалар-биле ажылдаар.

Синтаксистиг арга-биле тургустунган сөстерни сөзүглелден тып, тайылбырлап өөренир.

47

Хыналда диктант «Аскан анай» (ДЧ,ар.16)

1

Күш-ажылга ынак болурунга чаңчыгары.

Сөзүглелди кичээнгейлиг дыңнавышаан бижиир.

48

Морфологтуг болгаш синтаксистиг аргалар-биле укталган сөстерни сайгарарының чуруму.

1

Сайгарылганың чурумун сактып алыры.

Сөстү үлегер ёзугаар сайгарып өөренир.

Сөстерниң сайгарылгазын кылыр.

49

Сөс чогаадылгазынга катаптаашкын

1

Өөренип алган чүүлдерин катаптап улам ыңай быжыглаары.

Бөлүктеп база эжеш ажылдаарынга чаңчыгар.

Сөс тургузуунга сайгарылганы кылыр. Сөзүглелдер-биле ажылдаар.

50

«Сөс тургузуу», «Сөс чогаадылгазы» деп темаларга хыналда ажыл.

1

Бердинген хыналда айтырыгларга шын, тода харыыларны бээр.

IV. Морфология. Орфография – 46

IV.1. Чүве ады – 23

51

Чугаа кезектери. Чүве адының ниити утказы, грамматиктиг демдектери

1

Төрээн дылын хүндүлеп билири.

Орус дылда чугаа кезектери-биле деңнээр, аттарын очулдурар.

Чүве атарының темалыг бөлүктерин тодарадыр.

52

Тодаргай болгаш туугай чүве аттары.

1

Кадыкшылынче кичээнгейни угландырары.

Тодаргай болгаш туугай чүве аттарының ылгалдарын хайгаараар.

Сөзүглелдерден чүве аттарын тыпкаш, утказын тайылбырлап өөренир.

53

Хуу болгаш нити чүве аттары

1

Чоннуң культуразынга ынак болуру.

Делегей кандыг сураглыг музейлер билирин чугаалаар.

Сөзүглелдер-биле ажылдаар.

54

Хуу чүве аттарын шын адаары болгаш бижиири

1

Аржааннарның ажык-дузазын медереп билири.

С.Сарыг-оолдуң очулдурган чогаалдарын сөзүглелден ушта бижиир.

Харылзаалыг чугаа тургузар.

55

Чүве аттарының бичеледир, чассыдар хевирлери.

1

Азырал дириг амытаннарга ынак болуру

Орус дыл-биле деңнелге кылыры.

Чүве аттарынга кожумактарны шын немеп өөренир.

56

Чүве аттарының саны

1

Мал-маганга ынак болуру

Сөстерниң орус дылда дүүшкек чүве аттарын адаар.

Чүве адының чаңгыстың санынга тургаш, хөй санныг чүвени илередип болурун тайылбырлаар.

57

Чүве аттарының сан кожумактарын шын бижиири

1

Эш-өөрү-биле эп-найыралдыг болуру.

Океаннар, далайлар аттары бижиир.

Чүве аттарынга Хөйнүң санының кожумаан шын салыр.

58

ЧСК. Чогаадыг-тожуушкун «Куштар – бистиң өңнүктеривис»

1

Куштарга ынак болуп, оларны камгалап, кадагалаар чорукка чаңчыгары

Бодалдарын шын, тода илередип бижиир.

59

Чүве аттарының хамаарылга хевири болгаш ооң кожумактары

1

Төрел аттарны чугаазынга ажыгап билири.

Мал төлдериниң аттарын орус дылче очулдурар.

Сөзүглелдер-биле ажылдаар.

60

Чүве аттарының хамаарылга кожумактарын шын бижиири.

1

Аас чогаалының хевиреринге сонуургалдыг болуру.

Пөш тооруунуң ажык-дузазының дугайында чугаалаар.

Чүве аттарынга хамаарылга кожумактарын немээр.

61

Үлегерлеп алган чүве аттарының хамаарылга кожумактарын шын бижиири.

1

Күш-ажылга ынак болуру.

Үлегерлеп алган чүве аттарының уткаларын тайылбырлаар.

Үлегерлээн чүве аттарының шын бижилгезин тайылбырлап, оларның кожумактарын демдеглеп өөренир.

62

Чүве аттарының падежтери. Адаарының падежи

1

Бойдуска ынак , аңаа хумагалыг болуру.

Чурук-биле ажылдаар. Хем, сугнуң кижиге ажык-дузазын чугаалаар.

Адаарының падежинде чүве адының домакка ролюн тайылбырлаар.

63

Хамаарыштырарының падежи

1

Аас чогаалының хевирлеринге сонуургалдыг болуру.

Тывызыктар харыызы чуруур.

Сөзүглелден Х.п. чүве аттарын тып өөренир. Карточкалар-биле ажылдаар.

64

Бээриниң падежи.

1

Чурттап турар оран-савазынга камныг. Аңаа ынак болуру.

Орус дыл-биле деңнелге кылыр.

Б.п. чүве аттарының кылдыныгның туружун илередип болурун хайгаараар.

65

Онаарының падежи

1

Ыяштарга, үнүштерге хумагалыг болуру.

Сөзүглелдер-биле ажылдаар. Айтырыгларга харыылаар.

Онаарының падежи чүве адының домакка ролюн чугаалаар.

66

Турарының падежи

1

Тараага хумагалыг болуп, ону үнелеп билири.

Бөлүктеп база эжеш ажылдаарынга чаңчыгар.

Т.п. чүве аттары чүнү илередип турарын тодарадыр.

67

Үнерини падежи

1

Төрээн черинге ынак болуру. Ону камнап кадагалаары.

Оран-савалар аттарын орус дылче очулдурар. Өгнүң кезектерин адаар.

Сөзүглелден Ү.п. чүве аттарын тып өөренир.

68

Углаарыны падежи

1

Чонунуң төөгүзүн, эрткен орун биир болуру.

Тывызыктар харыызы чуруур.

У.п. чүве аттарының домакка ролюн тайылбырлаар.

69

Чүве аттарын ың падеж кожумактарын шын бижиири

1

Куштарга ынак болуру.

Бодунуң школаже кээр оруунуң маршрудун чугаалаар.

Карточкалар болгаш тестилер-биле ажылдаар.

70

Чүве адының падежтеринге зачёт

1

Сөзүглелдерден бердинген онаалгаларны кылыр.

71

Үлегерлеп алган сөстерниң сан, падеж хевирлерин шын бижиири

1

Хөгжүмге ынак, аңаа сонуургалдыг болуру.

Үлегерлээн чүве аттарын сөзүглелден тыпкаш, тыва дыла дүүшкек сөстер-биле солуур.

Сөзүглелдер-биле ажылдаар.

72

Чүве адының морфологтуг сайгарылгазы

1

Сайгарылганың чурумун сактып алыры.

Сөстү үлегер ёзугаар сайгарып өөренир.

Сөстениң морфологтуг сайгарылгазын кылыр.

73

Чүве адынга катаптаашкын.

1

Кадыкшылынче кичээнгейни угандырары

Бөлүктеп база эжеш ажылдаарынга чаңчыгар.

Өөренип алгаш чүүлдерин катаптап, быжыглаары.

74

«Чүве ады» деп темага хыналда ажыл

1

Бердинген хыналда айтырыгларга шын, тода харыыларны бээр.

IV.2. Демдек ады - 11

75

Демдек адының грамматиктиг утказы

1

Чылгы малга ынак, аңаа кичээнгейлиг болуру.

Схемалар-биле ажылдаар

Чылгы малдың чүзүнүн илереткен декмдек аттары бижиир.

76

Демдек аттарының тургузуунуң аайы-биле бөлүктери болгаш чогаадылгазы

1

Арыг агаарның кадыкшылга үнелиин медереп билири.

Орус дыл-биле деңнелге кылыр

Укталган болгаш укталбаан демдек аттарын ылгаар.

77

Шынарның демдек аттары, оларның чадалары

1

Номнуң эртем-билиг чедип алырынга ажыктыын билир болуру.

Орус дыл-биле деңнелге кылыр

Демдек аттарының чадаларын тургузар.

78

Демдек аттарының тематиктиг бөлүктери

1

Өске чоннарның онзагай талаларын билир алыры.

Портрет, пейзаж, интерьер деп сөстерни тайылбырлаар.

Бөлүк бүрүзүнүң онзагай ылгалдыын хайгаараар.

79

Хамаарылганың демдек аттары

1

Төрээн черинге ынак болуру.

Сөс каттыжыышкыннарын орус дылче очулдурар.

Демдек аттарының кожумактарын тодарадыр.

80

Демдек адының синтаксистиг хүлээлгези.

1

Эш-өөрү-биле эп-найыралдыг болуру.

Орус дыл-биле деңнелге кылыр. Кыска сөзүглелди орус дылче очулдурар.

Домактарның синтаксистиг сайгарылгазын чорудар.

81

Демдек адының морфологтуг сайгарылгазы

1

Сайгарылганың чурумун сактып алыры.

Сөстү үлгере ёзугаар сайгарып өөренир.

Сөстерниң морфологтуг сайгарылгазын чорудар.

82

Демдек адынга катаптаашкын

1

Чараш аажы-чаңныг болуру

Бөлүктеп база эжеш ажылдаарынга чаңчыгар.

Өөренип алгаш чүүлдерин катаптап, быжыглаары.

83

«Демдек ады» деп темага зачёт

1

Сөзүглелдерден бердинген онаалгаларны кылыр.

84

«Демдек ады» деп темага хыналда ажыл

1

Бердинген хыналда айтырыгларга шын, тода харыыларны бээр.

85

ЧСК. Кыска хемчээлдиг чогаадыг-хууда бодал «Ном – билиглерниң үнер дөзү»

1

Номнуң эртем-билиг чедип алырынга ажыктыын билир болуру.

Демдек аттарын ажыглаар. Бодалдарын шын, тода илередир.

IV.3. Сан ады – 12

86

Сан адының утказы

1

Төрээн чериниң төөгүзүнге сонуургалдыг болуру.

Араб, рим чурагайларның шын бижилгезинде ылгалдарын хайгаараар.

Сан аттарынга кожумактар немешкенде шын бижилгезин хайгаараар. Сан аттарын тургузуг аайы-биле аңгылап өөренир.

87

Сан адының морфологтуг тургузуу. Бөдүүн, нарын, каттышкан сан аттары.

1

Өөредигеге сундулуг болуру.

Санны эптиг арга-биле дүрген бодаар. Тывызык хаыызы чуруур.

Сан аттарын шын тургузар.  Тургузуун сактып алыр. Домакка ролюн шиңгээдир.

88

Сан адының бөлүктери.

Түң сан ады.

1

Күш-культурага ынак болуру.

Чижектер бодаар.

Сан аттарының утка талазы-биле  бөлүктерин тодарадыр.

89

Аңгылаар сан аттары

1

Аас чогаалының хевирлеринге сонуургалдыг болуру.

Харылзаалыг кыска сөзүглел тургузар.

Сан аттарының шын бижилгезин тайылбырлаар.

90

Чоокшуладыр сан аттары

1

Күш-ажылга ынак болуру.

Сан аттарында морфемаларны айтыр.

Сан аттарыны уткаларын тодарадыр.

91

Чыыр болгаш дугаар сан аттары.

1

Аас чогаалының хевирлеринге сонуургалдыг болуру.

Чижекте частырыгны тыпкаш, эдер.

Дугаар сан аттарының шын бижилгезин хайгаараар.

92

Сан аттарының домакка хүлээлгелери

1

Өөредигеге сундулуг болуру.

Бодаан чижекте частырыгны тыпкаш, эдер.

Домактарның синтаксистиг сайгарылгазын кылыр.

93

Сан адының морфологтуг сайгарылгазы.

1

Сайгарылганың чурумун сактып алыры.

Сөстү үлегер ёзугаар сайгарып өөренир.

Сан аттарының морфологтуг сайгарылгазын кылыр.

94

Сан адының нарын сөстер тургузары болгаш быжыг сөс каттыжыышкыннарынга киржилгези.

1

Тыва улустуң ыдык саннарын билири.

Чылдың айларын тыва улустуң адап чорааны-биле сактып алыр.

Чаңгыс деп сан адының ажыглалын хайгаараар.

95

Сан адын чугаага шын ажыглаары.

Сан адынга катаптаашкын.

1

Сан аттарын чугаага шын ажыглап билири.

Айыткан шак үени тыва болгаш орус дылдарга номчуур.

Бөлүктеп база эжеш ажылдаарынга чаңчыгар.

Сан аттарының шын бижилгезин тайылбырлаар. Өөренип алгаш чүүлдерин катаптап, быжыглаары.

96

ЧСК. Чогаадыг-тоожуушкун «Саннарның амыдыралга ажык-дузазы»

1

Бодалдарны шын, тода илередип билири.

97

«Сан ады» деп темага хыналда ажыл

1

Бердинген хыналда айтырыгларга шын, тода харыыларны бээр.

V. Синтаксис – 4

98

Сөс каттыжыышкыны. Сөс каттыжыышкыннарының грамматиктиг уткалары.

1

Чурулгага сундулуг болуру.

Харылзаалыг чугаа тургузар. Орус дыл-биле деңнелге кылыр.

Домактан ылгагын сактып алыр. Чижекткрде чугула, чагырткан сөстерни тывар.

99

Сөс каттыжыышкыннарында сөстерниң холбаалары.

Каттыжылга холбаазы

1

Өөредилгеге сундулуг болуру.

Орус дылда сөс каттыжыышкыннарын тыва дылче очурдурар.

Схемаларын тургузуп чаңчугар. Сайгарылгалар кылыр.

100

Хамааржылга холбаазы

1

Номчулгага сундулуг, хандыкшылдг болуру.

Кыска сөзүглелди улаштыр чогаадып төндүрер.

Схемаларны тургузуп чаңчыгар. Сайгарылга кылыр.

101

Башкарылга холбаазы

1

Күш-ажылга ынак болуру.

Орус дыл-биле деңнелге кылыр

Схемаларны тургузуп чаңчыгар. Сайгарылга кылыр.

Катаптаашкын – 1

102

Түңнел кичээл

1

Улуг улусту хүндүлеп билири.

Бөлүктеп база эжеш ажылдаарынга чаңчыгар.

Грамматиктиг сайгарылгалар кылыр. Айтырыгларга харыылаар.


Литература данзызы:

1. А.К. Ойдан-оол,С.К.Тадар-оол « Эдертиглер чыындызы» 5-9 класстарга. –  Кызыл, 1992 ч.

2. А.К. Ойдан-оол, Ш.Ч. Сат, Н.Д. Сувандии «Тыва дыл болгаш харылзаалыг чугаа сайзырадылгазы» 5 -11 класстар. – Кызыл, 2008 ч.

3. А.К. Ойдан-оол, М.Ч. Ооржак, С.Т-С. Ооржак «Диктантылар чыындызы». – Кызыл, 2003 ч.

4. К.Б. Доржу, Н.Д. Сувандии, А.Б. Хертек, Б.Ч. Ооржак, Ч.А. Сарыглар, М.В. Бавуу-Сюрюн «Тыва дыл» 5 класс. – Кызыл, 2014 ч.

5. К.Б. Март-оол, Д.А. Кимова, А.А. Алдын-оол «Методиктиг сүмелер». – Кызыл, 1992 ч.