Кинигэ ааҕыы – билии төрдө
статья на тему

Кинигэ аа5ыы  – билии тордо

Билинни сайдыылаах кэмнэ о5о кинигэни аа5ыыта биллэ намтаабыта биллэр. Специалистар бэлиэтииллэринэн, кэнники сылларга Россия5а 30 – гар дылы саастаах аа5ааччы ахсаана 2 тогул а5ыйаабыта.

О5о 12 сааhыгар дылы иллэн кэмигэр умсугуйан аахпат буолла5ына – бу итэ5эс кэлин кыайан конноруллумуон соп эбит. Ол дэгиттэр сайдыылаах, дирин культуралаах, киэн ойдоох – санаалаах, аныгы оло5у кытта тэннэ хардыылаhар киhи буоларга ыарахаттары уоскэтиэн соп.

Кэлин кэмнэ кинигэни аа5ыы адьаhын а5ыйаата. Ол сурун биричиинэтинэн о5олор, ыччаттар, тороппуттэр да5аны сотовай телефонынан, компьютернай оонньуунан, араас киинэнэн улуhуйуулэрэ буолар. Онтон кинигэ билии – сайдыы торде буоларын умнумуохтарын наада. Пушкин, Максим Горькай уо.д.а. биллиилээх суруйааччылар кинигэттэн – аан дойду аатырбыт суруйааччылар буолбуттара.

Кинигэни умсугуйан аа5ар о5о солуута суох оонньуунан, телевизоры маныырынан, сотовай телефонынан дьарыктаммат, уорэ5эр кэмигэр бэлэмнэнэр, билиитэ бары предметтэргэ дэхси учугэй буолар. Кэлин урдук уорэххэ киирдэ5инэ лексиялары бол5омтолоохтук истэр, тыла – оhо баай буолан конспегын ситиhиннэрэр, семинардарга, экзаменнарга, конференцияларга утумнаахтык бэлэмнэнэр, учугэйдик уорэнэр.

20-с уйэ талааннаах педагога Сухомлинскай «Оскотун о5о5о кыра эрдэ5иттэн кинигэ5э таптал инэриллибэтэх буолла5ына, кэлин кини дууhата кураанах буолуо5а» диэн тумуккэ кэлбитэ. Онтон немец ученайа Р. Лемон кэтээн коруутун тумугунэн, о5олор кыра саастарыгар, ол эбэтэр  ордук 3-с  кылааска, кинигэниситэ улэлэспэтэхтэринэ, 8 кылааска тиийэн 1\3 суруйуу, аа5ыы ньымаларынан кыайантуhамматтар: молтохтук аа5аллар, суруйаллар, уорэхтэригэр хаалан бараллар, билиилэрин таhыма кыра буолар, культурнай тэрээhиннэртэн тэйиэхтэрин соп

Выготскай «уус-уран литература киhини сырдатар, уйул5атын атын урдук таhымна таhаарарга олук уурар» диэн бэлиэтээн эппитэ. С.Маршак суруйааччы талаана баарын курдук аа5ааччы талаана эмиэ баар диэн бигэргэппитэ.

Кыра эрдэ5иттэн кинигэни хасыhан, наадалаа5ын ыла уорэммит о5о интеллегэ куускэ сайдар, информацияны тургэнник анализтыыр, олоххо тургэн уонна соптоох быhаарыылары ылар.

Дьиэ-кэргэн – оскуола – библиотека кыра кылааска о5о кыа5ын туhанан, тиhигин быспакка аа5ыытын эрчийэн, туhалаах сатабылы, уоруйэ5и инэринэн кини салгыы ситиhиилээхтик уорэнэригэр бука – бары тирэх буолуохха наада.