Открытый урок "Оскус ангыр"
методическая разработка по чтению (3 класс)

Литературлуг номчулга кичээлинин планы, 3 класс

Темазы: М.Кенин-Лопсан. Өскүс аңгыр. 

Сорулгазы. Бойдус деп чүл дээрзин билиндирбишаан, кижи – төрээн бойдузунуң ээзи, ооң камгалакчызы болур; ооң каас-чаражынга, бай-байлаанга сагыш-сеткили өөрүп, аңаа хумагалыг болур күзелдерни уругларга шиңгээттирер. Бойдусту камгалап, камнаар, ону кайы хамаан чокка төтчеглеп болбас ужурну сагыыр чорукка тыва кижиниң сүзүглелиниң кижизидилгеге ужур-дузазын чогаал дамчыштыр билиндирер.

Универсалдыг ооредилгенин ажыл-чорудулгазы:

Билиг: М Кенин-Лопсаннын чогаалдары, чечен чугаа, эпитет, чогаал маадыры, очулга.

Мергежили: созуглелди аянныг, медерелдиг номчааш, сайгарылгазынга киржир. Чурук-биле ажыл.  Бижимел чугаа сайзырадылгазы (чогаадыг-угаап-бодаашкын)

Дерилгези: ѳѳредилге ному, кыдырааш, самбыра, ТСО, чуруктар, кубик (Кубик Блума), карточкалар (тест), аудиозапись.

Кичээлдиң чорудуу.

Ι.Организастыг кезээ.

Кышкы чылыг эртен-биле

Удур-дедир корушпушаан,

Кичээлдиве аалдап келген

Аалчыларга амыр-менди!

-Удур-дедир коржуп, аалчылар-биле мендилежир. Оожум олурар.

II. Чаа тема. 

Аудиозапись (ангырлар унун дыннадыр)

-Чуну дыннадынар, уруглар?Кандыг куш алгырып турарыл?(уруглар тывар)

-Ам тывызыкты тыптаалынар.

Тывызыксыг алдын-сарыг,

Дыка чараш кушкаш,

Чааскаан чорбас, эштиг болур

Чуу деп куш-тур тывынарам! (ангыр)

-Ангыр деп кушту кым коргенил, кым таныырыл, уруглар?

-Бистин чуртувуста бар бе? Каяа коруп болурул?

-Бо кичээлде ооренир темавысты кым билип каапты, чуу деп тема ооренир-дир бис?

 М.Кенин-Лопсан. Өскүс аңгыр.

М. Кенин-Лопсан (автор-биле таныштырар. Кандыг чогаалдарын номчаан силер)

Оскус ангыр

(Чечен чугаа)

«Куш эжинден чарылгаш, эш тыппас.» Эрги шагнын улегер чугаазы. Улегер домакты номчааш, утказын канчаар билип тур силер? Чуге «Куш эжинден чарылгаш, эш тыппас.» деп чугаалаарыл? (Эжеш куштар дугайында беседа)

А)Созуглелди башкы номчуур.

Словарь ажылы.

Кыйыг — кыдыг; ангыр — бажы ак, чалгыннары сап-сарыг, кызыл даваннарлыг суг кужу; ээтпек черге — дугаланчак, мугулдур черге; уюкталдырыпкан — тууледипкен.

Кыдыраашка ажыл.

1. Турпан деп сесту тыва дылче очулдургаш, кыдыраажьщга бижи.
2. Ынак эжи, кударанчыг ун, кээргенчиг аялга, эштиг ангыр, кээргээр сеткил, ховар куш деп эпитетерни ажылчын кыдыраажынга бижи.

Б)Оореникчилерге созуглелди номчудар.

Чогаал маадыры — чечен чугаа азы шулук чогаалынын киржикчизи. Кижи, дириг амытан, унуш, амы чок чувелер, эт-херексел, бойдус болуушкуннары-даа чогаалдын маадыры бооп болур.

-Чечен чугаанын кол бодалы чул?

-Темазы чул? (экология темазынга бижиттинген)

IV.Физминутка

-Мен янзы-буру куштарны адаарымга, ол куштарны оттунуп кылдыныгларын кылыр, алгырарын оттунер силер, уруглар.

V.Быжыглаашкын. Айтырыгларга харыылар.

 1. Хемчиктин кыдыынга бир-ле дугаар келгеш, чогаалдын маадыры кандыг таварылганын херечизи болган-дыр? 2. Оолга чааскаанзыраан ангырнын кударалын чуу улежип турганзыг болган-дыр? 3. Эштиг ангыр кымнын буруузу-биле чааскаан артканыл? Тотчеглекчилерге хомудаан сеткилинни чугаала. 4. Эжи чок ангыр дээш, оолдун мунгараан сеткили сенээ чоок-тур бе? 5. «0скус ангырны» номчааш, эштеринге кандыг суме кадар сен?

VI.Оюн «Кубик блума»

-Бир кижи туруп келгеш кубикте айтырыгга харыылаар.  Айтырыгны силер боттарынар салыр силер.

VII. Синквейн тургузары

Ангыр деп сос-биле синквейн тургузар силер, уруглар.

1.Чуве ады

2.2 демдек ады

3. 3 кылыг созу

4.Домак чогаадыр

5. Синоним созу

VII.Рефлекcия.

Тест-биле ажыл.

Туннелин дораан хынаар, туннээр.

-Боттарынын кылган ажылынга унелелден бээр.

Тест-биле ажыл

1.Чечен чугаада болуушкун кайда болуп турарыл?

А.Хемчик хемнин кыдыында

Б.Улуг-Хемнин кыдыында

В.Саарыглыг хем кыдыында.

2.Авторнун бажынын кырынга кандыг куш ужуп турганыл?

А.Дуруяа

Б.Куу куш

В.Ангыр

3.Кымнын буруузу-биле ангыр оскус артканыл?

А.Авторнун буруузу-биле

Б.Куурумчу кижинин

В.Боду сугже кирген

4.Чечен чугааны номчааш, эштеринге чуну сумелээр сен?

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Чечен чугаанын автору кымыл? (долу харыыдан бээр)

_________________________________________

VIII. Туннели

Онаалга. Чогаадыг «Куштарнын оннуктери болуул»

Демдектер салыры.