Занятие на алтайском языке по развитию речи для младшей группы "Айучак айылдап келди" (Мишка в гости к нам пришел).
план-конспект занятия (младшая группа)

МУНИЦИПАЛЬНОЕ  АВТОНОМНОЕ ДОШКОЛЬНОЕ

ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ «ДЕТСКИЙ САД №14

ОБЩЕРАЗВИВАЮЩЕГО ВИДА ГОРОДА ГОРНО-АЛТАЙСКА

Тил темиктирери

Тема: «Айучак биске айылдап келди»

(3-4 jашту балдарга)

                                                                           Таскадаачы: Темдекова Байару

                                                                                     Анатольевна

г. Горно-Алтайск, 2024г

Тема: Айучак биске айылдап келди.

Амадузы: балдардыҥ сöзлигин темиктирип, байыдары, айучак керегинде билерин быжулаары.

Ӱредӱлик билгирлер:

1) эт-канныҥ бöлӱктерин ойынчыктаҥ кöргӱзери (кулактар, кöстöр, тапаштар, куйрук о.ö)

2) ойынчыкла куучындажып, диалог тургузарга, сагыжын, аjарыҥкай болорго темиктирери;

Тазыктырар амадулар:

1) ойынчыктарга чебер болоры.

2) бой-бойыла, нöкöрлöриле ойноп билери.

Белетер иш.

1) ойынчыкла ойноп билгир аларын тöзööри.

2) «Айучак» деп  А. Бартоныҥ ӱлгерин кычырары.

3) Айучакты (ойынчык) аjыктап кöрöри.

4)  Ойын «Кузуктарды jуунат».

Керектӱ эдимдер: ойынчык айучак, сумалда кузуктар ((чочогойлор).

Öдöр аайы: Эзендежери. Jакшылыкту таҥла кöстöрим! Слер ойгондор ба? (балдар бойыныҥ кöстöрин кöргӱзип jат). Jакшылыкту таҥла кулактарым! Слер ойгондор ба?  (балдар бойыныҥ кулактарын кöргӱзет). Jакшылыкту таҥла колдорым! Слер ойгондор ба?  (балдар бойыныҥ колдорын кöргӱзет). Jакшылыкту таҥла буттарым! Слер ойгондор ба? (буттарыла тебинjат). Jакшылыкту таҥла кӱничек, бис ойгонды!

Таскадаачы: Балдар, кöригер, бу не?

Болчомдор: Кайырчак.

Таскадаачы: Ой, кöрип ийектер, кайырчак кыймыктанат. Балдар кöрип ийектер кем анда кыймыктанат? (кайырчакта айучактыҥ бажы кöрӱнет)

Таскадаачы: «Мен айучак – маjалай, кайырчакка киреле, айылдап келдим слерге (кайырчакты колго алар).

Таскадаачы: Айучакка кайырчактаҥ чыгарга болужып ийектер балдар. Оны бойыска кычырактар.

Болчомдор айучакты кычырат: Айучагаш бистöн кел (таскадаачы айучакты кайырчактан чыгарат).

Таскадаачы: Бот, балдар, айучагаш чыгып келди. Кöрзöгöр дö оныҥ кергемjилӱзин, öкöрин, jаражын. Ол слерге jарайт па?

Болчомдор: Эйе, эйе.

Таскадаачы: (балдарга сурактар берип айтырат):- Бу не Айсулу?

Бала: Айучак.

Таскадаачы: Эйе, чын, бу айучак! (балдарды айучакты алатай улус база канай адап турганын айдарга темиктирер маjалай, абаай, арканыҥ ээзи).

Болчомдорло кожо ойынчыкты аjыктап кöрöр.

Таскадаачы: Айучактыҥ jаражын, jымжаган, кöбӱзин. Ойынчыкты тудуп кöрзöр дö. (Ойынчыкты алып, болчомдорды тапаштарыла таптап, айдадым: Тапаштарыла ойноп, тапаштарын jылыдып, айучак слерди ойынга кычырат).

Таскадаачы: Алтын-ай, бу не?

Алтын-ай: тапаштар, тапаштар.

Таскадаачы: Сурен, кöргӱзеле ол не адап берзеҥ?

Сӱрен: кöргӱзип айдат.

Таскадаачы: Талдама. А бу не кем билер?(Билер бала айдып jат). Кулагын сыймап, бу кулактар.

- Бу не балдар?

- Балдар бирдеҥ, кийини-кийнинче бу кулактар деп кöргӱзип айдат.

Таскадаачы: Куйругыла айучактыҥ ойноп: «Куйругыныҥ jаражын, айучактыҥ куйругыла ойноп, слерди сӱӱндирет. (Куйругыла ойноп, балдарга табарып, «куйрук»- деп сöсти катап, катап айдат).

- Кандый шулмус, чыйрак айучак келген биске. Мен кöрзöм ол аштаган—суузаган ошкош не. Оны азырап, кӱндӱлеп ийектер. Айучак нении jирге сӱӱйт балдар?

Балдар: Мöт, кузук, катар, чочогойлор.

Ойын: Балдар айучакты азырагылайт.

Таскадаачы: Айучак слерге jарайт па?

Балдар: Эйе.

Таскадаачы: Эмди ӱлгерди угуп ойноп  ийектер:

Талтак буту Айучак

Аркала барып jат (балдар кöргӱзет)

Чочогойды jунадып,

Сумалына салатан (чочогойды jууп салайт)

Айучактыҥ маҥдайына

Чочогой келип, меч тӱшкен (маҥдайын алаканла табарат)

Ачынала Айучак

Буттарыла тебинет (бут тебинер).

Таскадаачы: «Кандый кööп кузук терип алган Айучак, кöрзöгöр дö!(сумалды ычкынып, кузуктарды тöгöт). Ой! Кузуктар тöгӱлген, чачылган! Айучак ачынбазын ого болужып ийектер. Кузугын террип беректер».

Сабарлардыҥ ойыны: «Айучагаш коркыган»

Тӱк-тӱк-тӱк (jудрукла токылдадар)

Айылы jаар jӱгӱрди (сабарларыла jӱгӱрер)

Öткӱӱлдеҥ кирди,

Калгазын бöктöди (эки колдыҥ сабарларын сомок этире бириктирер)

Туразына jажынды.

Jалаҥда бука сӱзӱшкен (сабарларла мӱӱс кöргӱзер)

Айучак тыҥ коркыган (бажыла ары-бери  jайканар, колыла кабыра тудуп).

Jажынып Айучакла ойноор.

Айучак кöзин jумар, балдар ла таскадаачы мечикти jажырар. Айучак кöзин ачып, мечикти табар: «Кайдöн мечикти jажырдар? А-а! Мында отургыштыҥ алдында! Jок. Мында jок. Кайда jажырган, балдар, мечикти? А-а-а. Отургыштыҥ jанында! Таптым! Таптым!

Турултазы: Айучакты ӱйдежери.

Айучак: Мени тыҥ сӱӱндирде. Слер менле ойногонор, кузуктар терерге болушканар. Эмди бажыгарды сыйманып, айдар: «Мен jакшы»-деп айдыгар (балдар баштарын сыймап, айдар; Айучак кажы ла балага jууктап, сыймап, «кандый jакшы бала»- деп айдар, тату сыйларын берер.

Jакшы болзын Айучак!