Цирковое представление на чувашском языке
план-конспект занятия (средняя группа)

ЦИРКОВОЕ ПРЕДСТАВЛЕНИЕ

Музыкӑпа ачасем зала кӗреççӗ.

Ертсе пыраканĕ: Сывлӑх сунатпӑр хаклӑ хӑнасем, ачасем! Паянхи кун эпир сирӗнпе çакӑ хитре залра Çӗнӗ çула кӗтсе илме пуçтарӑнтӑмӑр. Ачасем, курӑр-ха, мӗнле илемлӗ те хитре залра, курма питӗ хавас! Мӗн тери хитре чӑрӑш, тем терлӗ тӗслӗ теттесемхитрелетнӗ.

Килчӗ çитрӗ  Çӗнӗ çул
Кив щула ӑсат, ал сул!
Атьӑр-ха пуçтарӑнса,
Капӑр тумсем тӑхӑнса,
Чӑрӑш тавра пухӑнар!
Юрлар, кулар, савӑнар.

Килӗр, килӗр, ачасем, вылятпӑр.
Симӗс чӑрӑш тавра çаврӑнатпӑр,
Юрӑ юрласа савӑнатпӑр,
Ташӑ ташласа киленетпӗр.

Ертсе пыраканĕ:  Чӑнах та уява кӗтсе илме пурте хатӗр!
Айтӑр-ха юрӑпа уява пуçлар.
Ачасем, чӑрӑш çине пӑхӑр-ха! Епле хитре те капӑр тум тӑхӑннӑ пирӗн чӑрӑш. Халӗ вара эпир чӑрӑш çинчен юрӑ юрлар.

Юрӑ: «Симӗс пӗчӗк чӑрӑш» сӑвви М. Юхман, кӗвви Ю.Григорьевӑн(«Чӑваш музыки ача садӗнче»

 1995 çул, 109 стр)

       Ертсе пыраканĕ:: Ачасем! Хӗл Мучирен телеграмма килчӗ! Итлӗр:
«Сывӑ-и, ачасем! Часах Юр пике сирӗн пата çитет. Эпӗ вара ун хыççӑн çитетӗп. Юр пикене кӗтӗр. Хӗл Мучи.»
Ертсе пыраканĕ: Эпир юр пикене чунтан кӗтетпӗр.Юрӑ-ташӑпа кӗтсе илетпӗр.
                                 Ташӑ:

Ертсе пыраканĕ: Айтар-ха, ачасем, юр пикене кӑшкӑрса çул кӑтартар.
Ачасем: Юр пике! Юр пике!
Юр пике: Сывлӑх сунатӑп пурне те. Çӗнӗ çул ячӗпе саламлатӑп. Сирӗн пата эп хамӑн юлташсемпе мулкач туспа, упа туспа килтӗм.
Ертсе пыраканĕ:Ырӑ кун, юр пике, ырӑ кун мулкач тус, упа тус. Эсир килнишӗн эпир савӑнатпӑр!
Симес чӑрӑш тавра çаврӑнатпӑр!
Айтар-ха, ачасем, юр пикепе тата хӑнасемпе юрӑ юрлар.
Юра «Айтар елкана» сӑвви А. Кӑлканӑн, кӗвви Г. Лисковӑн(«Чӑваш музыки ача садӗнче» 1995 çул,

107 стр)

Юр пике: Тавтапуç сире, ачасем. Мана сиренпе питӗ аван.
(Ачасем лараççӗ пукансем  çине. Мулкач туспа упа тус ёлка умӗнче вӑрттӑн калаçаççӗ)

Ертсе пыраканĕ: Мулкач туспа упа тус мӗн вӑртӑн калаçатӑр эсир   унта?
Мулкач туспа упа тус: Эпир сире валли парне хатерленӗ?
Ертсе пыраканĕ: Мӗнле парне хатерленӗ вара эсир?
Ачасем пӗрле: Цирк куравӗ.
Клоун чупса тухать.
Клоун : эге-гей!(Такӑнать) Туссем, юлташсем, ырӑ кун пурне те. Паян сире валли цирк курӑнӑвӗ пулӗ. Васкӑр-васкӑр пурте пирӗн пата. Паян эпир юрлӑпӑр та,  ташлӑпӑр, циркра çӗнӗ çула кӗтсе илӗпӗр.
Билет хакӗ сирӗн кулӑ. Тимлӗ пулӑр! Тимлӗ пулӑр! Цирк  курӑнӑвӗ пуçланать Ту-ту-ту-ту-ту-ту (кашкарать)

Юр Пике: Эпӗ те цирка васкарӑм,
Юр пӗрчисене те хӑваларӑм
Вӗсем сире валли
Хатӗрленӗ ташӑ парни.

Юр пӗрчисем: Эпир, юр пӗрчисем, пит çӑмӑл,

                           Çил вӗрнине итлетпӗр,

                           Вӗлтӗртетсе, çаврӑнса,

                          Сиксе, вӗçсе çӳретпӗр.

                          Çил-тӑвӑлтан хӑраса

                         Таçта-таçта çитетпӗр.

                        Ӑçта çитнӗ, вӑл тӗле

                        Шурӑ чаршав витетпӗр. (Н. Шелепи)

                   Юр пӗрчисен ташши  (Савӑнӑçлӑ кӗвӗпе хӗр ачасем ташлаççӗ)
Клоун: мӗнле хитре юр пӗрчисем ташларӗç ( клоун хӑй йӗри тавра çаврӑнать)чараш йари тавра. Маттур.
Халӗ вара сире валли циркра упасемпе мулкачсем (упа, мулкач мӗнле çӳренине кӑтартать) ташласа параççӗ.
                              Упасемпе мулкачсем хаваслӑ кӗвӗпе ташлççӗ

Клоун: Маттур, маттур мулкачсемпе упасем. Халӗ сирӗн умӑрта чи вӑйла та тӗреклӗ паттӑрсем.
 1-мӗш паттӑр: Эпир вӑйлӑ паттӑр ачасем

                            Ал вӑйӗпе  тимӗре аватпӑр
                            Пирӗнтен вӑйли çук çак тӗнчере

2-мӗш паттӑр: Эпӗ питӗ вӑйлӑ çын пуласшӑн

                            Тимӗр шарсемпе вылясшӑн

«Богатырская сила»  кӗввипе арçын ачасем вӑйлӑ çынсен ташшине ташлаççӗ

Куртӑри мӗнле вӗсем вайласкерсем… (хӑйен ал мускулӗсене кӑтартать)
                                               Тилӗ макӑрса чупса кӗреть.
Клоун(чупса пырать)
                Пӗчӗк, хӗрле тилӗ тус ,
                Мӗншӗн эсӗ йӗретӗн?
Тиле: Мӗншӗн манӑн йӗрес мар

           Эп пӗччен-çке ёлкӑра

           Юлташсене çухатрӑм

          Вӑрманта юлнӑ вӗсем

Клоун: Ан макӑр тилӗ, сан юлташусене эпир курнӑ, акӗ вӗсем пирӗн пата цирка килнӗ.(Амӑшсем хушшинче конкурс) Аке менле тиле, кущасем чее(анне) ак тепри пытанна хитре хюрипе(анне) ку тата мӗнле чаплӑ кӗрӗкпе ларать(анне)
Тилӗ, санӑн юлташусем- и кусем?
Тиле Манӑн юлташсем.
Клоун: Арена çинче чи хитре те илемлӗ тилӗсем. Кӗтсе илӗр.

                             Тилӗсен ташшине аннесем ташлаççӗ
Клоун эпӗ те хамӑн юлташсемпе клоунсемпе оркестр выляса парар сире.( клоун ашшӗсене чӗнет)
                                                Аттесен  оркестӑрӗ вылять
Клоун: Халӗ пирӗн программӑра
тӗлӗнмелле асамçӑ факир
     Асамçӑ (Факи). Эпӗ  — асамçӑ факир,

Икçӗр çул çак çӗлӗке пуçра тӑхӑнса çӳретӗп

Асамçӑсем темӗн те тума пултараççӗ

сире эпӗ пӗр тӗлӗнтермӗш кӑтартса паратӑп
(Савӑнӑçлӑ кӗвӗ янрать, асамçӑ ачасене  тӑрӑ шыв тултарнӑ банкӑсене кӑтартать,банкӑна хупать те силлет )
Асамçӑ: Пӑхсамӑр-ха  Сирӗн умӑрта  тӑрӑ шыв тултарнӑ банкӑсем.
Çак банкӑри шыв тӗрлӗрен тӗслӗ пулма пултараççӗ.Эпӗ асамлӑ сӑмахсем калатӑп:
1. Эсӗ шывӑм, шывӑм. Ман асамлӑ тусӑм,

пулса тӑр эс шывӑм- пиçнӗ çырла пек хӗп хӗрлӗ

2. Эсӗ шывӑм, шывӑм Ман асамлӑ тусӑм,

пулса тӑр эс шывӑм- тинӗс тӗслӗ кӑн-кӑвак

3.Эсӗ шывӑм, шывӑм. Ман асамлӑ тусӑм,

пулса тӑр эс шывӑм- хӗвел пек сап-сарӑ.

                         Асамçӑ тутӑрсемпе вӑйӑ клоунпа иртерет.
Асамçӑ:    Акӗ манӑн асамлӑ арча пур. Çак арчара тӗрлӗ тӗслӗ тутӑр упранать. Эпӗ куçа хупса мӗнле тӗслӗ тутӑр пулнине калама пултаратӑп. (Факир куçне хупса, çаврӑнса тӑрать) Эсир арчаран мӗнле те пулин тутӑр туртса кӑларӑр,  эпӗ тутӑр тӗсне пӗлӗп. ( тутӑр тӗсӗ ыйтувӑн пӗрремӗш саспаллинчен тытӑнать).
 Кала клоун çакӑ мӗнле тӗслӗ тутӑр?   (Кӑвак)

Санӑн клоун çак тутӑр тӗсне тӗрӗс калас пулать.     (Сарӑ)

Халӗ мӗн тӗслӗ тутӑр туртса кӑлартӑм? (Хӗрлӗ)

  Сирӗн çак тутӑр тӗсне тӗрӗс пӗлмелле?   (Симӗс)
Вед: Маттур! Маттур! Ташларӑмӑр, юрларӑмӑр. Хӗл Мучи халӗ те çук!
Айтар-ха, Хӗл Мучине ченетпер.
-Хӗл Мучи!
Хӗл Мучи: Аван-и, ачасем! Манӑн çамрӑк тусӑмсем!
Хирсем урлӑ, вӑрман урлӑ
çитрӗм эпӗ васкаса.
Çӗн çулта сире пурне те
Саламлатӑп ыр сунса.
Юр пике: ырӑ кун асатте.
Ертсе пыраканĕ: ырӑ кун Хӗл мучи. Ачасем, айтӑр-ха Хӗл мучине кӗтсе илнӗ ятпа, юрӑ юрласа парар.
                                       Юрӑ  «Хӗл мучи»
Юр пике: Вӑхӑт çитнӗ, асатте,
Ȅлкӑна çутма.
Ахаль мар-çке ун патне
Эпир килнӗ савӑнма!
Хӗл Мучи: Ку маншӑн нимех те мар. Асамлӑ сӑмахсем пулӑшӗç ёлкӑна çутатма.
Айтӑр-ха, пурте пӗрле: «Ȅлка çутӑл , ёлка ялкаш!»,- тесе калатпӑр.
Ȅлка çуталать.
       Ертсе пыраканĕ: Ȅлкӑна халалласа савӑк юрӑ янратар.
Юрӑ «Ȅлкӑра» сӑвви И. Малкайӑн, кӗвви Г. Лисковӑн («Чӑваш музыки ача садӗнче» 1995 çул,

33 стр)

       Ертсе пыраканĕ: Хӗл мучи, ачасем санпа вайӑсем вылясшӑн.
Хӗл Мучи Выляр! Выляр!
Игра песня «Шел веселый дед мороз»
Игра Дед мороз, расмешика нас до слез
       Ертсе пыраканĕ: Хӗл мучи ывӑнчӗ ларса кан. Ачасем сана сӑвӑсем каласа  парӗç.
Хӗл Мучи Маттур! Маттур, ачасем! Эпӗ сире çакӑн пек туслӑ, хаваслӑ пулнишӗн, Юр Пикепе Çӗне çул

çитнӗ   ятпа саламлатпӑр. Маттур пулма сунатпӑр. Халӗ вара тутлӑ кучченеçсемпе хӑналатпӑр сире.

( Хӗл мучипе Юр пике ачасене кучченеçсем  валеçсе паратпӑр).

Хел Мучи кучченесне
Валесремер туссене:
Араслана – арахис,
Карсаксене – карамель,
Куянсене – купаста,
Кашкарсене – тилперен,
Ыттисене пурне те
Ылтан хутла перемек.

Ваш-ваш, ай сил верет.
Каш-каш, варман кашлать.
Шап-шур сухалла Хел Мучи
Питрен-кусран ай хыпашлать.

Тулли уйах пелет сине
Хуллен-хуллен шуса тухать.
Лапка-лапка ялсем сине
Ылтан-кемел перчи такать.

 Татам эпе ир-ирех,
Кантакран тинкертем:
-Щитре, щитре щене щул-
Йамака пелтертем.

Хале пурте саванар
Щене щулшан.
Савак юра шаратар
Хале уншан.

Щене щул, эпир сана
Саламлатпар
Юлташсемпеле перле
Саванатпар.

Симес чараш тарринче
Йалтар-йалтар
Ялкашать хитрен щищсе
Ылтан щалтар.

Пирен елка чан-чанах
Пите капар
Эрешлене щке ана
Эпир хамар

Темен терле теттесем
Кущ илеймен
Куранащще щке весем
Пит илемлен.

Вайа кула пирен тулах
Янаращще юрасем
Илертулле пирен чараш
 пурте пурте килерсем

Вӑрӑм чӑрӑш, ешӗл чӑрӑш
Тӗлӗнтермӗш çутатать
Мӗнешкел вӑл çӗклентерчӗ
Пирӗн çамрӑк чунама

Юрлама та, ташлама та,
Аста эпир ачасем
Сыва пул, щен щул уяве
Эс каллех, каллех кильсем

Акӗ иртрӗ кивӗ çул
Килсе çитрӗ çӗнӗ  çул
Пӗр пӗрне эпир сунатпӑр
Телей, сывлӑх, ӑнӑçу

Хел мучипе Юр пике
Килчещ ханана паян
Пиренпеле саванма
Камалесем пур весен

Хӗл мучи пире савса
Канфетсем валеçрӗ
Юр пике ун хыçӗнчен
Шоколад тыттарчӗ

Хӗл мучи хутаçӗнче
Кишӗр пур мулкач валли
Майӑр пур пакша валли
Пыл та пур упа валли

Хӗл мучи хутаçӗнче
Пӗремек – Петюк валли
Шоколад- Сашук валли
Пан улми- Ленук валли.