Мои разработки: «День чувашского языка». 27.04.2017г.
методическая разработка на тему

Муниципальное образование «Красночетайский район Чувашская Республика»

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение

«Большеатменская средняя общеобразовательная школа»

Красночетайского района Чувашской Республики

Сценарий праздника

«День чувашского языка»

                                                       Составили:

                                            воспитатели дошкольной группы «Колокольчик»

                                        Васильева М.В., Васильева С.Н., Паркина Л.А.

2017

Программа:

1. И.Я.Яковлев çинчен презентацие Паркина Л.А каласа парать.

Сывлăх сунатăп, ачасем. Паян эпир сирĕнпе Чăваш куне уявлама пухăнтăмăр. Çак илемлĕ пÿлĕмре чăвашсене çутта кăлараканăн портретне курма пултаратпăр. Кам-ши вăл? Паллах Иван Яковлевич Яковлев. (1 –мĕш слайд)

 Ĕ-ĕ-лĕк пирĕн ва-а-тă асаттесемпе ва-а-тă асаннесем, ва-а-тă кукаçисемпе ва-а-тă кукамайсем хутла пĕлмен. Апла пулсан чăвашла вулама та çырма та пĕлмен. Документсем тунă чухне те алă пусмалли вырăнта чăвашсем пÿрне йĕрĕ хăварнă теççĕ. Мĕншĕн –ши вĕсем пĕлмен? Мĕншĕн тесен ĕлĕкхи чăвшсене чăвашла вĕрентекенĕ пулман. чăвашсен сас паллисем те, чăвашла çырнă кĕнекесем те, пулман.. Тавта пуç Иван Яковлевич Яковлева. Вăл тăрăшнипе чăваш çыннисем çутта тухнă.

Унăн палăкне Шупашкарти наци библиотеки умĕнче курма пулать.(2-мĕш слайд)

   Ĕлĕкхи чăваш çыннисене валли Иван Яковлевич Яковлев вырăс алфавичĕсем çине тайăнса тата чăваш халăх калаçнине тĕпчесе чăваш алфавичĕ тăвать. Каласа хăварас килет. Вырăссенпе танлаштарсан, чăваш алфавитĕнче сасспаллисен шучĕ ытларах. Хăшĕсем ытларах-ха?

Ачасем:  Ӑ,ĕ,ç,ӳ.

Ертӳçĕ: Пирĕн  чăваш алфавичĕ пур. Хутла вĕрентме чăвашла çырнă кĕнекесем кирлĕ. Чи пĕрремĕш кĕнеке Иван Яковлевич Яковлев çырнă букварь пулнă. Вăл çакăн пек пулнă. .(3-мĕш слайд).

Унта чăваш халăхĕн сăввисем, юмахĕсем, тупмалли юмахĕсем, ваттисен сăмахĕсем вaйисем пулнă.

Халĕ эпир сире  Иван Яковлевич Яковлев çырнă «Уçăлма тухнă шăши çури» юмаха итлеме сĕнетпĕр.

Чеблукова Настя:

Пĕр шăши çури шăтăкĕнен уçăлса çӳреме тухнă тет. Çӳресен – çӳресен амăшĕ патне таврăнчĕ тет те:

Яхатин Даниил:

-  Ах, анне, эпĕ икĕ кайăк куртăм-çке! Пĕри пит аван, тепри тискер тенипе тискер ĕнтĕ!- тесе калать тет амăшне.

Чеблукова Настя:

-  Мĕнле кайăксем вĕсем апла? – тесе ыйтрĕ тет амăшĕ.

Яхатин Даниил:

Тискерри картишĕнче ак çапла уткаласа çӳрет-çке! Хăй хура ураллă, хĕрлĕ çĕлĕклĕ, куçĕсем сиксе тухас пек, сăмси кукăр! Эпĕ умĕнчен иртсе пынă чух хăрах урине çӳлелле çĕклерĕ те çăварне карса пăрахрĕ, унтан кăшкăрса ячĕ-çке! Хăранипе ниçта кайса кĕре пĕлмерĕм çав.

Чеблукова Настя:

-  Вара, ачам, автан-çке вăл! Унтан мĕн апла тĕрлĕ хăрасси пур! Унăн пирĕн тĕлтен нимĕн усаллăхĕ те çук. Тата тепри мĕнлеччĕ?

Яхатин Даниил:

Тепри хĕвел ăшшинче ăшăнса выртатчĕ. Вăл шурă мăйлă, яп-яка, сăрă ураллă. Шурă ăмăрне çулакаласа выртатчĕ. Хӳрине  хăй кăшт вĕл-вĕл сиктеркелет, ман çине куçне пĕр илмесĕр пăхать.

Чеблукова Настя:

-  Эх, айван, айван!...  Вара, ачам, вăл кушак аçи, - тесе каларĕ тет амăшĕ çурине.

Яхатин Даниил:     Чеблукова Настя:

- Пăхма хăйсем хĕвел пек, ăшĕ-чикки хура юн тени çав ĕнтĕ.

Ертӳçĕ:  Чăвашсене вĕрентме чăвашла пĕлекен вĕрентекенĕсем кирлĕ. Иван Яковлевич Яковлев тăрăшнипе чаваш учителĕсене хатĕрлекен шкулсем тата чăваш ачисене валли шкулсем уçнă.( 8,9 слайдсем)

Ертӳçĕ:  Иван Яковлевич Яковлев чăвашсене яланах вырăссемпе туслă пурăнма халалласа хăварнă. (4-мĕш слайд)

Уява «Пукане» юрăпа  Тверскова Катя тăсать.

Паянхи кун чăваш ачисене валли чăваш писателĕсемпе поэчĕсем нумай произведенисем çыраççĕ.

Пĕр поэчĕсенчен пĕри вăл –Петĕр Ялгир.  Вăл пирĕн ентеш, Ирчемес ялĕнче çуралса ӳснĕ.

Петĕр Ялгир эпир юратнă А.Барто çырнă сăвăсене чăвашла куçарнă. Хăй те сăвăсем çырнă.

Халĕ çак сăвăсене итлĕпĕр.

П. Ялкир çырнă «Çумăр çăвать» сăвва Большов Никита калать.

1.Тахăш пĕлĕт витрине      2.Нӳрĕк ыйтнă тырăсем,         3.Çичĕ тĕслĕ асамат

   Тăкса ячĕ ирхине.               Çумăрпа шав киленсе              Пусă урлă карăнать.

   Шăпăр-шăпăр                      Çил вĕрӳçĕн                              Вăл ир кӳлĕм

   Ӑшă çумăр                           Хӳхĕм-хӳхĕм                            Хĕпĕртӳллĕн

   Шăварать уй-хирсенче.      Хум чуптарчĕç чӳхенсе.          Хир ешернине сăнать.

П.Ялкир çырнă «Палăк» сăвва Яхатин Даниил калать.

Чыс туса пуçа пĕкетпĕр    «Салтаксем кунта çывраççĕ,-   Паттăрсем мире сыхланă,

Хаклă палăк умĕнче.         Тет хулен ват асатте.                 Хунă пирĕншĕн пуçне.

Чечексем çитĕнтеретпĕр   Утнă-мĕн вĕсем вут витĕр        Пăхаттирсене кам манĕ?

Тăрăшса ун çумĕнче.         Чаплă Çĕнтерӳ патне.               Палăк упрĕ ыр ятне.

«Çăпата кантри» вăйă Паркина Л.А. выляттарать.

Эйзин çырнă «Эп хамах»  сăвва   Михеева Ульяна калать.

1.Никамран та маларах     2.Çăвăнтăм сивĕ шывпа,      3. Çинĕ хыççăн эп хамах

   Эп паян вăрантăм.             Тăхăнтăм, тумлантăм.           Чашăк- тирĕк çурăм.

   Вырăна та эп хамах           Пĕчĕк симĕс лейкăпа             Чăхсене те эп хамах

   Майласа пуçтартăм.          Чечексем шăвартăм.               Апат пама тухрăм.

4.Анне тĕлĕнчĕ. Тăрать        5.Эс, анне, мана ан чар

   Ним те ăнланмасăр.              Ĕçлеме пĕрре те.

   «Хам тăвап»,-тесе калать     Эп халь пĕчĕк пепке мар,

   Вăл мана шанмасăр.             Эп халь пысăк ĕнтĕ.

П.Хусанкай çырнă «Натали кĕпе тĕрлет» сăвва Чеблукова Настя калать.

  Натали кĕпе тĕрлет.                   Тап таса юр евĕрлĕ                Сарăпа сенкер хушать

  Кам валли                                    Шур пире                               тĕлĕпе,

  Çав тери хитрелетет                   хĕрлĕ, симĕс çиппеле            Ку хĕвел пек курăнать,

  Натали?                                        Вăл тирет,                              пĕлĕт пек.

П. Хусанкай çырнă «Сăпка юрри» сăвватата  Горланова София юрлать.

1.Сĕм вăрманĕ каш та каш,    2.Урупа ан тапкалаш,            3.Ӑшă çумăр чаш та чаш,

   Сулхăн çилĕ ваш та ваш.        Аллупа ан çапкалаш,             Ӳс, калчам, çĕклен эс яш,

   Эс ан çуйăх, ан çухраш,          Аннӳпе эс ан тавлаш,            Çӳлерен çӳле кармаш,

   Çывăр, пĕчĕкçĕ чăваш!           Çывăр, Аптраман тавраш!     Çывăр, пĕчĕкçĕ чăваш!        

А. Галкин çырнă «Икĕ пĕчĕк сар автан» сăвва Храмов Максим калать.

 Л. Смолина «Пукане» сăвва Волкова Снежана калать.

Чăваш ташши «Шурă кăвакарчăн».