Ажык кичээл «Тоол оранынче аалдашкын» (ийиги бичии болук уругларынга чугаа сайзырадылгазынын кичээли)
план-конспект занятия (младшая группа) по теме

Тема: Тоол оранынче аалдашкын.

Сорулгазы: Азырал куш дагаа дугайында болгаш оон оолдарынын дугайында бидиндирип ооредири.

Азырал кушту танып, оон онзагай шын шынарларын билирин сайзырадыры.

Уругларнын тоолга сонуургалын кодурери.

Тоолдун маадырларынга ынак, сагыш – човангыр болурунга кижизидери.

Кичээлде кандыг методиктиг аргалар ажыглатынып турары:

Оюн

Чугаа

Практиктиг ажыл

Коргузуг.

Коргузуг материалдары: ойнаарак – шокар дагаа, чуургаларлыг корзина, дагаа унун тыртырган аудиобижилге, « Шокар дагаа» деп тоолдун слайдызы.

Улеп бээр материалдар: Уруг бурузунге тараалыг тавакчыгаштар, ак пластилиннер, доскалар, хол аштаар саазыннар, чуглер, 2 чуурга, поднос.

Баш бурунгаар кылып чоруткан ажылдар.

Орус улустун когудуу « Аскыр дагаа…»

Дидактиктиг оюн « Чуу канчаар эдарил?»

Тынышка мергежилге « Саазынче ур».

Дидактиктик оюн « Куштарны чемгерээли»

Шимченгир оюн « Чуурганы чыыр»

Орус улустун тоолу « Шокар дагаа»

                              Кичээлдин чорудуу:

I. Организастыг кезээ:

Уруглар оожум аялга адаа – биле кирип келгеш, чартык тогерик кылдыр туруп алырлар аалчылар биле мендидежиир.

           Эртен унер хунум – биле

             Эткир уннуг куштар – биле

             Аяс чаагай эртен биле

             Аалчылар мендээ,мендээ.

II. Тынышка мергежилге.

Башкы куш чугу когузер.

- Корунер даан уруглар куш чугу ужуп келди. Куш чугу кандыг – дыр уруглар? (дуктегер, чиик).

Бир эвес ( хатчыгаш) салгынчыгаш кээр болза бо куш чугу ужуп чоруй баар. Чугчугешти урупкеш, канчаар ужарын корээлинер. (Башкынын коргузуу биле уруглар кылыр).

III. Сюрпризтиг кезээ .

- Чуу деп куш, чугун чидирипкен чоор?

(Аудиобижилгеде дагаа унуп таныдар) Таныдынар бе чуу деп куш – дыр. (Дагаа)

(Башкы холунда ойнаарак дагаа тудуп алыр).

- Дагаа ушта чуткуп алгырган. Ко – ко – ко!

Мен уругларже аалчы болуп, баарынче далажып тур мен. Ко-ко-ко! Тараа чиксеп тур мен Ко-ко-ко!.

- Ынчанмайн канчаар дагаажыгаш. Дагаажыгаш – чарашпай биске аалдап келген – дир. Дагаа канчаар алгырар ийик, уруглар ( Ко – ко – ко)

- Экии дагаажыгаш! ( Экии уруглар!)

Дагаа биле мендилежиир (фонетиктиг дыл шимчээшкини)

             Эрте турар ко – ко – ко

             Эткир унуг ко – ко – ко

             Эреспейим ко – ко – ко

             Экивенер ко – ко – ко.

IV. – Дагаа чуну чииринге ынагыл? (Тараа)

( Уругларнын мурнунга тараалыг тавакчыгаштар салыр).

- Дагааны чемгерээлинер уруглар. Тарааны дагаанын чемненир черинге чыылынар.

 Дагаа амырап чугааланыыр. «Тараанарнын чаагайын, амданыын амырап дайнап тур мен, ам ырлап хоглептээлинерем уруглар (дагаа биле ойнаар башкы уруглары кады аялга аайы биле шимчээшкиннер кылыр)

Дагаажыктар, чип-чип-чип,

Тара берейн, чип-чип-чип,

Кайда силер, чип-чип-чип

Халчып келинер чип-чип-чип!

Аскыр дагаа, ко-ко-ко,

Амырап тур, ко-ко-ко.

Ооруп, хоглеп ко-ко-ко!

Орун кый деп ко-ко-ко!

 - Дагаа силерге четтиргенин илередип тур уруглар. (четтирдим,уруглар).

VII. « Шокар дагаа» деп толду коор.

- Ам шокар дагаа деп орус улустун тоолун корбушаан, чугаалаалынар.

В. Шаг –  шаанда чангыс шокар дагаалыг ирей-кадай чурттап чораан чувен иргин .Бир-ле катап дагаазы анаа эвес,артында-ла алдын чуурга оолдапкан. Ирей амырааш ,чара каккан-бузулбаан. Кадай мен чоонган мен дээш тудускан-канчанмаан-даа.

 Кадайга чуурганы канчаар тудусканын отунуптээлинерем уруглар. Ирей-кадай ол-ла ынчап,кайгап-харап турда аразындан куске халып эртип чыткаш, кудууру-биле дээптерге, чуурга кээп душкеш, чарлып чаштай берген. Ирей ыглай – ла берген, а кадай база – ла бадырыпкан.

Ирей кадай канчаар ыглап турган уруглар отунуп тээлинерем, ( а-а-а-а холдары биле карактарын дурбуур). Оон дагаажыгажы тургаш, оожуктуруп чугаалаан:                                                                                                                   - Ыглава, ирей, ыглава, эне! Силерге оске, алдын эвес, а анаа чуурга оолдап бээр мен.

VIII. Практиктиг кезээ,  пластилин биле ажыл

- Ирей , кадай ыглавас кылдыр анаа чуургадан кылып бээр бис, уруглар.

( Уруглар столче оруптар)

Салааларга шимчээшкин

 « Дагаажыгаш»

Дагаажыктар, дагаажыктар.

Дангаар эртен алгырарбай

Тараа бээрге бажын савап,

Дайнап чиптер чаптангчыгбай.

- Уруглар пластилинеринер холга тудуп алынар. Пластилин кандыг – дыр (чымчак). Канчаар кылырын коргузуп корунерем уруглар.

(башкы лепканын аргаларын коргузуп бээр)

Уруглар боттары ажылдаар. Башкы уруглар бурузу-биле бот ажылды кылыр.

-Эр-хейлер, уруглар! Ам кылып алган чуургаларывысты козинага суккаш, ирей,кадайга берээлинер. Ирей, кадай амырап четтиргенин илередип тур (четтирдивис).

-Бис чуургаларны пластилин биле кылып олурувуста. Дагаа ооллдапкан-дыр уруглар.

-Дагаа силернин биле ойнаксап турар-дыр ойнаар бис бе!. Силер шупту дагаанын оолдарын чыыр силер.

Оюн « Дагаанын оолдарын чыг»

VIIII. Туннел кезээ: Богун чуу деп тоолду дыннадывыс?

-Шокар дагаа

-Ирей, кадай чулуг турган

-Шокар дагаалыг

-Шокар дагаа кандыг чуурга торупкенил

-Алдын

-Ирей кадайга чуну кылып берген бис

-Чуургалар

-Кандыг чуургалар

-Анаа чуургалар.