Тема "Тыа кэрэ эйгэтигэр"
план-конспект занятия по развитию речи (старшая группа) на тему

Тема  "Тыа кэрэ эйгэтигэр"

(Оскуола иннинээҕи улахан саастаах (5-7 саастаах) оҕолорго дьарык конспега)

Сыала: Айылҕа, үүнээйи, тыа кыылларын туһунан билиилэрин кэҥэтии. Айар, тутар, ойуулуур-дьүһүннүүр, бодоруһар дьоҕурдарын сайыннарыы. Айылҕаны харыстыыр сатабылларын үөрэтии, иитии.

Материал: Сорудахтардаах карта-схема.

Дьарык хаамыыта:

- Оҕолор, тыа кыыллара биһиэхэ сурук ыыппыттар: "Кырачаан "Кэнчээри" оҕо садын иитиллээччилэрэ, эһигини тыаҕа ыалдьыттыы ыҥырабыт. Тыа кыыллара. Бу, тыаҕа мумматыннар диэн, карта-схема ыытабыт"

-Чэ, айаҥҥа турунуох. (тыаҕа бараллар)

Картабытын көрүөххэ эрэ: бастакы сорудах таабырын эбит

- Иһирэх ойуурга төрөөбүтүм

Иннэлэрдээх эрээри иистэммэппин

Миигин симээн, киэргэтин

Миигин тула хороводтаан (харыйа)

                       - Сайын күөх сэбирдэхпинэн

                          Сөрүүкэтэ оонньуубун

                          Күһүн саһаран киэркэйиэм

                          Кыһын хаар соммун кэтиэм (хатыҥ)

- Сайын аайы көҕөрөн

Мутукча сытынан дыргыйыам

Күһүөрү көтөҕөлүөм

Хагдарыйан хараарыам (тиит)

                      - Лабааларым хойуута

                        Сэбирдэҕим намчыта

                        Куобах аһылыга буолабын

                        Сиппир буолан туһалыыбын (талах мас)

- Саамай сөп, маладьыастар. Бастакы сорудаҕы толордубут. Билигин сынньана таарыйа тыыллаҥнаан ылыаххайын:

 Биир, икки - үөһээ ууннубут

Үс, түөрт - кэдэрийэн ылыахха

Биэс, алта - чохчоохойдоон ылыахха

Сэттэ, аҕыс - куобах курдук ойуохха.

- Сынньанныгыт?  Салгыы айанныыбыт! Көрүҥ эрэ картабытыгар мөһөөччүк ойууламмыт. Ханна баарын быһаарыахха, көрдүөххэ. (карта-схеманан сирдэтэн мөһөөччүгү булабыт) Мөһөөччүкпүтүгэр сорудах баар эбит: карточкаҕа ойууламмыт айылҕа харыстабылыгар ойуулары пантомималаан көрдөр.

- Картанан батыһыннаран айаннаан иһэн сурах кэлбитин истэбит; кыыллар ыалдьыбыттар, кинилэргэ эмтээх оттор наада буолбуттар. Сорудах: эмтээх оттору ааттаталаа.

-Дьэ, билигин кыылларга эмтээх оттору буларга көмөлөстүбүт, онон кинилэр куруук доруобай буоллуннар уонна хаһан да ыалдьыбатыннар.

              Хамсаныылаах оонньуу: «Ааттаммыт кыылы хамсанан көрдөр».

-Биһиги тыаҕа айаммыт түмүктэннэ, кыылларга "аныгы көрсүөххэ диэри" диибит!