Конспекты
план-конспект занятия (старшая группа)

Тема «Спасение Ырысту».

Цель: Создать условия для заинтересованности детей алтайскими народными играми.

Задачи:

1. Познакомить детей с национальными алтайскими играми: скачки, кажык, шапка невидимка.
3. Воспитывать доброжелательное отношение, чувства общности, дружбы и единства.

Ход занятия:

Играет музыка (входят дети)

В: Здравствуйте ребята!

Д: здравствуйте

В: Посмотрите ребята, как много гостей сегодня к нам пришли, поздоровайтесь.

Д: здравствуйте.

В: Ребята, давайте все дружно встанем в круг и поприветствуем друг друга

                          Здравствуй, Солнце!

                     (руки поднимать вверх)

                    Здравствуй, Земля!

                    (руками над головой описать большой круг)

                   Здравствуй, наша большая семья!

                   (Описать большой круг над головой, все ребята берутся за руки и

                   Поднимают их вверх).

Стук в двери.

В: Ребята, пришло письмо, здесь написано старшей группе «Знайки». Давайте откроем и посмотрим что там.

«Дорогие ребята, меня зовут Ырысту, я попал в беду. Меня увез Ак-Каан.

Когда я жил на синей горе у молочного озера мои глаза не умели плакать, я был счастливым мальчиком. Я понимал язык птиц и зверей, я со всеми дружил с пчелами, паучками и жучками.

А сейчас мои глаза научились лить слезы. Днем без отдыха, ночью без сна перегоняю стадо с пастбища на пастбище, где трава слаще, где воды чище. Летом солнце припекает, зимой мороз пробирает до костей, мягкие мои сапожки скоробились. Легкая шубка присохла к плечам. Чтобы меня освободить от злого Ак-Каана, нужно выполнить 3 задания и найти волшебное слово.

В: Ребята, как вы думаете, что будем делать?

Р: Поможем Ырысту, будем выполнять задания.

В: Слушайте внимательно, задания нужно выполнять по порядку. С какой цифры начнём?

Д: С цифры 1.

В. Чтобы дойти до цифры 1, нам нужно пройти препятствие: перейти болото по кочкам.    

В. Что изображено на карточке? (конь, лощадь)

1) Скачки ……

У нас на Алтае конь считается другом человека. Издалека конь узнает хозяина по поступи. Ночью конь очень хорошо видит. Если хозяин собъется с пути,  то конь по интуиции приведет его домой.

Скачки- это один из видов конного спорта. Красоту и быстроту скакуна  можно увидеть на скачках.

В: Чтобы найти волшебное слово, нам нужно поучаствовать в конных скачках. В скачках участвуем все, но волшебное слово найдет кто-то один. Это слово поможет в спасении Ырысту.

Садимся на коней. Возьмите в руки узду и наматываем ленту на уздечку. Как только вы намотаете ленту, найдете волшебное слово. Это слово у кого-то одного.

Первое волшебное слово, которое мы с вами нашли  «Пып».   Запомните его.

В: Отправимся дальше? Дальше у нас второе задание. Какой  цифрой оно обозначено, ребята?

Д: 2.

В: А чтобы дойти до цифры 2, нам надо пройти через тоннель.

Что изображено на карточке

2) Жизнь алтайского народа связанна с животными: овцами, козами, коровами, лощадьми и другими. Кажык – это косточка на конце бараньей лодыжки, её не выбрасывают, а собирают как символ процветания хозяйства. А еще кажык используют в народных играх. Хотите поиграть в кажык? (послушайте правила игры)

Игра «Кажык».

В: Перед вами лежат кажыктар (косточки). Берете столько, сколько поместится в ладонях, подбрасываете вверх и ловите тыльной стороной ладони, кто больше поймал, тот и победитель.

Ребята, где-то здесь есть еще одно волшебное слово. А вот же оно, это слово «Тап». Это слово тоже пригодиться для спасения Ырысту, запомните его.

В: Ребята, мы очень хорошо поиграли, молодцы, вы очень ловкие и умелые.

В: Вы очень смело прошли все испытания, и нашли 2 волшебных слова. Назовите их? Поиграем? Когда я говорю слово «ПЫП», все замираете на месте, когда говорю ТАП ТАЖЫЛАН, расколдовываетесь.

В: Ребята, подумайте, как с помощью этих волшебных слов мы можем помочь Ырысту? (ответы детей, план дальнейших действий)

Давайте все вместе скажем слово «ПЫП» и тогда мы сможем заколдовать Ак-Каана. А со Словами ТАП ТАЖЫЛАН освободить Ырысту. Вы готовы

Д: готовы

Дети вместе с воспитателем произносят волшебные слова.

Рефлексия: 1) Какое сегодня интересное путешествие у нас было! Кому мы с вами помогли?

- С помощью чего мы освободили Ырысту? ()

- Чтобы получить эти слова какие испытания мы с вами прошли? (играли в игры)

-Какая игра вам больше всего понравилась?

- Вы будете играть в эти игры? С кем вы будете играть?

Молодцы,  ребята! Сегодня мы вместе освободили  Ырысту. За это он хочет вас поблагодарить и подарить вам волшебные ключи.

Наше путешествие подошло к концу, спасибо вам ребята!

Темазы: «Јинјилейге айылдап»

Балдардыҥ јажы: 5-6 јашту

Занятиениҥ амадузы: Балдарды алтай албатыныҥ ойындарыла таныштырары.

Кош амадулары

1) Тӧрӧл тилиле куучындажып билерине, эрмеги чокым – јарт болорына јеткилдери ле сӧзлигин байыдары.

2) Алтай албатыныҥ ойындарла јилбиркедип, су – кадыгын тыҥыдары.

3) Тӧрӧлин сӱӱри ле чӱм – јаҥдарыла омооркорына таскадаары.

Занятиениҥ бӱдӱми: билгирин быжуулары.

Кандый таскамал уулантылар тузаланадым

1. Јӱрӱмниҥ ээжилерине темиктирери (социально-коммуникативное развитие)

2. Билгирин темиктирери (познавательное развитие)

2. Тилин темиктирери (речевое развитие)

4.Физический таскамалын јеткилдеери (физическое развитие)

5.Кеендик – јарашты оҥдоорын јеткилдеери (художествественно- эстетическое развитие)

Занятиениҥ јепселдери (ИКТ, кайырчак, камчы, кажыктар, туктеҥ јазалган мечиктер, ойынчык аттар, очок)

Ӧдӧр аайы.

Таскадаачы (Јинјилей эјебис) айылчылар сакыйт.(кӱӱ ойнойт)

Бу ӧйдӧ «Кӱничек» садтыҥ балдары эјебиске айылдап келет.

Балдардыҥ таскадаачызы: Јакшылар, биске слердеҥ самара келген, слер бисти айылдап кычырдаар ба?

Јинјилей эјебис: Јакшылар балдарым, эйе кычырдым. Кандый јакшы балдар, айылдап келген. Кажы столдго ӧдӱп отурыгар.

 Ат јакшызы мактулу,

Кижи јакшызы кундӱлӱ.

Деп алтай улуста айдылган сӧс бар оныҥ учун  јаҥыла кирип келген айылачыларымды ак сӱтле кӱндӱлейдим.(балдарга айтырып ийер)

-Тегин кычырган эмезим, мен слерле таныжып аларга тургам. Кажы ла алтай кижи ,бала бойыныҥ адын, сӧӧгин билер учурлу. Слер алтай балдар ба? (балдардыҥ каруулары).

-Мен база алтай кижи, адым Јинјилей , сӧӧгим кыпчак болор.

Кенетийин кӱӱ угулат (кайырчактыҥ ичинеҥ)

Јинјилей эјебис: Бу не табыш, кайда кӱӱ угулат балдар!

Јинјилей эјебис: Бу мениҥ кулгазынду кайырчагым табыштанган турбай, ол тегин табыштанбай туратан эди , мени ач деп айтканы ол, ачып кӧрӧктӧр бӧ? Ондо не бар ?

(Јинјилей эјебис кайырчактаҥ эдимдер бирдеҥ чыгарат: (камчы, тӱктеҥ јазалган мечиктер, кажыктар)

-Балдар билерербе бу неге керектӱ эдим?(кажы ла эдимди чыгарып кӧргӱзип, сурак берип балдарды кажызын ла айтыртат)

Таскадаачы: Слер тӱктеҥ јазаган мечикле ойногонор бо балдар, азыйда бистиҥ таадаларыс, јааналарыс слер ошкош кичинек болордо, эрезин мечик јок болордо тӱктен јазалган мечиктерле ойногон),

Јинјилей эјебис: Бу алтай ойындарга керектӱ эдимдер. Слер кандый ойындар билерер? (балдардыҥ каруулары). Айса болзо, ойындарла таныжып ийектер балдар.(презентация)

Презентацияны кӧрӱп таскадаачы балдарга ойындардыҥ адын айтыртат.

Бу презентацияда алтай албатынын ойындаркӧрдис, кажыла албатыда бойынын ойындары бар (Ручеёк , У ??????????????

Јинјилей эјебис: Ойноор кӱнер келет пе балдар? (Эйе)

-Удабас јылу ӧй келер, чечектер јайылар, бу  чечектердеҥ талдап алыгар.(балдар эки бӧлӱкке бӧлӱнет)

Маргаандар

Ат јарыш ол алдынаҥ бери ӧткурилип келген маарган.

1 кы маргаан «Кажык ат јарыш» эстафета

Ӧдӧр аайы: Балдарды эки бӧлӱкке бӧлӱп , ойынчык аттарла јарыжар. Эки атту бала јарышка барып јат. Темдектелген јерде кажыктар јер сайын чачыҥы јадар учурлу. Маргаанчылар аттаҥ тушпезинеҥ байагы кажыктарды бирдеҥ алып ойто кайра јӱгурип маргыжар учурлу.

Бу ат јарыш маргаанда «Сары чечектер» јеҥип алды!

3 чи маргаан «Кажык»

Ӧдӧр аайы: Балдардыҥ алдында кажыктар јадат. Эки алаканына канча кире баткан кажыктарды саҥ ӧрӧ чачып, алаканыныҥ сыртыла тудар учурлу .кем кӧп тудуп ала рол јеҥучил болуп чыгар.

Ойынныҥ алдында таскадаачы кожоҥ баштап ийер:

Јалаҥ јерде ойынду

Јер алдында јадынду

Кызыл корбо кыркыйтан

Јараш – седеҥ койон мен.

Мен, мен койонок,

Мен, мен койонок.

Балдардыҥ колы эпчил болзын деп сабарлардыҥ ойынын ӧткӱрер, балдар таскадаачыныҥ кийнинеҥ колдорын сабарларын кыймыктадып айдар.

Он койон ойногон

Тӧҥӧзӧктӧҥ тоолонгон

Анчы кӧрӱп чотогон

Бир, эки, ӱч, тӧрт….

Тоолоп болбой тоолонгон.

Таскадаачы: Балдар аҥчы тоолоп болбогон бис болужып ийектерь бе?

Балдарга таскадаачы : Кажык деп кажыла балага айтыртар. Балдар кажыктарды тоолодор.(бир канча бӧлӱкке кажыктарды бӧлӱп ийер)

Јакылта кажы ла балага: Амаду сен бойыҥга 4 кажык алал, Эрчим сен 3 кажык алал…..

    Кажыла маарганныҥ кийнинде јеҥӱчилдердиҥ адын сӧӧгин адап таскадачы балдарды мактайт.

 Јинјилей эјебис: Балдар слерге ойноорго јарайт па? Меге база јарап јат. Меге айдып берзер, ойын јок болгон болзо кандый болор эди слерге? Ойын биске керек пе?(балдардыҥ каруулары) Керекту, ойын бисти чыйрак, кӱчтӱ, эпчил болзын деп таскадат.

Таскадаачы: Эмди ойто куулгазынду кайрчагыска ойындарды эдимдерин салып , адап ийектер.

Јинјилей эјебис: Кайда ла јӱрзес, јаҥар кожоҥ чӧйилет, кожоҥдоорго мен база сӱйдим. Слерге мындый јаҥар танышпа балдарым? Таныш болзо кожо јаҥарлап ийектер!

Јаҥар кожоҥ

Албаты – јонго тузалу

Аржан – суулу Алтайым.

Амыр бисти чыдатка

Адам ошкош Алтайым.

Элге – јонго тузалу

Эмдӱ – томду Алтайым.

Эмди бисти јыргаткан

Энем ошкош Алтайым.

Јинјилей эјебис: - Алтай албатыныҥ јаҥыла болзо айылдап келген айылчыларды куру айылдаҥ чыгарбайтан. Кару балдарым слерге Јинјилей эјебис санаагарга артып калзын деп бир кичинек сый сыйлап ийерге турум Ончогорго су-кадык , ырысту, јӱрӱмердиҥ јолы ачык болзын деп кӱӱнзеп турум.

Јинјилей эјебис:Јакшы болзын !

САМАРА.

Јакшылар «Кӱничек» деп турачактыҥ балдары! Таныжып аларга, куучындажып ийерге, ойноорго кычырып јадым.

Јинјилей эјебис.

Темазы: «Јинјилей эјебиске айылдап»

Балдардыҥ јажы: 5-6 јашту

Занятиениҥ амадузы: Балдарды алтай албатыныҥ ойындарыла таныштырары.

Кош амадулары

1) Тӧрӧл тилиле куучындажып билерине, эрмеги чокым – јарт болорына јеткилдери ле сӧзлигин байыдары.

2) Алтай албатыныҥ ойындарла јилбиркедип, су – кадыгын тыҥыдары.

3) Тӧрӧлин сӱӱри ле чӱм – јаҥдарыла омооркорына таскадаары.

Занятиениҥ бӱдӱми: билгирин быжуулары.

Кандый таскамал уулантылар тузаланадым

1. Јӱрӱмниҥ ээжилерине темиктирери (социально-коммуникативное развитие)

2. Билгирин темиктирери (познавательное развитие)

2. Тилин темиктирери (речевое развитие)

4.Физический таскамалын јеткилдеери (физическое развитие)

5.Кеендик – јарашты оҥдоорын јеткилдеери (художествественно- эстетическое развитие)

Занятие белетеп тура мен балдардыҥ јажына, билгирлерине келиштире јазадым, бого тайанып амадузын, кош амадуларын канай одӧрин келиштире тургускам. Керектӱ эп – аргаларды бастыра јандай тузаландым.

 Баштапкы бӧлугинде балдарды јакшы кӱӱн - санаага ууландырып, таныштаҥ баштадым.Экинчи бӧлӱкте сонуркадып балдардын ајарузын куулгазынду кайырчакка баштандырып  кажыла эдимди кӧрӱп, тудуп балдарла куучын ӧткӱрдис. Ээчийде ИКТ технология тузаланып балдар кажыла кӧргон ойыннын адын адап созлигине јаны алтай ойыннын аттарын адап тили, сӧзлиги байыды.Иштердин бӱдумдери балдардыҥ тилин тазыктырарына, колыныныҥ моториказын кыймыгузын  темиктирерине, балдардыҥ санаазын, билгирин тазыктырарына, су –кадыгын бекширедерине  берилген.

   Занятие кееркедерге јӱзӱн башка методикалык эп – аргаларла тузаландым: кӧргӱзӱ, оосло айдар јетирӱлер, электронный  аргала, биригӱле иштеери.

Занятиениҥ турултазын калганчы бӧлӱгинде, балдары нени јаҥы билип алганын такып санандырып куулгазынду кайырчакка эдимдерин јеринге салып,

   Балдарды јилбиркедерге, арып чылабазына, су – кадыгы бек болорына Јӱзӱн башка будӱмдӱ иштер бӱдурип таскаттым. Мен сананзам, тургускан ададуларым бӱтти, ФГОС тын некелтелерин бӱдӱрдим.