Конспект занятия - орто болох
план-конспект занятия (средняя группа)

II орто «А» болоххо  тулалыыр  эйгэ  уонна  тыл  сайдыытын  аhа5ас  дьарыгын  конспега.

        Коруннэрэ:

• тулалыыр  эйгэ5э (познание)
• тыл  сайдыытыгар (коммуникация5а)

Темата: Улуу  куйаар  эйгэтигэр.

Дьарык сыала: О5олорго  улуу  куйаар  туьунан  билиhиннэрии, уорэтии.

Дьарык соруктара: О5олорго космонавтика  туьунан ойдобулу билиhиннэрии, планеталары  ааттарын, бириэмэ  дьыл  кэмэ, уларыйыытын  ойдотуу. Тылы байытыы, чуолкайдык санарарга уорэтии. Интириэhи  уоскэтии, билэр-корор  ба5атын  тупсарыы. Торообут  дойдуну  харыстыырга  уорэтии.

Туттар тэриллэр: Куйаар  ойуулар, чолбоннор (планеталар), Космонавт Ю.А. Гагарин, В.Терешкова, дьыл  кэмнэрин  хартыыналара, глобус, дидакт. оонньуулар.

1. Киири чааьа        О5олоор, бугун  биьиги «Улуу Куйаар» музейыгар  дьарыктаныахпыт. Улуу  куйаар  туьунан  кэпсэтиэхпит, билсиьиэхпит. Бугун  биьиги дьарыкпытыгар  ыалдьыттар  кэлбиттэр, дорообоьолобут. Утуо сарсыарданнан!

    О5олоор,  муус  устар 12 кунэ  туох  кунэй? – космонавтика  кунэ, саамай  соп. Аан  бастаан  киьи  космоска  коппутэ.

Бу музейга  бааллар  баай  ис хоьоонноох  стендэлэр, о5олор  уонна тороппуттэр  илиилэринэн  оноьуллубут  араас  оноьуктар, планеталар, ракеталар  бааллар.

2. Боппуруоска       Бу музей  баар  буолан  эьиги элбэ5и  билэ5ит, уорэппиккит.

Эппиэттээьин          О5олоор, баьаалыста  боппуруостарга  эппиэтээн  эрэ:

1. Бастакы космонавт  аата  кимий? (Ю.А. Гагарин)
2. Киьи  космоска  тахсыан  иннинэ кимнээх  коппутэрэй? (Лайка, Белка  уонна Стрелка)
3. Бастакы  тетя-космонавт  кимий? (В.Терешкова)
4. Космонавт  танаьа  туох  диэний? (скафандр)
5. Ханнык  планета5а  олоробутуй? (Земля)

Маладьыастар  элбэ5и  билэр  эбиккит.

3. Тулалыыр            О5олор, кун  систиэмэтин  хас да планета  уоскэтэр эбит. Хас биирдии  

эйгэ(познание)       планета бэйэтэ  орбиталаах, ол эбитэр  анал  миэстэлээхтэр  эбит.                      Планеталар  кун  тула  уонна  бэйэлэрин  тула  эргиэйллэр, ол иьин бириэмэбит  суукката  уларыйар, ол аата  сарсыарда, кунус, киэьэ, туун  буолар.

                                    Бу планеталарбыт  бэйэлэрэ анал ааттаахтар, кыраадыстаахтар эбит. –Ханнык  планеталары билэ5итий? (Марс, Земля, Меркурий, Юпитер, Венера, Уран, Нептун, Сатурн, Плутон) Маладьыастар.

4. Хоьоон                  Гагарин! Гагарин!

аа5ыыта                    Халлааны  хайытан,

(коммуникация)     Былыты  бысталаан,

Ийэ  сири эргийэн

Эргиллэн  кэллбиккэр

Эйиэхэ  э5эрдэ!

Э5эрдэ  геройга.

5. Д. ооньуу             Бу  улуу  куйаары бол5ойон  коробут. О5олор, Кун  сиргэ  сырдыгы,    «Улуу куйаар»         итиини биэрэр. Бу  Земля планетабыт куну тула бэйэтин орбитатынан

                                    эргийэр. Хас  бирдии  планета анал ааттаах:

-кыьыл планета аата?(Марс)

Кунтэн саамай  чугас  планеталар (Меркурий, Венера) Плутон, Нептун, Уран  кунтэн   ыраах  сыталлар, ол  иьин олус тымныылар. Саамай  кыраьыабай  планета, тиэрбэстэрдээх планета – Сатурн. Саамай  улахан  планета – Юпитер. Билигин  кунтэн  чугас  планетаны баттаан  кордоруо (Миша, Алиандр…). Онтон  Кыьыл  планетаны баьаалыста  кордор  эрэ, маладьыастар.

6. Хоьоон                 Улуу куйаарга  киьи аа5ан  сиппэт элбэх  сулууьа баар. Киэьэ туун харана  буолла5ына  сулус бо5о тыгар. Сулус  айыл5а костуутэ. Сулус туьунан  хоьоону  аа5ыа Оскар:

                                    Итиччэ  элбэх  лаампалары

                                    Ким  таьааран  уммаппытай?

                                    Халааны  сырдатарга

                                    Хайалара  санаммытай!

О5олор, Айыл5а  костуутэ  диэн  тугуй? (Кун, ардах, хаар, сулус…)

7. Д. оонньуу           Бол5ойон  ойууну  коробут,  онньуохпут. Айыл5а  костуулэрин, илиибитин  уоьээ  уунабыт. Айыл5а  костуутэ  буолбата5ын илиибитин  ууммаппыт.  Маладьыастар.

8. Физ. Минутка     О5олор  космонавт  танаьа  туох  диэний? (скафандр). Скафандр бэргэьэбин  тобобутугэр  кэтэбит  космонавтар  буолабыт. Арина баьаалыста   хоьооннун  аах:

Куох  халлааны  кырсынан  кырыйа

Кылбайа  котор  кыраьыабай  хараабылы

Киммит  ыытарый?

О5олор  бары: кыра  уол-летчик, командир-пилот.

Олоппоспутугар  баран  тыаьа  суох  олоробут.

9. Таабырын            О5олор таабырын тайтарыахтара:

таайыыта                  1) Хаар туьуутэ тымныы буолар. Сана  Дьылбыт  чугаьыыр. Дьыл ханнык кэмэй? (Кыьын) Нарыыйа.

2) Хаар  ууллар,  салбах тахсар, кун  уорэр  мичийэр, Ньургуьун сибэкки  нуо5айа  уунэр. Дьыл  ханнык  кэмэй? (Саас) Диана.

3) Куйаас  туьэр  итиилээх, сотуолэтэр  утуолээх, Ыьыах  буолар  кэмэ. Дьыл  ханнык  кэмэй? (Сайын) Саша Р.

4) Отон,  тэллэй  кэьилээх, о5уруот  аьа  кундулээх. Кулбутунэн  кэлбит утуо  дьыл  кэмэ? (Куьун) Миша.

О5олор, хас  дьыл  кэмэ  баарый? Бу  ханнык  дьыл кэмэй? Маладьыастар. Билигин ханнык  дьыл кэмэй?

10. Саас туьунан     Саас  туьунан  хамсана аа5абыт:

хоьоон                      Сааскы  кун  сылыйда

Сандаара  чэлгийдэ

Сыыскы  тыал  сипсийдэ

                  Сайыны ынырда

Сибэкки  тырымныа

Куотэгэй  дьырылыа

Куох сааспыт  чэлгийиэ

Кордоох кэм  куорэйиэ

11.Сюрпр.                О5о  кун  буолан  киирэр.

момент                     -о5олоор,  кун  сырдыгы,  итиини биэрэр, кун тыкта5ына  биьиги уорэбит, бары  уордубут  эрэ.

Куну  наар  таптыыллар,

Куну  наар  туойаллар,

Кун  сырдык  дэьэллэр

Кун  кэрэ  дэьэллэр.

Кун  бу глобус  а5албыт. Биьиги  олорор планетабыт аата Земля (Сир). Элбэх уулардаах, океаннардаах, орустээх, дьикти кэрэ айыл5алаах, араас омук олорор, элбэх  куораттардаах  сир  эбит. Сири  коух планета  диллэр. Тыыннаах  олох  сиргэ  эрэ баар.

Билигин  бу  сир планетабыт  куну  тула  эргийиэ. Куннэ чугаьаата5ына – сайын буолар,  куьун,  кыьын,  саас,  ол  иьин дьылбыт  кэмэ  уларыйар  эбит.

12. Уруьуй                Бу биьиги  олорор Земля планетабытын кун сылытар, кун сарданаларын  илиибитинэн  кырааска  сыьыаран  оноруохпут.

13. Оонньуу             «Кун  уонна  ый»

14. Тумук                  Бугунну  дьарыкка  тугу  гынныгыт, биллигит? Биьиги  ханнык планета5а  олоробут?